Een mantelzorgpremie. in elke gemeente. Ziekenzorg CM maakt een stand van zaken

Een mantelzorgpremie in elke gemeente Ziekenzorg CM maakt een stand van zaken 2012

Bezoek ons op het internet: www.ziekenzorg.be Colofon Deze brochure is een uitgave van Ziekenzorg CM en van de Christelijke Mutualiteiten Productie Ziekenzorg CM - PB 40-1031 Brussel 02 246 47 80 ziekenzorg@cm.be - www. ziekenzorg.be Vormgeving Ziekenzorg CM Druk Joh. Enschedé - Van Muysewinkel Dank voor de medewerking aan Hilde Heyvaert, Sofie De Mars, Johan Tourné, Elke De Coninck Verantwoordelijke uitgever Johan Tourné - Meirstraat 13-2890 Sint Amands Overname van teksten en illustraties is enkel toegelaten na schriftelijke toestemming door de redactie en met vermelding van herkomst. Inhoud Voorwoord...p 3 Vlaanderen...p 5 Provincie Antwerpen...p 8 Provincie Limburg...p 12 Provincie Oost-Vlaanderen...p 16 Provincie Vlaams-Brabant...p 20 Provincie West-Vlaanderen...p 22 Uitgave juni 2012 2 Mantelzorgpremie

Voorwoord Een mantelzorgpremie in elke gemeente Maatschappelijke meerwaarde 1 op de 5 Vlamingen verleent regelmatig zorg, wekelijks of dagelijks, aan een ziek of zorgbehoevend familielid, vriend of buur. Deze bijna 600.000 mantelzorgers leveren een formidabele bijdrage aan een warme en solidaire samenleving. Als erkende mantelzorgvereniging ijvert Ziekenzorg CM al jaren voor een gemeentelijke mantelzorgpremie in elke Vlaamse gemeente. Deze gemeentelijke mantelzorgpremie is voor ons het beste instrument om mantelzorgers te waarderen voor hun engagement. Met de gemeenteraadsverkiezingen in zicht zullen we deze eis opnieuw vooraan op de lokale politieke agenda plaatsen. Mantelzorgers verdienen immers deze waardering. Gelukkig kunnen zorgbehoevende mensen vandaag rekenen op een goed uitgebouwd netwerk van thuiszorgdiensten: verpleegkundige zorg thuis, gezinszorg, poetshulp, Maar mantelzorg is vaak het noodzakelijke bindmiddel vooral in eerdere zwaardere zorgsituaties om ondanks deze thuiszorgdiensten de zorg optimaal georganiseerd te krijgen en de wens van zorgbehoevende mensen om zo lang als mogelijk thuis te verblijven voor langere tijd te vervullen. Thuiszorgdiensten en mantelzorgers kunnen dan ook zorgen voor een wederzijdse versterking. Uit onderzoek blijkt dat wie kan rekenen op een goed informeel netwerk ook vaak kan rekenen op betere professionele ondersteuning, omdat dit informeel netwerk daar juist op toeziet en ook deels professionele zorg minder noodzakelijk maakt. Professionele zorg is vandaag hoe dan ook een schaars goed, met een kloof tussen behoefte en aanbod. Overwegend de mantelzorger steekt een tandje bij om in het belang van de zorgbehoevende deze kloof te dichten. Bovendien maakt de verstaanbare drang naar (tijds) efficiëntie dat een aantal zorgtaken hoe dan ook naar mantelzorgers worden doorgeschoven. De emotionele ondersteuning van zorgbehoevende mensen komt bijvoorbeeld vaak in handen van mantelzorgers. Als de zorg niet meer kan gedragen worden via het eigen netwerk, zijn er specifieke voorzieningen en initiatieven. Maar thuiszorg is hoe dan ook goedkoper dan (permanente) residentiële zorg. Dankzij de inzet van vele mantelzorgers blijft de vraag naar residentiële opvang beheersbaar en betaalbaar. Mantelzorgers leveren op deze wijze een onbetaalbare bijdrage aan een zorgzaam Vlaanderen. Dit verdient alle waardering. Actie loont De voorbije jaren voerden tal van plaatselijke Ziekenzorg CM-kernen actie tot de invoering van een mantelzorgpremie in hun gemeente. Naar aanleiding van de Dag van de mantelzorg 2012 maakten we voor de derde maal een stand van zaken op (eerdere analyses vonden plaats in 2008 en 2010). Alle Vlaamse gemeenten ontvingen de voorbije maanden een vragenlijst om ons op deze wijze de meeste recente gegevens te bezorgen. Gemeenten die dit nalieten, werden telefonisch gecontacteerd. Zo kunnen we een betrouwbare inventaris en haarscherpe analyse voorleggen. Van de 308 gemeenten in Vlaanderen heeft 82% een mantelzorgpremie. Dat is positief. In vergelijking met 2010 is dit een stijging van 7%. We noteren zelfs een stijging van 15% wanneer we vergelijken met 2008. Studies tonen duidelijk aan dat er in Vlaanderen een maatschappelijk draagvlak bestaat voor een waarderingspremie voor mantelzorgers. Uit onderzoek blijkt dat 9 op de 10 Vlaamse burgers vinden dat de overheid mantelzorgers moet belonen, bij voorkeur door middel van een financiële tegemoetkoming (63%). Mantelzorgers treden vanzelfsprekend deze mening volmondig bij (75%). Het argument dat de Vlaamse zorgverzekering de invoering van een mantelzorgpremie overbodig maakt, wordt ontkracht door een HIVA-studie. Uit dat onderzoek blijkt dat de premie van de Vlaamse zorgverzekering volstaat voor één derde van de chronisch zieke en/of zorgbehoevende Mantelzorgpremie 3

