BIO-INFORMATICA BACHELOR IN DE BIOMEDISCHE LABORATORIUMTECHNOLOGIE BRUGGE UNIEK IN VLAANDEREN

WA A ROM KIEZ EN VOOR BI O-I NFOR MAT I C A? Je wil de grens tussen informatica en moleculaire biologie bewandelen. Je vindt werken in een labo uitdagend maar het ontdekken van nieuwe wetenschap met de digitale wereld boeit je eveneens. Je bent onderzoekend en creatief. Je wil werken in een vakgebied met een grote maatschappelijke impact en meewerken aan nieuwe wetenschappelijke ontdekkingen zoals de erfelijke oorzaken van kankers, nieuwe behandelingstherapieën,... Je wil werken aan de toekomst van de biotechnologie. Dan is de bio-informatica jouw wereld. Het keuzetraject bio-informatica is uniek in Vlaanderen en valt binnen de bacheloropleiding Biomedische laboratoriumtechnologie. 2

HOE ZIET DE OPLEIDING ERUIT? Tijdens het eerste jaar leer je functioneren in een labo. Dat vereist niet alleen kennis en vaardigheden van diverse disciplines als (bio)chemie en (micro)biologie, maar ook het werken in team, het verwerken van informatie en het zelfstandig kunnen uitvoeren van experimenten. Je leert ook programmeertalen zoals Perl en PHP. Vanaf het tweede jaar wordt bio-informatica verder uitgediept. Je leert o.a. werken in een Linux-omgeving, hoe je databanken opzet en op het internet plaatst, maar vooral ook hoe je omgaat met tal van biologische data via de computertoepassingen. We stomen je klaar om je uiteindelijke bachelorproef tot een goed einde te brengen binnen de boeiende wereld van de bio-informatica. Jij leert de code van het leven ontrafelen. We hebben de DNA-volgorde van de vele soorten micro-organismen, planten, dieren en de mens tot onze beschikking. Dankzij het werk van onderzoeksgroepen bestaande uit onderzoekers, laboratoriummedewerkers én bio-informatici wordt er onderzocht waarvoor er allemaal gecodeerd wordt. Daarnaast is er steeds meer informatie beschikbaar over de structuur en de functie van de eiwitten. Dat is een enorme hoeveelheid informatie en er komt in hoog tempo nieuwe informatie bij. Al deze gegevens worden opgeslagen in grote centrale databanken die via het internet beschikbaar zijn. Het bestuderen van de functie en de structuur van al deze biomoleculen met behulp van de traditionele laboratoriummethoden is niet meer toereikend. Bio-informatica is een nieuw vakgebied op het grensvlak van de informatica en de moleculaire biologie en houdt zich bezig met het analyseren van al deze gegevens. Je leert werken met interactieve databases die DNA- en aminozuurvolgorden bevatten. Op basis van een gekende 3D-eiwitstructuur kun je nu een voorspelling maken van de structuur van een verwant eiwit. In semester 2 komen afgestudeerden vertellen over hun beroep. Er worden ook studiebezoeken aan labo s georganiseerd. Via nieuwe onderwijsvormen, zoals begeleide zelfstudie, reflectieportfolio, verdiep je je in deze wereld. Jaarlijks kan je ook deelnemen aan (eigen georganiseerde) bijscholingen. In semester 4 zal je onder begeleiding zelf een wetenschappelijk project uitwerken in een groep van een zestal studenten. In semester 5 werk je mee aan je eigen driedaagse internationale studiereis. In semester loop je stage en eindig je met een bachelorproef (voor meer informatie zie ook http://bltstages.howest.be). 3

