Brabantse Bestuursscan Gemeente Etten-Leur www.etten-leur.nl Adviescommissie Krachtig Bestuur in Brabant 20 maart 2013
Inleiding Het gemeentebestuur heeft in het kader van het project Krachtig Bestuur in Brabant gebruik gemaakt van het aanbod van de provincie Noord-Brabant, in met de Vereniging van Brabantse Gemeenten, tot deelname aan de door BMC ontwikkelde Brabantse Bestuursscan. De resultaten van de scan zijn een spreekwoordelijke portretfoto (of: spiegelbeeld) van de gemeente om de eigen discussie en die met andere gemeenten en partners te stimuleren over de toekomstbestendigheid van de gemeente. Methodiek Hieronder de schematische weergave van de Brabantse Bestuursscan. Interactie met Gezonde financiële positie Samenwerking Samenwerking 3 O s sverbanden Decentralisatieopgaven Werken naar vermogen Uitvoering: Opdrachtgevers: De kern van het bestuurlijk profiel van de gemeente bestaat uit het fundament van een goed functionerende gemeente, hetgeen blijkt uit een stabiel bestuur, een organisatie die op orde is en een gezonde financiële positie. De bestuurlijke kent diverse vormen, variërend van het uitvoeren van een incidenteel intergemeentelijk project tot clustering van buurgemeenten tot een gemeenschappelijke organisatie. Dit veld is in het rechterdeel van het schema uiteengezet. De informatie is via zelfanalyse met vragenlijsten voor gemeenten (inventarisatie meningen) en deskresearch (inventarisatie feiten) verzameld. Vervolgens heeft een gesprek tussen gemeentebestuurders en enkele leden van de Adviescommissie Krachtig Bestuur in Brabant plaatsgevonden. Dit alles leidt tot een zgn. SWOT-analyse van sterktes, zwaktes, kansen en bedreigingen. De gegevens uit de deskresearch en de SWOT-analyse zijn in dit document opgenomen. 2 Gemeente Etten-Leur Gemeente Etten-Leur 3
De gemeente Etten-Leur grenst aan de gemeenten Moerdijk, Breda, Halderberge, Rucphen en Zundert. De gemeente bestaat naast het centrum uit 15 wijken: Baai, Banakkers, Buitengebied, Centrum West, Centrum Oost, De Grient, De Keen, Etten-Leur-Noord, Grauwe Polder, Hoge Neerstraat, Hooghuis, Groot-Sander, Klein-Sander, Sanderbanken en Schoenmakershoek. Bevolking: de gemeente Etten-Leur heeft 42.035 inwoners (per 1-1-2012) waarvan iets meer vrouwen dan mannen. 83,4% is autochtoon (ref. 84% in Noord-Brabant), tegenover 16,6% allochtoon (ref. 16% in Noord-Brabant). Etten-Leur kent een bevolkingsgroei van 0,56% (ref. 0,38% in Noord-Brabant). Dit komt voort uit een geboorteoverschot van 0,43% (ref. 0,21% in Noord-Brabant) en een migratieoverschot van 0,13% (ref. 0,17% in Noord-Brabant). De groene druk (jonger dan 19 jaar) bedraagt 38,7% (38,5% gem. in Noord-Brabant) en de grijze druk (65 jaar of ouder) bedraagt 23,8% (25,7% gem. in Noord-Brabant). Gemeenteraad APB: 7 zetels CDA: 5 zetels VVD: 5 zetels PvdA: 3 zetels Ons Etten-Leur: 2 zetels D66: 2 zetels GroenLinks: 2 zetels Leefbaar Etten-Leur: 1 zetel Beroepsbevolking: de gemeente Etten-Leur heeft een totale beroepsbevolking van 20.900 mensen, waarvan 19.600 werkenden. Etten-Leur heeft micro-, kleine en middelgrote en grote ondernemingen in haar gemeente. Het percentage micro (28%) ligt onder het regionaal en landelijk gemiddelde (deze ligt zowel regionaal als landelijk op 32% (micro). Het percentage klein (25%) ligt hoger dan het regionaal en landelijk gemiddelde (deze ligt zowel regionaal als landelijk op 23% (kleine ondernemingen). Etten-Leur kent een positief oprichtingssaldo in de sectoren nijverheid, dienstverlening en detailhandel. College van burgemeester