Voorwoord mensen om hun niet-medische kosten te betalen (poetshulp, verzorgingsmiddelen, gezinszorg, ). Slechts 20% van de personen die een premie van de Vlaamse zorgverzekering ontvangen, betalen een vergoeding aan de voornaamste mantelzorger. In het kader van een duidelijke verdeling van (kern) taken tussen de verschillende beleidsniveau s in Vlaanderen pleit Ziekenzorg CM voor een Vlaamse zorgverzekering die voorziet in een (geïndexeerde) premie om de niet medische kosten betaalbaar te houden voor zwaar zorgbehoevende mensen. Steden en gemeenten, het beleidsniveau dat het dichtst bij de mensen staat, dienen de erkenning en waardering tastbaar te maken voor mantelzorgers door de toekenning van een gemeentelijke mantelzorgpremie. Meer, maar ook minder. Minder positieve vaststelling is dat de gemiddelde mantelzorgpremie 30 euro per maand bedraagt. In 2010 bedroeg dit nog 32 euro, in 2008 zelfs 37 euro. Dit heeft natuurlijk alles te maken met het feit dat het merendeel van de gemeenten die de voorbije jaren een mantelzorgpremie invoerden, kozen voor een klein bedrag en zo het gemiddelde in Vlaanderen naar omlaag haalden. Een trend die we de komende jaren hopen te keren. Mantelzorgsterren Ziekenzorg CM toetste alle gemeentelijke mantelzorgpremie s af aan de eigen krachtlijnen voor een goede gemeentelijke mantelzorgpremie (zie kader hieronder). Op basis van deze analyse worden mantelzorgsterren toegekend aan elke gemeente. Een gemeente die voldoet aan alle vooruitgeschoven Ziekenzorg CMkrachtlijnen wordt genomineerd met vijf sterren, en zo verder. Vandaag is er nog geen 5-mantelzorgsterren gemeente in Vlaanderen. De perfectie bestaat dus nog niet. Gelukkig zijn er reeds 90 gemeenten met 4 mantelzorgsterren. Het verhogen van het aantal mantelzorgsterren in elke gemeente is voor Ziekenzorg CM vast en zeker een uitdaging voor de komende jaren. Uitnodiging Zonder de inzet van de 580.000 mantelzorgers zou de thuiszorg in Vlaanderen er totaal anders uitzien. Deze vorm van solidariteit en engagement is niet zo vanzelfsprekend en verdient alle waardering. Een gemeentelijke mantelzorgpremie is hiervoor een belangrijke hefboom. Deze nieuwe stand van zaken en de toekenning van mantelzorgsterren per gemeente, wil plaatselijke besturen stimuleren tot de invoering van deze premie of om de bestaande premie bij te spijkeren. Op dit vlak is er zeker nog werk aan de winkel. Voor Ziekenzorg CM-kernen is het de uitdaging om plaatselijke beleidsmakers te overtuigen om (verder) werk te maken van een tastbare gemeentelijke mantelzorgpremie. We hopen dat de nieuwe beleidsploegen vanaf 2013 de uitdaging aangaan en komen tot een mantelzorgpremie die beantwoordt aan de Ziekenzorg CM - krachtlijnen. Een zorgzaam Vlaanderen verdient veel gemeenten met 5-mantelzorgsterren. Daar gaan we samen voor! Namens Ziekenzorg CM : Johan Tourné Nationaal secretaris Bert Peirsegaele Voorzitter 4 Mantelzorgpremie Onze krachtlijnen voor een goede gemeentelijke mantelzorgpremie Bedrag: minimaal 50,00 euro voor wie zorgt voor één persoon, 75,00 euro voor wie zorgt voor twee zorgbehoevende personen. De gemeentelijke mantelzorgpremie wordt rechtstreeks gestort op de rekening van de mantelzorger. Soepele voorwaarden die zo weinig mogelijk mantelzorgers uitsluiten. Eenvoudige administratie

Vlaanderen Vlaanderen Dit overzicht bevat informatie over de mantelzorgpremie in de Vlaamse gemeenten. De premies die opgenomen zijn in dit overzicht kregen niet altijd de naam mantelzorgpremie als officiële naam. De oorzaak in dit veelvoud aan namen ligt in een aantal redenen. Mantelzorg is in vele gemeenten nog te vaak een onbekend begrip. Bovendien richt een premie zich vaak tot een bepaalde groep mantelzorgers of zorgbehoevende personen. Soms refereert de naam niet naar de doelgroep van de premie, maar wat men ermee wil bereiken. Maar zolang de premie qua betekenis en doelgroep in de geest van mantelzorg uitgewerkt is, werd deze opgenomen in de brochure. Niet alle gemeenten stuurden jammer genoeg hun meest actuele gegevens in, na herhaaldelijk aandringen. Van deze gemeenten waarvan we geen nieuwe informatie kregen, gaan we verder op informatie uit 2010. In het overzicht vind je duidelijk aangegeven (via een *) welke info dateert van 2010. Het gaat om 15% van de Vlaamse gemeenten. Van andere gemeenten kregen we dan weer meer volledige informatie waardoor we de voorwaarden soms duidelijker in beeld konden brengen. Kerngegevens Van de 308 gemeenten in Vlaanderen heeft 82% een mantelzorgpremie. In vergelijking met 2010 is dit een stijging met 7%. Provincie gemeenten met MZ-premie gemeenten met MZ-premie (%) gemeenten met MZ-premie in 2008(%) Antwerpen 49 70% 65% Limburg 38 86% 86% Oost-Vlaanderen 51 78% 72% Vlaams-Brabant 54 83% 69% West-Vlaanderen 61 95% 89% Totaal Vlaanderen 252 82% 75% 27% van de gemeenten die in 2010 geen mantelzorgpremie hadden, voerden intussen deze premie in. Van de 56 gemeenten zonder mantelzorgpremie in Vlaanderen plannen 2 gemeenten de invoering van een mantelzorgpremie in de nabije toekomst. Eén gemeente gaf verrassend aan nog nooit te hebben gehoord van een gemeentelijke mantelzorgpremie. Eén gemeente ging onbegrijpelijkerwijze over tot de afschaffing van deze premie. In 8 gemeenten (3%) vonden we meerdere initiatieven die zich richten naar verschillende groepen van mantelzorgers. 3 provincies geven zelf een mantelzorgpremie, namelijk Limburg, Oost-Vlaanderen en Antwerpen. Deze provinciale premies zijn niet opgenomen in deze analyse. Van 213 gemeenten weten we hoeveel mensen momenteel genieten van de gemeentelijke mantelzorgpremie. In 31% (-2%) van de gemeenten is dat minder dan 50 personen. In 22% van de gemeenten kunnen momenteel meer dan 200 personen beroep doen op een soort van mantelzorgpremie. Mantelzorgpremie 5

