De arbeidsmarkt voor leraren vo 2015-2020 Regio Noord-Holland datum 10 maart 2015 auteurs dr. Hendri Adriaens dr.ir. Peter Fontein drs. Marcia den Uijl
CentERdata, Tilburg, 2015 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
Inhoudsopgave 1 Inleiding...2 2 Kernvariabelen toekomstige lerarenarbeidsmarkt...3 3 Leeftijdsopbouw...4 4 Prognoses op hoofdlijnen...6 4.1 Werkgelegenheid... 6 4.2 Vervangingsvraag... 7 4.3 Instroom... 8 4.4 Onvervulde vacatures... 9 5 Prognose naar vak... 11 5.1 Werkgelegenheid per vak...11 5.2 Vervangingsvraag per vak...12 5.3 Instroom per vak...12 5.4 Onvervulde vacatures per vak...13 A Tabellen zelf samenstellen met Planmirror... 15 De arbeidsmarkt voor leraren vo 2015-2020 regio Noord-Holland 1/15
1 Inleiding Dit rapport heeft tot doel een indruk te geven van de arbeidsmarkt voor leraren in het voortgezet onderwijs 1 (vo) in de regio Noord-Holland, bestaande uit de RPA-regio s Noord- Holland-Noord, Zuidelijk Noord-Holland en Gooi en Vechtstreek. 2 Daarbij maken we onder meer gebruik van het in opdracht van het ministerie van OCW door CentERdata ontwikkelde ramingsmodel voor de onderwijsarbeidsmarkt Mirror. Een uitgebreide beschrijving van de werking van Mirror is te vinden op de website www.mirrorpedia.nl. Recente beschrijvingen van de uitkomsten van Mirror op landelijk niveau zijn onder andere te vinden op de website van het ministerie van OCW. 3 Dit rapport is tot stand gekomen in samenwerking met VOION, Arbeidsmarktplatform PO en het ministerie van OCW. Mirror is gebaseerd op gegevens afkomstig uit salarisadministraties van nagenoeg alle onderwijspersoneel in Nederland. Het model werkt in grote lijnen als volgt: 1. In het model worden voor elk individu voor ieder jaar in de periode 2015-2020 kansen voorspeld of men bijvoorbeeld uitstroomt uit het onderwijs, een grotere of kleinere aanstellingsomvang krijgt, op een andere school in het vo gaat werken, van functie (directeur, leraar, anders) verandert of gebruik maakt van de seniorenregeling (voorheen bapo). Deze kansen worden gebaseerd op historisch gedrag en hangen naast persoonskenmerken bijvoorbeeld ook af van school- en regionale kenmerken. 2. Op deze manier kunnen vacatures ontstaan. Vervolgens wordt ieder jaar voor afstudeerders aan de lerarenopleidingen vo plus universitaire lerarenopleidingen (ulo) en personen die voorheen in het onderwijs hebben gewerkt bekeken of men een baan in het onderwijs accepteert of niet. 3. In dit rapport worden de gemiddelden van 100 ramingen beschreven. Hierbij is uitgegaan van de wet- en regelgeving per 1 januari 2015. Deze simulaties zijn beleidsarm. Het is ook mogelijk zelf verder aan de slag te gaan met onderwijsarbeidsmarktramingen. Met de tool Planmirror (www.planmirror.nl) kunt u zelf informatie uit dit rapport op het niveau van een individuele brin doorrekenen en kunt u bovendien de aantallen afgestudeerden van lerarenopleidingen en de ulo naar vak en regio bekijken. In bijlage A staat beschreven hoe u onder andere de gegevens in dit rapport zelf kunt samenstellen met behulp van Planmirror. De opbouw van dit rapport is als volgt: In hoofdstuk 2 gaan we in op de definitie van de voorspelde grootheden (werkgelegenheid, vervangingsvraag, instroom en onvervulde vacatures) die in dit rapport worden behandeld en de