3.29 Bestelbus Een bestelbus is een bedrijfsauto die hoofdzakelijk is ingericht voor het vervoer van goederen. Het gewicht is bepalend voor de regels die van toepassing zijn. In de laadruimte van de bestelbus mogen geen zitplaatsen aanwezig zijn. Er bestaan verschillende types bestelauto s: grote bestelauto s, bestelauto s met een verhoogd dak, bestelauto s met een open laadbak of met een dubbele cabine. Voor elk type gelden specifieke eisen. Veel bedrijven maken gebruik van bestelbussen voor het vervoer van materialen en klein materieel. Jaarlijks komen in Nederland zo n 80 mensen om bij een ongeval met een bestelbus. Gevaarlijke situaties voor de verkeersveiligheid ontstaan als er sprake is van overbelading, het te ver uitsteken of niet goed vastzitten van de belading. Ook het voeren van onjuiste verlichting en het ontbreken van de voorgeschreven signaleringen en reflectoren kunnen de verkeersveiligheid in gevaar brengen. Als de bestelbussen voor het vervoer van gevaarlijke stoffen worden gebruikt kunnen de inzittenden van de bedrijfsauto letsel oplopen wanneer schadelijke stoffen (zoals propaangas) niet goed worden opgeslagen. Bijvoorbeeld door beschadiging van de verpakking waardoor lekkage optreedt of vrijkomen van de stoffen bij een verkeersongeval waardoor deze in de omgeving terecht komen. Normen en regels Rijbewijs Voor alleen de bestelbus (met een toegestane maximum massa van 3500 kg) volstaat rijbewijs B. Hiermee mag ook een aanhangwagen worden getrokken waarvan de toegestane maximum massa niet meer bedraagt dan 750 kg. Het trekken van een zwaardere aanhangwagen (met rijbewijs B) mag alleen als het totale toegestane gewicht van voertuig en aanhangwagen gezamenlijk niet meer is dan 3500 kg. Indien hieraan niet kan worden voldaan, is een rijbewijs BE of B+ verplicht (voor de precieze voorwaarden zie Abomafoon 3.32). Autogordels Voor alle voertuigen geldt: zijn er gordels aanwezig, dan moeten ze ook worden gebruikt. In alle gevallen zijn bestuurder en passagiers persoonlijk aansprakelijk bij het niet dragen van de gordel. Bij een procesverbaal betaalt de niet-drager. Bij invaliditeit als gevolg van een ongeval kan hij tevens worden gekort in een mogelijke kapitaaluitkering van een verzekeringsmaatschappij. Het niet dragen van een autogordel kan immers worden bestempeld als eigen schuld. De politie kan, in tegenstelling tot vroeger, ook optreden tegen een stilstaande bestuurder. De verbalisant hoeft niet meer te constateren of een betrokkene met het voertuig heeft gereden. Het bovenstaande maakt duidelijk dat een werknemer zelf volledig verantwoordelijk is voor het dragen van een autogordel in een bedrijfsauto. Toch kan een werkgever het nodige doen om consequent gebruik van de gordel te bewerkstelligen, onder andere door: - werknemers zowel mondeling als schriftelijk te instrueren om de gordel te gebruiken. Om tegemoet te komen aan de angst van sommige mensen om na een ongeval opgesloten te zitten in de eigen gordel of auto, kan men de auto of bestelbus uitrusten met een zogenaamde rescue hammer. Met dit gereedschap kan een gordel worden doorgesneden en een autoruit worden ingeslagen; - van tijd tot tijd na te gaan of de autogordel wordt gebruikt. Hieraan kan een speciale actie worden gekoppeld, bijvoorbeeld door middel van werkoverleg, het personeelsblad of affiches. Markering Bedrijfsauto s, die een typegoedkeuring hebben gekregen na 9 juli 2008, moeten zijn voorzien van opvallende markering. Dit om de zichtbaarheid en dus de veiligheid van de weggebruikers te vergroten. Blad 1 van 7 Abomafoon 3.29
