nummer 3 2013 - Jaargang 34

SIGNS magazine magazine van cnv vakmensen, sector kunst en cultuur nummer 3 2013 - Jaargang 34 menno ouweneel de dode zeerollen anne-marie van der wilt phil keaggy henriëtte alexander

Colofon Inhoud signs no 3 juli - aug - sept 2013 jaargang 34 signs no 3 juli - aug - sept 2013 jaargang 34 Verantwoordelijk uitgever van dit magazine: CNV Vakmensen, sector Kunst en Cultuur, Postbus 81065, 3009 GB Rotterdam. T 010 45 68 688, F 010 45 59 022, E info@continentalart.org W www.cnvvakmensen.nl/caos/kunst-en-cultuur/ Profiel: Sinds 1969 is er de organisatie Continental Sound, welke in 1974 het blad Sjofar ging uitgeven. Door de samenwerking met GMI werd het blad in 1980 omgedoopt tot Gospel Music Magazine. Vanwege de samenwerking met Christian Artists werd het in 1987 Gospelmagazine Music & Art. In 1991 werd het blad spreekbuis voor de hele beweging Continental Sound/ Christian Artists en werd het tot magazine Music & Art omgedoopt, in 1993 werd Music & Art het magazine van de CNVKunstenbond. Alleen leden ontvangen Music & Art. In 2005 werd Music & Art en Bottomline samengevoegd tot een nieuw magazine SIGNS. Mission statement: Geroepen deel te nemen aan het Koninkrijk van God betekent: het in praktijk brengen van liefde, barmhartigheid, vrijheid, solidariteit en gerechtigheid. Met als gevolg, dat de cultuur op creatieve en/of verkondigende manier beïnvloed en gevormd wordt. Eindredactie: Leen La Rivière Hoofdredactie: Jacqueline La Rivière Hoofdredactie muziek: Ben Scholten Ontwerp: Jacqueline La Rivière Cover: Jeroen Vrolijk Foto: WJ de Bruin Druk: Lines Communicatie & Design BV, Postbus 84, 4200 AB Gorinchem, Tel. 0183-623284, fax 0183-623314 Vaste redactie: Ben Scholten, Leon van Steensel, Leen La Rivière, Rob de Jong, Ria La Rivière, Desiree van Drongelen en Henriëtte Alexander. Lidmaatschap: U kunt lid worden van CNV Vakmensen, sector Kunst en Cultuur. Op www.cnvvakmensen.nl/caos/kunst-en-cultuur/ vind u alle branches en daarbij behorende informatie. Lid worden gaat via CNV Vakmensen in Utrecht. Dit gaat via: www.cnvvakmensen.nl/word-lid/ of bel naar CNV info: 030-7511007 (lokaal tarief). Van maandag t/m vrijdag zijn we bereikbaar van 8.00 uur tot 18.00 uur. Copyright: Niets uit deze uitgave mag op welke wijze dan ook zonder voorafgaande toestemming van de uitgever worden vermenigvuldigd en/of gereproduceerd. CNV Kunst en Cultuur 2013 CNV Kunst en Cultuur is onderdeel van CNV Vakmensen en aangesloten bij de Vakcentrale CNV, de Federatie van Kunstenaarsverenigingen en het EVV. 2 colofon & Inhoud 3 nadenken leen La Rivière 4 diversen Fotowedstrijd, Eredienst Creatief 5/6 hotline laatste nieuws 7/8 podium theatergroep Zep, God vergeeft 9 ca2013 ochtend en avond programma 10 Beeldende Kunst Platform Kerk en Kunst 11 Beeldende Kunst A Secular Age van Charles Taylor 12/13 Muziek Jeroen Vrolijk 14/15 Gospel sara Taccardi 16/17 Gospel menno Ouweneel 18 letteren de Dode Zeerollen 19/20 Recensies cd's 21/22 Beeldende Kunst Ai Wei Wei, nieuw redactielid davitha, toelichting middenpagina s 23 recensies cd's 24/25 Beeldende Kunst Anne-Marie van der Wilt 26 hitverhalen Bluetree 27 recensies dvd recensie: de Holocaust 28/29 Gospel eric Mulder - verloren in verwondering 30 recensies cd's 31 nieuws waterstof 32 recensies dvd's 33/34 Podium dansclick 15, Zwanen 2013 35 muziek continental Nieuws - En actie! 36 diversen coda Paper Art 2013 37 ntr glorieklokken 37 letteren dichter aan huis 38 cnv meeùs en CZ 39 agenda's hitlijst, Concert- en beeldend agenda 40 Boeken/Knipsels Diverse 41/42 Beeldende Kunst Henriëtte Alexander 43/44 Diversen dale Chappell 45/46 Gospel concertverslag Phil Keaggy advertentie 47 Christian Artists Seminar 48 meeùs 2 Signs juli/augustus/september 2013

nadenken Mooie en gezegende zomer Beste leden en lezers, De afgelopen maanden is er wel het nodige gebeurt aan het Kunstenfront. Werkgevers in de kunsten, werknemersorganisaties en overheid hebben besloten tot diepgaand onderzoek wat er nu eigenlijk allemaal aan de hand is in de sector kunst en cultuur. Dat is in ieder geval een belangrijke stap. Als de feiten op tafel liggen, kan eindelijk ook eens gesproken gaan worden over nieuw beleid. En dat laatste is hard nodig na de ongelofelijke bezuinigingen in onze sector de laatste jaren. Dan wijs ik er alvast op dat maart komend jaar gemeenteraadsverkiezingen zijn. En dat betekent dat voor 1 september de plaatselijke politieke partijen hun verkiezingsprogramma s maken. Dus wil je duidelijk invloed ten aanzien van komend plaatselijk kunst en cultuurbeleid, dan moet je NU met alle partijen gaan praten. Dan kwam op 4 juni j.l. een einde aan mijn laatste termijn als voorzitter van Vakmensen-CNV Kunst en Cultuur. Er werden mooie dankwoorden gezegd door de algemeen secretaris: Johan Slok en een bos bloemen. Er is een interim-voorzitter benoemd: Aniko Ouweneel. Zij gaat een speciale studiegroep leiden voor nieuw beleid en activiteiten voor de leden van Kunst en Cultuur. Je zult tzt meer van haar horen. Voor de leden van Continental Sound en NTR/NRM verandert er niets, daar blijf ik voorzitter, aanjager en motivator. zo heerlijk genieten en het is een geweldige omgeving. Graag zien we jij daar: 3-8 augustus. Ik ben blij, dat mijn nieuwe boek uitkwam: Geloof in de publieke ruimte. Het geeft je alle argumenten, waarom geloof wel terdege thuishoort in de publieke ruimte. Ben zeer vereerd met de gloedvolle introducties van o.a. Jan Peter Balkenende, Ab Klink, en anderen. Op de valreep toch nog iets positiefs van de overheid. Minister Jet Bussemaker handhaaft de cultuurkaart voor middelbare scholieren. Er is 50 miljoen gereserveerd voor de komende jaren. (haar voorganger Halbe Zijlstra wilde dit nog schrappen ) Graag wens ik iedereen een mooie en gezegende zomer. Leen La Rivière Over een paar weken is het 33ste(!) Christian Artists Seminar. Als je behoefte hebt aan inspiratie, een uitdaging, bemoediging, ontwikkeling van je talenten en gaven, uitdagingen voor je vak, etc KOM dan naar dit seminar. Ook voor mijzelf en mijn vrouw Ria is het ieder jaar weer of je voltankt met nieuwe energie, zodat je er weer tegen aan kunt in het dagelijkse leven. Meer op www.christianartists.org Er is een goedkope manier om deel te nemen, op de camping. Luxe manier van deelnemen is het congreshotel en daar betaal je dan ook voor. Het congrescentrum heeft zelfs een zwembad, dus ook Signs juli/augustus/september 2013 3