relatie die tussen deze grootheden bestaat. In hoofdstuk 3 tonen we de verdeling van de werkende leerkrachten over leeftijd. Dit geeft een eerste indruk van het te verwachten effect van de veroudering van het lerarenbestand. Daarna gaan we in hoofdstuk 4 in op de met Mirror berekende prognoses over de periode 2015-2020. De resultaten in de hoofdstukken 3 en 4 worden voor iedere RPA-regio (Regionaal Platform Arbeid) binnen de regio die dit rapport betreft weergegeven. Amsterdam wordt daarbij apart onderscheiden (Zuidelijk Noord-Holland is exclusief Amsterdam). Vervolgens bespreken we deze zelfde grootheden naar vak in hoofdstuk 5 en sluiten we af met de al genoemde bijlage waarin Planmirror wordt toegelicht. 1 Dit rapport betreft het vo exclusief vo op zogeheten verticale scholen (bijvoorbeeld vmbo op mbo instellingen). 2 Zie http://www.regioatlas.nl/indelingen/indelingen_indeling/t/regionale_platforms_arbeidsmarkt voor informatie over de RPA-indeling. 3 Zie Fontein et al. (2013) De toekomstige arbeidsmarkt voor onderwijspersoneel 2013-2025, Fontein et al. (2014) De toekomstige arbeidsmarkt voor onderwijspersoneel po, vo, mbo update oktober 2014 en Adriaens et al. (2014) Toekomstige lerarentekorten in het voortgezet onderwijs. De arbeidsmarkt voor leraren vo 2015-2020 regio Noord-Holland 2/15
2 Kernvariabelen toekomstige lerarenarbeidsmarkt In dit hoofdstuk definiëren we een aantal belangrijke grootheden waarvan we in dit rapport prognoses tonen. Deze grootheden betreffen 4 : 1) Werkgelegenheid: dit geeft de mate van vraag naar leraren aan. Als er geen onvervulde vacatures zijn is het aantal fte leraren dat werkt gelijk aan de werkgelegenheid. De werkgelegenheid hangt niet af van het aantal onvervulde vacatures, maar wordt vooral bepaald door het aantal leerlingen. 2) Vervangingsvraag: dit is vraag naar leraren die optreedt omdat personen uit de sector stromen (pensioen of anderszins), minder gaan werken (inclusief verandering in gebruik van de seniorenregeling), of een andere functie binnen de sector gaan bekleden. In het algemeen is de uitstroom uit de sector veruit de grootste component van de vervangingsvraag. 3) Instroom: het aantal fte dat jaarlijks in het onderwijs gaat werken. 4) Onvervulde vacatures: de onvervulde werkgelegenheid die resteert na instroom. In Figuur 1 wordt de relatie tussen deze variabelen geïllustreerd. De werkgelegenheid in 2014 is voor zover mogelijk ingevuld met leraren, waar dat niet kan spreken we van onvervulde vacatures. De werkgelegenheid voor 2015 (paragraaf 4.1) kan hoger of lager dan in 2014 liggen, afhankelijk van het aantal te verwachten leerlingen. Van de leraren die in 2014 op de scholen werken stroomt een deel uit naar pensioen of een andere baan of gaat meer of minder uren werken (deeltijdfactor). Dit vormt de vervangingsvraag (paragraaf 4.2). De verandering in werkgelegenheid en de vervangingsvraag proberen de scholen in te vullen. Dit leidt tot instroom (paragraaf 4.3). Waar dat niet lukt hebben we wederom onvervulde vacatures (paragraaf 4.4). Figuur 1: Toelichting kernvariabelen werkgelegenheid 2014 werkgelegenheid 2015 werkgelegenheid meer of minder door verwachte aantal leerlingen vervangingsvraag: - uitstroom - andere baan - deeltijdfactor -... instroom: - uit opleiding - stille reserve onvervulde vacatures onvervulde vacatures De komende secties geven u inzicht in de omvang van de kernvariabelen voor de regio en hoe deze zich verhouden tot het landelijk beeld van de onderwijsarbeidsmarkt voor leraren. 4 Merk op dat er een belangrijke relatie geldt tussen deze variabelen, namelijk: verandering onvervulde vacatures = verandering werkgelegenheid + vervangingsvraag instroom De arbeidsmarkt voor leraren vo 2015-2020 regio Noord-Holland 3/15
