Zondag 4 dec. 2016 Tweede advent Dienst van Woord en Tafel Orde van dienst: Aanvangslied: Psalm 72, couplet 1 en 2 Groet en drempelgebed Wij zingen enkele malen: Zuivere vlam [458] Gebed om ontferming, besloten met het zingen van Kom tot ons, scheur de hemelen, Heer [437] couplet 5 en 6 Adventsproject met de kinderen Eerste lezing: Jesaja 11: 1-10 [NBV] Muzikaal intermezzo Tweede lezing: Romeinen 6: 1-7 [Bijbel in Gewone Taal] Zingen: Ik breng een rechter aan het licht [459], couplet 1, 2, 3 en 7 Verkondiging Zingen: Ik geloof in God de Vader [Hemelhoog nr. 523], op de melodie van Wat de toekomst brengen moge Dank en -voorbeden Nodiging Tafelgebed Onze Vader Vredegroet Viering onder orgelspel Dankgebed Zingen: In Christus is noch west noch oost [969] Zending en zegen Verkondiging: Gemeente van onze Heer Jezus Christus, gemeente van het kerstkind, gemeente van hem die zich liet dopen in de Jordaan, gemeente van hem die een laatste maal van bevrijding vierde met zijn leerlingen, gemeente van hem die een mens was transparant tot op God, De beste preek in Nederland van deze week wordt waarschijnlijk niet gehouden in een van de vele kerken die op dit moment open zijn. De beste preek werd deze week gehouden, tien minuten lang, voor de camera van een populaire talkshow, door de 85 jarige oud-politicus en schrijver Jan Terlouw. Wie de wereld ook maar een beetje volgt op internet of TV moet het filmpje van die tien minuten langs hebben zien komen.
Of Jan Terlouw het zal waarderen dat ik zijn speech een preek noem, dat weet ik niet, maar zijn praatje bevatte alles wat hoort bij een goede preek: - een rechtstreekse boodschap, - een directe verwoording van wat er mis is in onze samenleving - daar niet in blijven steken en eindigen met een boodschap van hoop. Zijn pleidooi voor een samenleving gebaseerd op vertrouwen en zijn oproep tot een politiek leiderschap dat verantwoordelijkheid durft te nemen sloeg aan: binnen een dag was het filmpje al bijna een miljoen keer bekeken! Onze eigen koning zal hier straks in de traditionele kerstboodschap niet overheen kunnen Dan denk je: stel je eens voor dat deze profetische boodschap de toon gaat worden van de hele decembermaand! Stel je eens voor dat we stoppen met elkaar de put in praten, en in plaats daarvan ons gaan afvragen in hoeverre wij zelf meedoen aan een sfeer van angst en negativiteit. En dat wij onszelf om weten te buigen naar een sfeer van vertrouwen. Dat we de golf van populisme die momenteel over onze wereld heen lijkt te spoelen niet als een lot accepteren, maar afvragen wat wij er zelf tegen kunnen doen, in onze gezinnen, in onze straat, in onze buurten, op ons werk, in de clubs waar wij lid van zijn, ja ook in de kerk. En dan vraag je je af: wat hebben wij vanmorgen vanuit de geopende Schrift toe te voegen of misschien te verdiepen ten opzichte van die oproep van hoop en verantwoordelijkheid die Jan Terlouw ons gaf? Wat heeft de kerk, wat heeft het christelijk geloof als extra te bieden? Hebben we wel iets extra s te bieden? Dat extra zit veel minder in een andere of nieuwe inhoud, als wel in een verdieping van motivatie. Wat christenen verbindt met andere mensen van goede wil dat is veel meer dan wat hun scheidt. Er mogen misschien tijden zijn geweest dat het zinnig was om de nadruk te leggen op dat wat scheidt, op de antithese, maar voor onze tijd geldt dat niet. Wij dienen te zoeken naar wat ons verbindt, in woord en in daad. De toekomst van onze aarde hangt er mede van af of mensen zich zo durven te verbinden met elkaar.
