Preek 1 Koningen 15:15, dankdag, 2 november 2016, nr 535, JWB. Zingen Lb 207 (LvdK 375): 1,2(5),3(6). Votum en zegengroet EJvdL Zingen Psalm 107: 1 en 3 Gebed Inleiding JWB Lezen 1 Koningen 15:1-15 Zingen Ps 67:2,3 Tekst 1 Koningen 15:15 Preek Zingen GK 141:1,3 Dank, dankt nu allen God Danken samen Zingen Lb 718 (LvdK 350): 1,2 Danken Zingen Lb 718 (LvdK 350): 3,4 EJvdL Collecte Zingen Lb 838 (LvdK 481):3,4 Zegen Hoe zit de kerkdienst in elkaar? Eerst gaan we uit de bijbel lezen en een preek; uitleg en de betekenis voor ons nu. Daarna gaan we danken en bidden. Daarna delen, collecte en afsluiting van de dienst. Denken, danken en delen (gebaren). 1 Dankdag is vieren, dat je afhankelijk bent van God. Dankdag: afhankelijkheiddag, thema van de dienst. Daar wil ik het vanavond over hebben naar aanleiding van koning Asa. Een beetje onbekende koning, denk ik. Even peilen: wie kent hem? (klik) Je hebt eerst 3 koningen voor het hele land Israël: Saul, David, Salomo. Na Salomo is het rijk gescheurd. Dan krijg je tegelijk koningen van Juda, zonen van David. En daarnaast koningen van Israël, eerst Jerobeam en allerlei families. Vanavond gaat het over Asa. Asa, was die koning was van Israël, Noordelijk rijk of Juda, zuidelijk rijk? Wie weet dat? (vingers) En wat is het dan, wie denkt Israël? Wie denkt Juda? [klopt, Juda]. En was het een goede of een slechte koning? Wie denkt goed? Wie slecht? We gaan lezen. (klik) Dus: eerst Saul, David, Salomo, scheuring: deel Juda, nakomelingen David: Rehabeam, Abiam, Asa ong 900 v.chr). Daar gaat het dus over. We beginnen bij Abiam te lezen.
Gemeente van Christus, gasten, (klik) Dankdag is afhankelijkheidsdag, weten, beseffen, voelen, ervaren, vieren, dat je afhankelijk bent van God. En we kijken naar koning Asa. Eerst iets over de vader van Asa, Abiam. Een sympathieke man; je kunt mooie en goede dingen over hem zeggen. Hij roept bijvoorbeeld 1 Noord-Israël op om te breken met de beeldendienst. Hij weet precies hoe alles is de tempel van de Heer in Jeruzalem; hij kwam daar regelmatig. Abiam was de zoon, die Rechabeam gekozen had om koning te zijn. Het zal een fijne zoon voor zijn ouders zijn geweest. Hij zette het beleid van zijn vader voort. Tegelijk was hij een fijne zoon voor zijn moeder Maächa. Maächa had haar haar eigen goden; ze mocht zelfs een beeld van Asjera laten maken. Abiam, een sympathieke man, tolerant en ruimhartig, laat iedereen zijn gang gaan. Maar slechte gevolgen merk je pas later. Abiam mag dan zelf de Heer gediend hebben, leiding als koning volk gaf hij niet. Hij liet allerlei heidendom toe; tempelprostitutie en afgodenbeelden waren legaal. Zijn moeder stimuleerde zelfs de dienst aan één van die afgoden. Zelf misschien wel trouw aan God, maar als koning koos Abiam niet en liet het allemaal gebeuren. Abiam liet alle opties open; het gevolg: de Heer werd uit het leven van veel mensen weggeduwd. Koning Asa, zijn zoon is anders. Asa is de eerste koning die Salomo, zijn overgrootvader, niet meegemaakt heeft 2. Het is niet bekend hoe oud Asa precies was. Maar het was 20 jaar na de scheuring van het rijk; waarschijnlijk alleen de regering van grootvader Rechabeam en vader Abiam meegemaakt. En Asa is een koning, die in de loop van zijn regering wel gaat kiezen. Over Asa zijn helaas niet alleen maar goede dingen te zeggen. Aan het eind van zijn leven is hij eigenwijs en opstandig 3. Maar als kóning was hij goed, dat staat opgeschreven. 2 Een goede koning is: hij doet de taak die God hem gaf. Hij gaat het volk voor in de dienst aan God, hij helpt het volk God te volgen. Hij leert hen afhankelijkheid aan Hem (klik) Dat deed Asa goed: kíezen in tegenstelling tot Rechabeam en Abiam. Een koning had de taak om te kiezen voor de Heer. Dat is anders dan koningen en ministers in onze tijd, dat kun je niet vergelijken. In Israël had de koning vooral een geestelijke taak. Zo was David door God aangesteld, hij en zijn familie kregen rechtstreeks van God die 1 2 Kronieken 13:9vv 2 in ieder geval niet bewust. 3 2 Kronieken 16:9,10. Mogelijk was hij in die tijd als koning niet meer actief en was mede vanwege zijn ziekte aan zijn voeten zijn zoon Josafat al koning.