aandeel aandeel 3 Leeftijdsopbouw Om een idee te geven van het lerarenkorps in de regio, is in Figuur 2 tot en met Figuur 5 de leeftijdsopbouw van de lerarenpopulatie in oktober 2012 per RPA-regio weergegeven. Daarbij is het aantal fte per leeftijdsgroep uitgedrukt als een percentage van het totaal aantal werkende fte s per RPA-regio. Tevens is in iedere figuur ter vergelijking de landelijke leeftijdsopbouw weergegeven. Het wat grillige verloop van de grafieken is deels het gevolg van toevalligheden die zich in het verleden hebben voorgedaan. Als we kijken naar wat grotere structuren die deze toevalligheden ontstijgen, dan valt op dat ouderen in 2012 relatief oververtegenwoordigd zijn. Dit betekent dat op korte en middellange termijn rekening moet worden gehouden met een relatief hoge uitstroom (en vervangingsvraag) van leraren. In Mirror vormt dit historisch bestand van leraren het uitgangspunt van de prognoses. Figuur 2: Leeftijdsopbouw leraren oktober 2012 in Noord-Holland-Noord 5.0% 4.5% 4.0% 3.5% 3.0% 2.5% 2.0% 1.5% Landelijk Noord-Holland-Noord 1.0% 0.5% 0.0% 20 30 40 50 60 leeftijd Figuur 3: Leeftijdsopbouw leraren oktober 2012 in Zuidelijk Noord-Holland 4.5% 4.0% 3.5% 3.0% 2.5% 2.0% 1.5% Landelijk Zuidelijk Noord-Holland 1.0% 0.5% 0.0% 20 30 40 50 60 leeftijd De arbeidsmarkt voor leraren vo 2015-2020 regio Noord-Holland 4/15
aandeel aandeel Figuur 4: Leeftijdsopbouw leraren oktober 2012 in Gooi en Vechtstreek 5.0% 4.5% 4.0% 3.5% 3.0% 2.5% 2.0% 1.5% Landelijk Gooi en Vechtstreek 1.0% 0.5% 0.0% 20 30 40 50 60 leeftijd Figuur 5: Leeftijdsopbouw leraren oktober 2012 in Amsterdam 4.0% 3.5% 3.0% 2.5% 2.0% 1.5% Landelijk Amsterdam 1.0% 0.5% 0.0% 20 30 40 50 60 leeftijd De arbeidsmarkt voor leraren vo 2015-2020 regio Noord-Holland 5/15
werkgelegenheid (2015 = 100) 4 Prognoses op hoofdlijnen 4.1 Werkgelegenheid Centraal in deze prognoses staat de werkgelegenheid. De werkgelegenheid is gedefinieerd als de fte s die daadwerkelijk gewerkt moeten worden in een situatie zonder onvervulde vacatures. Hierin wordt dus geen gebruik van de seniorenregeling (voormalig bapo) meegenomen. Er zijn twee factoren die in Mirror de ontwikkeling van de werkgelegenheid bepalen: 1. de ontwikkeling in de aantallen leerlingen per brin 2. de verhouding tussen het aantal fte leraren en het aantal leerlingen per brin. Deze ratio is bepaald op peildatum 1 oktober 2013. In Tabel 1 is de op die manier voorspelde werkgelegenheid per RPA-regio gepresenteerd. Tabel 1: Werkgelegenheid leraren in fte exclusief seniorenregeling RPA-regio 2015 2016 2017 2018 2019 2020 Landelijk 57287 57027 56345 55432 54382 53532 Noord-Holland-Noord 2303 2291 2247 2187 2126 2081 Zuidelijk Noord-Holland 3324 3324 3306 3269 3235 3209 Gooi en Vechtstreek 1073 1086 1088 1078 1062 1041 Amsterdam 2693 2726 2754 2769 2788 2832 In Figuur 6 is de ontwikkeling van