Deze markering geldt voor bedrijfsauto s vanaf 7500 kg en voor aanhangwagens vanaf 3500 kg. Vanaf 10 juli 2011 geldt de verplichte markering ook voor bestaande types bedrijfswagens. Bedrijfsauto s van 3500 kg of minder hoeven geen markering te hebben, maar dienen wel voorzien te zijn van een derde remlicht. Belading Bedrijfsauto s worden bij voorkeur afgeleverd met een standaardindeling voor gereedschap en hulpmiddelen, die evenals het autogebonden gereedschap een vaste plek hebben. Omwille van de veiligheid bij noodstops, dient de inventaris zoveel mogelijk geborgd te zijn tegen schuiven of omvallen. Wordt hier zorgvuldig de hand aan gehouden, dan betekent dit meestal ook dat de laadruimte opgeruimd is. Dat is gewoon prettig werken. Lading mag niet uitsteken en de achterdeur of achterklep moet dicht zijn. Bedrijfsauto s zijn vaak voorzien van een imperiaal waarop materialen worden vervoerd. De regels hiervoor zijn: - Het materiaal moet worden vastgezet met sjorbanden (deze zijn verouderingsgevoelig en moeten na uiterlijk 3 jaar worden vervangen); blijvend aanwezige materialen, zoals kokers voor het vervoer van leidingen, sjalons en dergelijke, moeten duurzaam zijn bevestigd, bijvoorbeeld met metalen klembanden. - De lading mag aan weerszijden niet meer dan 0,20 m buiten het voertuig uitsteken tot een totale maximale breedte van 2,55 m. - Lading met scherpe uitstekende delen, moet zich minstens 2,00 m boven het wegdek bevinden (in verband met fietsers); gaat het om de zijkant van de imperiaal, dan moeten uitstekende delen bovendien met rode vlaggen zijn gemarkeerd. - Deelbare lading mag maximaal 1,00 m achter het voertuig uitsteken en voor in het geheel niet. - Bij bedrijfsauto s met een toegestane maximale massa van minder dan 3500 kg gelden voor ondeelbare lading (bijvoorbeeld houten balken) de volgende beperkingen: De ondeelbare lading mag aan de achterzijde niet meer dan 1,00 m uitsteken. Ook aan de voorzijde mag de ondeelbare lading mag niet meer dan 1,00 m uitsteken. - Voor bedrijfsauto s met een toegestane maximale massa van meer dan 3500 kg geldt het volgende voor ondeelbare lading: Aan de achterzijde mag deze (0,5 x de lengte van de bedrijfsauto met een maximum van) 5,00 m achter de achteras uitsteken. De ondeelbare lading mag aan de voorzijde niet meer dan 4,30 m uitsteken, gerekend vanaf het hart van de voorste as. Als de lading meer dan 1,00 m voor of achter de bestelbus uitsteekt, moet de lading zijn voorzien van een lange lading markeringsbord (diagonaal rood/wit gestreept, afmeting 50 x 50 cm), dat s nachts en bij slecht zicht overdag moet zijn verlicht. - Bij vervoer van materiaal dat bovengenoemde maten overschrijdt, moet de verkeerspolitie worden geraadpleegd over de wijze van transport en een eventuele snelheidsbeperking. - De maximale dakbelading mag niet meer bedragen dan wat de fabrikant van de bestelbus opgeeft. Gevaarlijke stoffen Wanneer ook gevaarlijke stoffen worden vervoerd, is de Wet Vervoer gevaarlijke stoffen van toepassing. Op basis van deze wet gelden voor het nationale vervoer de internationale regels van het ADR. Bij vervoer van kleine hoeveelheden zijn er gedeeltelijke vrijstellingen (ADR 1.1.3.6), zoals: - geen bijzondere eisen aan het voertuig en de uitrusting (bijvoorbeeld rechthoekige oranje borden op het voertuig niet nodig); - geen bijzondere voorwaarden voor de bemanning (bijvoorbeeld geen ADR-vakbekwaamheidscertificaat voor de chauffeur verplicht en geen bijrijder nodig); - gevarenkaarten met schriftelijke instructies over handelen bij ongevallen niet verplicht (wel aanbevolen). Gevaarlijke stoffen zijn ingedeeld in vervoerscategorieën. Aan iedere categorie is een vermenigvuldigingsfactor verbonden (50, 20, 3, 1 of 0). Een vrijstelling geldt alleen als de hoeveelheid vervoerde stof (in kg) maal de vermenigvuldigingsfactor kleiner is dan 1000. Een voorbeeld: acetyleen heeft als vermenigvuldigingsfactor 3, dus mag je 333 kg acetyleen vervoeren. Als er meerdere gevaarlijke stoffen worden vervoerd moet de combinatie kleiner zijn dan 1000. Blad 2 van 7 Abomafoon 3.29