taak. Profeten komen steeds bij de koningen om hen Gods wil door te geven. De koning had de taak om het volk bij de Heer te houden en alle afgoderij en eigenwillige godsdienst weg te doen. Rechabeam en Abiam doen dat niet. Zelf misschien redelijk trouw in hun dienst aan God, als koning kozen ze niet. En dat deed Asa wel. Denk u eens in hoe moeilijk dat geweest is. Daar zijn ook een aantal jaar overheen gegaan. Pas in het 15 e regeringsjaar neemt Asa echt maatregelen 4. En dan zet hij zijn grootmoeder Maächa aan de kant. Daar is wel moed voor nodig; ze zal een eerbiedwaardige oude dame zijn geweest. En Asa heeft veel aan haar te danken. Eigenlijk regeert Asa alleen maar omdat zijn grootouders Rechabeam en Maächa ervoor kozen Abiam (de vader van Asa dus) koning te maken. Je kunt je voorstellen dat Asa toch wel een loyaliteitsconflict had; je eerbiedwaardige grootmoeder haar ambt ontnemen, dat is wat. Regeren, leiding geven, kiezen is moeilijk. Het moeilijkste van kiezen is ergens nee tegen zeggen. Het moeilijkste is niet op God vertrouwen, bij Hem willen horen, om als koning de dienst aan Hem te bevorderen. Het moeilijkste van kiezen is om tegen iets te kiezen. Voor God kiezen is tegelijk tegen het kwaad; wat tegen God ingaat. (klik) Dat doet pijn; dat gaat tegen jezelf in. Abiam hield alle opties open, tolerant voor iedereen. Asa kiest; afhankelijkheid van God, dat is dus tegen de afgoden, tegen de beelden, tegen de tempelprostitutie, tegen zijn grootmoeder. Dan moet je doorzetten, dan krijg je verzet en tegenwerking. Vooral als je laat zien waar je tegen bent, wordt het moeilijk. 3 Herkenbaar voor ons denk ik; een voorbeeld. Het is prachtig als iemand zegt: ik wil meer tijd besteden aan zijn gezin. Dat is een mooi voornemen: moet je doen! Maar zeg maar eens tegen je baas, dat je niet meer overwerkt. Of bedank maar eens voor een bepaalde taak. Kiezen voor je gezin gaat pijn doen als je tegen iets anders kiest. Afhankelijk zijn van God, weten, dat Hij je leven leidt, vertrouwen dat Hij alleen goed is, dat is tegelijk kiezen tegen. Met God willen leven, tot Hem bidden, hulp verwachten, dat is het moeilijkste van het geloof is niet. Maar echt afhankelijk van Hem alléén, dat is kiezen tegen alles wat niet bij Hem past. Dat is moeilijker; dat is dingen opgeven. Dingen waar God een hekel aan heeft, vermijden, daar zelf een hekel aan te krijgen. Kiezen voor God is dan regelmatig nee zeggen tegen jezelf. 4 2 Kronieken 15:10
Koning Asa is de koning van de reformatie. Het lastigste is afbreken wat tegen Gods wil is. Mag ik u vragen daar eens over na te denken. God danken voor wat Hij gegeven heeft, is misschien het moeilijkste niet. God is de Gever van eten, drinken, werk en welvaart, de Gever van gezondheid, geluk, van alle dingen die mooi en goed zijn. Doe dat ook vooral, danken voor alles waar we blij mee zijn. Maar je afhankelijk weten is meer. Afhankelijk zijn, je afhankelijk weten, dat is: ook God erkennen als wijs in alles Hij maakte de mooie en goede omstandigheden. En Hij leidt ons leven ook in tijden van pijn en verdriet. Je hoeft niet te danken voor ziekte, faillissement en blijven zitten. Je hoeft niet blij te zijn met zorgen in je gezin of dat je kind ongelukkig is. Maar weet jezelf wel afhankelijk. Blijf geloven in God die wijs is, God die je lief heeft, die bij je is. Zegen van God meten wij niet af aan onze welvaart, ons welzijn, onze gezondheid. De Heer zegt soms nee op onze verzoeken, onbegrijpelijks vaak. De Heer vraag keuzes soms, tegen jezelf, omdat je de Heer Jezus volgt. Dan blijkt dat je echt je afhankelijk weet. Mijn liefde voor de Heer gaat boven mijn omstandigheden. Dankdag: afhankelijkheidsdag. Ik ben hier vandaag. Ik dank God, om Hem, om Zijn Zoon Jezus, om zijn beloften, om de toekomst, om zjn nabijheid. Hier ben ik vandaag om te danken ook bij ziekte, bij verdriet, bij zorgen. 