de werkgelegenheid weergegeven, genormeerd op 2015. De figuur laat zien dat de werkgelegenheid op landelijk niveau de komende jaren daalt. Dat geldt in meer of mindere mate voor alle RPA-regio s in Noord-Holland, behalve voor Amsterdam. Daar stijgt de werkgelegenheid met 5% tot 2020. Figuur 6: Werkgelegenheid leraren genormeerd op 2015 110 105 100 95 90 85 80 Landelijk Noord-Holland-Noord Zuidelijk Noord-Holland Gooi en Vechtstreek Amsterdam 75 2015 2016 2017 2018 2019 2020 jaar De arbeidsmarkt voor leraren vo 2015-2020 regio Noord-Holland 6/15
fte 4.2 Vervangingsvraag De vervangingsvraag geeft een samenvatting van alle fte die gedurende een jaar niet meer vervuld worden in de regio. Dat kan gebeurd zijn door uitstroom, maar ook doordat leraren minder zijn gaan werken of zelfs een andere functie (zoals directeur) zijn gaan bekleden. Personen die meer zijn gaan werken of juist leraar zijn geworden zijn hier ook in meegenomen en met de andere stromen verrekend. Ook gewijzigd gebruik van de seniorenregeling beïnvloedt de vervangingsvraag. In Figuur 7 is de vervangingsvraag per RPA-regio weergegeven. De onderliggende cijfers zijn te vinden in Tabel 2. Figuur 7: Vervangingsvraag leraren in fte 200 180 160 140 120 100 80 60 40 Noord-Holland-Noord Zuidelijk Noord-Holland Gooi en Vechtstreek Amsterdam 20 0 2015 2016 2017 2018 2019 2020 jaar Tabel 2: Vervangingsvraag leraren in fte RPA-regio 2015 2016 2017 2018 2019 2020 Landelijk 3257 3441 3562 3447 3220 2957 Noord-Holland-Noord 133 141 144 141 134 127 Zuidelijk Noord-Holland 175 182 186 181 174 152 Gooi en Vechtstreek 61 67 69 65 65 59 Amsterdam 153 165 172 168 157 146 De vervangingsvraag in Noord-Holland stijgt de eerste jaren licht om na 2017 weer licht te dalen. Het is ten behoeve van de interpretatie echter inzichtelijker deze ontwikkeling te beschouwen in relatie tot de werkgelegenheid. Dit is weergegeven in Figuur 8. We zien nu eveneens dat de vervangingsvraag licht stijgt tot 2017 en daarna afneemt. In Zuidelijk Noord-Holland ligt de vervangingsvraag wat lager dan het landelijk gemiddelde. Tegenover de vervangingsvraag (en mogelijk veranderingen in de werkgelegenheid) staat de instroom om ontstane gaten op te vullen. De instroom wordt in de volgende sectie besproken. De arbeidsmarkt voor leraren vo 2015-2020 regio Noord-Holland 7/15
fte vervangingsvraag tov werkgelegenheid Figuur 8: Vervangingsvraag leraren als percentage van de werkgelegenheid 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% Landelijk Noord-Holland-Noord Zuidelijk Noord-Holland Gooi en Vechtstreek Amsterdam 0% 2015 2016 2017 2018 2019 2020 jaar 4.3 Instroom Om aan de vervangingsvraag te kunnen voldoen, is instroom van leraren nodig. In Mirror worden twee soorten van instroom van leraren gesimuleerd: instroom vanaf een lerarenopleiding vo of ulo of vanuit de zogenaamde stille reserve. De stille reserve betreft personen met een onderwijsbevoegdheid die niet (meer) in het onderwijs werkzaam zijn. In Figuur 9 is de te verwachten instroom per RPA-regio weergegeven. Deze instroom geeft weer hoeveel fte aan nieuw personeel er zonder beleidswijziging te verwachten valt. In Tabel 3 zijn de cijfers onderliggend aan deze figuur opgenomen. De instroom van leraren neemt naar verwachting af, behalve in Amsterdam waar een stijging te zien is. Dit moet echter wel in relatie tot de werkgelegenheid en vervangingsvraag worden bekeken. Zie daarvoor ook sectie 4.4. Figuur 9: Instroom leraren in fte 250 200 150 100 50 Noord-Holland-Noord Zuidelijk Noord-Holland Gooi en Vechtstreek Amsterdam 0 2015 2016 2017 2018 2019 2020 jaar De arbeidsmarkt voor leraren vo 2015-2020 regio Noord-Holland 8/15