WAAR VIND JE DE JOB VAN JE LEVEN? Dit keuzetraject is uniek in Vlaanderen en werd opgestart in Howest op vraag van de arbeidsmarkt. In life sciences doet men meer en meer beroep op de bio-informaticus, zoals in de researchlaboratoria van universiteiten en hun spin-offs zoals het VIB (Vlaams Instituut voor de Biotechnologie). Onderzoekers hebben de bioinformaticus hard nodig om beter en efficiënter te werken. Is er bijvoorbeeld een eiwit ontdekt dat een ziekte veroorzaakt, dan kun je in de databanken kijken of dat eiwit al eerder gevonden is en wat dat eiwit in het lichaam doet. Zo wordt het mogelijk om sneller een medicijn te ontwikkelen of een test samen te stellen die de ziekte vroegtijdig aantoont. Je kan ingeschakeld worden in het onderzoek naar o.m. het erfelijk materiaal van organismen, de structuur en functie van eiwitten, erfelijke ziekten, de ontwikkeling van nieuwe therapieën tegen virale of bacteriële ziekten, het verbeteren van voedsel, diagnostische tests of de plantenveredeling. 4

BIO-INFORMATICA@HOME Naast de dagopleiding is het ook mogelijk Bio-informatica te volgen via afstandsonderwijs. Dit is voor mensen die al een diploma Bachelor in de Biomedische laboratoriumtechnologie (of gelijkwaardig) hebben. Gezien de diplomavoorwaarde bij inschrijving, is het mogelijk om zich in slechts drie semesters te verrijken tot bioinformaticus. Het opleidingsprogramma bevat dan alle Bio-informatica vakken uit het dagonderwijs. Het is tevens mogelijk om Bio-informatica modules afzonderlijk te volgen via creditcontracten, wanneer deze een meerwaarde zouden betekenen voor de toepassingen binnen uw werkveld, maar een extra diploma geen vereiste is. Voor meer informatie omtrent Bio-informatica@home, mail: mieke.demeyere@howest.be GETUIGENIS WERKVELD PIETER DE BLESER Expert Bio-informatica, VIB-UGent Biologische experimenten worden grootschaliger en de nood aan gestroomlijnde analyses neemt toe. Er is een overgang van gen-centrale naar genoomwijde studies met implicaties voor een gevorderd gebruik van computer en statistiek. Terwijl grootschalige experimenten goedkoper en sneller worden, wordt de analyse van de resultaten arbeidsintensiever. Een mogelijkheid om de kloof tussen de bio-informatica en de traditionele biologie en biomedische research te dichten, is de beschikbaarheid van bio-informatici. Hier speelt Howest een belangrijke voortrekkersrol. Dankzij het voor Vlaanderen unieke keuzetraject Bio-informatica komen nu waardevolle medewerkers op de arbeidsmarkt die perfect passen in deze niche. We zijn van mening dat deze mensen zullen bijdragen aan het Wetenschappelijk Onderzoek in Vlaanderen!

G ETU IGEN IS AFGES TU DEER D E JASPER ANCKAERT Bio-informaticus, Centrum voor Medische Genetica Dankzij het toenemend gebruik van informatica komt het domein van de Bio-informatica steeds meer op de voorgrond. In kleine klasgroepjes wordt de student prima begeleid. Op die manier ontstaat een unieke sfeer en leer je op een ontspannen manier heel wat bij. In het begin worden velen misschien wat afgeschrikt door het informaticagedeelte van de opleiding, maar dankzij de goede opbouw van het lessenpakket worden verschillende puzzelstukjes langzaam één geheel. De opleiding Bio-informatica is een unieke opleiding voor wie wetenschappen en labowerk op een andere manier wil benaderen. CS I@ BRU GGE Howest organiseert jaarlijks een aantal workshops Bio-informatica in de klas met als doel leerlingen op een speelse manier in te leiden in de Bio-informatica. Tijdens een workshop getiteld CSI Brugge ontpoppen leerlingen zich als echte speurders van een forensisch labo. Op de luchthaven wordt een man dood aangetroffen. Naast hem vinden de speurders een flesje met een verdachte inhoud dat nader onderzocht wordt in het labo. Met behulp van bio-infor- 7 matica tools kunnen de leerlingen de inhoud analyseren en de doodsoorzaak vaststellen. Vervolgens krijgen de leerlingen een nieuwe uitdaging, als ze te horen krijgen dat één van de speurders per ongeluk van het flesje blijkt gedronken te hebben. Kunnen ze het leven van hun collega redden via de bio-informatica? Meer informatie over de workshop vindt u hier: http://www.bioinformaticaindeklas.nl/lesmateriaal/moord/moord.html