Diversen Fotowedstrijd, Eredienst Creatief Fotowedstrijd: Geloof in het dagelijks leven Geloof in het dagelijks leven, dat is het thema van de fotowedstrijd die Ark Mission organiseert vanwege haar 100-jarig jubileum. De winnende foto s worden eind september 2013 gepubliceerd in het Nederlands Dagblad. Terwijl het geloof steeds meer achter de voordeur verdwijnt, daagt stichting Ark Mission Nederlanders uit om vooral om zich heen te kijken en het geloof in het dagelijks leven te ontdekken. Je kunt je foto tot 1 augustus insturen via de Facebookpagina en de website van Ark Mission (www.arkmission.nl/fotowedstrijd). De inzendingen worden gepubliceerd op de Ark Mission Facebookpagina en je kunt tot 1 september stemmen op je favoriete foto. Naast de publieksprijs kiest een vakjury onder leiding van Sjoerd Mouissie, vakfotograaf voor o.a. het Nederlands Dagblad, haar favoriete foto uit. Prijs: publicatie in het Nederlands Dagblad De publiekswinnaar en de juryfavoriet worden in het Nederlands Dagblad gepubliceerd. We zijn benieuwd naar alle creatieve inzendingen zegt directeur Hans de Rijk. Het zou mooi zijn als we op deze manier het geloof weer onder de aandacht brengen en het gesprek op gang helpen. Ark Mission 100 jaar Ark Mission viert haar honderdjarig jubileum met het project Bijbels voor wereldkinderen. In samenwerking met partnerorganisaties NBG, Bible League, Wycliffe en Open Doors geeft de stichting 40.000 kinderen uit Europa, Afrika en Azië en Zuid-Amerika een kinderbijbel cadeau (www.bijbelsvoorwereldkinderen.nl). Dit najaar presenteert Ark Mission haar jubileumboek en de nieuwe Bijbel-App op de Ark Mission Inspiratiedag. In het jubileummagazine dat Ark Mission eenmalig heeft uitgegeven schrijft directeur Evangelische Omroep Jaap Kooij: Inspirerend om te zien hoe Ark Mission in allerlei vormen probeert om op een toegankelijke wijze het Evangelie bij de mensen te brengen. Dat zij dit nu al honderd jaar doet is heel bijzonder en mag als een zegen worden gezien. Ark Mission - vroeger VVHS/BKV - zet zich sinds 1913 in om de Bijbelse boodschap te verspreiden. De afgelopen 100 jaar ontvingen honderdduizenden mensen o.a. Nieuwe Testamenten, kinderbijbels, bijbelse verhalenboeken en boeken voor specifieke doelgroepen zoals de Bajesagenda, de Bijbel in Straattaal en de vakantiebijbelgids. Ark Mission is voor haar werk geheel afhankelijk van financiële steun van donateurs, kerken en instellingen. Foto: Paul Abspoel symposium EredienstCreatief 2013 Na een succesvol symposium in 2011 en een studiedag in 2012 organiseert Eredienst Creatief op vrijdag 15 en zaterdag 16 november 2013 in het Dominicanenklooster te Huissen, opnieuw een tweedaags symposium met de titel: Over grenzen heen:. Verbindend & Verhalend Vieren Het symposium is bedoeld voor predikanten, (kerk)musici en iedereen die geïnteresseerd is in liturgie. PE-punten worden aangevraagd. Binnen het thema Verbindende & Verhalend Vieren gaat het niet alleen om het verbinden van stijlen en vormen, maar ook om het verhaal, de samenhang, de spanningsboog van een dienst. In het programma worden theorie en praktijk met elkaar verbonden in vieringen, workshops en ontmoeting. Er zal ruimte zijn voor creativiteit en experiment. Daarbij zoeken we naar wat eenvoud en stilte kunnen betekenen. Alles met het doel dat deelnemers er iets van mee kunnen nemen voor de praktijk van hun eigen vieringen. EredienstCreatief is een platform voor het verbinden van (muziek)stijlen en culturen in de liturgie. Vragen waar EredienstCreatief zich mee bezig houdt zijn: Hoe geven wij in een pluriforme en multiculturele samenleving antwoord op de behoefte aan vernieuwing? Hoe weerspiegelen we de veelkleurigheid van God in plaats van te vervallen in monoculturen? En, actueel rond de presentatie van het nieuwe liedboek, hoe kunnen we creatief bezig zijn met lied en muziek in de kerk? Voor meer informatie zie de vernieuwde website www.eredienstcreatief.nl. Werkgroep leden zijn beschikbaar voor het geven van interviews. Richt daartoe een verzoek aan: mailto:info@eredienstcreatief.nl Graag willen we u ook attenderen op het boekje Verbindend Vieren. Spelen met vormen en stijlen in de eredienst onder redactie van Klaas-Willem de Jong uitgegeven bij Boekencentrum. Het boekje is een eerste theologische verkenning van deze benadering van de liturgie. Het biedt tal van praktische voorbeelden en daagt uit de kerkdienst met andere ogen te bekijken en zelf aan de slag te gaan. Reacties naar aanleiding van de presentatie van het boekje op 19 april zijn te vinden op Theoblogie. 4 Signs juli/augustus/september 2013

Hotline het laatste nieuws uit de muziekwereld Jubileum Oslo Gospel Choir As I Lay Dying The Servants Er zijn maar weinig koren die 25 jaar bestaan en constant populair zijn gebleven. Laat staan koren die over de hele wereld mensen aanspreken. Het Oslo Gospel Choir is daarom een unicum. Talloze koren in Nederland beschouwen deze Noren als voorbeeld. En dit jaar viert het Oslo Gospel Choir onder leiding van Tore W. Aas haar 25-jarig jubileum. Nederland krijgt, als favoriet land van het koor, de eer om het in stijl te vieren. Met twee concerten; op 4 en 5 oktober in Drachten en Zwijndrecht. Voor het 25-jarig jubileum heeft het Oslo Gospel Choir ook een speciale nieuwe cd uitgebracht: God Gave Me A Song. Het titelnummer geldt als jubileumlied dit jaar en zal ongetwijfeld ook klinken in Nederland. Voor het koor en dirigent Tore Aas zijn de concerten een logisch antwoord op de verzoeken uit ons land: We krijgen minstens 20 emails per week uit Nederland met de vraag of we weer terug willen komen aldus Tore. Ik denk dat dat toont dat we een nieuwe start moeten maken in jullie land. Een bizar bericht over As I Lay Dying verscheen een paar weken geleden op de nieuwskanalen. Zanger Tim Lambesis was gearresteerd onder verdenking van het beramen van een moordaanslag op zijn vrouw. Nadat de relatie al een tijd onder druk was komen te staan, werd Lambesis op 7 mei gearresteerd toen hij, zo luidt de aanklacht, een detective wilde huren om zijn vrouw om te brengen. Tijdens de eerste rechtzitting verklaarde de advocaat van Lambesis dat zijn opvallende gedrag te wijten zou zijn aan het nemen van steroïden. De overige bandleden van As I Lay Dying hebben komende tours afgezegd in afwachting van een rechterlijke uitspraak. Ook het voortbestaan van de band lijkt hier van af te hangen. Het Overijsselse The Servant stopt. Op de facebook pagina van de band is een verklaring geplaatst voor het besluit. Na een lange periode van zoeken welk plan God met ons heeft en door de vele veranderingen in ons leven, hebben wij als band besloten in goede harmonie uit elkaar te gaan. Band the Servants is verweven in ons persoonlijke leven en met elkaar hebben wij dan ook een hechte vriendschap opgebouwd. Op muzikaal vlak liepen we echter tegen een blokkade aan waar we niet makkelijk over heen konden stappen. Na veel gebed en vele gesprekken te hebben gevoerd, zijn we er achter gekomen dat God met een ieder van ons een andere weg in wil slaan op muzikaal gebied. The Servants verleenden tot begin juli nog hun medewerking aan kerkdiensten en stopten daarna met de muzikale activiteiten. Signs juli/augustus/september 2013 5