Natuurlijk hebben wij daarin ook iets eigens in te brengen. Onze hele liturgie, met daarin ook die oude onopgeefbare formuleringen, is één groot getuigenis daarvan. Liturgie is als een heilig spel met eigen regels. Het is cirkelen om een geheim. Het is het betreden van een ruimte waarin het gewone leven met alles wat daarin is tot op het uiterste serieus genomen wordt, maar tegelijkertijd valt er een licht op dat leven waardoor alles in een ander licht komt te staan. Of kan komen te staan. Want het is niet afdwingbaar, dat we geraakt zullen worden. Opnieuw hebben we in deze adventsdienst hoog ingezet door naast de lezing uit Jesaja een tekst van Paulus te zetten. Een tekst uit een brief waarin diepe woorden gesproken worden over de betekenis van Jezus. Wat is de boodschap van deze zondag? Op het gevaar af het te simplificeren vat ik het zo samen: de boodschap van vanmorgen is deze: dat we steeds weer een nieuw begin mogen maken. Als ik gedwongen zou worden om de kern van het christelijk geloof op de achterkant van een postzegel te zetten, dan zou deze zo luiden: geloof in een nieuw begin. De doopvont die daar staat is daarvan het symbool: wie de doop ondergaat wast als het ware het oude leven af, wordt ondergedompeld en komt weer naar boven als een nieuw begin, als een teken van een leven dat ánders is. De apostel Paulus probeert daar een verdieping aan te geven in zijn brief aan de Romeinen. U weet: Paulus vertelt vrijwel niets over de vraag waar Jezus vandaan komt. Of Paulus ooit een geboorteverhaal heeft gehoord, ik betwijfel het. Paulus weet niet meer dan dat Jezus geboren is uit een vrouw en dat hij uit het geslacht van David komt. Dat is alles. Het was een of twee generaties later aan Mattheüs en Lucas om daar meer over te vertellen. Van de woorden en daden van de volwassen Jezus, daar zal Paulus wel meer van geweten hebben, maar hij stipt dat maar een paar keer aan in zijn brieven, het heeft niet echt zijn interesse. Als het bij hem gaat over Jezus dan verdicht het zich tot twee momenten: tot Goede vrijdag en paasmorgen. Tot de dood aan het kruis en het lege graf, de ontmoeting met de opgestane Jezus. Precies die twee momenten noemt de apostel ook in het stukje dat we gehoord hebben.
Paulus biedt het aan zijn lezers aan als een verhaal, een gebeuren, waar zij en wij zelf met huid en haar in betrokken zijn. Het is niet de bedoeling dat je neutraal als toeschouwer kunt blijven kijken. Als jij kopje onder bent gegaan in de doop, dan heb je dat gedaan in eenheid met Jezus, zegt hij. Die is ook kopje onder gegaan, nee nog meer, die is gestorven. En dan komt het: het is of jouw oude ik dan ook gestorven is. Wat is dat oude ik? Het is ons ik dat zich vastklampt aan zelfbehoud. Het is het oude ik dat zichzelf minderwaardig acht. Of juist een ik dat zo trots is dat het andere mensen niet ziet staan. Of een ik dat niet gelooft dat het kan: veranderen, een nieuw begin. Dat alles mag sterven, mag kopje onder gaan. Maar er is meer. Er is een nieuw begin. God zelf heeft een nieuw begin gemaakt door Jezus op te wekken het mysterie van Pasen. Op dezelfde manier mag jij, zo zegt hij, als nieuw leven. Jouw oude ik mag gaan van zelfbehoud naar bekommernis om een ander. Jouw oude ik mag gaan geloven dat jij het waard bent om er te zijn, om méns te zijn. Jouw oude ik legt het narcisme af en maakt plaats voor een ander. Jouw oude ik gaat nieuwe dingen doen die je nog nooit gedurfd hebt. Het gaat snel, deze woorden van Paulus. Het gaat diep. Misschien hebben we ze te vaak gehoord, zo vaak dat ze ons niets meer zeggen. De kracht van de woorden zit er in dat ze niet alleen individueel zijn, maar dat ze in een collectief beleefd worden. Het collectief dat samen bidt: Onze Vader. Het collectief dat samen, in een gezamenlijke zoektocht, zoekt naar sporen van God in onze wereld. Een collectief van een stoet of een kring van mensen die elkaar het brood doorgeven, en elkaar de beker wijn doorgeven. Elke keer dat wij brood en wijn delen vieren wij dat God met ons een nieuw begin wil maken, en dat wij dat aan elkaar gunnen, en aan de hele wereld.
Tot slot: het zij mij vergeven dat ik nog iets doe met het feit dat het morgen vijf december is. Goed Sinterklaas vieren heeft namelijk alles te maken met wat ik in deze tweede zondag van advent duidelijk heb willen maken: Sinterklaas vieren is elkaar cadeautjes geven, en een ander met een raak gedicht in haar of zijn kracht zetten. Zo is een goed Sinterklaascadeau een opmaat voor iets nieuws, voor een nieuw begin! Erik van Halsema