Vlaanderen 2012 (%) 2010 (%) 2008 (%) 1-49 65 31% 33% 36% 50-99 48 23% 21% 20% 100-199 54 25% 25% 29% 200 of meer 46 22% 21% 15% Bedrag Gemiddeld (over alle gemeenten met een vaste premie) gaat het om ongeveer 30 euro per maand voor 1 persoon. We zien een daling in het gemiddeld bedrag. In 2010 was dit 32 euro, in 2008 nog 37 euro. De laagste maandelijkse premie bedraagt 2 euro; de hoogste 100 euro. Provincie Gemid. premie van 1 pers. in 2012 in 2010 +/- Antwerpen 33 euro 35 euro - 2 euro Limburg 31 euro 33 euro - 2 euro Oost-Vlaanderen 29 euro 29 euro status quo Vlaams-Brabant 31 euro 33 euro - 2 euro West-Vlaanderen 27 euro 31 euro - 4 euro Totaal Vlaanderen 30 euro 32 euro -2 euro 2012 (%) 2010 (%) 2008 (%) < 25 68 27% 24% 22% 25-49 77 30% 28% 30% > 50 41 16% 20% 25% variabel 73 29% 28% 24% In 27% van de gemeenten ligt dit bedrag lager dan 25 euro per maand, in 30% van 25 tot 49 euro per maand en in 16% hoger dan 50 euro per maand. In 29% van de gemeenten is het bedrag afhankelijk van een aantal indicatoren, bv. leeftijd, mate van zelfredzaamheid, Er zijn meestal een hele reeks voorwaarden waaraan voldaan moet worden om recht te hebben op de premie: In 39% van de reglementen van gemeentelijke mantelzorgpremies worden er voorwaarden gesteld met betrekking tot het inwonen van de zorgbehoevende persoon bij de mantelzorger. Meestal betekent dit dat men enkel recht heeft als de zorgbehoevende persoon inwoont bij de mantelzorger. In 19% van de gemeenten heeft men recht op de mantelzorgpremie als men geen premie via de zorgverzekering ontvangt. In 22% van de gemeenten is het net omgekeerd en kom je alleen in aanmerking als je recht hebt op de premie via de zorgverzekering. In 37% van de premies worden er leeftijdsvoorwaarden gesteld, bijvoorbeeld dat de zorgbehoevende persoon minimum 65 jaar oud is. In 77% van de gemeenten moet de zorgbehoevende persoon en/of zijn of haar mantelzorger in de eigen gemeente wonen. Afhankelijk van de gemeente tot gemeente moet enkel de zorgbehoevende, de mantelzorger of moeten beide in de gemeente wonen. In 55% van de premies heeft men recht op de premie vanaf een bepaalde mate van verlies aan zelfredzaamheid. In 2010 kwam deze voorwaarde opvallend meer terug in de reglementen. Toen bedroeg dit aandeel 77%. In 17% van de gemeenten zijn er voorwaarden met betrekking tot de familieband tussen de zorgbehoevende persoon en de mantelzorger (ten opzichte van 32% in 2010). Meestal betekent dit dat men enkel recht heeft als men zorgt voor een familielid. In minimum 33% van de gemeenten is de premie enkel mogelijk als men niet in een rusthuis of verzorgingsinstelling verblijft. In 9% van de gemeenten kan men enkel aanspraak maken op de premie als er een zorgenplan opgesteld wordt. In 25% van de gemeenten is het al dan niet krijgen van de premie afhankelijk van het inkomen. In 20% van de gemeenten kan je enkel aanspraak maken op de premie als je recht hebt op een verhoogde tegemoetkoming (via het WIGW of Omnio - statuut). In minimum 45% van de gemeenten zijn ook nog andere voorwaarden verbonden aan het recht op de mantelzorgpremie. 6 Mantelzorgpremie

Vlaanderen (%) Inwonen noodzakelijk Recht op zorgverzekering Geen recht op zorgverzekering Leeftijdsvoorwaarden Inwoner zijn van de gemeente Antwerpen 46 25 10 77 81 Limburg 61 8 29 82 76 Oost-Vlaanderen 43 17 28 75 87 Vlaams-Brabant 15 35 15 44 80 West-Vlaanderen 38 23 17 65 64 Vlaanderen 39 22 19 37 77 (%) Verlies van zelfredzaamheid Verwantschap noodzakelijk Niet RVT of ROB Zorgenplan noodzakelijk Inkomensvoorwaarde Antwerpen 71 13 50 13 27 Limburg 66 37 26 11 29 Oost-Vlaanderen 42 21 30 2 32 Vlaams-Brabant 58 6 47 7 22 West-Vlaanderen 44 14 41 12 20 Vlaanderen 55 17 33 9 25 Recht op verhoogde tegemoetkoming (%) Andere voorwaarden (%) gemeenten met premie (aantal) gemeenten met premie (%) gemeenten met premie in 2008 (%) Antwerpen 13 23 49 70 65 Limburg 39 39 38 86 86 Oost-Vlaanderen 19 70 51 78 72 Vlaams-Brabant 13 56 54 83 69 West-Vlaanderen 20 33 61 95 89 Vlaanderen 20 45 253 82 75 Mantelzorgsterren in Vlaanderen 1 / Antwerpen 21 1 10 25 13 0 Limburg 6 1 11 19 7 0 Oost-Vlaanderen 14 4 8 15 24 0 Vlaams-Brabant 12 3 7 15 28 0 West-Vlaanderen 3 3 12 28 18 0 Totaal 56 12 48 102 90 0 % 18 4 16 33 29 0 1 overzicht van aantal gemeenten per provincie. Mantelzorgpremie 7