Hotline het laatste nieuws uit de muziekwereld Ashley Cleveland Carman Zilveren Duif 2013 Ze staat bekend als die markante stem die door je heen snijdt; Ashley Cleveland heeft al een lange loopbaan achter de rug en is te horen op tientallen albums van andere artiesten als gastvocaliste. Haar eigen albums zijn gewilde exemplaren voor bluesrock liefhebbers. De fans hoorden altijd al aan haar stem dat dit een vrouw met een bewogen verleden is, maar vindt nu Ashley de tijd rijp om haar persoonlijke verhaal te vertellen. In het boek dat ze geschreven heeft, Little Black Sheep komt haar gebroken familieverleden, alcoholverslaving en ommekeer aan bod. Of het boek ook in Nederland uitgebracht wordt, is nog niet bekend. Een grote schok in de gospelwereld; Carman maakte enkele weken geleden bekend te lijden aan een doorgaans terminale vorm van kanker. Doktoren gaven hem nog maximaal 5 jaar levensverwachting. De zanger greep de gelegenheid aan om een Kickstarter crowdfunding campagne op te zetten en het werk te starten aan een nieuw, mogelijk laatste, album. Met 200.000 dollar als doel haalde Carman uiteindelijk een half miljoen op. Hiermee wordt een nieuwe cd en muziekvideo gemaakt, terwijl de artiest nog waar mogelijk optreedt. De huidige tour van Carman is zijn eerste in 13 jaar tijd, nadat hij een acteerloopbaan oppakte. Recent werd nog een verzamel cd met nieuw opgenomen versies van zijn bekendste hits uitgebracht. Nadat de Zilveren Duiven vorig jaar sinds lange tijd weer uitgereikt werden, heeft de organisatie nu bekend gemaakt dit jaar het vervolg gepland te hebben. Op 8 november wordt de beste christelijke muziek weer onderscheiden. De bekende categorieën zijn weer van de partij, waaronder Beste Album, Beste Artiest en Beste Nieuwe Talent. Eind augustus worden de genomineerden bekend en start de stemperiode. 6 Signs juli/augustus/september 2013

Podium Theatergroep Zep ZEP brengt vurige, energieke bewerking van Shakespeare s Temmen van de Feeks Berg je voor de FEEKS! Na de successen van ROME EN JULI S POSSE, MACBETH en MC SHAKE REMAKE komt ZEP opnieuw met een vurige, energieke Shakespeare-bewerking. Ditmaal versnijdt regisseur Peter Pluymaekers de klassieker HET TEMMEN VAN DE FEEKS met rap, scratch en hiphop tot een messcherpe, actuele komedie voor iedereen vanaf 14 jaar. Een rappe, fysieke voorstelling over liefde, manipulatie en weerbarstigheid. FEEKS gaat op 26 september in première in Het Compagnietheater in Amsterdam en toert daarna tot en met 3 december door het hele land. Cast Gustav Borreman (Who s in Who s out, VRijland), Anke van t Hof (Soldaat van Oranje, Wuivend Graan) Steef Hupkes (SpangaS, MC Shake Remake), Joy Wielkens, Dionisio Matias en Stacyian Jackson. Credits Tekst: William Shakespeare Regie & Bewerking: Peter Pluymaekers Spel: Gustav Borreman, Anke van t Hof, Steef Hupkes, Joy Wielkens, Dionisio Matias en Stacyian Jackson DJ: DJ DNS Decor: Jolanda Lanslot Kostuums: nnb Licht: Jeroen Smith Techniek: Evelements Muziek: nnb Raps & Tekstbijdragen: Pascal Griffioen FEEKS Kate is een mondige vrouw met een eigen wil, die zich niet wil plooien naar de verwachtingen van de maatschappij waarin ze leeft. Tot groot ongenoegen van haar vader waagt geen man zich in haar buurt. Vanuit het niets is daar Petruchio, die in ruil voor een fikse bruidsschat zijn vingers aan haar durft te branden. Op listige wijze zet hij haar naar zijn hand. Maar hoe meer hij haar beteugelt, hoe meer de twijfel ontstaat of deze getemde versie wel het evenbeeld is van de ideale vrouw Peter Pluymaekers onderzoekt met zijn komische versie van FEEKS het aloude rollenspel tussen man & vrouw en de ontelbare vormen van de liefde; valse liefde, kalverliefde, sensuele liefde, jaloerse liefde maar bovenal de kern van ware verbondenheid. Theatergroep ZEP ZEP werkt volgens het concept Low Culture, High Level theatre: regisseur Peter Pluymaekers maakt sinds de oprichting in 1998 rauwe, directe en toegankelijke voorstellingen met een literaire inslag. In zijn voorstellingen vertaalt hij de essentie van klassiek repertoire naar de wereld van nu, onder andere door uitingsvormen uit de populaire cultuur te gebruiken. Dit resulteert in een hedendaagse stijl - mét respect voor de klassieke theatertraditie - die in de smaak valt bij zowel jongeren als volwassenen. Signs juli/augustus/september 2013 7

Podium God vergeeft Dertiende solo Helmert Woudenberg over Haffmansaffaire in Katholieke kerk God vergeeft is de nieuwe voorstelling van Helmert Woudenberg, waarmee hij vanaf september 2013 in de theaters te zien is. In zijn dertiende solovoorstelling vertelt hij het verhaal van Joep Haffmans, pastoor-deken van de H. Petrusparochie in Gulpen. Een geestelijke die alles heeft gedaan wat God en de Katholieke Kerk hebben verboden. Van seksuele escapades tot en met grootschalige fraude. Én Woudenberg vertelt over de Katholieke Kerk, die wist van de wandaden van Haffmans, maar nooit heeft ingegrepen en hem zelfs de hand boven het hoofd hield. Tegen de avond ligt pastoor Haffmans in bed met zijn vriendin Elvira, met wie hij een geheime liefdesrelatie heeft. Er wordt aangebeld. Haffmans trekt snel iets aan, loopt naar de voordeur en komt even later terug met een envelop, die een parochiaan hem in handen heeft gegeven. Uit de envelop haalt Haffmans tien briefjes van honderd. Waar is dat geld voor? vraagt Elvira. Haffmans klemt vijf biljetten onder zijn ene oksel en vijf onder zijn andere. Zo, zegt hij. Nu heb ik ermee gedaan wat ik ermee moet doen Wat heb je dan gedaan? vraagt zij. Ik heb het geld onder de armen verdeeld! Het is erg interessant te dat er over de affaire nu een toneelstuk wordt gemaakt en we zijn benieuwd hoe Helmert Woudenberg het karakter van Haffmans daarin neer gaat zetten aldus Langenberg en Van Laarhoven. God vergeeft gaat op 9 oktober 2013 in première in de Toneelschuur in Haarlem. De tournee duurt van september 2013 tot en met februari 2014. *De naam Elvira is gefingeerd. Tekst, spel & regie: Helmert Woudenberg Genre: toneel Première: woensdag 9 oktober 2013, Toneelschuur, haarlem Tournee: september 2013 t/m februari 2014 Brochurefoto Helmert Woudenberg_God Vergeeft_Fotograaf: Sanne Helgenberger De Haffmansaffaire kwam in 2006 aan het licht, nadat bij de politie aangifte werd gedaan tegen de praktijken van de deken. Over de affaire schreven journalisten Henk Langenberg en Maarten van Laarhoven het in 2011 bij Carrera verschenen boek In Gods naam. De Affaire Joep Haffmans. Voor Woudenberg biedt dit boek een inspiratiebron voor de feiten betreffende de affaire, naast alle artikelen die er verder in de media verschenen zijn. 8 Signs juli/augustus/september 2013

CA2013 Ochtend en avond programma Evening Program Christian Artists Seminar 2013 Saturday August 3 Ruben Bekx Ruth Hughes Werner Hucks Teddy Liho John Featherstone Marta Jakobovits Leen & Ria La Rivière Ernesto Arrendell Sunday August 4 Samuel Härfst Segun Adegite Heike Wetzel-Yates AnLo Piquet Damascus Francis Méan Leen La Rivière Paul Field Monday August 5 Lurdes & Dale Chappell Kathi Hofmann Torsten Harder Paul Yates Jurriaan Berger Ana Stevenson Leen La Rivière Sarah Kaiser & band Tuesday August 6 Trinity Thea Soltau Esther Bürger Guido Verhoef Hannah Clair Peter Smith Leen La Rivière Chris Eaton Wednesday August 7 Joany Muskiet & CA choir Desiree van Drongelen Antonis Sousamoglou Richard Hughes Feenbrothers Arend Maatkamp Leen & Ria La Rivière Jason Carter morning Program Christian Artists Seminar 2013 Sunday August 4 Maarten Verkerk Werner Hucks Monday August 5 Silviu Ispas Antonis Sousamoglou Tuesday August 6 Geoffrey Stevenson Heike Wetzel-Yates Wednesday August 7 Célia Costa Torsten Harder foto s: Edwin Roos - Nijntjes Signs juli/augustus/september 2013 9