Een voorbeeld: Een transport bestaat uit 40 kg zuurstof (vermenigvuldigingsfactor 1) : 40 x 1 = 40 40 kg acetyleen (vermenigvuldigingsfactor 3) : 40 x 3 = 120 40 kg propaan (vermenigvuldigingsfactor 3) : 40 x 3 = 120 180 kg dieselolie (vermenigvuldigingsfactor 1) : 180 x 1 = 180 25 kg benzine (vermenigvuldigingsfactor 3) : 25 x 3 = 75. totaal 535 Conclusie: de som is kleiner dan 1000. Het vervoer overschrijdt de vrijstellingsgrenzen dus niet en hoeft niet aan alle in het ADR gestelde, aanvullende eisen te voldoen. Als een transport op grond van de vervoerde hoeveelheden onder de beperkte vrijstelling valt, zijn onder andere de volgende eisen wel van kracht: - maximaal 450 liter per verpakking gevaarlijke stof; - aanwezigheid van een brandblusser met 2 kg ABC-poeder; - de tekst vervoer overschrijdt niet de in ADR-randnummer 1.1.3.6 voorgeschreven vrijstellingsgrenzen op de vrachtbrief; - ventilatie tijdens transport van samengeperste, vloeibaar gemaakte of onder druk opgeloste gassen. Ook het vervoer van gevaarlijke stoffen dat bedrijven verrichten, terwijl dit ondergeschikt is aan hun hoofdbedrijfsactiviteit, is vrijgesteld van de regels van het ADR (1.1.3.1c). Voorbeelden zijn leveringen aan bouwplaatsen of vervoer in verband met toezicht, herstel of onderhoud. Hiervoor geldt de voorwaarde dat de stoffen, met inachtneming van de in 1.1.3.6 genoemde hoogst toelaatbare hoeveelheden, in hoeveelheden van ten hoogste 450 liter per verpakking worden vervoerd. Er moeten maatregelen worden genomen om lekkage van de inhoud onder normale vervoersomstandigheden te voorkomen. Deze vrijstelling geldt niet voor vervoer dat de bedoelde ondernemingen verrichten ten behoeve van hun eigen toelevering of externe dan wel interne distributie. Enkele algemene voorzorgsmaatregelen: - Voorkom verschuiven van de lading tijdens transport, waardoor beschadigingen en lekkages kunnen optreden. - Plaats verpakkingen voor vloeistoffen in een opvangbak. - Zet gasflessen vast, ook de lege flessen. - Controleer verpakkingen op breuk en op eventuele lekkage. - Zorg voor voldoende ventilatie in de laadruimte. - Volg bij het opruimen van gemorste stoffen de aanwijzingen op de etiketten. Gebruik de voorgeschreven persoonlijke beschermingsmiddelen en schakel zonodig een deskundige in. Verkeersmiddelen en middelen voor pech onderweg Ten behoeve van het veilig kunnen werken langs of in de nabijheid van openbare wegen moeten bedrijfsauto s zijn uitgerust met: - oranje verkeerskegels; - verkeersborden werk in uitvoering ; - oranje veiligheidsvesten. Indien op het wegdek zelf moet worden gewerkt, moeten bovendien aan weerszijden van het werkvak rood-wit gestreepte verkeersafzettingen worden geplaatst. De verkeersbebakening voor dergelijke werkzaamheden dient vooraf in overleg met de wegbeheerder te worden bepaald en geregeld. Voor pech onderweg is nodig: - een gevarendriehoek; - een zwaailamp; - een gereedschapset behorend bij de bedrijfsauto; - twee wielkeggen. Blad 3 van 7 Abomafoon 3.29
EHBO- en brandblusmiddelen Iedere bedrijfsauto is op zijn minst uitgerust met een kleine verbandtrommel. Deze is bijvoorbeeld met behulp van een beugel bevestigd aan de wand. De trommel wordt regelmatig op volledigheid gecontroleerd en zonodig aangevuld. Vanzelfsprekend dient minstens één van de inzittenden van de bedrijfsauto voldoende EHBO-vaardigheden te bezitten om zonodig handelend te kunnen optreden. Bovendien moet men bekend zijn met de na een ongeval te nemen stappen, bijvoorbeeld door middel van een alarmkaart. Bij alleen werken moet voldoende communicatie zijn gewaarborgd. In geval van aanwezigheid van gevaarlijke stoffen is in het voorgaande de noodzaak van een brandblusser al beschreven. Het blusmiddel dient te zijn afgestemd op de gevaarlijke stof en de blusser moet minstens eenmaal per jaar door een deskundige worden gekeurd. Periodieke inspectie Zowel inrichting als inventaris behoeft een bedrijfsmatig geregelde periodieke inspectie. Dit is nodig om tekorten en