Antwerpen Kerngegevens Antwerpen heeft een provinciale mantelzorgpremie. Van de 70 gemeenten in Antwerpen bestaat er in 49 een mantelzorgpremie (70%). Dit zijn 4 gemeenten meer dan in 2010. 15 gemeenten geven aan geen plannen te hebben om een premie in te voeren. Je kan voor de premie terecht bij het OCMW (77% van de gemeenten) of de stedelijke diensten (23% van de gemeenten). In 79% van die gemeenten, wordt de premie gegeven aan de mantelzorger. In 23% van de gemeenten wordt de premie toegekend aan de zorgbehoevende persoon. In één gemeente kan de premie aan de mantelzorger of de zorgbehoevende persoon toegekend worden. Van 43 gemeenten weten we hoeveel mensen momenteel genieten van de mantelzorgpremie. In 28% van die gemeenten is dat minder dan 50 personen. In iets meer dan een kwart van de gemeenten kunnen momenteel meer dan 200 personen beroep doen op de mantelzorgpremie. Bedrag % 1-49 12 28 50-99 10 23 100-199 9 21 200 of meer 12 28 Totaal 43 100 Gemiddeld (over alle gemeenten heen) gaat het om ongeveer 33 per maand voor 1 persoon. De laagste maandelijkse premie bedraagt 2, de hoogste 75. % < 25 9 18 25-49 16 33 > 50 9 19 variabel 15 31 Totaal 49 100 In 18% van de gemeenten ligt het bedrag lager dan 25 per maand, in 33% van 25 tot 49 per maand en in 19% vanaf 50 per maand. In gemeenten waar veel mensen recht hebben op de premie, ligt de premie vaak lager dan in gemeenten waar weinig mensen een premie krijgen. 8 Mantelzorgpremie

Antwerpen In 15% van de gemeenten is het bedrag afhankelijk van een aantal mogelijke indicatoren als leeftijd, mate van zelfredzaamheid,. Ook een toelage in de vorm van een dagpremie, past in deze categorie. Er zijn meestal een hele reeks voorwaarden waaraan voldaan moet worden om recht te hebben op de gemeentelijk mantelzorgpremie: In 46% van de gemeenten worden er voorwaarden gesteld met betrekking tot het inwonen van de zorgbehoevende persoon bij de mantelzorger. Soms betekent dit dat men enkel recht heeft als de zorgbehoevende persoon inwoont bij de mantelzorger. Soms zijn de voorwaarden om in aanmerking te komen verschillend voor inwonende en niet inwonende zorgbehoevende personen. In 10% van de gemeenten heeft men recht op de premie als men geen premie via de zorgverzekering ontvangt. 25% volgt de tegenovergestelde strategie en verleent een premie aan (zorgverleners van) personen die in aanmerking komen voor de zorgverzekering. In 2010 was dat nog maar 18%. In 81% van de gemeenten worden er leeftijdsvoorwaarden gesteld, bijvoorbeeld dat de zorgbehoevende persoon minimum 65 jaar oud is. In 2010 was dat 84%. In 71% van de gemeenten heeft men recht op de premie vanaf een bepaalde mate van verlies aan zelfredzaamheid. (t.o.v. 67% in 2010) In 13% van de gemeenten zijn er voorwaarden met betrekking tot de familieband tussen de zorgbehoevende persoon en de mantelzorger. Dit is een daling van 7% ten opzichte van 2010. Meestal betekent dit dat men enkel recht heeft als men zorgt voor een familielid. In 50% van de gemeenten is de premie enkel mogelijk als men niet in een rusthuis of verzorgingsinstelling verblijft. In 13% van de gemeenten kan men enkel aanspraak maken op de premie als er een zorgenplan opgesteld wordt. In 27% van de gemeenten is het al dan niet krijgen van de premie afhankelijk van het inkomen. In 2010 bedroeg dit aandeel 31%. In 13% van de gemeenten kan je enkel aanspraak maken op de premie als je recht hebt op een verhoogde tegemoetkoming (via het WIGW of Omnio - statuut). In minimum 23% van de gemeenten zijn ook nog andere voorwaarden verbonden aan het recht op de mantelzorgpremie. 81% van de gemeenten vermeldt expliciet dat de zorgbehoevende persoon en/of zijn of haar mantelzorger in de eigen gemeente wonen. sterren / Aftoetsen krachtlijnen Ziekenzorg gemeenten Aartselaar, Arendonk, Boechout, Borsbeek, Essen, Mortsel, Olen, Putte, Puurs, Ravels, Schilde, Wommelgem, Wuustwezel Berlaar, Dessel, Duffel, H.o.d. Berg, Herenthout, Herselt, Hoogstraten, Hove, Kasterlee, Lier, Lille, Lint, Mechelen, Meerhout, Merksplas, Niel, Nijlen, Retie, Rijkevorsel, Rumst, Schelle, St. Amands, Turnhout, Vorselaar, Wijnegem Antwerpen/district Berchem, Beerse, Bornem, Geel, Grobbendonk, Herentals, Mol, Oud Turnhout, Sint-Katelijne-Waver, Stabroek Brasschaat / Baarle-Hertog, Balen, Bonheiden, Boom, Brecht, Edegem, Hemiksem, Hulsthout, Kalmthout, Kapellen, Kontich, Laakdal, Malle, Ranst, Schoten, Vosselaar, Westerlo, Willebroek, Zandhoven, Zoersel, Zwijndrecht Mantelzorgpremie 9