instroom tov werkgelegenheid Tabel 3: Instroom leraren in fte RPA-regio 2015 2016 2017 2018 2019 2020 Landelijk 3142 3027 2896 2702 2378 2232 Noord-Holland-Noord 122 120 104 92 81 84 Zuidelijk Noord-Holland 180 170 165 154 148 136 Gooi en Vechtstreek 72 73 70 60 54 43 Amsterdam 174 181 191 187 184 196 Figuur 10 geeft vervolgens de te verwachten instroom als percentage van de werkgelegenheid. We zien nu dat de instroom in het algemeen afneemt, in Gooi en Vechtstreek sterk en in Amsterdam is er juist een lichte stijging. Figuur 10: Instroom leraren als percentage van de werkgelegenheid 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% Landelijk Noord-Holland-Noord Zuidelijk Noord-Holland Gooi en Vechtstreek Amsterdam 0% 2015 2016 2017 2018 2019 2020 jaar 4.4 Onvervulde vacatures Om zowel de veranderingen in werkgelegenheid, als vervangingsvraag en instroom in het juiste perspectief te kunnen plaatsen berekenen we vervolgens de onvervulde vacatures met de relatie die in hoofdstuk 2 is gepresenteerd. Het kan immers zijn dat er een hoge vervangingsvraag is, maar als daar een hoge verwachte instroom tegenover staat, dan kan tekortenproblematiek toch afwezig zijn. Of als er een lage vervangingsvraag is, maar tegelijkertijd een stijging in de werkgelegenheid als gevolg van een stijging van het verwachte aantal leerlingen, dan kunnen zich toch tekorten gaan voordoen. De onvervulde vacatures bieden daarom een mooie inkijk in het resultaat van de gehele arbeidsmarkt voor leraren en geven aan waar mogelijk een extra inspanning geleverd zal moeten worden. In Figuur 11 is het aantal fte onvervulde vacatures weergegeven dat ook met de te verwachten instroom bij ongewijzigd beleid nog niet vervuld zal kunnen worden. De achterliggende cijfers zijn te vinden in Tabel 4. In alle RPA-regio s is sprake van afnemende tekorten na 2016/2017. De arbeidsmarkt voor leraren vo 2015-2020 regio Noord-Holland 9/15
vacaturegraad fte Figuur 11: Onvervulde vacatures leraren in fte 80 70 60 50 40 30 20 Noord-Holland-Noord Zuidelijk Noord-Holland Gooi en Vechtstreek Amsterdam 10 0 2015 2016 2017 2018 2019 2020 jaar Tabel 4: Onvervulde vacatures leraren in fte RPA-regio 2015 2016 2017 2018 2019 2020 Landelijk 917 1070 1054 886 679 554 Noord-Holland-Noord 42 51 47 37 28 25 Zuidelijk Noord-Holland 60 73 75 66 58 49 Gooi en Vechtstreek 22 28 28 23 17 12 Amsterdam 48 66 74 70 62 56 Om eventuele tekorten in perspectief te plaatsen is vervolgens nog de vacaturegraad bepaald. Dit is het aantal onvervulde vacatures ten opzichte van de werkgelegenheid en geeft een indicatie van de omvang van de tekortenproblematiek. De vacaturegraad is in Figuur 12 weergegeven. Het blijkt uit de figuur dat de hele regio een hoger tekort zal kennen dan landelijk gezien, vooral in Amsterdam. De vacaturegraad in de regio Noord- Holland zal overigens naar verwachting na 2017 dalen. Daarmee lijkt de tekortenproblematiek op termijn minder te worden. Dit betekent echter niet dat er op het niveau van vak ook geen problematiek te verwachten valt. Hierop wordt ingegaan in hoofdstuk 5. Figuur 12: Vacaturegraad leraren 3.0% 2.5% 2.0% 1.5% 1.0% 0.5% Landelijk Noord-Holland-Noord Zuidelijk Noord-Holland Gooi en Vechtstreek Amsterdam 0.0% 2015 2016 2017 2018 2019 2020 jaar De arbeidsmarkt voor leraren vo 2015-2020 regio Noord-Holland 10/15