mogelijke onveilige situaties te signaleren en te verhelpen. Dit zou goed kunnen met een checklist. Van de chauffeur zelf mag worden verwacht dat hij tussentijds regelmatig controleert of de inrichting compleet en in goede en veilige staat is. Het gaat hierbij om gereedschappen, maar ook om de overige inventaris zoals verkeersmiddelen, middelen voor pech onderweg, persoonlijke beschermingsmiddelen, EHBO- en brandblusmiddelen, verpakking en belading van gevaarlijke stoffen. Verwijzing - Arbobesluit art. 4.1 t/m 4.3. - Regeling Vervoer over Land van Gevaarlijke stoffen (ADR/VLG). - Accord Européen relatif au transport international des marchandises Dangereuses par Route (ADR). - Wegenverkeerswet (Wvw). - Reglement Verkeersregels en Verkeerstekens (RVV). - Regeling Voertuigen. - Kentekenreglement. - Abomafoons: 2.04 Tijdelijke verkeersmaatregelen rondom bouwplaatsen. 3.32 Verlichting en belading van aanhangwagens. Datum: Oktober 2013 Wijzigingen ten opzichte van vorige uitgave - Abomafoon Gebruik van autogordels in bedrijfsauto s ondergebracht bij de betreffende paragraaf. - Met rijbewijs B mag onder bepaalde voorwaarden een zwaardere aanhanger worden voortgetrokken. Uitgave: Aboma bv Maxwellstraat 49 a Postbus 141 6710 BC Ede tel. 0318 69 19 20 www.aboma.nl Heeft u naar aanleiding van deze informatie vragen, opmerkingen of verbetersuggesties, geef het aan ons door via Abomafoon@aboma.nl Wij helpen u graag! Blad 4 van 7 Abomafoon 3.29
Controlelijst Bestelbus Project / locatie: Ingevuld door: Datum: Aandachtspunten Opmerkingen / maatregelen Actie gereed d.d. v = akkoord; x = tekortkoming; - = niet van toepassing 01 Autogordels om tijdens rijden als autogordels aanwezig zijn, moeten ze ook worden gebruikt 02 Belading lading geborgd tegen verschuiven en omvallen; achterdeur/-klep kan worden gesloten tijdens de rit; lading mag niet van voertuig dreigen te vallen 03 Gewicht daklading volgens voorschrift fabrikant bestelbus 04 Breedte afmetingen daklading aan weerszijden < 20 cm uitsteken; maximale breedte 2,55 m; lading met scherpe uitstekende delen > 2 m boven wegdek 05 Lengte afmetingen deelbare daklading lading mag aan de voorzijde geheel niet en aan de achterzijde maximaal 1 m achter voertuig uitsteken 06 Lengte afmetingen ondeelbare daklading bestelbus < 3500 kg: lading steekt aan voor- en achterzijde niet meer dan 1 m uit; bestelbus > 3500 kg: achter max. 5 m (gemeten vanaf hart achterste as) en voor max. 4,30 m (vanaf hart voorste as); markeringsbord voor en/of achter bij meer dan 1 m uitstekende lading 07 Vervoer gevaarlijke stoffen bijzondere eisen aan voertuig en bemanning, tenzij totale hoeveelheid stof (vermenigvuldigd met stofafhankelijke factor) < 1000 kg 08 Verkeersmiddelen gevarendriehoek; wielkeggen; zwaailamp; gereedschapset behorend bij de auto, etc. 09 EHBO- en brandblusmiddelen kleine verbandtrommel; ongevallenprocedure; brandblusser (zeker als gevaarlijke en/of brandbare stoffen vervoerd worden) Toelichting / nadere bijzonderheden: Blad 5 van 7 Abomafoon 3.29
Toolbox Bestelbus volgens opgave fabrikant *) *) *) dit geldt voor een deelbare last Overige aandachtspunten Daklading steekt aan weerszijden niet meer dan 20 cm uit en is maximaal 2,55 m breed. Voor bedrijfsauto s met een toegestane maximale massa van meer dan 3500 kg geldt dat ondeelbare lading (bijvoorbeeld balken) aan de voorzijde maximaal 4,30 m mag uitsteken, gemeten vanaf de voorste as. Aan de achterzijde maximaal 5,00 m gemeten vanaf de achterste as. Lange-ladings-waarschuwingsborden. Uitstekende lading gemarkeerd met markeringsbord. Gevarendriehoek, wielkeggen, zwaailamp en gereedschapset. Rescue hammer, EHBO- en brandblusmiddelen. Blad 6 van 7 Abomafoon 3.29
Registratieformulier toolbox Project: Gehouden door: Datum: Functie: Onderwerp: Presentielijst Naam Bedrijfsnaam Handtekening Eventuele opmerkingen: Blad 7 van 7 Abomafoon 3.29