bloed, ademhaling & spijsvertering info voor patiënten Slapen met CPAP

bloed, ademhaling & spijsvertering info voor patiënten Slapen met CPAP

Inhoud 01 Inleiding... 04 02 Waarom CPAP?... 04 03 Opstarten van de CPAP-therapie... 05 04 Mogelijke ongemakken... 06 05 Onderhoud van toestel en toebehoren... 07 06 Verdere opvolging... 08 07 Veelgestelde vragen... 08

01. Inleiding Slapen met een nasale CPAP? Uw arts stelde u deze behandeling voor, maar ongetwijfeld zit u met een heleboel vragen. In deze folder gaan we in op enkele praktische aspecten van CPAP. Aarzel niet om onze CPAP-hulplijn te contacteren als u na het lezen van deze brochure nog vragen heeft. 02. Waarom CPAP? CPAP is een behandeling voor obstructief slaapapnoesyndroom. CPAP staat voor continuous positive airway pressure of continue positieve druk. De omschrijving slaapapnoesyndroom verwijst naar een geheel van ziekteverschijnselen die het gevolg zijn van herhaaldelijke onderbrekingen van de ademhaling tijdens de slaap (apnoe s en hypopnoe s). Doorgaans berusten deze onderbrekingen op een belemmering van de luchtstroom doorheen de keel. Zowel apnoe s als hypopnoe s kunnen aanleiding geven tot zuurstofgebrek in het bloed. Bovendien veroorzaken deze herhaaldelijke ademhalingsonderbrekingen een fragmentatie van de slaap. Deze slechte slaapkwaliteit kan onder meer klachten van moeheid en slaperigheid overdag veroorzaken. Bij een ernstig slaapapnoesyndroom geven we de voorkeur aan een behandeling met nasale CPAP. Bij deze methode wordt s nachts met behulp van een luchtcompressor (de CPAP) de neus- en keelholte onder lichte positieve druk gebracht door lucht doorheen een neusmasker in de keel te blazen. Door de overdruk in de mond- en keelholte wordt het toeklappen van de keel verhinderd. Hierdoor verloopt de ademhaling opnieuw onverstoord tijdens de slaap zodat de slaapkwaliteit toeneemt. 03. Opstarten van de CPAP-therapie Installatie CPAP Locatie: polikliniek Longziekten, gebouw K12E, 7de verdieping. (Volg Technische Controle CPAP ) Een slaaptechnolooog legt u de volledige behandeling in ongeveer één uur uit. Het toestel wordt ingesteld op de door uw arts voorgeschreven druk. De keuze van het neusmasker is heel belangrijk voor een succesvolle behandeling. De technoloog zal u het meest geschikte masker aanmeten. Vervolgens leert u hoe u moet ademen onder CPAP. Als dit goed lukt, volgt de praktische informatie over het toestel en toebehoren. Zo bent u goed geïnformeerd en weet u wat te doen wanneer u met het toestel thuiskomt. Praktische tips De meeste mensen hebben in het begin moeite om in te slapen met de ingestelde druk. Om het inslapen te vergemakkelijken kan u eventueel de opbouwfunctie (= ramp-functie) op het toestel inschakelen. Deze zorgt ervoor dat de CPAP-druk laag start en dan gedurende een bepaalde periode (meestal 20 minuten) langzaam verhoogt tot de noodzakelijke druk. Zo kunt u geleidelijk aan de druk wennen. Wanneer u na een tijdje de druk toch opnieuw te hoog vindt, kan u deze rampfunctie opnieuw activeren. Dit kan u herhalen tot u in slaap gevallen bent. Eenmaal in slaap hebben de meeste mensen geen probleem meer met de ingestelde druk. Gun uzelf en uw lichaam de tijd om aan de behandeling te wennen. De ervaring leert dat het aangewezen is om beetje bij beetje aan de CPAP te wennen. Wanneer u na een bepaalde tijd nog steeds wakker ligt en u zich begint te ergeren aan het toestel, is het beter om de CPAP gewoon uit te zetten en verder te slapen zonder het masker. De volgende nacht moet u het wel zeker opnieuw proberen en de nacht daarop opnieuw Net zolang tot u het toestel gewoon bent. U zet het CPAP-toestel best op een plaats waar het de lucht zo stofvrij mogelijk kan aanzuigen. Zet het dus bij voorkeur niet op de grond. Nachtkastjes zijn prima, al kan een houten kastje wel een klankkast worden die de geluiden van de turbine versterkt. Een dempende tussenlaag (stevige mousse, piepschuim, ) onder het toestel kan voldoende zijn om dit probleem te verhelpen. 5