PROGRAMMA BACHELOR IN DE BIO-INFORMATICA JAAR 1 JAAR 2 SEMESTER 1 SEMESTER 2 SEMESTER 3 Chemie I Algemene chemie Bio-organische chemie I Microbiologie en chemie II Microbiologisch onderzoek Bio-organische chemie II Exploratie van de mens Immunologie en virologie Instrumentele technieken 12 12 12 Biologie en overerving Biochemie Moleculaire biologie De genexpressie 4 Eiwittechnologie 2 Programmeren I Perl 4 Webontwikkeling 2 Opslag en verwerking van data Algoritmen en datastructuren 2 Datageoriënteerde systeemanalyse 2 Databankbevraging en project 2 Bio-informatica I Sequentiedatabanken Webprogrammeren 3 9 Kwaliteitsvol werken in een lab Wetenschappelijke verslaggeving via ICT 4 Toegepaste kwaliteitscontrole 2 Dataverwerking in een lab Statistiek 4 Dataverwerking via ICT 2 Management IKZ 2 Wetgeving i.v.m. privacy en databanken 1 3 8

JAAR 3 SEMESTER 4 SEMESTER 5 SEMESTER Stage in binnen-of buitenland 18 Biotechnologie I Biotechnologie II In vivo en in vitro technieken 4 Immunohistochemie en radioprotectie 2 Bio-informatica II Linux operatingsystemen Comparatieve genoomanalyse 3 Structurele Bio-informatica High throughput analyse 3 Research and development Project 4 De nieuwste technologische ontwikkelingen 2 18 Bio-informatica III Programmeren III: Java Systeembiologie Data mining KEUZEMODULE Bio-imaging BioPerl Moleculaire celbiologie Toxicologie Bromatologie Bewegen en gezondheid Bachelorproef 18 12 BASISWETENSCHAPPEN MOLECULAIRE BIOLOGIE INFORMATICA LABINTEGRATIE 9

STUDEREN AAN HOWEST KWALITEIT VOOR ALLES Howest is een sterk groeiende hogeschool met campussen in Kortrijk en Brugge. Onze campussen zijn bovendien goed bereikbaar met het openbaar vervoer. Ze zijn dan ook gelegen in de stad zelf en zo maak je deel uit van het echte leven. De 22 bacheloropleidingen en de 7 masteropleidingen zijn van een hoogstaande kwaliteit. Uit jaarlijks onderzoek bij de studenten blijkt dat de tevredenheid groot is. Ook bij de werkgevers geniet Howest een stevige reputatie, getuige daarvan de verkiezing van Howest voor de zevende keer al als meest ondernemende Hogeschool. De opleidingen met boeiende stages zijn volop gericht op de praktijk en leiden naar goede jobs. STUDEREN IN EEN AANGENAME OMGEVING In West-Vlaanderen wordt er niet alleen gewerkt, het is ook een gezellige provincie. Howest, de Hogeschool West-Vlaanderen, straalt dat mee uit. Je studeert op aangename en sfeervolle campussen en je staat als student centraal. Je hebt nauwe contacten met je lesgevers en de begeleiding is heel persoonlijk. Je bent hier zo thuis als thuis. MEE MET DE TOEKOMST Toekomst wordt gemaakt met de modernste technieken en technologie. In elke opleiding staan die voor jou ter beschikking. Bovendien heeft elke campus een professionele mediatheek met een uitgebreide collectie boeken, naslagwerken, vaktijdschriften, cd-roms, dvd s en andere digitale bestanden. Je kunt dit alles ter plaatse raadplegen of gratis ontlenen. Ook de opleidingen evolueren mee met hun tijd. Meer nog, de opleiding stelt zich innoverend op. Via een digitaal leerplatform wisselen studenten en docenten onder andere cursussen uit. Studeren kan je bij ons niet meer zonder laptop. Overal kan je bij ons draadloos surfen. Meer info op www.howest.be/laptops. GENT IN WEST-VLAANDEREN Howest maakt deel uit van de Associatie Universiteit Gent. Dat garandeert uitstraling, zowel in eigen land als internationaal. Het zorgt er ook voor dat je na je opleiding kunt doorstromen naar andere bachelors en masters binnen de Associatie. We staan klaar om je te begeleiden bij je traject. INTERNATIONALE ERVARING OPDOEN Wat zouden je studies saai zijn, mocht het internationale accent ontbreken! Howest hecht groot belang aan de internationale dimensie binnen je studiegebied en toekomstig werkveld. We bieden een waaier aan internationaliseringsmogelijkheden. Een internationale stage, studiereizen, een International Week, Summer School of zelf op Erasmus of zuidproject trekken naar het buitenland. Howest is partner van vele buitenlandse hogescholen en universiteiten waar je één of meerdere semesters kan studeren. Ook de buitenlandse studenten die op onze campussen vertoeven zorgen voor een bijzondere sfeer. Onze coördinatoren internationalisering begeleiden jou van A tot Z in dit proces. Voor meer info, wend je tot de coördinator internationalisering van jouw opleiding. 10

