Probleemstomata Valerie Hanssens Stomaverpleegkundige UZ Brussel
Welke problemen? Irritatie Necrose Hernia Prolaps Probleem? Lekkage Retractie Bloeding Stenose Allergie 2 Probleemstomata
Complicaties: Mythes en gewoonten: - Welke, hoe vaak, wanneer en bij wie komen complicaties voor? - Complicaties verminderen met de tijd - «patiënten worden het gewoon» Geplande consultaties, enkel postoperatief 3 Probleemstomata
Statistieken Stoma gerelateerde complicaties: 10% - 70% Geen duidelijke uitleg, waarschijnlijk afhankelijk van duur en wijze van opvolging Recente studies toch tussen 25%-50% 4 Probleemstomata
Complicaties Vroege en late complicaties Stenose, retractie, hernia, prolaps, irritatie van de peristomale huid en een slechte plaats van aanleg -> Chirurgische complicaties Weinig geweten over de incidentie van lekkage, bevuiling, nachtlediging en geur -> Patiënt gerelateerde complicaties 5 Probleemstomata
Stoma-gerelateerde complicaties 2004 Groot-Britanië 408 Patiënten Colostomie: 48% Ileostomie: 52% Opvolging van 2 jaar Colorectale chirurg: 67% Assistent chirurgie: 33% Onderscheid tussen geplande of spoed procedure Complicaties: 23,5% 6 Probleemstomata
Welke complicaties? Stenose Retractie (5mm of meer onder het huidoppervlak) Hernia Prolaps Ontvelling van de huid Geur Bevuiling: dag/nacht Lekkage: dag/nacht Lediging nacht -> Opvolging door stomaverpleegkundigen 7 Probleemstomata
Verschil geplande- en spoedoperaties Complicaties Geplande operatie Spoed operatie 10 dagen 2 jaar 10 dagen 2 jaar Stenose 2 6 0 6 Retractie 16 23 0 22 Hernia 0 31 0 36 Prolaps 2 6 0 4 Ontvelling van de huid 15 36 16 28 Geur 7 27 6 23 Lekkage dag 14 28 16 22 Lekkage nacht 6 22 9 22 Bevuiling dag 10 23 9 22 Bevuiling nacht 6 22 8 19 Ledeging nacht 22 40 18 44 Geen verschil tussen geplande en spoedopraties! 8 Probleemstomata
Verschil geplande- en spoedoperaties Grote inbreng stomaverpleegkundige Stomateam Stomaplaatsbepaling Recentere studies bewezen dat patiënten die gevolgd worden door een stomateam 6x minder complicaties vertonen 9 Probleemstomata
Stenose en prolaps Complicaties Geplande operatie Spoed operatie 10 dagen 2 jaar 10 dagen 2 jaar Stenose 2 6 0 6 Retractie 16 23 0 22 Hernia 0 31 0 36 Prolaps 2 6 0 4 Ontvelling van de huid 15 36 16 28 Geur 7 27 6 23 Lekkage dag 14 28 16 22 Lekkage nacht 6 22 9 22 Bevuiling dag 10 23 9 22 Bevuiling nacht 6 22 8 19 Ledeging nacht 22 40 18 44 Stenose en prolaps komen niet vaak voor Prolaps: meest bij ileostomie en stijgt met de tijd van 3% naar 11% 10 Probleemstomata
Retractie stoma 25 20 22 15 10 5 8 13 11 Colostomie Ileostomie 0 10 dagen 2 jaar 11 Probleemstomata
Retractie stoma Verpleegkundige andachtspunten: - Convexe plaat - Pasta of ring - Gordel Cave: Loslating stoma! 12 Probleemstomata
Parastomale hernia 40 35 30 25 20 15 10 5 0 40 22 0 0 10 dagen 2 jaar Colostomie Ileostomie 13 Probleemstomata
Parastomale hernia Verpleegkundige aandachtspunten: - Soepel 1-delig systeem - Dragen buikband met opening voor stoma - Heringreep kan noodzakelijk zijn - Cave: Tillen van zware lasten! - Cave: Afklemmen darm! 14 Probleemstomata
Ontvelling van de huid 35 30 33 25 20 15 10 14 20 Colostomie Ileostomie 5 0 7 10 dagen 2 jaar 15 Probleemstomata
Ontvelling huid Verpleegkundige aandachtspunten: - Welke oorzaak? -> wegnemen - Welke behandeling zodat stomamateriaal nog kleeft? - Bij twijfel -> dermatoloog raadplegen 16 Probleemstomata