Zorg ervoor dat de kamertemperatuur niet te laag is. Verwarmen hoeft meestal niet, maar een temperatuur van minimum 16 C is aangewezen voor het gebruik van CPAP. 04. Mogelijke ongemakken Soms ervaren patiënten ongemakken bij het starten met CPAP: Neusklachten: de koude luchtstroom kan het neusslijmvlies prikkelen en zo niezen of een verstopte of lopende neus veroorzaken. Vaak zijn deze neusproblemen een tijdelijk fenomeen, maar bij aanhoudende klachten is een specifieke aanpak aangewezen. Bespreek dit met uw arts. Huidirritatie: het masker kan op één of meerdere plaatsen roodheid van de huid veroorzaken. Deze roodheid moet s morgens echter na een aantal minuten verdwenen zijn. Als er toch blijvende huidirritatie optreedt, moet het masker (door een technoloog) aangepast worden. Luchtlek: een klein luchtlek vormt naar efficiëntie van de behandeling geen probleem, voor zover het lek voor uzelf en/of uw partner niet storend is. Wanneer het masker onvoldoende afsluit, kan er lucht in de ogen geblazen worden, de ogen irriteren en conjunctivitis (oogontsteking) veroorzaken. Een ernstig luchtlek kan ervoor zorgen dat u opnieuw gaat snurken of dat het toestel harder gaat blazen om dit lek te compenseren (en dus meer lawaai maakt). 05. Onderhoud van toestel en toebehoren Minstens wekelijks Masker Leg het masker in een sopje van lauwwarm water en een milde/neutrale zeep (bijvoorbeeld: babyshampoo). Laat het masker een paar minuutjes in het zeepsopje rusten om zweet- en/of vetresten te verwijderen. Reinig eventueel met de vingers de binnen- en buitenzijde van het masker. Neem het masker uit het sopje en spoel de zeepresten weg onder stromend water. Leg het masker op een propere handdoek en laat het drogen aan de lucht. CPAP-toestel Ga met een stofdoekje langs het toestel om te vermijden dat er teveel stof zou worden aangezogen. Maandelijks Stoffilter Neem de filter uit het toestel en verwijder het zichtbare stof met de hand. Volgens behoefte Luchtslang Leg de slang even in een sopje van lauwwarm water en een milde/neutrale zeep (bijvoorbeeld: babyshampoo). Neem ze vervolgens uit het sopje en spoel goed na onder stromend water. Hang de luchtslang omhoog (bijvoorbeeld in de douche) en laat ze goed drogen aan de lucht voor u ze opnieuw aankoppelt. In al deze gevallen is het aangewezen contact op te nemen met onze slaaptechnologen via de CPAP-hulplijn (tel. 09 332 68 19). Hoofdband Deze kan op dezelfde manier gereinigd worden als het masker. Raadpleeg eventueel de wasvoorschriften in de handleiding van uw masker. We raden aan om het reinigen s morgens uit te voeren, zodat alles goed droog is wanneer u opnieuw gaat slapen. 7