5 Prognose naar vak In dit hoofdstuk komen dezelfde grootheden terug als in hoofdstuk 4, echter, wordt nu niet uitgesplitst naar RPA-regio, maar naar vak. Er wordt dus naar het totaal van de regio gekeken. De gegevens over gegeven vakken die daarvoor nodig zijn, zijn afkomstig uit IPTO (Integrale PersoneelsTelling Onderwijs). Het in IPTO aanwezige detailniveau wordt in Mirror samengevat op het niveau van 20 vakken. Deze indeling in 20 vakken hanteren we ook in het onderstaande. Overigens geldt ook op het niveau van vakken het verband tussen de kernvariabelen werkgelegenheid, vervangingsvraag, instroom en vacatures zoals dat in hoofdstuk 2 is toegelicht. 5 We bespreken hieronder daarom wederom, maar ditmaal per vak, de voorspelde werkgelegenheid, de vervangingsvraag en de instroom om tot slot een blik te werpen op de onvervulde vacatures. 5.1 Werkgelegenheid per vak Voor de prognose van de werkgelegenheid naar vak nemen we aan dat de relatieve vraag naar vakken op een instelling in de toekomst niet wijzigt. Dit betekent dat de vraag naar een vak evenredig stijgt of daalt met de verandering in de werkgelegenheid voor leraren op een instelling. De totale werkgelegenheid naar vak voor de regio is weergegeven in Tabel 5. De verschillen in relatieve ontwikkeling tussen vakken zijn gering. Tabel 5: Werkgelegenheid leraren in de regio per vak in fte Vak 2015 2016 2017 2018 2019 2020 Nederlands 975 979 977 968 959 955 Duits 388 390 389 386 383 382 Engels 769 772 770 764 757 753 Frans 413 416 416 413 410 409 Biologie 452 454 454 450 446 444 Informatica 82 83 83 82 81 81 Natuurkunde 284 285 285 283 281 280 Scheikunde 218 220 219 218 216 215 Wiskunde 918 923 920 913 904 900 Aardrijkskunde 351 353 353 350 348 346 Economie 476 478 476 471 466 463 Geschiedenis 414 417 417 414 411 410 Levensbeschouwing 125 126 127 126 126 126 Maatschappijleer 321 321 319 316 312 310 Techniek 298 298 295 291 287 284 CKV, Kunstvakken 724 728 727 722 716 713 Gezondheidszorg en Welzijn 158 158 156 154 152 151 Klassieke Talen 156 158 159 159 159 159 Lichamelijke Opvoeding 662 665 663 657 651 647 Overige Vakken 866 868 864 855 846 841 Praktijkonderwijs 344 336 324 311 300 294 Totaal 9394 9428 9394 9304 9211 9164 5 verandering onvervulde vacatures = verandering werkgelegenheid + vervangingsvraag instroom De arbeidsmarkt voor leraren vo 2015-2020 regio Noord-Holland 11/15
5.2 Vervangingsvraag per vak De vervangingsvraag per vak geeft ook hier een samenvatting van alle fte s die niet meer vervuld worden, maar nu per vak. Verschillen in de relatieve ontwikkeling van de vervangingsvraag per vak ontstaan vooral omdat de leeftijdsverdeling van leraren voor ieder vak anders is waardoor bijvoorbeeld de uitstroom bij een vergrijsd vak hoger kan zijn dan bij andere vakken. Tabel 6: Vervangingsvraag leraren in de regio per vak in fte Vak 2015 2016 2017 2018 2019 2020 Nederlands 52 58 61 59 56 53 Duits 24 23 23 23 