BeeldendeKunst Platform Kerk en Kunst Symposium over Kunst, Kerk, Kwaliteit bij start website Kerk en kunst Op zaterdag 21 september 2013 vindt er in Doorn een groot interkerkelijk symposium plaats over kerk en kunst. Aanleiding is de start van de website Platform kerk en kunst. Daar kunnen kerken en kunstenaars elkaar vinden om tot betere samenwerking te komen. Daarbij gaat het zowel om praktische zaken zoals verzekeringen en vervoer als om ideeën en tips voor exposities en kunstwerken rond bepaalde thema s. Een goed voorbeeld van dat laatste is de komende adventstijd, waar in veel kerken vier bijbelse vrouwen centraal staan. Het symposium geeft in enkele workshops mogelijkheden om daarbij met kunst in de kerk te werken. Titel van het symposium is de bijbeltekst over Jezus, Zonder beelden sprak Hij niet. Het symposium wordt gehouden op een bijzondere plek: in de oudste kerk van de provincie Utrecht, de Maartenskerk, en het aangrenzende moderne ontmoetingscentrumcentrum Koningshof, Kerkplein 1, in Doorn. Naast boeiende workshops en inspirerende sprekers is er ruim de tijd voor ontmoeting en uitwisseling rond kunst, kerk en kwaliteit. Zowel vertegenwoordigers van kerken als kunstenaars kunnen hun ervaringen delen. Inleiders op het symposium zijn Marleen Hengelaar- Rookmaaker, hoofdredacteur van ArtWay, musicoloog en kunsthistorica, Jean-Jacques Suurmond, predikant, supervisor en publicist o.a. columnist in dagblad Trouw, en Herwi Rikhof, hoogleraar theologie in Utrecht, priester en publicist. Kunstenaar Willem Zijlstra reageert kort op de lezingen. In hun inleidingen zullen zij aangeven dat kunst juist onze verbeelding aanspreekt (Hengelaar), maar dat spelen met beelden ook spelen met vuur is (Suurmond), terwijl religieuze kunst ook een vindplaats van God is die te denken geeft (Rikhof). Het symposium op 21 september begint om 10.30 uur, vanaf 10.00 uur is er inloop en koffie. De afsluiting is om 15.30 uur, na een kuntvespermoment met Klaas Holwerda. Dagvoorzitters zijn Teun Kruijswijk Jansen, predikant van de Maartenskerk, en Anikó Ouweneel, cultuurhistorica en interim voorzitter CNV Kunst en Cultuur. Aanmelden kan op info@platformkerkenkunst.nl met vermelding van naam/organisatie/kerk en gelijktijdige overmaking van 25,00 naar 943355486 t.n.v. Stichting Culturele Activiteiten De Ark, Söderblomstraat 187, 2131 GG Hoofddorp, o.v.v. Symposium/Platform Kerk en Kunst. S.v.p. voorkeuren voor maximaal drie workshops aangeven. Uiterste aanmelddatum is 14 september 2013. Om 12.15 uur wordt de website www.platformkerkenkunst. nl officieel gelanceerd. De website is een initiatief van een aantal kunstenaars en hun organisaties en plaatselijke kerken. Doel is kerken en kunstenaars te helpen elkaar makkelijker te vinden. Dat kan ertoe bijdragen de originaliteit en de kracht van de levensstijl van Christus breder en met meer kwaliteit te laten zien. Er bestaan veel initiatieven, die naar de mening van de initiatiefnemers bredere aandacht verdienen. Het platform is bedoeld voor ieder, professional en leek, die geïnteresseerd is in kerk en kunst, dus ook voor media, musea, wetenschap en fondsenwerving. Het Platform Kerk en Kunst is breed opgezet als onafhankelijk oecumenisch platform. De website is vanaf 21 september volledig en open toegankelijk. Voor meer informatie info@platformkerkenkunst.nl en twee van de initiatiefnemers, beeldend kunstenaar Roel Ottow, 055 3120800, en predikant Rien Wattel, 06 16040860. Informatie over platform, website en volledig programma symposium: Rien Wattel, info@platformkerkenkunst.nl, 06 16040860. Tijdens de lunchtijd kunnen bezoekers op het marktplein de deelnemende organisaties en diverse beeldend kunstenaars ontmoeten, evenals de sprekers van de ochtend. Van 14.00-15.00 uur zijn er zeven workshops. In enkele is speciale aandacht voor het thema van de komende adventtijd, de moeders van Jezus. Ook zijn er workshops over hoe maak je een succesvolle tentoonstelling en kunst in liturgie en bij herinrichten van een kerk. Het volledige programma is verkrijgbaar bij info@platformkerkenkunst.nl. 10 Signs juli/augustus/september 2013

BeeldendeKunst A secular Age van Charles Taylor Beknopt verslag naar aanleiding van een studie van Henk Reitsma, filosoof en medewerker van l Abri, Eck en Wiel. In dit boek beschrijft Taylor, katholiek filosoof en docent aan de universiteit van Mc Gill in Canada, de enorme verandering die plaats vond in de overgang van een christelijke, middeleeuwse cultuur naar de huidige seculiere samenleving. Het verhaal gaat eigenlijk over de laatste 300 jaar waarin geloof en bijgeloof (middeleeuwen) geen nuttige concepten meer zijn. De wetenschap biedt oorzakelijke aspecten.: ratio en wetenschap. Deze staan lijnrecht tegenover geloof en bijgeloof. Middeleeuwen - hier zien we de vertikale lijn. Mensen richten zich naar boven. Geloof in God, geesten en duivel, mythen over goed en kwaad. Een wereld van machten en invloed van krachten. Hierin de verbondenheid met elkaar. Diep geworteld in familiestructuren. Thomas van Aquino (13e eeuw) met de Scholastiek streven naar ordening 4 elementen: aarde, water, lucht en vuur. Verlichting eind middeleeuwen. Ratio meer te gebruiken. Oorzaak en gevolg. Mensen gaan zich afvragen is het waar? Nieuwe ruimte, waarin vrije wil en verantwoordelijkheid. Geen God nodig. Deïsme Redenen van het ontstaan van seculaire ruimte. Verschuiving hoe de plaats van religie ontstaat: een afstandelijke God die vooral Schepper is. Niet relationeel betrokken met de mens. Mens gecentreerdheid ontstaat. Natuur en cultuur wordt een 2-deling. Natuur: God houdt het in stand. De natuurkrachten niet de schuld geven voor wat je doet. Cultuur: De mens geeft er een nieuwe ordening aan. Psalm 8 refereert hieraan. Geen persoonlijke toegang tot God. Hij bepaalt de natuurwetten. God is de ontwerper/ schepper, en minder persoonlijk mensbetrokken. Explosie van secularisme. Kunst: Niet meer uitgaand van symbolen, zoals in de middeleeuwen maar zelfscheppend. Geen aanzet van buiten af. Post modernisme Geen ratio maar sentiment. Romantische grip krijgen wat God is. Beïnvloed door de Romantiek (eind 19e eeuw). Goed zijn voor elkaar, redelijkheid Nietsche ethiek laat de ander regeren. Hervormen op nieuw ijken van het perspectief. 2 niveaus: late middeleeuwen: heiligen en het volk, iedereen kan betrokken worden. Erasmus vertaling van de bijbel. Hervorming en humanisme, gelijke ingang, Thomas van Aquino. Werk van de hervorming: de natuurverschijnselen zijn niet meer acties van God. Perspectief op de tijd. Tijd staat losser van God. HisStory minder aanwezig. Mensen nemen de beslissingen. Humanisme- zelf de auteur van je leven zijn. Vrij als rationeel mens. Goed gedragen, goed voor elkaar. Geen hogere roeping meer. God is minder nodig. Minder evangelie voor vergeving van zonden nodig. Hiërarchisch systeem vormt persoonlijke banden. Alles op gelijke hoogte. Horizontaal! Alternatieve bron voor ethiek: ruimte voor maximale vrijheid en elkaar tot nut zijn. Secularisatie: geloof en bijgeloof zijn geen nuttige concepten. De wetenschap biedt oorzakelijke aspecten. Drie opties: 1. Alles is heilige ruimte. 2. Afname van religiositeit. 3. Culturele omstandigheden waarin ongeloof een dwingende optie is om niet te geloven. De mythische dimensie wordt weggeduwd. Er is geen kosmische lading. Wel hunkering naar het verlangen dat dingen met zin geladen zijn. Nu bewust reflecteren op wil ik dit wel of niet. Kunst: niet meer in symbolen werken maar streven naar authenticiteit, originaliteit. Niet meer aanlevering van een bepaalde lading, zoals in de middeleeuwen, maar jezelf vinden. Authentieke kunst maken: het is er ineens. Het overvalt je. Alles uit jezelf halen. Werken vanuit intuïtie. In het nagesprek viel bij de studenten op dat de zoektocht naar authenticiteit in het werk in volle gang is en het lang niet gemakkelijk is. De (oudere) CNV-BK ers verklaarden dat het op elkaars schouders staan, het in traditie staan, bevrijdend kan werken mits je er vernieuwend mee om kan gaan. Je ent jezelf op geijkte thema s, puttend uit een positieve bagage. En dan daarmee werken vanuit intuïtie, gebruik makend van momenten die er toe doen. Vernieuwend en authentiek werken vanuit een eerder opgebouwde basis. Ochtendprogramma van de studiedag in l Abri voor studenten 5 tot 5 o.l.v. Willem Zijlstra en CNV BK-leden. Tekst en foto s: Henriëtte Alexander Signs juli/augustus/september 2013 11