Antwerpen Overzicht Mantelzorgpremie Antwerpen Gemeente Uitbetaald aan wie? Doelgroep Waar aanvragen? Bedrag op maandbasis (in ) inwonend geen cumul recht op leeftijd andere rechthebbenden Aartselaar MZ ZB OCMW 25 4 Antwerpen MZ ZB gemeente 10,42 2 Arendonk MZ ZB OCMW 30 269 4 Baarle Hertog 0 Balen* 0 Beerse ZB ZB gemeente 20 2 Berlaar MZ ZB OCMW 75,86 61 3 Boechout MZ ZB OCMW variabel 34 4 Bonheiden* 0 Boom* 0 Bornem ZB ZB OCMW 25/jaar 300 2 Borsbeek MZ ZB gemeente 50 11 4 Brasschaat ZB ZB OCMW variabel 64 1 Brecht* 0 Dessel* ZB ZB OCMW 42,04 79 3 Duffel MZ ZB gemeente 50 14 3 Edegem 0 Essen* ZB ZB OCMW variabel 200 4 Geel MZ ZB gemeente variabel 83 2 Grobbendonk MZ ZB OCMW variabel 199 2 H.o.d.Berg MZ ZB OCMW 30 372 3 Hemiksem 0 Herentals MZ ZB gemeente 200/jaar 193 2 Herenthout MZ ZB OCMW variabel 101 3 Herselt MZ ZB OCMW 25 43 3 Hoogstraten MZ ZB gemeente variabel 268 3 Hove* ZB ZB OCMW variabel 20 3 Hulsthout* 0 Kalmthout 0 Kapellen 0 Kasterlee MZ ZB OCMW 40 242 3 Kontich 0 Laakdal 0 Lier ZB ZB gemeente 50 248 3 Lille MZ ZB OCMW 20 355 3 Lint MZ OCMW 31 46 3 Malle 0 Mechelen MZ ZB OCMW 25 3 Meerhout MZ ZB gemeente 40 3 Merksplas MZ OCMW variabel 3 Mol* ZB ZB gemeente variabel 300 2 Mortsel MZ ZB gemeente 25 206 4 Sterren 10 Mantelzorgpremie

Antwerpen Gemeente Uitbetaald aan wie? Doelgroep Waar aanvragen? Bedrag op maandbasis (in ) inwonend geen cumul recht op rechthebbenden Niel* MZ ZB OCMW variabel 50 3 Nijlen MZ OU OCMW 75 37 3 Olen MZ of ZB ZB OCMW 25 229 4 O.Turnhout ZB GP OCMW 25 93 2 Putte MZ ZB OCMW 50/jaar 156 4 Puurs MZ ZB OCMW 25/jaar 143 4 Ranst 0 Ravels MZ ZB OCMW variabel 130 4 Retie MZ OU OCMW 50 39 3 Rijkevorsel ZB OU gemeente variabel 137 3 Rumst ZB ZB OCMW variabel 100 3 Schelle MZ OCMW 25 30 3 Schilde MZ GP OCMW 771,64/jaar 9 4 Schoten* 0 St Amands MZ ZB OCMW 25/jaar 58 3 St Katelijne Waver leeftijd andere MZ ZB OCMW variabel 2 Stabroek MZ ZB OCMW 20,83 58 2 Turnhout MZ ZB OCMW 25 373 3 Vorselaar MZ OCMW 50 46 3 Vosselaar 0 Westerlo 0 Wijnegem MZ ZB OCMW variabel 45 3 Willebroek 0 Wommelgem MZ ZB OCMW 30 99 4 Wuustwezel MZ ZB OCMW 50 66 4 Zandhoven 0 Zoersel* 0 Zwijndrecht 0 Sterren Provinciale premie MZ ZB 450/jaar * Geen actuele gegevens beschikbaar. Mantelzorgpremie Geen mantelzorgpremie GP MZ OU ZB Gehandicapte persoon Mantelzorger Ouderen Zorgbehoevende Mantelzorgpremie 11

Limburg Kerngegevens Limburg heeft een provinciale mantelzorgpremie. Van de 44 gemeenten in Limburg bestaat er in 38 een mantelzorgpremie (86%). De provincie Limburg nam in 2002 een initiatief ter ondersteuning van mantelzorg. De provincie wil daarmee mantelzorg ondersteunen, maar ook de Limburgse gemeenten stimuleren tot het uitbetalen van een gemeentelijke mantelzorgsubsidie. Sedert het ontstaan van deze provinciale premie is het aantal gemeenten met een mantelzorgpremie gedaald. In 2008 konden we al 3 gemeenten identificeren die een mantelzorgpremie hadden in het verleden, maar die hebben stopgezet. Vandaag zien we een lichte stijging van één gemeente met een nieuwe gemeentelijke mantelzorgpremie. Voor het aanvragen van de gemeentelijke mantelzorgpremie kan je in Lmburg terecht bij het OCMW (89%). In één gemeente nemen de gemeentelijke stadsdiensten deze taak op zich. In 92% van die gemeenten, wordt de premie gegeven aan de mantelzorger. Eén gemeente kent de premie toe aan de zorgbehoevende persoon. Ook hier heeft de provinciale regeling een sturend effect. De provincie Limburg gaat ervan uit dat een subsidie rechtstreeks aan de mantelzorger efficiënter is dan subsidie via de zorgbehoevende persoon. Vele gemeenten volgen dit. Van 34 gemeenten weten we ook hoeveel mensen momenteel genieten van de mantelzorgpremie. In 3 op 10 gemeenten is dat minder dan 50 personen. In 18% van de gemeenten kunnen momenteel meer dan 200 personen beroep doen op de mantelzorgpremie. Bedrag % 1-49 11 32 50-99 7 21 100-199 10 29 200 of meer 6 18 Totaal 34 100 Gemiddeld (over alle gemeenten heen) gaat het om ongeveer 31 per maand voor 1 persoon. De laagste maandelijkse premie bedraagt 10, de hoogste 60. 12 Mantelzorgpremie