4 Ik ga weer terug naar koning Asa; er is iets praktisch van hem te leren. Weer even indenken: Asa is een jaar of 15 aan de macht. Al zo n 35 jaar na de scheuring, 35 jaar is het grote rijk van Salomo voorbij. Steeds minder mensen herinneren zich dat nog. Veel herinnering nog wel daar aan: grote gebouwen, toen gebouwd om dat grote rijk te besturen. Veel zal al jaren leeg gestaan hebben, verwaarloosd. Het leven is sober; zo rijk is Juda niet, al jaren niet. Al die gebouwen uit Salomo s tijd hebben na zo n 50 jaar wel wat onderhoud nodig. Huizen, gebouwen hebben onderhoud nodig, er moet geverfd worden. Maar daar is afgelopen jaren geen geld voor geweest; zie het voor u, Jeruzalem in dit tijd: vergane glorie. Asa heeft een aantal jaren rust gehad; er is weer wat verdiend, de klappen van alle ontslagen en inkrimpingen zijn na zoveel jaar wel opgevangen. We lezen, van rust en opbouw van vestingsteden 5. Wat doe je dan? Wat ga je met je geld doen als er weer iets is? Wat pak je als koning eerst aan? 5 2 Kronieken 13:23; 14:5
Waar investeer je dan in? We lezen: Asa brengt wijgeschenken naar de tempel. Wijgeschenken, dat zijn spullen (goud, zilver, andere dingen), voor God bestemd. Moet u zich voorstellen. Het is natuurlijk een andere tijd dan nu. Er waren geen banken, zoals wij nu hebben, geen giraal geld, een eenvoudig muntsysteem misschien. Maar hoe dan ook, er was niet zo n financieel systeem als wij tegenwoordig hebben met geld op de bank zetten, met lenen en beleggen. Als je in die tijd iets wilde bouwen, moest je vooral materiaal verzamelen en kostbaarheden reserveren om straks je personeel te betalen. Verzamelen van kostbaarheden was de manier om te sparen en je begroting kloppend te krijgen. Door kostbaarheden te verzamelen werkte je aan de financiering van een project. Die schatten zijn natuurlijk aantrekkelijk voor diefstal. Een verzwakt land is zijn reserves snel kwijt als een machtig buurland dat inpikt. Het duurt jaren voordat je iets bij elkaar gespaard hebt om te gaan bouwen. Een korte oorlog en je bent alles weer kwijt. Wat dat betreft lijkt het op onze beurzen, langzaam groeit de waarde, gaan de beurzen onderuit, ben je het in een paar dagen kwijt. Rechabeam heeft dat meegemaakt in zijn 5 e regeringsjaar. Juda was als land al klein geworden. En dan komt koning Sisak van Egypte, rooft de schatten uit de tempel en het koninklijk paleis en neemt alles mee 6. Dat was het definitieve einde van het welvarende rijk van Salomo. Alle reserves zijn weg, alle middelen om plannen uit te voeren of om de pijn van de afbraak van het grote rijk te verzachten, zijn weg. 5 Na 30 jaar is er natuurlijk weer wat opgebouwd. Rechabeam heeft daarna nog 12 jaar geregeerd, Abiam 3 jaar, Asa is nu al 15 jaar koning. Er is weer gewerkt, opgebouwd, belasting betaald. Ruimte dus om plannen te maken. En wat doet Asa? (klik) Een voorbeeld van afhankelijkheid: hij investeert in de tempel. Ook het geld, dat zijn vader voor van alles bewaard had, stopt hij in de tempel. Van die gewone schatten maakt hij wijgeschenken, hij bestemt goud, zilver en andere voorwerpen voor de tempel van de Heer. Asa vult de tempelschat aan. Ander beleid dan voorliggende jaren. Zelfs reserveringen voor andere doelen zet hij om. Hij zorgt ervoor, dat als er onderhoud aan de tempel nodig is die staat er ondertussen zo s 65 jaar, je kunt je voorstellen dat er dan best wel te repareren valt als er onderhoud nodig is, zorgt Asa ervoor dat er middelen zijn. 6 1 Koningen 14:26