Muziek Jeroen Vrolijk - Rake klappen, hard genieten Hij heeft in stadions en kleine zaaltjes gespeeld, in binnen- en buitenland getourd, maar voor drummer Jeroen Vrolijk is zijn reis nu pas echt goed begonnen. Je moet iets te dromen overhouden is zijn nuchtere commentaar. Een gesprek over de wondere wereld van het drummen. Als Jeroen Vrolijk drums speelt, doet hij zijn naam eer aan, vertrouw ik hem toe als we in gesprek raken. De drummer geniet duidelijk van wat hij doet; of hij nu eigen werk speelt of achter de set zit om een ander te begeleiden. En die kans krijgt hij als sessiemuzikant heel regelmatig. Om zijn liefde voor drummen te schetsen; de eerste klap was voor Jeroen gelijk al raak. Een drumkit is ook een instrument waar je echt voor kiest. Niets was veilig in huis; jampotje, pindapotjes. De jeugddrumband was een uitkomst. Daar kreeg ik ook de discipline; die kwam me later op het conservatorium goed van pas. Die strenge leerschool waardeer ik nu ook nog; nu zie je dat de mentaliteit vaak anders is. Het moet allemaal vooral leuk zijn... terwijl de maatschappij keihard is. Ik nam het vanaf het begin serieus en merkte bij mezelf dat dat hielp om snel te groeien. Mijn leraar speelde bij Rob de Nijs en in een begeleidingsband; die heeft me ook veel geleerd over het vakgebied op zich. Want dat het een vak apart is, blijkt telkens weer. Drummers hebben een aparte plek in het muzieklandschap. Als ik Jeroen vraag om drummers in het algemeen te typeren, zegt hij: Iedere groep die een bepaald instrument speelt, heeft wel iets aparts. Wat drummers betreft, zou ik noemen: licht adhd, maar wel bereidwillig om te delen; ik denk iets meer dan bij andere instrumenten het geval is. Het is wel leuk om voor jezelf even te zitten drummen, maar je wilt het eigenlijk deel laten zijn van een groter geheel. Drummers, zo concluderen we, zijn haast geboren sessiemuzikanten te noemen. Jeroen s eigen jazz n funk trio, New Morning, ontstond zoals hij zelf zegt uit pure frustratie. Doordat ik zoveel sessiewerk ging doen, ontdekte ik ook steeds meer wat me zelf echt trok aan stijlen. En dat was op den duur lang niet altijd wat ik deed. Dat kon frustrerend zijn. Om te voorkomen dat het broodmuzikantenwerk werd, heb ik het trio opgericht als uitlaatklep. Dat is echt genieten. Jeroen doet nog wel veel sessiewerk, maar zijn trio helpt hem wel om het een betere plek te geven in zijn eigen verwachtingspatroon. 12 Signs juli/augustus/september 2013

Muziek De verwachtingen die Jeroen zelf telkens heeft getoetst op die manier, maken dat hij met lede ogen kijkt naar het verwachtingspatroon van de jongeren van nu. Veel leerlingen van nu denken serieus dat het Idols principe de weg is. Klaargestoomd worden in een paar weken en het summum is dan spelen bij De Wereld Draait Door. Ik zeg dan juist: Zo. Deze ervaring heb je nu achter de rug. Zullen we nu beginnen? Je moet denk ik wel iets te dromen overhouden. Als ik mijn droom nu zou omschrijven, dan is het moeilijk te definiëren voor me. We zitten hier nu op een Christian Artist Seminar waar veel artiesten zullen zeggen dat je die dromen aan God moet overlaten, maar dat overgeven zit er bij mij nog niet echt in (lacht). Het liefste wil ik gewoon spelen; met name in het buitenland zegt hij, om er met een knipoog aan toe te voegen: Maar ik heb niks tegen Nederland, hoor. Foto: WJ de Bruin Tekst en interview: Leon van Steensel Foto s: Edwin Roos - Nijntjes @ Christian Artists Seminar 2012 Signs juli/augustus/september 2013 13

Gospel Sara Taccardi - Feedback maakt de artiest Het is een opluchting om te ontdekken dat je niet de enige bent met een bepaalde visie; iets op je hart. De Italiaanse Sara Taccardi heeft met een open vizier en de blik over de grenzen geleerd wie ze is en kan zijn. We spraken haar over haar achtergrond, haar muziek en de plannen in een land dat zeker qua geloof verankerd is in traditie. Sara Taccardi (Sara-T) spreekt prima Engels voor iemand die in de omgeving van Milan opgroeide. Haar ouders kwamen vanuit het kerkelijke zuiden van Italië, met verschillende geloofsenclaves, naar het noorden, op zoek naar werk. Wanneer ze de keus maakte om muziek te gaan maken als beroep, weet Sara niet precies meer. Ik groeide op in een familie waar de ouders altijd wel zorgden voor muziek om hen heen. Zelf zong ik uit volle borst mee met de hits van Celine Dion en Mariah Carey. Als tiener begon ik meer na te denken over de richting in mijn leven. Ik was een braaf meisje zonder uitspattingen, maar ik was er van overtuigd dat ik God en Zijn vergeving nodig had. Sara maakte inmiddels al zelf muziek, maar stortte zich vanaf dat punt met overgave in christelijke muziek. Ze begon haar geloof een prominente plek te geven in de teksten. En ze zocht andere gospelartiesten op. Toen ze ontdekte dat er nog behoorlijk wat artiesten in Italië waren, die het predikaat christelijke artiest droegen, werd ze bemoedigd. Als iemand in Italië iets christelijk noemt, wordt in veel gevallen het traditionele katholiscisme bedoeld. Het was voor mij echt een bevrijding om te merken dat ik niet alleen was; dat er meer waren die hun geloof de plek gaven die ik had ontdekt. De muziek van Sara werd ook voor een belangrijk deel gevormd door de Amerikaanse voorbeelden, zoals Michael W. Smith, Steven Curtis Chapman en Sandi Patty. De blik op het buitenland bleef Sara houden, en toen ze in de zomer van 1991 in aanraking kwam met de internationale groep van de Continental Singers, was de keus voor haar snel gemaakt. Ze deed auditie en tourde mee. Dat was een hele goede ervaring voor me; afgezien van de kleding (lacht). Ik leerde hoe ik naar buiten toe kon laten zien wat ik van binnen voelde; hoe ik dat beter over kon brengen. Ik was tenslotte nog maar 16 jaar oud en wellicht de eerste Italiaanse die met de internationale Continental Singers tourde. Kerken investeren hier niet in christelijke muziek; er wordt nog heel traditioneel mee omgesprongen. Podia worden weinig gegeven omdat de kerk niet vertrouwd wat we doen; ze denkt dat we het woord van God willen vervangen. Dat kan me wel eens teleurgesteld maken, maar mijn ontmoeting met Albino Montisci (waarschijnlijk de bekendste Italiaanse gospelartiest van de afgelopen decennia, red.) heeft me daarin ook geholpen. Dankzij hem en zijn 14 Signs juli/augustus/september 2013