DE TROEVEN VAN JOUW CAMPUS: BRUGGE EEN CAMPUS VLAKBIJ HET STATION De campus in de Rijselstraat ligt op minder dan vijf minuten wandelen van de achterkant van het station en ligt vlakbij het hart van Brugge. De bus stopt voor het gebouw. De stad Brugge heeft heel wat te bieden: cultuur, ontspanning, sportfaciliteiten Kortom, alles wat een eigentijdse student nodig heeft. BITS, BYTES, BOEKEN EN BROODJES Als Howest-student heb je toegang tot onze moderne computerinfrastructuur. Via het laptopproject, draadloos internet, het elektronisch leerplatform Leho en tal van andere ICT-faciliteiten, heb je alles wat je nodig hebt voor schoolen zelfstudieopdrachten, groepswerk, opzoekingswerk... Elke Howest-student krijgt ook een eigen e-mailadres. In het open leercentrum kun je rustig studeren, afspreken met jouw projectgroep of gewoon even ontspannen. Je krijgt er toegang tot een aantal databanken, (elektronische) tijdschriften en e-books. Een aantal digitale bronnen kun je ook thuis raadplegen via een VPN connectie met het Howest-netwerk. De catalogus van alle Howest-mediatheken kun je raadplegen op http://bib.howest.be. Als Howest student kun in alle Howest-mediatheken terecht om boeken, tijdschriften, didactisch materiaal en audiovisuele materialen te raadplegen of gratis te ontlenen. Voor meer info: sjs.bibliotheek@howest.be. Alles wat je nodig hebt voor je studies: boeken, cursussen, laptops, labojassen,... kun je op onze campus aanschaffen. In de cafetaria kun je elke dag terecht voor ontbijt, warme dranken, snacks, belegde broodjes, een dagschotel, een vegetarische maaltijd, verse soep EXPRESWEG EXPRESWEG Koningin Astridlaan Ko n ingin Astridlaan Xaverianenstraat aat Veldstraat Oudekerkstraat Canadastraat an Koning Albert I Laan Koning Albert I Laan JOIN THE (STUDENTEN)CLUB Brihos, de studentenclub van de campus in de Rijselstraat, is gespecialiseerd in fun, zang, ambiance, cultuur, sport, weekendjes, feestjes... Al 20 jaar een vaste waarde in Brugge. We bieden jou een boeiend studentenleven aan in het dynamische Brugge. www.brihos.be BRUGGE STUDENTENSTAD Brugge Studentenstad bouwt de stad uit tot een studentvriendelijke stad. Brugge is een bruisende stad met meer dan 4000 studenten. Brugge is ook een culturele topper. En dan hebben we het niet alleen over historische trekpleisters. Er zijn tal van jonge en studentikoze activiteiten die plaatsvinden in Brugge. Brugge Studentenstad wil dat het goed studeren is in Brugge. Zo wordt er bijvoorbeeld voor gezorgd dat je aan een betaalbare prijs een degelijk kot vindt. www.brugge.be/studentenstad Koning Albert I Laan Rijselstraat Dorpsstraat Station Spoorwegstraat Buiten Begijnenvest 11