en wethouders mevr. H. van Rijnbach-De Groot A.P.M.A. Schouw J.P. van Hal T.M.P. Vaes mevr. B. Silvis-De Heer burgemeester wethouder (APB) wethouder (CDA) wethouder (PvdA) gemeentesecretaris Woningen: Etten-Leur heeft 17.244 woningen (t.o.v. 1.026.222 in heel Noord-Brabant) en een woningtoename van 0,9%. De gemiddelde woningwaarde is 253.000,- en ligt daarmee onder het Brabants gemiddelde (ref. 272.000,- in Noord-Brabant). Inkomen: het gemiddeld persoonlijk inkomen ligt op 29.400,-. Dit blijft iets voor op het regionaal gemiddelde van 29.200,- in Noord-Brabant. 3.320 burgers ontvangen een uitkering. Van de personen met een uitkering heeft 56,6% een AO-, 23,8% een WW- en 19,6% een Wwb-uitkering. Er zijn minder AO- en Wwb-uitkeringen dan gemiddeld in Noord-Brabant en Nederland. Organisatiemodel De gemeente Etten-Leur kent een directiemodel. De directie (inclusief gemeentesecretaris) valt onder het college. De directie geeft leiding aan acht afdelingen en wordt ondersteund door de afdeling unit-control. 4 Gemeente Etten-Leur Gemeente Etten-Leur 5
Interactie met Interactie met Gezonde financiële positie Gezonde financiële positie Financiën op orde: de gemeente Etten-Leur valt voor het begrotingsjaar onder het gebruikelijke repressief toezicht. Voor het begrotingsjaar 2012 is een sluitende begroting ingediend. In 2012 zal een takendiscussie plaatsvinden, gericht op het meer sluitend krijgen van de meerjarenraming. Uit het risicomanagementinformatiesysteem blijkt dat het weerstandsvermogen van de gemeente voldoende is om de berekende risico s op te vangen. Grondbeleid: de gemeente heeft een uitgebreid grondbedrijf en van oudsher een zeer actieve grondpolitiek. Hierdoor is er een relatief grote grondexploitatie waar de gemeente dus een relatief groot risico op loopt. De gemeente is zich bewust van deze risico s en heeft deze voldoende afgedekt door reserves en voorzieningen. : de bedrijfsvoering is van groot belang voor het realiseren van de doelstellingen uit het bijgestelde programma-akkoord bijsturen met tegenwind. De basis voor de bedrijfsvoering is geformuleerd in de missie Bedrijfsvoering 2011-2014. De voortgang van de uitvoering van de missie Bedrijfsvoering wordt gemeten aan de hand van het OO-model (OrganisatieOntwikkel-model). In het vierde kwartaal 2011 wordt de stand van zaken van de organisatieontwikkeling gemeten. Dit geldt tevens als nulmeting voor de volgende missie Bedrijfsvoering in 2012. In het raadsprogramma 2010-2014 is opgenomen dat de gemeente in 2015 als één loket voor de overheid wil fungeren conform het landelijke groeiconcept voor dienstverlening, Antwoord. Tevens is aan het college opdracht gegeven om de komende vier jaar werk te maken van een slimme organisatie van de dienstverlening, waarbij vijf doelen zijn uitgewerkt. Te weten: klantgericht, snel & zeker,, eenmalige uitvraag gegevens, transparant en aanspreekbaar. Samenwerking: op verschillende onderdelen werkt de gemeente inmiddels intensief samen met andere gemeenten. Met de gemeenten Bergen op Zoom en Roosendaal krijgt dit vorm op de volgende bedrijfsvoeringaspecten: ICT, P&O, Communicatie, Financiën en Audit. In de komende periode wordt bekeken op welke wijze de kan worden geïntensiveerd teneinde verdere efficiencyvoordelen en verbetering van de kwaliteit, reductie van kwetsbaarheid en stimulans voor medewerkers te bereiken. De gemeenten Bergen op Zoom, Etten-Leur en Roosendaal realiseren zich dat zij als individuele gemeenten te weinig capaciteit hebben om zelf de ambities van Antwoord en