Gospel voorbeeld kon ik later zeggen; dit doe ik niet om wat anderen vinden of denken; dit doe ik omdat ik het wil doen. De huidige muziek van Sara is tweetalig. Enerzijds zingt ze in het Engels, en anderzijds in het Italiaans. Voor haar recente album Questa Sono Io ( This Is Who I Am ) kreeg ze hulp van producer Chris Eaton. Nodige hulp, want, zo bekent ze, ik ben geen muzikant die alle technische praat beheerst! Als me in de studio gevraagd werd: in welke toonsoort wil je dit zingen?, dan antwoordde ik met de beste (lacht). We hebben door tijdsdruk de cd gemaakt door voor de helft liedjes van artiesten als Jaci Velasquez en Sara Groves te vertalen. En ik kon een liedje gebruiken van Chris Eaton ( Love Will Lead You Home ), al was hij alweer vergeten dat hij het ooit aan mij beloofd had (lacht weer). Wat ook niet zal helpen, is dat Sara van zichzelf behoorlijk onzeker kan zijn. Toen ik mijn cd had opgenomen, vond ik het niks. Niet omdat het slecht was, maar omdat ik door mijn onzekerheid niet de kaders had om voor mezelf te accepteren dat het goed is. Als artiest krijg ik wel veel feedback, maar die heb ik wel nodig. Daarom omschrijf ik mezelf op mijn website als koppig en onzeker tegelijk. Niks om je voor te schamen. Zoals Sara heeft geleerd uit te dragen in haar muziek: dit is wie ze is. Sara heeft een aparte relatie met de overige Europese landen. Aan de ene kant treedt ze regelmatig op in het buitenland, wat bevrijdend voor haar werkt. Ik mag vaak toch in het Italiaans zingen; op de een of andere manier wordt die taal geaccepteerd; ook al verstaan mensen het niet. Omgekeerd zorgen artiesten uit het buitenland voor een trend in haar thuisland, waar ze minder enthousiast over is. Er is een cultuur ontstaan waarin een artiest uit het buitenland, ook al is hij een gospelartiest, behandeld wordt als artiest en ook navenant betaald wordt. Kom je als Italiaan bij eenzelfde podium, dan krijg je vaak iets anders te horen. Dan is het toch voor de Heer? Dat is moeilijk om mee om te gaan. Op dit moment hebben mijn man en ik weinig andere keus dan ieder afzonderlijk weekend volop optreden om rond te komen. Met een baby is het nog moeilijker om zelfs de tijd te vinden. Tekst en interview: Leon van Steensel Foto s: Edwin Roos - Nijntjes @ Christian Artists Seminar 2012 Signs juli/augustus/september 2013 15

Gospel Menno Ouweneel Mijn verhaal, ons verhaal Wie muziek gaat maken en liedjes gaat schrijven, komt vanzelf voor de keus te staan. Wat deel ik vanuit mezelf? Voor Menno Ouweneel is het een lang proces geweest, met als uitkomst de cd This Is My Story. We schuiven aan om dat verhaal te horen. Wat iemand die de cd van Menno Ouweneel bestudeert, ongetwijfeld opvalt, is dat de liedjes verspreid over een lange periode zijn geschreven. Sommigen zelfs tien jaar geleden. Ik was als kleine jongen altijd geïnspireerd om muziek te maken vertelt Menno desgevraagd in zijn huiskamer. Een drumstel was me niet gegund, hobo wel, maar uiteindelijk werd het trompet. Toen ik later in aanraking kwam met een gitaar, is er een omslag gekomen. Ik ervoer dat God me echt de kans gaf om iets neer te leggen; in dit geval een IT-bedrijfje dat ik was gestart, om er ook weer iets voor terug te krijgen. En dat was het gitaar spelen. Ik merkte ook dat ik mijn drang om mezelf te bewijzen, naar mijn ouders en mensen om me heen, neer moest leggen. Het is terloops gezegd, maar die drang moet groter zijn geweest dan je zou vermoeden. Ja, Menno is de zoon van. Als ondernemende jongeman raakte hij rond de eeuwwisseling betrokken bij diverse organisaties, waaronder Soul Survivor. In die periode groeiden we (Menno trouwde ook in die periode) geestelijk, en mijn gitaarspel groeide per week. Toen ontstonden ook de eerste liedjes. Ik ben niet echt iemand die even gaat zitten en vervolgens een paar liedjes heeft. Ik heb wel rust nodig om te schrijven. Een hele productieve schrijver ben ik dan ook niet, maar de liedjes die ontstaan, hebben wel een verhaal en achtergrond in mijn leven. En daarom zijn het voor mij hele waardevolle en belangrijke liedjes. Mijn opzet van alle liedjes die ik schrijf, is dat het altijd een weerspiegeling is van wie God voor mij is. Soms is het een vraag, waarbij God antwoord geeft, soms is het gewoon blijdschap, soms Bijbelteksten. Follow bijvoorbeeld. Dat lied ontstond toen ik de passage in de Bijbel las; teach me your way, show me your will. Ik zat in een periode waarin ik zocht naar Gods leiding. Die tekst bleef staan en het liedje kwam vanzelf. Tamara is een persoonlijke favoriet in de familie. Een terloopse luisteraar zou denken dat het een liedje voor Menno s vrouw is, maar dat is dus niet zo ( Zij is wel iemand die een liedje verdient, maar die komt nog! ). Tamara is opvallend genoeg voor Menno s schoonmoeder geschreven. Ze werd 50 en ze waren toen zendeling in een land waar veel vervolging was. Als kado voor haar verjaardag, heb ik toen dit lied geschreven om het haar vervolgens te sturen, met als basis een tekst uit Jeremia 29 ( you will call on me and pray, i will be there and listen ). Eerst wilde ik het niet op de cd zetten, omdat ik dacht dat het te per- 16 Signs juli/augustus/september 2013

Gospel soonlijk zou zijn. Zij haalde me over het toch te doen. Juist, zei ze, omdat het ook breder mensen kan aanspreken. En om dan toch in de familie te blijven; I Am werd voor Menno s eigen moeder geschreven. Dat is ook één van mijn favorieten. Het liedje is ook in 10 minuten ontstaan; echt een openbaring. Het kwam tot stand in een heftige periode. Mijn vader kwam net terug uit Nigeria en was geraakt door verschillende wonderen die er gebeurden, waaronder genezingen. Maar een paar dagen later ging mijn moeder het ziekenhuis in. Dat bepaalde de vragen die uiteindelijk leidden naar dit lied. Vragen als: hoe werkt dat? Waarom geneest de één wel en de ander niet? En hoe ga je om met een situatie waarin iemand vol is van genezing, en de ander niet? In de auto kwamen die vragen bij me op en ervoer ik het antwoord. Namelijk dat God zegt: Ik ben er bij. Ik zal er altijd bij zijn. Mijn striemen zijn jullie genezing geworden. Ook als ze in het ziekenhuis ligt. Het liedje volgde vanzelf. Het was het beste moederdag-kado dat ik kon geven. De vragen en twijfels die Menno neerschreef in Look Me In The Eyes (met Gods antwoorden die op die vragen in de coupletten volgen), zijn een goed voorbeeld van wat hij wil betekenen voor wie de muziek hoort. Dit is precies een boodschap die ik op mijn hart heb voor mensen om me heen. Christen zijn betekent niet dat je het op een rijtje hebt; dat je niet boos mag zijn; dat je het niet even zat mag zijn. Je mag die gevoelens hebben als christen. Daarom kan ik ook naast mensen staan. Maar ik wil ze wel helpen zoals ik ervaar dat God mij geholpen heeft; door met deze liedjes als het ware te zeggen: kijk eens omhoog, in de ogen van Jezus. Het verhaal van de één wordt zo het verhaal van ons allemaal. Menno moet even nadenken als de vraagt valt, hoe hij zichzelf als artiest zou omschrijven. Voor de buitenwereld is er immers nogal een verschil tussen een singer-songwriter en een aanbidder. En de liedjes op This Is My Story zijn niet per definitie wat je je voorstelt bij aanbidding. Voor Menno is het antwoord op de vraag, hoe hij zichzelf zou noemen, uiteindelijk helder. Ik ben een aanbidder. Want ik doe alles met de oprechte intentie om het zo goed mogelijk te doen voor God. En als ik muziek maak, wil ik dat het oprecht iets beweegt van wat God op Zijn Hart heeft, naar mensen toe. En van mijn hart naar hen toe. Ik noem mezelf geen singer-songwriter omdat dat iemand is die gewoon liedjes kan schrijven. Ik ben alleen maar iemand die uitdrukt in muziek wat uiteindelijk boven is komen borrelen en die probeert dit in woorden te vangen. (...) Muziek maken niet zozeer schrijven, maar vooral maken- is voor mij cruciaal. Het komt bij me binnen. Mensen als Jason Upton en Martin Smith van Delirious? zijn wat dat betreft belangrijk voor me geweest. Muziek is voor mij een middel geworden om me uit te kunnen drukken, maar ook voor indrukken; een indruk achter laten bij mensen. Tekst: Leon van Steensel Signs juli/augustus/september 2013 17