NEEM JE STUDIES IN EIGEN HANDEN EVK, EVC EN TOELATINGSONDERZOEK Met wat je eerder hebt gestudeerd (eerder verworven kwalificaties - EVK) of elders hebt geleerd door ervaring (eerder verworven competenties - EVC) kan je voor jouw studietraject misschien wel vrijgesteld worden voor één of meerdere opleidingsonderdelen of partims. Via het Toelatingsonderzoek verkrijg je misschien ook zonder diploma secundair onderwijs een ticket voor het hoger onderwijs. Voor EVC s en Toelatingsonderzoek werden speciale procedures opgesteld die geldig zijn voor alle partnerinstellingen van de Associatie Universiteit Gent. Denk je hiervoor in aanmerking te komen, neem gerust een kijkje op www.howest.be. LEERKREDIET & FLEXIBILISERING Als student ben je mee verantwoordelijk voor je studieloopbaan via het leerkrediet. Elke student krijgt bij de start in het hoger onderwijs in Vlaanderen een virtuele rugzak met 140 studiepunten. Bij de inschrijving gaat het aantal studiepunten waarvoor je je inschrijft uit je rugzak leerkrediet. Alle studiepunten die je verwerft als je slaagt komen er weer bij. Je denkt dus best goed na over je studiekeuze en hoe je met je studies omgaat. Je kan bovendien zelf min of meer flexibel bepalen hoe snel je door je opleiding gaat. Je kan een geïndividualiseerd traject volgen als je voor bepaalde opleidingsonderdelen niet slaagt of als je je studies wil combineren met werk, sport of een gezin. Voor meer info kan je terecht op www.howest.be. EXTRA BEGELEIDING BIJ DE START VAN JE OPLEIDING Tijdens de extra begeleiding voor Bioinformatica in het eerste jaar, herhalen we de leerstof uit het secundair onderwijs, werken we veel extra oefeningen uit, en krijgen alle vragen uit de groep een duidelijk antwoord. Na de examens zijn er feedbacksessies waar jouw examens individueel worden besproken en je jouw kopij kan inkijken. 12

STIP: ALTIJD WELKOM! Het Stip (of Student Info Punt) staat voor je klaar. Je kan bij het Stip terecht met al je vragen. Onder het Stip bevinden zich alle ondersteunende diensten voor studenten. Wil je meer weten over het betalen van je studies, het aanvragen van faciliteiten, het opmaken van een studieplanning, het organiseren van een voetbalmatch, het opvolgen van je administratief dossier, en nog veel meer klop dan aan bij het Stip! Stuvo (studentenvoorzieningen) zorgt voor de studenten van Howest. Het is een professionele dienst die alle studenten de kans geeft om in optimale omstandigheden te studeren en die het leven aan de hogeschool boeiend, aangenaam en zorgeloos maakt. Studenten kunnen bij de studentenvoorziening terecht voor een brede waaier van diensten: studiefinanciering: studietoelagen, financiële vragen, informatie over uitkeringen, kinderbijslag e.d.; psychosociale begeleiding en groepstrainingen (bv. faalangst, relaxatie, gezond vermageren, koken op kot) www.psywest.be; informatie over studentenhuisvesting: zoek je een kot, surf dan naar www.kotwest.be; laptopverhuur; ondersteuning van studentenorganisaties en -activiteiten; ondersteuning van de studentenparticipatie; informatie over studentenjobs; mobiliteit: verhuur fietsen en tegemoetkoming in Buzzy Pazz; studentensteden: stimuleren van een studentvriendelijk stadsbeleid; studenten met een speciaal statuut. Per campus is er een vaste Stuvo-contactpersoon. Het Stuvo-loket is elke dag open van 08u tot 1u en de medewerkers zijn ook per chat bereikbaar. Per mail is Stuvo Howest bereikbaar via stuvo@ howest.be. Check ook www.howest.be/stuvo. 13