Limburg % < 25 7 18 25-49 15 39 > 50 5 13 variabel 11 29 Totaal 38 100 In 18% van de gemeenten ligt het bedrag lager dan 25 per maand, in 39% van 25 tot 49 per maand en in 13% vanaf 50 per maand. In gemeenten waar veel mensen recht hebben op de premie, ligt de premie vaak lager dan in gemeenten waar weinig mensen een premie krijgen. In 29% van de gemeenten is het bedrag afhankelijk van een aantal mogelijke indicatoren, bijvoorbeeld leeftijd, mate van zelfredzaamheid, Er zijn meestal een hele reeks voorwaarden waaraan voldaan moet worden om recht te hebben op de gemeentelijke mantelzorgpremie: In 61% van de gemeenten worden er voorwaarden gesteld met betrekking tot het inwonen van de zorgbehoevende persoon bij de mantelzorger. Deze voorwaarde wordt minder vaak gesteld dan in 2010, toen bedroeg dit aandeel 84%. Soms betekent dit dat men enkel recht heeft als de zorgbehoevende persoon inwoont bij de mantelzorger. Soms zijn de voorwaarden om in aanmerking te komen verschillend voor inwonende en niet inwonende zorgbehoevende personen. In 29% van de gemeenten heeft men recht op de premie als de zorgbehoevende persoon geen premie via de zorgverzekering ontvangt. In 2010 was dit nog 39%. In 8% van de gemeenten is het zo dat je enkel recht hebt op de gemeentelijk premie als de zorgbehoevende persoon in aanmerking komt voor de zorgverzekering. In 2010 was dit nog 14%. In 82% van de gemeenten worden er leeftijdsvoorwaarden gesteld, bijvoorbeeld dat de zorgbehoevende persoon minimum 65 jaar oud is. In 76% van de gemeenten moet de zorgbehoevende persoon en/of zijn of haar mantelzorger in de eigen gemeente wonen (t.o.v. 82% in 2010). Volgens de meeste reglementen moet zowel de mantelzorger als de zorgbehoevende persoon in de gemeente wonen. In 66% van de gemeenten heeft men recht op de premie vanaf een bepaalde mate van verlies aan zelfredzaamheid (t.o.v. 76% in 2010). In 37% van de gemeenten zijn er voorwaarden met betrekking tot de familieband tussen de zorgbehoevende persoon en de mantelzorger. In 2010 werd deze voorwaarde in 54% van de gemeenten gesteld. Meestal betekent dit dat men enkel recht heeft als men zorgt voor een familielid. In 26% van de gemeenten is de premie enkel mogelijk als men niet in een rusthuis of verzorgingsinstelling verblijft. In 11% van de gemeenten kan men enkel aanspraak maken op de premie als er een zorgenplan opgesteld wordt. In 2010 was dit nog 20%. In 29% van de gemeenten is het al dan niet krijgen van de premie afhankelijk van het inkomen. In 2010 bedroeg dit aandeel 43%. In 39% van de gemeenten kan je enkel aanspraak maken op de premie als je recht hebt op een verhoogde tegemoetkoming (via het WIGW of Omnio - statuut). In minimum 39% van de gemeenten zijn ook nog andere voorwaarden verbonden aan het recht op de mantelzorgpremie. Aftoetsen krachtlijnen Ziekenzorg sterren gemeenten / Alken, Bochelt, Hamont-Achel, Herk-de-Stad, Houthalen-Helchteren, Meeuwen-Gruitrode, St.-Truiden Beringen, Genk, Ham, Hasselt, Hechtel-Eksel, Heers, Hoeselt, Lanaken, Leopoldsburg, Lommel, Maaseik, Maasmechelen, Nieuwerkerken, Opglabbeek, Riemst, Tessenderlo, Tongeren, Voeren, Zonhoven Bilzen, Diepenbeek, Dilsen-Stokkem, Gingelom, Halen, Kortessem, Neerpelt, Overpelt, Peer, Wellen, Zutendaal Lummen / As, Borgloon, Bree, Herstappe, Heusden-Zolder, Kinrooi Mantelzorgpremie 13

Limburg Overzicht Mantelzorgpremie Limburg Gemeente Uitbetaald aan wie? Doelgroep Waar aanvragen? Bedrag op maandbasis (in ) inwonend geen cumul recht op leeftijd andere rechthebbenden Alken MZ ZB OCMW variabel 125 4 As* Beringen* MZ ZB 25 433 3 Bilzen MZ ZB OCMW 30 332 2 Bochelt MZ ZB OCMW 25 55 4 Borgloon Bree* Diepenbeek MZ ZB OCMW 49,58 140 2 Dilsen-Stokkem MZ ZB OCMW 30 80 2 Genk MZ ZB OCMW 50 592 3 Gingelom ZB ZB OCMW 50 1 2 Halen MZ ZB OCMW 38 78 2 Ham MZ ZB OCMW variabel 114 3 Hamont-Achel MZ ZB OCMW 37,50 100 4 Hasselt ZB OCMW 10,42 88 3 Hechtel-Eksel* MZ 100 3 Heers* MZ ZB gemeente 12,5 144 3 Herk-de-stad MZ ZB OCMW variabel 4 Herstappe* Heusden- Zolder Hoeselt MZ ZB OCMW variabel 3 Sterren Houthalen- Helchteren* Kinrooi MZ ZB OCMW variabel 35 4 Kortessem MZ ZB OCMW 40 2 Lanaken MZ ZB OCMW 38 171 3 Leopoldsburg MZ ZB OCMW 30 112 3 Lommel MZ ZB OCMW 50 165 3 Lummen ZB ZB OCMW variabel 293 1 Maaseik MZ ZB OCMW 10 3 Maasmechelen MZ ZB OCMW variabel 720 3 Meeuwen- Gruitrode MZ ZB OCMW 12,5 137 4 Neerpelt MZ ZB OCMW 40 72 2 Nieuwerkerken MZ ZB OCMW 50 33 3 Opglabbeek MZ ZB OCMW 50 31 3 Overpelt MZ ZB OCMW 38 4 2 Peer MZ ZB OCMW 25 2 2 Riemst MZ ZB OCMW variabel 1 3 St-Truiden MZ ZB OCMW 16,67 228 4 Tessenderlo MZ ZB OCMW 37 80 3 Tongeren MZ ZB OCMW 16 73 3 14 Mantelzorgpremie

Limburg Gemeente Uitbetaald aan wie? Doelgroep Waar aanvragen? Bedrag op maandbasis (in ) inwonend geen cumul rechthebbenden Voeren* MZ OCMW 60 3 Wellen MZ ZB OCMW variabel 40 2 Zonhoven MZ ZB OCMW 24,79 33 3 Zutendaal MZ ZB OCMW 49,58 1 2 recht op leeftijd andere Sterren Provinciale premie MZ gemeente/ OCMW 125/jaar * Geen actuele gegevens beschikbaar. Mantelzorgpremie Geen mantelzorgpremie GP MZ OU ZB Gehandicapte persoon Mantelzorger Ouderen Zorgbehoevende Mantelzorgpremie 15