letteren De Dode Zeerollen De dode Zeerollen spreken tot de verbeelding De Dode Zeerollen spreken tot de verbeelding. Het verhaal van hun moderne ontdekking en de eerste jaren erna leest als een spannend jongensboek. Het feit dat ze uit de tijd van Jezus stammen heeft niet minder aan hun naam en faam bijgedragen. Maar het verhaal van de Dode Zeerollen omvat nog veel meer dan dat. Ze hebben nieuw licht geworpen op de vorming van de Bijbel en de overlevering van de tekst ervan. Ze zijn van groot belang om de oorsprong te begrijpen van wat zijn geworden de heilige teksten van het Jodendom en het christendom. De Dode Zeerollen. Nieuw licht op de schatten van Qumran is het nieuwe boek dat geschreven werd onder redactie van Mladen Popovic, hoogleraar Oude Testament en het vroege Jodendom in Groningen. De publicatie verschijnt ter gelegenheid van de gelijknamige tentoonstelling in het Drents Museum. De Dode Zeerollen bieden een unieke inkijk in een cruciale periode van de evolutie van de heilige, canonieke teksten van het Jodendom en het christendom. De rollen zijn niet altijd meer volledig bewaard, en in de meeste gevallen is het meeste van de tekst verloren gegaan. Maar belangrijker dan wat er niet meer is, is wat we wel hebben ontdekt dankzij de Dode Zeerollen. Wat er wel te lezen is, heeft veel nieuwe kennis en inzichten opgeleverd. We weten meer dankzij de Dode Zeerollen, maar we weten veel dingen niet. Zo valt er nog heel veel te ontdekken. de dode zeerollen mladen popovic Uitgeverij: WBOOKS ISBN: 978 90 663 0106 1 Er is dit jaar van 9 juli tot 5 januari een unieke tentoonstelling in het Drents museum: de dode zee rollen. Je zou zo n tentoonstelling hebben verwacht in het Bijbels Museum, maar de tijden zijn veranderd blijkbaar: religie kan weer en het Drents Museum pakt dan ook op een hele bijzondere wijze uit met deze tentoonstelling: HULDE. Ter gelegenheid van deze tentoonstelling kwam dan ook het gelijknamige boek uit. Zeer goed toegelicht door Prof. Mladen Popovic, directeur van het Qumran Instituut van de Rijksuniversiteit Groningen. In een groot aantal zeer overzichtelijk hoofdstukken wordt je aan de hand genomen door de tijd van de rollen, hun ontdekking, religie uit die tijd, het dagelijkse leven, kleding uit die tijd, opstanden. Maar ook de inhoud van de teksten, bestudering, betekenis. En dit allemaal ondersteund met interessante foto s. Zeer de moeite waard om de tentoonstelling te gaan kijken en/ of het boek te kopen. 216 pagina s en mooi gedrukt. Warm aanbevolen! 18 Signs juli/augustus/september 2013

cdrecensies Marianne van der V l a g More Than A Friend (Sabra) Ruim 25 jaar geleden nam een klasgenoot haar mee naar Gospelkoor Sign (Ede), onder leiding van Remco Hakkert. Daar werd zij zodanig geraakt door de warmte, onderlinge liefde en het zingen over God, dat zij daar tot nu gebleven is. Sinds 2000 maakt Marianne van der Vlag ook deel uit van het Centre Gospel Choir, dat ook gedirigeerd wordt door Hakkert. Remco stimuleerde de ontwikkeling van haar stem, door haar hele stukken solo te laten zingen. Na een kerstconcert ei9nd 2011 werd ze in contact gebracht met professionals en toen is het idee ontstaan voor het uitbrengen van een CD. Onlangs werd dan ook haar debuut album More Than A Friend uitgebracht. Dit is het resultaat van een prima samenwerking tussen professionele muzikanten, arrangeurs en platenmaatschappij Novation Records. Elf min of meer bekende gospel songs worden uitstekende vertolkt door Marianne. Tracks van Hillsong als Oceans Will Part (Ben Fielding), Still (Reuben Morgan) en Mighty To Save zijn voorzien van prima pop arrangementen en worden door Marianne prima vocaal uitgevoerd. Ook songs als I Get On My Knees, Testify To Love, You Raise Me Up en Cry Of The Broken zijn in nieuwe muzikale jasjes gestoken. Een verdienstelijk debuut van een prima zangers. BS John Elefante On My Way to the Sun (Eigen beheer / Syntax) Stijl: rock John Elefante is de voorman van de legendarische rock band Kansas, solo-artiest, schreef en speelde muziek op 100+ albums van andere (pop/rock) artiesten en heeft sinds 1993 met broer Dino de opnamestudio The Sound Kitchen in Franklin, Tennessee, waar tientallen wereldberoemde artiesten gebruik van maakten. Op 7 mei bracht hij zowaar een nieuw solo album uit. Kijk naar het hoesontwerp van On My Way to the Sun en je weet welke generatie meteen blij wordt van de progressive rock, gitaarsolo s, vette drumpartijen, inbreng van strijkers, bells & whistles. In 2012 begon John een Kickstarter project, haalde meer dan $57.000 op, terwijl Syntax Records de marketing en distributie verzorgd. Zelfgeproduceerd zonder in te boeten aan kwaliteit in de 10 liedjes. Elefante weet wel wat nodig is om een goede plaat te maken. Opener This Is How The Story Goes (11 minuten lang!) brengt Elefante weer samen met huidige Kansas bandleden Rich Williams en David Ragsdale. Helaas zijn Kerry Livgren en Dave Hope niet van de partij om getuige te zijn van Elefante s visitekaartje. Where Have The Old Days Gone is met de titel een goede vraag in de 2e song; een lekkere klassieke rocker, inclusief een uitgebreide gitaarsolo. Je waant je in de titeltrack, in Half The Way Home en het akoestisch getinte We All Fall Short zó terug in de 70 s en 80 s, zonder je een moment te vervelen. Harmony zang in The Awakening en All I Have To Do. In This Time gaat het over het behoeden van vrouwen voor de keuze voor abortus. John s eigen dochter kan erover meepraten. Mid-tempo rock in Don t Hide Away en de akoestische afsluiter, een klassieke altar call Confess maken de set compleet. My new CD is really birthed out of demand from my core fan base, as well as a longing to make a new record better than the one before aldus Elefante zelf in een interview. Goed gelukt, zeg ik dan. HJK Meredith Andrews Worth It All (Word / Asaph) Stijl: pop, worship Stiekem vond ik het jammer dat Meredith Andrews per cd meer opschuift van gevoelige en grootse pianoballads naar een voorspelbaarder aanbiddingsgeluid. Tot ik de openingstrack van Worth It All hoorde. Ik neem het nu gewoon terug. Dit is heel, heel goed. Open Up The Heavens zou zomaar een Opwekkingslied kunnen zijn, maar Opwekking zal wensen dat ze de pit, productie en het bruisende enthousiasme van deze popsong (jawel!) kan vangen. En die kwaliteit zet Andrews door. Van de ballads ( Not For A Moment ) via de pure, Hillsong-achtige worship ( Strong God ) tot het uitblazen in The Gospel Changes Everything. Ja, de piano is meer verdwenen in de productionele soep, maar de songs zijn hier van een dusdanig hoogwaardig gehalte en bevatten niet te versmaden melodie-lijnen- dat je je moet bedwingen om niet keihard mee te zingen. Het staat als een paal boven water dat Andrews nu gewoon een worship album heeft gemaakt en daarmee voorzichtig wegstuurt van het pop-circuit. Of dit een richting is die Andrews zelf echt ambieert of dat het een begeleide, geadviseerde weg is, zal de tijd leren. Het gaat gelukkig gepaard met kwaliteit. LS at the close of everyd a y Monsters (Volkoren) Minco Eggersman (The Spirit That Guides Us en ME) en Axel Kabboord (This Beautiful Mess/People Get Ready) vormen al elf jaar de melancholische pop, folk en rock band at the close of everyday (met kleine letters). In 2012 kwam het album Zalig Zijn De Armen Van Geest Uit. In 2003 bracht de groep de EP If You Speak To Me uit en toerde men met de Amerikaanse folk/rockband 16 Horsepower. De CD The Silja Symphony was geïnspireerd door een documentaire over de ramp met de veerboot Estonia in 1994 en won in 2004 de VPRO s 3 VOOR12 Award in de categorie Beste Nederlandse album. The Sound Of Someone Watching Me was een live registratie van het optreden in de Ancienne Belgique te Brussel op 12 november 2003. Hierna verscheen in september 2005 het volledig Nederlands talige album: De Geluiden Van Weleer. Op Leaves You Puzzled (2007) staan remixen van bekende atcoe nummers, uitgevoerd door artiesten als: Hood, Spinvis en Kettel. In 2008 kwam de nieuwe studio Cd Troostprijs uit. Dit Engelstalige album werd ook in Brazilië uitgebracht. In 2010 kondigde de band een sabbatical aan. Dit duurde echter twee jaar. Na vijf lange jaren wachten is er nu een nieuwe CD van atcoe verschenen. Op Monsters staan 15 tracks - van alle eerder uitgebrachte albums -, die niet Recensies: Ben Scholten (BS) & Leon van Steensel (LS), Henk-Jan van der Klis (HJK) Signs juli/augustus/september 2013 19