23 20 Engels 45 50 51 50 49 43 Frans 20 20 21 21 21 19 Biologie 25 24 24 24 22 21 Informatica 7 6 6 6 5 5 Natuurkunde 19 19 19 17 16 15 Scheikunde 16 14 13 11 10 8 Wiskunde 47 53 55 52 51 49 Aardrijkskunde 21 21 21 19 17 16 Economie 30 31 34 34 32 28 Geschiedenis 22 23 24 22 21 18 Levensbeschouwing 8 8 8 8 8 7 Maatschappijleer 19 19 20 20 19 15 Techniek 20 19 19 19 17 16 CKV, Kunstvakken 33 38 40 40 40 38 Gezondheidszorg en Welzijn 9 10 9 10 9 9 Klassieke Talen 8 8 9 9 7 7 Lichamelijke Opvoeding 29 34 35 35 33 30 Overige Vakken 44 49 48 49 47 44 Praktijkonderwijs 24 26 29 28 26 23 Totaal 522 555 571 555 529 484 5.3 Instroom per vak De instroom naar vak van personen die niet uit de stille reserve afkomstig zijn, is gebaseerd op gegevens van de historische aantallen afstudeerders aan de lerarenopleidingen (hbo bachelors en universitaire masters). 6 Binnen Mirror wordt een zo optimaal mogelijke match tussen vraag en aanbod gemaakt, waarbij onder andere gelet wordt op de afstudeerrichting en regio van de afstudeerder. Met betrekking tot het praktijkonderwijs wordt in Mirror verondersteld dat sprake is van voldoende aanbod van leraren 7. De op die manier voorspelde instroom per vak is weergegeven in Tabel 7. Het aantal onvervulde vacatures dat resteert bespreken we in de volgende paragraaf. 6 Een compleet overzicht van de historische en verwachte aantallen afstudeerders per instelling en per vak is beschikbaar op www.planmirror.nl. Om dubbeltellingen te voorkomen worden hbo masters niet tot nieuwe instroom van afstudeerders gerekend. Deze groep draagt bij aan wisseling van graadsector. 7 Dit wil niet zeggen dat dat in de praktijk ook het geval is, het ontbreekt op dit moment echter aan voldoende kennis om het praktijkonderwijs beter te modelleren. De arbeidsmarkt voor leraren vo 2015-2020 regio Noord-Holland 12/15
Tabel 7: Instroom leraren in de regio per vak in fte Vak 2015 2016 2017 2018 2019 2020 Nederlands 57 59 59 56 50 48 Duits 20 19 19 20 20 19 Engels 51 52 52 47 43 40 Frans 19 19 19 19 20 20 Biologie 28 27 26 21 19 19 Informatica 4 4 4 4 4 4 Natuurkunde 17 17 17 17 16 16 Scheikunde 12 12 12 12 12 13 Wiskunde 47 48 48 48 48 51 Aardrijkskunde 19 20 20 19 20 20 Economie 34 33 34 30 27 25 Geschiedenis 27 26 24 20 19 17 Levensbeschouwing 8 8 8 8 8 8 Maatschappijleer 20 19 20 19 16 13 Techniek 21 20 18 14 13 13 CKV, Kunstvakken 41 42 39 35 34 35 Gezondheidszorg en Welzijn 10 10 8 8 7 7 Klassieke Talen 8 7 8 8 8 8 Lichamelijke Opvoeding 36 37 33 28 27 26 Overige Vakken 47 46 45 45 43 40 Praktijkonderwijs 22 19 17 16 15 16 Totaal 547 544 530 494 467 459 5.4 Onvervulde vacatures per vak Nadat alle arbeidsmarktstromen hebben plaatsgevonden resulteren onvervulde vacatures. Omdat Mirror een beleidsarm model is kunnen onvervulde vacatures in de praktijk mogelijk echter wel via extra wervingsinspanningen vervuld worden. Hoeveel voorspelde onvervulde vacatures het betreft is weergegeven in Tabel 8. We zien dat tekorten zich met name concentreren rond de vakken Duits, Frans, Natuurkunde, Scheikunde, Wiskunde en Klassieke talen. In 2020 is het tekort voor het vak Duits verder gegroeid. Voor het vak Scheikunde is het tekort juist beperkter. Merk op dat het mogelijk is dat onvervulde vacatures per vak (licht) negatief worden. Het gaat hierbij bijvoorbeeld om een school die krimpt waarbij geen of onvoldoende personeel uitstroomt. Dit lichte overschot is ook in beeld gebracht zodat de eerder gepresenteerde formule (op afrondingsverschillen na) geldig blijft. De arbeidsmarkt voor leraren vo 2015-2020 regio Noord-Holland 13/15