het Nationaal Uitvoeringsprogramma Dienstverlening en e-overheid (NUP) in volle omvang te realiseren. Samenwerking reduceert kwetsbaarheid en biedt schaalvoordelen, zowel in de ontwikkeling als het uitvoeringsproces. De gezamenlijke visie op in dienstverlening is daarom onderzocht door middel van een businesscase. De drie colleges hebben kennis genomen van de resultaten van de businesscase en ingestemd met de vorming van een gezamenlijk KCC volgens de eerste fase (scope 1: internet en callcenter met doorgroeimogelijkheid naar balie en postverwerking). Daarnaast is in de bestuursopdracht bepaald dat de mogelijkheden van het aanhaken van andere gemeenten (scope 2) en de effecten op de backoffice (scope 3) verkend en onderzocht moeten worden. 6 Gemeente Etten-Leur Gemeente Etten-Leur 7
Interactie met Interactie met Gezonde financiële positie Gezonde financiële positie De gemeente Etten-Leur heeft een visie 2030 ontwikkeld genaamd Etten-Leur doet het gewoon. Etten-Leur ziet zich als gemeenschap die er in geslaagd is om de met onze inwoners, instellingen, ondernemers, (maatschappelijke) organisaties en overheid (de vijf O s) te vinden. Met succes werkt men permanent samen aan een omgeving waarin het goed wonen, werken, leven en recreeren is. De regionale positie van Etten-Leur op het gebied van wonen, werken en voorzieningen is behouden en zelfs versterkt. De gemeentelijke organisatie heeft op een ondernemende, flexibele, klantgerichte en innovatieve wijze ingespeeld op de ontwikkelingen. De met de vijf O s is geïntensiveerd. Excellente dienstverlening is vanzelfsprekend. De rol van de overheid is sterk veranderd. Inwoners en bedrijven nemen meer verantwoordelijkheid en regelen meer dingen zelf. Door dit alles is de gemeente Etten-Leur erin geslaagd om, ondanks teruglopende (rijks)middelen, het voorzieningenniveau en de leefbaarheid op peil te houden. De visie is tot stand gekomen door middel van interactie met inwoners, stakeholders en de ambtelijke organisatie. Ook is informatie verzameld op basis van een discussie op Facebook en een digitaal burgerpanel. Hieruit laat de gemeente Etten-Leur zien dat men de mening van haar burgers belangrijk vindt. In het kader van de opgestelde visie wil de gemeente meer gaan investeren in burgerparticipatie om daarmee de interactie van de gemeente met te versterken en te benutten. De gemeente Etten-Leur heeft constant aandacht voor het optimaliseren van de dienstverlening aan burgers, instellingen en bedrijven. Enkele speerpunten van de organisatie zijn; klantgerichtheid, doelmatigheid en resultaatgerichtheid. Niet de organisatie met haar aanbod, maar de klant met zijn vragen is bepalend voor 8 Gemeente Etten-Leur Gemeente Etten-Leur 9
Samenwerking 3 O s Decentralisatie-opgaven Samenwerking 3 O s Decentralisatie-opgaven Werken naar vermogen Werken naar vermogen sverbanden sverbanden de wijze waarop de gemeentelijke organisatie is ingericht en werkt. Deze inrichting vindt plaats rondom het principe van de éénloketfunctie, de klant wordt zo veel mogelijk op één plaats en door één persoon geholpen. Verder zijn beleidsterreinen die aan elkaar raken, logisch geclusterd. Interactie met bewoners vindt daarnaast ook veelvuldig aan de publieksbalie plaats en via de website. In 2011 heeft de gemeente onderzoek laten doen naar de tevredenheid hierover. Gemiddeld geeft de inwoner een 7,9 voor de totale dienstverlening (ter referentie, benchmarkgemiddelde: 7,8). Met een 7,8 neemt de gemeente Etten-Leur een gedeelde achttiende plaats in op de ranglijst van in totaal 81 deelnemende gemeenten aan het onderzoek. Op het programma economie heeft de gemeente Etten-Leur zichzelf een aantal prioriteiten gesteld: 1. Het bevorderen van mogelijkheden voor het starten van een eigen bedrijf vanuit de eigen woning als kweekvijver voor nieuw ondernemerschap door middel van gerichte voorlichting. 