06. Verdere opvolging Ongeveer één maand na de installatie wordt u verwacht op consultatie bij uw behandelende arts. De technologen kijken het toestel na en u bespreekt met de arts hoe de CPAP-behandeling verloopt. Iets later volgt een controleslaaponderzoek. Deze keer slaapt u mét uw CPAP-toestel. Deze slaapstudie moet aantonen of uw slaap al dan niet genormaliseerd is. Bovendien wordt onderzocht of de ingestelde druk nog aangepast moet worden. Dit slaaponderzoek is ook noodzakelijk om een terugbetaling van de behandeling aan te vragen bij uw ziekteverzekering. Deze terugbetaling wordt eerst verleend voor 6 maanden en nadien jaarlijks, telkens op voorwaarde dat kan worden aangetoond dat u het toestel voldoende lang gebruikt. Enkele weken later bespreekt uw arts het resultaat hiervan met u tijdens een consultatie. Zes maanden later en vervolgens om het jaar wordt u automatisch uitgenodigd voor een artsen- of technische consultatie. Deze consultaties moeten een goede continuïteit van de CPAP-behandeling garanderen. Het toestel en toebehoren worden telkens technisch nagekeken en - indien nodig - vervangen. 07. Veelgestelde vragen Hoe lang duurt het voor ik CPAP gewoon ben? Dit varieert heel erg van persoon tot persoon. Belangrijk is dat iedereen moet leren slapen met een CPAP-toestel en dat dit enkel lukt door het dagelijks te (proberen) gebruiken. Sommige patiënten zijn hun CPAP al na een paar nachten helemaal gewoon. Anderen hebben soms tot 3 maanden nodig om aan de CPAP-behandeling te wennen. Als het voor u niet onmiddellijk lukt, kan het aangewezen zijn om af en toe overdag te oefenen tijdens een middagdutje. Hoe snel merk ik verbetering? Zodra u vlot in- en doorslaapt met het toestel, kan u zich beter uitgerust voelen. Zolang het gebruik van CPAP uw slaapcomfort hindert, zal u misschien nog niet echt een gunstig effect ervaren. Moet ik mijn CPAP elke nacht gebruiken? De ademhalingsonderbrekingen (apnoe s/hypopnoe s) doen zich iedere nacht, doorheen de ganse nacht, voor, dus moeten ze te allen tijde behandeld worden, bij voorkeur gedurende de volledige slaap. De koude lucht verstoort mijn slaap (cfr. praktische tips) Vooral tijdens de wintermaanden klagen veel mensen over te koude lucht van de CPAP. Zorg ervoor dat de kamer voldoende warm is (minimum 16 C) en tracht de luchtslang mee onder de lakens te leggen. Zo kan uw lichaamswarmte de lucht wat voorverwarmen. Wat moet ik doen bij neusverstopping? Het is zeer belangrijk dat uw neus goed vrij is voor u het masker opzet. Dit kan in eerste instantie door de neus te snuiten, maar eventueel kan u de neus s avonds ook spoelen met fysiologisch water. Neusverstopping kan van tijdelijke aard zijn, bv. bij een verkoudheid. In dat geval kunt u gedurende enkele dagen een ontzwellende neusspray gebruiken (nooit langer dan 1 week!). Indien dit onvoldoende helpt, kan het soms nodig zijn om uw toestel gedurende enkele nachten niet te gebruiken. Wanneer de neusverstopping langer aanhoudt, kan dit een reactie zijn op de koude, droge lucht van de CPAP. In dat geval raadpleegt u best uw arts. Waarom kan ik moeilijk uitademen wanneer ik mijn CPAP gebruik? Wellicht ervaart u in het begin problemen bij het uitademen. U moet leren uitademen tegen een weerstand en het is best mogelijk dat het even duurt vooraleer u hieraan gewend bent. Eenmaal in slaap zal het uitademen tegen weerstand automatisch gebeuren. Moet ik mijn CPAP meenemen bij opname in een ziekenhuis? U gebruikt bij voorkeur altijd uw CPAP. Zeker wanneer u een verdoving voor een ingreep moet ondergaan, dienen de chirurg en de anesthesist op de hoogte gebracht te worden van uw behandeling met CPAP. 9

Neem ik mijn CPAP mee op reis? Vragen? Noteer ze hier U gebruikt bij voorkeur altijd uw CPAP, ook op reis. Gelieve toestel en toebehoren in de daarvoor voorziene tas te transporteren. Voor wie met het vliegtuig reist, vragen wij om de CPAP mee te nemen als handbagage. Het toestel mag gerust door de scanner aan de douanecontrole. Het is bovendien aangewezen om de - door ons meegeleverde - douaneformulieren aan de beambte voor te leggen. De meeste CPAP-toestellen accepteren 100-240V. Vraag voor alle zekerheid na bij de slaaptechnologen of dit voor uw toestel ook zo is. Vergeet niet dat in heel wat landen een adapterstekker nodig is. Wie op hotel gaat doet er ook goed aan een verlengsnoer mee te nemen, aangezien er vaak geen stopcontact in de buurt van het bed te vinden is. Wie tenslotte de CPAP wil aansluiten op een accu (bv. auto, boot) kan bij de firma terecht voor de juiste kabel en (eventueel) adapter. 11

Gentse Universitaire Slaapkliniek Dienst Longziekten Hulplijn CPAP: tel. 09 332 68 19 Afspraken consultaties: tel. 09 332 26 27 Deze brochure werd enkel ontwikkeld voor gebruik binnen het UZ Gent. Alle rechten voorbehouden.niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van het UZ Gent. MODULO.be 118642 - Februari 2014 - versie 2 (285) v.u.: Eric Mortier, afgevaardigd bestuurder UZ Gent, De Pintelaan 185, 9000 Gent UZ Gent De Pintelaan 185 B 9000 Gent T: +32 (0)9 332 21 11 info@uzgent.be www.uzgent.be