Oost-Vlaanderen Kerngegevens Oost-Vlaanderen heeft een provinciale mantelzorgpremie. Van de 65 gemeenten in Oost-Vlaanderen bestaat er in 51 een mantelzorgpremie (78%). In 2010 ging het om 72% van de Oost-Vlaamse gemeenten, in 2008 was dat 66%. Eén gemeente voorziet meedere mantelzorgpremies. Meestal richten de verschillende premies zich tot een andere doelgroep. Eén gemeente heeft plannen om de premie in te voeren. De provincie Oost Vlaanderen voorziet zelf ook een mantelzorgpremie om het werk van de mantelzorger te honoreren. Voor het aanvragen van de mantelzorgpremie kan je in 43% van de gemeenten bij de gemeentelijke diensten terecht, in 49% bij het OCMW. In 83% van die gemeenten, wordt de premie gegeven aan de mantelzorger. Bij 15% aan de zorgbehoevende persoon. Eén gemeente geeft de premie aan de zorgbehoevende of de mantelzorger. Van 37 gemeenten weten we ook hoeveel mensen momenteel genieten van de mantelzorgpremie. In bijna de helft van de gemeenten (49%) is dat minder dan 50 personen, in bijna 2 op 10 van de gemeenten (16%) kunnen momenteel meer dan 200 personen beroep doen op de mantelzorgpremie. Bedrag % 1-49 18 49 50-99 7 19 100-199 6 16 200 of meer 6 16 Totaal 37 100 Gemiddeld (over alle gemeentelijke premies heen) gaat het om ongeveer 29 per maand voor 1 persoon. Dit komt overeen met het gemiddelde in 2010 (t.o.v. 37 in 2008). De laagste maandelijkse premie bedraagt 3, de hoogste 100. 16 Mantelzorgpremie

Oost-Vlaanderen % < 25 14 27 25-49 11 21 > 50 7 13 variabel 20 38 Totaal 52 100 In 27% van de gemeenten ligt het bedrag lager dan 25 per maand, in 21% van 25 tot 49 per maand en in 13% vanaf 50 per maand. In 38% van de gemeenten is het bedrag afhankelijk van een aantal mogelijke indicatoren, bijvoorbeeld leeftijd, mate van zelfredzaamheid, Er zijn meestal een hele reeks voorwaarden waaraan voldaan moet worden om recht te hebben op de gemeentelijke mantelzorgpremie: In 43% van de gemeenten worden er voorwaarden gesteld met betrekking tot het inwonen van de zorgbehoevende persoon bij de mantelzorger, dat komt ongeveer overeen met de cijfers van 2010 (42%). Soms betekent dit dat men enkel recht heeft als de zorgbehoevende persoon inwoont bij de mantelzorger. Soms zijn de voorwaarden om in aanmerking te komen verschillend voor inwonende en niet inwonende zorgbehoevende personen. In 28% van de gemeenten heeft men recht op de premie als men geen premie via de zorgverzekering ontvangt. Dit is een stijging van 10% ten opzichte van 2010 (18%). In 8 gemeenten (17%) is het net omgekeerd, daar kan men enkel aanspraak maken op een gemeentelijke mantelzorg als men ook een premie via de zorgverzekering krijgt. Dat betekent dat 3 gemeenten deze voorwaarden hebben ingevoerd sinds 2010. In 75% van de gemeenten worden er leeftijdsvoorwaarden gesteld, bijvoorbeeld dat de zorgbehoevende persoon minimum 65 jaar oud is. Dit is een stijging van 7% ten opzichte van 2010. In 87% van de gemeenten moet de zorgbehoevende persoon en/of zijn of haar mantelzorger in de eigen gemeente wonen. Dit is een stijging van bijna 10% ten opzichte van 2010. In 42% van de gemeenten heeft men recht op de premie vanaf een bepaalde mate van verlies aan zelfredzaamheid. In 2010 bedroeg dit aandeel 58% In 21% van de gemeenten kan men enkel aanspraak maken op de mantelzorgpremie als een familieband tussen de zorgbehoevende persoon en de mantelzorger is (t.o.v. 24% in 2010). In 30% van de gemeenten is de premie enkel mogelijk als men niet in een rusthuis of verzorgingsinstelling verblijft. In 2% van de gemeenten kan men enkel aanspraak maken op de premie als er een zorgenplan opgesteld wordt. In 32% van de gemeenten is het al dan niet krijgen van de premie afhankelijk van het inkomen. In 19% van de gemeenten kan je enkel aanspraak maken op de premie als je recht hebt op een verhoogde tegemoetkoming (via het WIGW of Omnio - statuut). Bij minimum 70% van de gemeentelijke mantelzorgpremies zijn ook nog andere voorwaarden verbonden aan het recht op de mantelzorgpremie. sterren / Aftoetsen krachtlijnen Ziekenzorg gemeenten Brakel, Buggenhout, De Pinte, Dendermonde, Destelbergen, Eeklo, Kaprijke, Kluisbergen, Kruishoutem, Lebbeke, Lochristi, Merelbeke, Moerbeke, Nevele, Oosterzele, Oudenaarde, Sint-Lievens-Houtem, Stekene, Waarschoot, Waasmunster, Wortegem-Petegem, Zele, Zomergem, Zulte Aalter, Berlare, Beveren, Erpe-Mere, Geraardsberge, Knesselare, Kruibeke, Laarne, Lierde, Maarkedal, Ninove, Temse, Wichelen, Zingem, Zwalm Aalst, Deinze, Denderleeuw, Haaltert, Hamme, Lokeren, Sint-Gillis-Waas, Sint-Niklaas Lovendegem, Maldegem, Nazareth, Wetteren / Assenede, Evergem, Gavere, Gent, Herzele, Horebeke, Lede, Melle, Ronse, Sint-Laureins, Sint-Martens-Latem, Wachtebeke, Zelzate, Zottegem Mantelzorgpremie 17