Daarin lijkt Asa op David. U weet dat: David was van plan de tempel te bouwen. De Heer heeft hem dat verboden: Nee, je zoon Salomo zal de tempel bouwen. En wat doet David dan? Hij raakt niet verbitterd door die afwijzing. Hij haalt zijn schouders niet op en zegt: nou, dan niet. Nee, David maakt er zijn levenswerk van om materiaal te verzamelen voor de tempel 7. Hij bouwt een indrukwekkende tempelschat op, hij bereidt de bouw voor, geeft instructie aan zijn zoon Salomo en roept het volk op om Salomo daarin te steunen. David investeert in de tempel. Die tempel zal zijn naam niet dragen; we noemen die nog de tempel van Salomo. Spreekwoordelijk is de rijkdom en de luister van Salomo, ook omdat hij die indrukwekkende tempel gebouwd heeft. Maar het meeste materiaal is door David bij elkaar gebracht. David had zijn rijkdom ook in andere dingen kunnen steken: een paleis voor zichzelf, een standbeeld of een bouwwerk, dat hem eeuwenlang zijn roem had gegeven. Zoveel machtige koningen verlangen naar iets blijvends. David investeert in een tempel, die hij niet zelf bouwt. Je liefde voor God, je afhankelijkheid weten blijkt uit je investeringen. Asa doet hetzelfde als David: investeren in de tempel. Dat is wat geweest. Je kunt je voorstellen: er was veel te bouwen en te onderhouden in Jeruzalem. Lang is er geen geld geweest, lang zijn gebouwen en wegen verwaarloost. En nu komt er langzaamaan weer geld. En Asa reserveert als eerste alles voor Gods tempel. (klik) Asa investeert in de zaak van God. Geen bouwwerken of projecten die de naam van Asa gaan dragen, maar eerst zorgen, dat Gods tempel er weer goed uitziet. 6 De begroting van Asa begint het werk van God. Hij neemt de leiding om het volk een goede tempel te geven, nu en voor de toekomst. In de tempel begint het leven met de Heer: contact, de plaats van verzoening. Dit heeft het volk als eerste nodig. Dit kiezen en investeren maakt Asa tot een goede koning. De band aan God bevorderen, dat is werk, dat tot in eeuwigheid waarde houdt. Hoeveel Israëlieten zullen er nu nog bij de Heer in de hemel leven, mede omdat ze door de investeringen van Asa weer naar de tempel kwamen. Investeren in de zaak van God; je ziet misschien niet direct resultaat, maar het blijft wel tot in eeuwigheid. Dat zal lastig geweest zijn voor Asa. Er was zoveel te bouwen en zoveel op te knappen in zijn land. Maar hij investeert in de tempel. Een les voor ons: van je overschot God dienen, het is goed, mooi, prachtig. Doe dat ook vooral, geven vanuit je overvloed als dank aan God. 7 1 Kronieken 22
Maar zit je krap, heb je iedere cent nodig, en dan God voor laten gaan, dat is afhankelijkheid. Dan laat je zien, dat je beseft, dat je eerste probleem niet water en brood is, maar de relatie met God. Je eerste zorg is niet leven, maar leven met God, met Christus leven. Asa hield de tempel open. Want in de tempel is God Zelf en doet Hij de onze grootste kwaal mens weg: daar doet Hij de zonde weg. Vandaag is het dankdag; afhankelijkheidsdag. Mooi, dat u er bent. Hier zijn, dat alleen al is uitspreken: ik ben afhankelijk van God alleen. Ik heb altijd wat te danken; om wie God is en wat Hij belooft en dat Hij bij ons is. Je afhankelijk weten is kiezen: waar kijk je naar, naar God of naar je omstandigheden. Vandaag hier zijn, dat les in investeren; wat is nu echt van belang? Investeer in Gods zaak. Blijf je eerste tijd en eerste geld gebruiken voor God. Geef het beste uit je leven voor Christus en voor de eeuwige relatie met Hem. Dat is de proef op de som van geloof. Geloof je werkelijk, dat Hij alles gegeven heeft? Wie dat gelooft, dankt de Heer en deelt uit aan wat het eerst nodig is. Amen. 7 2 november 2016 Jaap Boerma predikant GKv Rotterdam Oost Gecombineerde dienst van Rotterdam Oost, Rotterdam Hillegersberg Schiebroek en Samenwerkings Gemeente Alexander. Leiding van de dienst ds.e.j.van der Linde.