Tabel 8: Onvervulde vacatures leraren in de regio per vak in fte Vak 2015 2016 2017 2018 2019 2020 Nederlands 7 10 9 3 0 0 Duits 21 27 30 31 31 30 Engels 5 6 4 1 0 0 Frans 13 18 20 19 17 16 Biologie 6 5 2 0 0 0 Informatica 11 14 17 19 19 20 Natuurkunde 18 22 24 22 20 17 Scheikunde 20 23 24 22 18 13 Wiskunde 23 32 38 34 29 24 Aardrijkskunde 13 15 16 13 8 3 Economie 3 3 2 0 0 0 Geschiedenis 0 0 0 0 0-1 Levensbeschouwing 5 5 6 5 4 3 Maatschappijleer 5 5 4 1 0 0 Techniek 3 2 0 0 0 0 CKV, Kunstvakken 1 1 0 0 0 0 Gezondheidszorg en Welzijn 1 1 0 0 0 0 Klassieke Talen 7 9 11 12 11 11 Lichamelijke Opvoeding 1 1 0 0 0 0 Overige Vakken 12 18 17 12 7 6 Praktijkonderwijs 0 0 0 0 0 0 Totaal 173 217 225 196 165 143 De arbeidsmarkt voor leraren vo 2015-2020 regio Noord-Holland 14/15
A Tabellen zelf samenstellen met Planmirror Planmirror is een gebruiksvriendelijke webversie van Mirror waarmee (groepen van) instellingen, schoolbesturen en regionale platforms in het voortgezet onderwijs zelf arbeidsmarktramingen kunnen maken. Planmirror is daarmee een instrument dat scholen inzicht geeft in de toekomstige arbeidsmarkt voor leraren en de toekomstige ontwikkeling van kosten. Tevens is het mogelijk scenario-analyses uit te voeren, waarbij het bijvoorbeeld mogelijk is de effecten van veranderende leerlingenramingen en leerlingleraarratio s per brin te bekijken. Het Ministerie van OCW heeft regels vastgesteld met betrekking tot de vraag wie toegang kan krijgen tot welke gegevens. In het algemeen wordt daarbij altijd toegang toegestaan aan medewerkers van scholen of schoolbesturen in het vo en niet aan onderzoeksbureaus of andere commerciële partijen. Om u toegang te verlenen heeft CentERdata uw naam en uw e-mailadres nodig. Deze kunt u aanleveren via info@planmirror.nl. Wanneer u toegangsrechten hebt verkregen, wordt er voor u een account aangemaakt. Wanneer CentERdata op basis van deze gegevens uw account aanmaakt wordt automatisch een e-mail gestuurd naar het opgegeven e-mailadres. Met de gebruikersnaam en het wachtwoord in het bericht kunt u inloggen op Planmirror. Als u voor de eerste keer inlogt, dient u akkoord te gaan met de gebruiksvoorwaarden en het wachtwoord te veranderen in een zelfgekozen wachtwoord. Op basis van uw functie (de school waar u werkzaam bent) wordt een aantal instellingen (brins) in het algemeen de instellingen in uw regio - aan uw account gekoppeld. Van deze instellingen kunt u voorspellingen op detailniveau bekijken. Op de website van Planmirror is ook een pdf handleiding beschikbaar op basis waarvan u de in dit document getoonde gegevens voor uw eigen school of regio kunt narekenen. De variabelen die in dit rapport gepresenteerd zijn, zijn onder andere opgenomen op het werkblad Samenvatting in resultaten van prognoses. Houd er wel rekening mee dat Planmirror af en toe van een update wordt voorzien. De uitkomsten van Planmirror kunnen dus op termijn gaan afwijken van de in dit rapport getoonde cijfers. De arbeidsmarkt voor leraren vo 2015-2020 regio Noord-Holland 15/15