Oost-Vlaanderen Overzicht Mantelzorgpremie Oost-Vlaanderen Gemeente Uitbetaald aan wie? Doelgroep Waar aanvragen? Bedrag op maandbasis (in ) inwonend geen cumul recht op leeftijd andere rechthebbenden Aalst ZB ZB gemeente variabel 87 2 Aalter* ZB ZB gemeente 25 3 Assenede 0 Berlare* MZ ZB OCMW 10,42 3 Beveren ZB ZB gemeente 80 210 3 Brakel MZ ZB gemeente variabel 30 4 Buggenhout MZ ZB OCMW 20 208 4 De Pinte MZ ZB gemeente variabel 9 4 Deinze MZ ZB gemeente 25 164 2 Denderleeuw MZ ZB gemeente variabel 100 2 Dendermonde MZ ZB OCMW 20,83 4 Destelbergen MZ ZB gemeente 625/jaar 82 4 Eeklo MZ ZB variabel 35 4 Erpe-Mere MZ ZB OCMW 620/jaar 80 3 Evergem* 0 Gavere* 0 Gent 0 Geraardsbergen MZ ZB gemeente 40/jaar 26 3 Haaltert ZB ZB OCMW variabel 387 2 Hamme* ZB ZB 20,83 2 Herzele* 0 Horebeke 0 Kaprijke MZ ZB OCMW 25 7 4 Kluisbergen MZ ZB gemeente variabel 5 4 Knesselare MZ ZB gemeente 125/jaar 3 Kruibeke* MZ ZB OCMW variabel 204 3 Kruishoutem MZ ZB gemeente 20 101 4 Laarne* MZ ZB OCMW 20,83 3 Lebbeke MZ ZB gemeente 12,39 21 4 Lede 0 Lierde* ZB ZB variabel 3 Lochristi MZ ZB gemeente variabel 4 Lokeren MZ of ZB ZB OCMW 10,42 33 2 Lovendegem ZB ZB OCMW 31,25 11 1 Maarkedal MZ ZB OCMW variabel 3 Maldegem ZB ZB OCMW 26,75 89 1 Melle 0 Merelbeke MZ ZB gemeente variabel 4 Moerbeke MZ ZB OCMW variabel 7 4 Nazareth ZB ZB OCMW variabel 108 1 Nevele MZ ZB OCMW variabel 32 4 Sterren 18 Mantelzorgpremie

Oost-Vlaanderen Gemeente Uitbetaald aan wie? Doelgroep Waar aanvragen? Bedrag op maandbasis (in ) inwonend geen cumul rechthebbenden Ninove MZ ZB gemeente 100 73 3 Oosterzele 1 MZ ZB OCMW 25 18 4 recht op Oosterzele 2 MZ ZB OCMW 23,33 64 Oosterzele 3 MZ OU OCMW 15 154 Oudenaarde MZ ZB OCMW 625/jaar 45 4 Ronse 0 Sint-Gillis-Waas MZ ZB gemeente variabel 2 Sint-Laureins 0 Sint-Lievens- Houtem Sint-Martens- Latem* MZ ZB OCMW 25 150 4 Sint-Niklaas MZ ZB gemeente variabel 410 2 Stekene MZ ZB gemeente variabel 47 4 Temse MZ ZB gemeente 12,5 23 3 Waarschoot MZ ZB OCMW variabel 8 4 Waasmunster MZ ZB OCMW 25 4 Wachtebeke 0 Wetteren ZB ZB OCMW variabel 71 1 Wichelen* MZ ZB OCMW 50 3 Wortegem- Petegem MZ ZB gemeente variabel 22 4 Zele MZ ZB gemeente 12,5 289 4 Zelzate* 0 Zingem MZ ZB OCMW 50 2 3 Zomergem MZ ZB OCMW 10 4 Zottegem 0 Zulte MZ ZB OCMW 25 4 Zwalm MZ ZB gemeente 25 3 leeftijd andere Sterren 0 Provinciale premie MZ ZB variabel 1487 * Geen actuele gegevens beschikbaar. Mantelzorgpremie Geen mantelzorgpremie GP MZ OU ZB Gehandicapte persoon Mantelzorger Ouderen Zorgbehoevende Mantelzorgpremie 19

Vlaams-Brabant Kerngegevens De 19 deelgemeenten van Brussel zijn niet inbegrepen bij dit overzicht. Van de 65 gemeenten in Vlaams Brabant bestaat er in 54 een mantelzorgpremie (83%). Voor Vlaams Brabant betekent dat een stijging van het aantal gemeenten met een mantelzorgpremie met 9 gemeenten of 14%. Eén van deze gemeenten voorziet 2 verschillende mantelzorgpremies voor verschillende doelgroepen. Een van de gemeenten voorziet een herziening van de premie in de nabije toekomst. Geen enkele gemeente gaf aan plannen te maken voor de invoering van een premie. Voor het aanvragen van de mantelzorgpremie moet je in 67% van de gemeenten bij het OCMW aankloppen. In 31% van de gemeenten is dat de gemeente zelf. In 84% van de gemeenten met een mantelzorgpremie wordt de premie gegeven aan de mantelzorger terwijl die in 11% van gemeenten naar de zorgbehoevende persoon gaat. In één gemeente kan de premie aan de mantelzorger of de zorgbehoevende persoon toegekend worden. Van 43 gemeenten weten we ook hoeveel mensen momenteel genieten van de mantelzorgpremie. In 3 op 10 gemeenten zijn er minder dan 50 rechthebbenden. In een kwart van de gemeenten kan momenteel meer dan 200 personen beroep doen op de mantelzorgpremie. Bedrag % 1-49 8 29 50-99 10 21 100-199 13 25 200 of meer 12 25 Totaal 43 100 Gemiddeld (over alle niet variabele gemeentelijke premies heen) gaat het om 31 per maand voor 1 persoon. De laagste maandelijkse premie bedraagt 4, de hoogste 75. 20 Mantelzorgpremie