cdrecensies eerder werden uitgebracht, of moeilijk verkrijgbaar waren. Op de CD Geluiden Van Weleer viel de keuze op het Doe Maar nummer Bang, maar ook Is Dit Alles en Pa werden opgenomen. Deze songs (in een uitstekende versie) staan o.a. op `Monsters`. Spinvis verleende muzikale medewerking aan het tijdloze popnummer t Hellend Vlak. Op de live uitvoering van September Grass is David Eugene Edwards (16 Horsepower ) als gast muzikant te horen. Ook de instrumentale- mix van Zalig Zijn De Armen Van Geest door Kettel is één van de vele muzikale pareltjes van deze best of CD. Traditioneel is het artwork uitzonderlijk mooi. De abstracte onderwater fotografie is van de gerenommeerde Japanse fotograaf Fukuma Umi en past uitstekend bij deze rauwe plaat. Monsters is een perfect afsluiting. BS Hawk Nelson Made (Fair Trade Services / Asaph) Stijl: rock Hawk Nelson is na het vertrek van Jason Dunn bij elkaar gebleven. Het kwartet is een trio geworden, waarbij gitarist Jonathan Steingard tegenwoordig ook de zang voor z n rekening neemt. Muzikaal is het veilige midden van (helaas) veel vergelijkbare christelijke Amerikaanse pop/ rockbands gezocht. Een beetje Family Force 5 en Group 1 Crew, wat Audio Adrenaline, MercyMe en Newsboys. Vind je die bands leuk, dan kun je het nieuwe album Made gerust aanschaffen. Het FF5-gehalte zit er direct bij What I m Looking For en A Million Miles Away met veel eh, eh, eh s al in. Elevator, nota bene een duet met Blanca Callahan van Group 1 Crew, is overduidelijk voor airplay geschreven. MercyMe voorman Bart Millard schreef mee aan Words. En verhip, Tenth Avenue North s Mike Donehey is verderop bij Through The Fire te vinden. Blijmoedigheid klinkt in Love Like That en de mid-tempo rocksong Made over de verwondering over het mensenleven uit Psalm 139. Ingetogenheid klinkt in de half-om-half rap ballad Faithful. Nog wat fuifnummers in Anyone But You (zal het live goed doen) en Outside The Lines. Na de vrolijk swingende pianopop géén ballad, maar met Fighting For nog eenmaal een mid-tempo pop/rockliedje over liefde; zowel in het huwelijk als tussen Jezus Christus en Zijn Gemeente met een kort, maar krachtig crescendo. Vergeet het oude Hawk Nelson wel bij je luisterbeurt, dit is de 2013 versie van de band. HJK Kerrie Roberts Time For The Show (Reunion / Asaph) Stijl: pop Laten we het voor het gemak het Celine Dion effect noemen. Zangeressen die een stem in zich hebben om kracht in de emotionele power-ballads van de Canadese diva te kunnen evenaren. Kerrie Roberts is zo n artieste, getuige de ballads op haar eerste titelloze album. Deze tweede, nieuwe cd werd (ondanks de titel) een jaar uitgesteld, en nu blijkt dat helaas gekozen is om de danspop van de eerste plaat hier nog meer naar voren te schuiven. Voordat je bij het deinende Finally Home en The Middle Of It All bent aanbeland, heb je al drie danspop tracks voor je kiezen gehad. Let wel; prima geproduceerde danspop, met weinig aan te merken op het hitgehalte. Inhoudelijk kiest Roberts voorspelbaar voor de geijkte tienerthema s in de pittigste tracks. Masterpiece bijvoorbeeld behandelt het slechte zelfbeeld dat veel jongeren hebben. Gebaande wegen dus. Not Real Yet doet tenminste iets anders; het licht alternatieve arrangement maakt de track veel spannender dan de rest op het album en brengt Kerrie Roberts zelfs een stapje dichter naar Plumb toe. Als dé ballad van de plaat, In Your Sight, dan eindelijk start, is het opvallend genoeg haast een opluchting. En de song is gelijk een overduidelijke piek op het album, omdat je voor het eerst echt de volle potentie van Roberts fenomenale stem hoort. Had dit meer de ruimte gekregen, dan was dit een popalbum om te zoenen geweest. Nu moet je waken voor snelle verzadiging bij meerdere luisterbeurten, al blijft het lekker. LS Graham Kendrick Worship Duets (Integrity / Hope Products) Stijl: worship Graham Kendrick zal zijn leven lang met de EO geassocieerd blijven worden. De tv tune, gebaseerd op het refrein van Shine Jesus Shine, heeft de Brit hier in ieder geval geen windeieren gelegd. Niet dat hij het nodig heeft. Kendrick is een aanbiddingsveteraan (volgens sommigen zelfs de pionier van moderne aanbidding in Europa) met honderden liedjes op zijn naam. Voor deze cd probeerde hij iets anders: duetten in aanbiddingsliedjes opnemen en zo de microfoon delen met de wereldwijde worship-top. Michael W. Smith, Darlene Zschech, Martin Smith (ex-delirious?), Matt Redman, Paul Baloche; de lijst gaat maar door. Het merendeel bestaat uit nieuw materiaal, met als uitschieter Hymn Of The Ages : een duet met Matt Redman. Het duo heeft hier tekstpassages van oude hymns bij elkaar geknipt tot een compleet nieuw lied. Origineel! Wie verder luistert, komt al snel tot de conclusie dat het geheel enerzijds als typisch Kendrick wegluistert. Rustiek, geen extreme pieken in de liedjes en zijn kalme zangstem als het anker. Anderzijds zouden de afzonderlijke songs ook niet misstaan op de respectievelijke eigen werken van meezingende artiesten. Rend Collective Experiment maakt iets moois & nieuws van Shine Jesus Shine (incl. gloednieuw refrein) en Saving Grace (met Michael W. Smith) zou zo op diens Worship cds kunnen staan. Worship Duets is wat je inmiddels van Graham Kendrick mag verwachten: degelijke, rustieke pop met her en der een hogere versnelling. De grote gastenlijst mag hier een heel groot toefje op de slagroom heten. LS I Am Empire Anchors (Tooth & Nail / Asaph) Stijl: rock I Am Empire is 2 jaar na het debuutalbum Kings terug met Anchors. De rockband uit San Jose met de over-thetop emo vocals van voorman Austin Lyons tourde de afgelopen tijd heel wat af. In de aanloop naar lees verder op pagina 30 Recensies: Ben Scholten (BS) & Leon van Steensel (LS), Henk-Jan van der Klis (HJK) 20 Signs juli/augustus/september 2013