2. Zuinig omgaan met de beschikbare ruimte op. 3. Een intensieve tussen Onderwijs, Overheid en Ondernemers om de aansluiting arbeid te verbeteren, de overgang van naar werk te stimuleren, werkgelegenheid te bevorderen, werkloosheid te voorkomen en voortijdige schooluitval tegen te gaan. 4. Een gezond detailhandelsklimaat realiseren en behouden. Jeugdzorg: door de achttien gemeenten uit de regio West-Brabant is een gezamenlijke visie op de transformatie van jeugd opgesteld. Daarin wordt voortgebouwd op de uitgangspunten uit de regionale Visie Jeugd uit 2010. De gemeenten hebben hierbij tevens hun voorkeur uitgesproken voor een subregionale indeling. De gemeente Etten- Leur valt onder de subregio Breda en werkt samen met de gemeente Breda voor de uitvoering van de transitie van de jeugdzorg. AWBZ/Wmo: op het gebied van decentralisaties AWBZ/Wmo zijn binnen de regio West-Brabant gemeenschappelijke regelingen opgericht. De gemeente Etten-Leur werkt hierbij samen met de gemeenten Moerdijk, Halderberge, Zundert, Rucphen en Roosendaal. In de eerste helft van 2012 is in kaart gebracht wat de transitie behelst en is een visie ontwikkeld. In de tweede helft staat de verwerking van de aanpak, keuzes en implementatie centraal: aanpassen Wmo-verordening en beleidsregels en het maken van afspraken met zorgaanbieders. Werken naar vermogen: de gemeente Etten- Leur werkt in het kader van de transitie Wwnv samen met negen gemeenten (regio West-Brabant) in een gemeenschappelijke regeling voor de herstructurering van de WVS. Dit zijn de gemeenten: Bergen op Zoom, Halderberge, Moerdijk, Roosendaal, Rucphen, Steenbergen, Woensdrecht en Zundert. Andere betrokken partijen zijn: Werkvoorzieningschap (WVS), PMR, Werkgevers- en Werknemersvakverenigingen, UWV, re-integratiebedrijven en werkgevers. RUD: de Ambtelijke Regiegroep (ARG) heeft het initiatief genomen om te komen tot een strategische verkenning naar de mogelijke vorming van een Regionale Uitvoeringsdienst (RUD) binnen West-Brabant. De regio Midden (acht gemeenten) heeft aangegeven te willen samenwerken met de regio West (achttien gemeenten) en zo samen een RUD West- en Midden-Brabant te vormen. De 26 gemeenten en de provincie hebben een intentieverklaring ondertekend. Het werkgebied is daarmee gelijk aan de Veiligheidsregio Midden- en West-Brabant. Hiermee is de inrichting van de RUD begonnen. Het doel is om naast het landelijke basispakket, ook de milieutaken onder te brengen bij de RUD. In de provinciaal bestuurlijke regiegroep van 25 januari 2012 is besloten dat de BRZO-Omgevingsdienst van Noord-Brabant de Omgevingsdienst Midden- en West-Brabant wordt. Een volledig bedrijfsplan van de nieuwe omgevingsdienst Midden- en West-Brabant is vastgesteld. De RUD zal worden opgericht als openbaar lichaam onder een functionele gemeenschappelijke regeling, die wordt aangestuurd door de colleges van de gemeenten en Gedeputeerde Staten van de provincie. De consequentie voor het personeel van Etten-Leur is dat zij straks worden ondergebracht bij de RUD, volgens het principe mens volgt werk. 10 Gemeente Etten-Leur Gemeente Etten-Leur 11