Geur 35 30 25 20 15 10 5 0 32 16 9 6 10 dagen 2 jaar Colostomie Ileostomie 17 Probleemstomata
Geur Verpleegkundige aandachtspunten: - Niet denken: «het zit in zijn hoofd» - Geurdruppels - Stekje aandoen en uitblazen - Olieën 18 Probleemstomata
Lekkage 35 30 35 35 30 33 25 25 20 15 10 12 22 20 Colostomie Ileostomie 20 15 10 21 15 Colostomie Ileostomie 5 5 0 10 dagen 2 jaar 0 3 10 dagen 2 jaar Lekkage dag Lekkage nacht 19 Probleemstomata
Lekkage Verpleegkundige aandachtspunten: - Geen vette producten rond stoma gebruiken, opgelet met zepen en lichaamsoliën - Plaat op juiste maat knippen of kneden - Plaat tijdig vervangen - Materiaal aanpassen aan stoma en omgeving 20 Probleemstomata
Bevuiling: dag/nacht 30 25 30 30 25 28 20 20 15 10 5 10 16 17 Colostomie Ileostomie 15 10 5 7 10 17 Colostomie Ieostomie 0 10 dagen 2 jaar 0 10 dagen 2 jaar Bevuiling dag Bevuiling nacht 21 Probleemstomata
Bevuiling: dag/nacht Verpleegkundige aandachtspunten: - Geen vette producten rond stoma gebruiken, opgelet met zepen en lichaamsoliën - Plaat op juiste maat knippen of kneden - Plaat tijdig vervangen - Materiaal aanpassen aan stoma en omgeving 22 Probleemstomata
Lediging nacht Lediging ileostomie min. 1x/nacht 70 60 50 64 68 69 61 40 30 20 10 32 Ileostomie 0 10 dagen 3 maand 6 maand 1 jaar 2 jaar 23 Probleemstomata
Lediging nacht Verpleegkundige aandachtspunten: - High-output stoma (type stoma) - Voldoende vochtinname - Stoelgang indikken dmv voedingsmiddelen - Voldoende zoutinname - Cave: Zouttekort! - High-output materiaal 24 Probleemstomata
Complicaties van de peristomale huid 2008 Denemarken 199 permanente stomata Colostomie: 50% Ileostomie: 41% Urostomie: 9% Evaluatie door dermatoloog, stomaverpleegkundige en chirurg 25 Probleemstomata
Complicaties van de peristomale huid 55% 45% Huidprobleem Geen huidprobleem 60 50 56 40 30 20 10 35 47 Colo Ileo Uro 0 Colo Ileo Uro 26 Probleemstomata
Factoren die complicaties van de peristomale huid bevorderen: Type stoma - Ileostomie - Urostomie (waarschijnlijk) Lekkage: > 50% BMI hoger dan 30: > 60% 27 Probleemstomata
Evaluatie van de complicatie 43% Identificatie van het probleem door patiënt 57% Geen identificatie van het probleem door patiënt Controle van stoma op consultatie Routine consultatie Informatie 28 Probleemstomata
Evaluatie van de complicatie 16% Hulp gezocht 84% Geen hulp gezocht Belang van informatie Belang van stomateam Belang van opvolging Belang van bereikbaarheid 29 Probleemstomata
Soorten huidcomplicaties Psoriasis Pyoderma 2% gangrenosum 1% Eczeem 2% Allergische contact dermatitis 1% Fissuren 1% Mechanische dermatitis 39% Faecale dermatitis 48% Filliculitis 6% 30 Probleemstomata
Wat moeten we onthouden? Belang van de stomaverpleegkundige (team) Parastomale hernia en nachtlediging bij ileostomie zijn problematisch en verergeren met de tijd Type stoma heeft specifieke complicaties Belang van opvolging patiënt Belang van bereikbaarheid 31 Probleemstomata
Dank u voor uw aandacht! 32 Probleemstomata
Bibliografie Prospective analysis of stoma-related complications; I.ROBERTSON, E.LEUNG, D.HUGHES, M.SPIERS, ; 2005; 7:279-285 Skin problems in ostomy patients: A case-control study of risk factors; NYBAEK, BANG KNUDSEN, NORGAARD LAURSEN, KARLSMARK, JEMEC; 2009; 89:64-67 33 Probleemstomata