S T I P : A LTIJD W ELKOM! EEN MONITOR VOOR DE LEERSTOF Elke lector is buiten de lessen beschikbaar voor vragen in verband met de leerstof. Je kunt de betrokken docent daartoe vóór of na de lessen aanspreken of een specifieke afspraak met hem of haar maken. EEN MENTOR VOOR DE OPLEIDING Je krijgt in het begin van het academiejaar een mentor toegewezen. Bij die mentor kun je altijd terecht met algemene studievragen. In de loop van het eerste academiejaar kom je een aantal keren met je mentor samen om eventuele moeilijkheden te bespreken en studietips te krijgen. EEN COACH VOOR JE STUDIES In elke campus is er een studiecoach. De studiecoach kan je 'leren leren' en je heel wat nuttige tips geven over studiemethode of studieplanning. De studiecoach helpt je in alle vertrouwen met zijn of haar expertise. TALENT COACH: PRO DIVERSITEIT De Hogeschool West-Vlaanderen staat voor iedereen open. Als er bijzondere omstandigheden zijn die je studies bemoeilijken, dan helpen we jou. Samen zoeken we naar faciliteiten op maat. In de Wegwijzer met Faciliteiten voor Studenten vind je alles over het aanvragen van faciliteiten - www.howest.be/diversiteit. Al onze gebouwen zijn toegankelijk voor rolstoelgebruikers. DE MOBIELE STUDENT Huur een studentenfiets! Aan het station kun je voor 1, 3, 10 of 12 maanden een speciale studentenfiets huren aan een kleine prijs. Daarnaast krijg je van het stadsbestuur een pakket met onder andere een fietskaart. Via Stuvo krijg je ook 50% korting op je Buzzy Pazz. 14

MEER INFO EN INSCHRIJVINGEN STUDENTENSECRETARIAAT Het studentensecretariaat helpt je met alles wat te maken heeft met je inschrijving en je studies. Voor de opleiding Bio-informatica kun je je inschrijven op het studentensecretariaat van Howest in de Rijselstraat 5-8200 Brugge - Tel 050 38 12 77 Dat kan het hele academiejaar elke werkdag van 8u tot 1u. Voor openingstijden in juli en augustus verwijzen we naar onze website. Je kunt je natuurlijk ook inschrijven tijdens een infodag. Alle info en online inschrijven op www.howest.be. STUDIEGELD Het studiegeld* voor het academiejaar 2011-2012 bedraagt tussen de 100 en 578,70 euro, afhankelijk van het beursstatuut. Surf voor meer info naar www.howest.be/oer of bel het studentensecretariaat. TOELATINGSVOORWAARDEN Je moet minstens een diploma secundair onderwijs hebben behaald of een toelating verkregen hebben via een toelatingsonderzoek. WAT BRENG JE MEE BIJ DE INSCHRIJ- VING? Om in te schrijven moet je de volgende documenten meebrengen: identiteitskaart een kopie van je diploma secundair onderwijs eventueel attesten van je loopbaan na het secundair onderwijs (diploma, attest VDAB, werkzoekende, uitschrijvingsattest vorige school ) attest waarmee je aantoont dat je recht hebt op een studiebeurs (als dit vorig jaar zo was) CONTACTPERSOON Mieke Demeyere mieke.demeyere@howest.be KOM HET ZELF ONTDEKKEN Blijf kritisch en kom het zelf ontdekken. Op onze infodagen verneem je ter plaatse alles wat je wilt weten over onze opleidingen, de lessen, de roosters, de lesgevers, de persoonlijke begeleiding en de voorzieningen. En je krijgt het rechtstreeks te horen van studenten. Kom proefstuderen bij Howest. Volg een of meerdere lessen bij de opleiding die jou interesseert! Maak op die manier kennis met Howest van binnenuit! Meer info en inschrijven via www.howest.be/proefstuderen. Welkom! Maandag 20 vrijdag 24 februari 2012: Proefstuderen Zaterdag 3 maart 2012: Infodag op alle campussen van 10 tot 17u. Zaterdag 5 mei 2012: Opendeur op alle campussen van 10 tot 17u. Dinsdag 3 juli 2012: Infoavond op alle campussen van 18 tot 20u. Zaterdag 1 september 2012: Infodag op alle campussen van 14 tot 17u. * onder voorbehoud van eventuele wijzigingen 1