Samenwerking 3 O s Decentralisatie-opgaven Samenwerking 3 O s Decentralisatie-opgaven Werken naar vermogen Werken naar vermogen sverbanden sverbanden sverbanden: de gemeente Etten-Leur kent de volgende sverbanden: Openbare Gezondheidszorg West-Brabant, Regionale Ambulancevoorziening Brabant Midden-West-Noord (RAV), Veiligheidsregio Midden- en West-Brabant (GRVR), Regionaal Archief West-Brabant, WVS West Noord-Brabant, Gemeenschappelijk Regeling Regio West-Brabant, Gemeenschappelijke Regeling Subsidiëring stichting Buro Halt Breda en omstreken. : op het gebied van de inning en heffing van belastingen werkt de gemeente Etten-Leur samen binnen de Belasting West-Brabant. Inmiddels zijn het Waterschap Brabantse Delta en de gemeenten Alphen-Chaam, Bergen op Zoom, Breda, Deurne, Halderberge, Oosterhout, Roosendaal en Woensdrecht tot het sverband toegetreden. Op het gebied van Inkoop is de gemeente Etten-Leur aangesloten bij de Stichting Bureau Inkoop West-Brabant. 12 Gemeente Etten-Leur Gemeente Etten-Leur 13
Verslag SWOT-gesprek gemeente Etten-Leur 22 oktober 2012 Algemeen Dit verslag is een verkorte weergave van de opgedane resultaten en indrukken tijdens de gesprekken van de Adviescommissie Krachtig Bestuur in Brabant met het college van burgemeester en wethouders en een delegatie van de raad van de gemeente Etten-Leur. De gesprekken zijn gevoerd aan de hand van onder meer de beschreven situatie in de deskresearch en de antwoorden in de vragenlijst. De deskresearch maakt integraal onderdeel uit van dit verslag. De focus ligt op een aantal gezichtspunten, te weten: en gezonde financiële positie. Robuust en veerkrachtig bestuur dat ook onder minder gunstige omstandigheden effectief is en adequaat functioneert. Vermogen om opgaven en ambities te definiëren en om te zetten in uitvoering; gereed voor de uitvoering van de decentralisatieopgaven. Visie op ; sbereidheid, bijvoorbeeld strategische opgaven in de regio; prioritering conform opgaven Agenda van Brabant. Kennis en vermogen om te verbinden tussen inwoners, maatschappelijke en bestuurlijke partners. 14 Gemeente Etten-Leur Gemeente Etten-Leur 15
Interactie met Samenwerking 3 O s Decentralisatie-opgaven Werken naar vermogen Gezonde financiële positie sverbanden Sterk De bestuurlijke stabiliteit en de interactie met de maatschappelijke partners. De gemeente is financieel gezond; de risico s zijn goed in beeld. De ligging en ontsluiting/toegankelijkheid. Het voorzieningenniveau en het moderne centrum. De sbereidheid met andere overheden en maatschappelijke partners. De ontspannen bestuursstijl van het college en de raad. De kwaliteit van de organisatie. De actieve deelname aan West-Brabant van de bestuurders en de wijze waarop de raad daarbij wordt betrokken. De schaal van Etten-Leur (groter dan een dorp en net geen stad) en het bestaande voorzieningenniveau maken het tot een attractieve gemeente. De burger- en klantgerichtheid krijgt daadwerkelijk vorm. Kansen Scherpere profilering van West-Brabant als merk werkt mede in het voordeel van Etten-Leur. Samenwerking op het gebied van belastingen, ICT en sociale dienst gaat door spreiding van lasten over meer gemeenten en door de invoering van een zelfde systeem voordelen geven in kosten en kwaliteitsverhoging. Bedreigingen De verdeelsleutel met Etten-Leur als nadeelgemeente bij svormen kan het draagvlak ondermijnen voor regionale. Zwak Steeds meer onderwerpen worden onderwerp van regionale sverbanden en onttrekken zich aan sturing van en door de gemeenteraad. Het ontbreken van een raadsvisie met betrekking tot intergemeentelijke. 16 Gemeente Etten-Leur Gemeente Etten-Leur 17