Protocol hoofdluis Sterrenschool De Ruimte Woord vooraf Op bijna alle kinderopvang en basisscholen is het constateren van hoofdluis bij kinderen een jaarlijks terugkerend probleem. Zo ook op Sterrenschool De Ruimte. Regelmatig krijgen wij meldingen van ouders dat zij bij hun kind(eren) hoofdluis hebben geconstateerd of constateren wij dit zelf als er in de groepen wordt gecontroleerd op hoofdluis. Om deze reden is het protocol hoofdluis opgesteld, waarin staat beschreven hoe het probleem kan worden aangepakt, zonder daarbij de belangen van zowel opvang, onderwijs als ouders uit het oog te verliezen. Omdat Sterrenschool de Ruimte een Integraal Kind Centrum (IKC) is, geldt dit protocol voor het gehele IKC. Almere, september 2016 1
Dit protocol bevat de volgende onderdelen: 1. Beleid 2. De procedure 3. De controle en de werkwijze van de controle ouders 4. Voorlichting en preventie 2
1. Beleid Het voorkomen van hoofdluis is in de eerste plaats de verantwoordelijkheid van de ouders. Omdat het verschijnsel hoofdluis nooit helemaal uit te bannen valt, is dit protocol opgesteld. Dit hoofdluisprotocol is bedoeld om duidelijkheid te verschaffen aan alle bij het IKC betrokken personen over hoe het IKC wenst om te gaan met de bestrijding en de voorkoming van hoofdluis bij de kinderen en wellicht het personeel. Sterrenschool De Ruimte hanteert het volgende beleid. Dit beleid wordt gecoördineerd door Bastiaan van Meerveld. Na iedere schoolvakantie wordt op maandag door de controle ouders preventief gecontroleerd op luizen bij alle kinderen in alle stamgroepen. Per stamgroep zijn er één of twee ouders beschikbaar. Dit zijn vaste ouders om continuïteit te waarborgen. Bij de kinderopvang wordt niet na elke vakantie gecontroleerd. Door het vele contact dat kinderen met de pedagogisch medewerkers hebben wordt hoofdluis sneller gesignaleerd en is controle op vaste momenten niet nodig. Pedagogisch medewerkers zullen verder in dit protocol vallen onder de naam stamgroepleerkracht. Indien bij een kind hoofdluis is geconstateerd dan worden de ouders/ verzorgers daarover telefonisch dezelfde dag door de stamgroepleerkracht op de hoogte gebracht met het verzoek tot behandeling over te gaan. Het kind dient onmiddellijk door de ouder/verzorger te worden opgehaald. Indien de ouder/verzorger niet bereikbaar is, wordt het kind uit de groep gehaald. Ouders/verzorgers ontvangen bij het ophalen een voorlichtingsbrief. De stamgroepleerkracht brengt de stamgroepleerkracht waar een zusje of broertje van het kind met hoofdluis zit op de hoogte. De stamgroepleerkracht neemt ook contact op met coördinator hoofdluis met het verzoek om de hele unit te controleren. Wanneer door een ouder/verzorger of leerkracht melding wordt gemaakt van een geval van actieve hoofdluisbesmetting, wordt de procedure van het hoofdluisprotocol in gang gezet door de stamgroepleerkracht; deze informeert de coördinator hoofdluis, welke actie zal ondernemen voor controle. Bij de opvang controleren pedagogisch medewerkers zelf alle kinderen. Na constatering van hoofdluis worden alle ouders van De Ruimte via de mail geïnformeerd. Ook komt er een voorlichtingsbrief bij de deur van elke stamgroep te hangen. Op de website kunnen ouders onder nadere informatie lezen over de behandeling van hoofdluis. Het gebruik van een luizenzak is verplicht voor alle kinderen. Deze ontvangen de kinderen van school op de eerste schooldag. De GGD wordt geïnformeerd, indien ouders/verzorgers niet meewerken aan de behandeling. Dit geldt ook indien de behandeling niet leidt tot het gewenste resultaat. 3
2. De procedure Wanneer bij een preventieve controle actieve hoofdluis wordt geconstateerd, dan meldt de controle ouder dit aan de stamgroepleerkracht. De stamgroepleerkracht wordt buiten de groep geïnformeerd door de controle ouder. De stamgroepleerkracht neemt contact op met de ouders/verzorgers. Het kind dient direct opgehaald te worden van school. Ouders/verzorgers ontvangen een voorlichtingsbrief over de behandeling van hoofdluis. Kinderen met lange haren uit de groep waar hoofdluis is geconstateerd worden medegedeeld hun haar in een staart te doen. Alle ouders van De Ruimte worden via mail geïnformeerd dat er hoofdluis is geconstateerd. Ook komt er een voorlichtingsbrief bij de deur van elke stamgroep te hangen. De coördinator hoofdluis wordt op de hoogte gebracht. Na een week vindt wederom controle plaats door de controle ouders in de unit waar hoofdluis is geconstateerd. Er zijn dan twee mogelijkheden. 1. Het kind bij wie eerder hoofdluis is geconstateerd is schoon. Er worden geen luizen of neten meer aangetroffen. 2. Er zijn nog actieve luizen aanwezig. Het kind dient wederom opgehaald te worden door ouders/verzorgers. Er gaat wederom een voorlichtingsbrief mee aan ouders en er wordt aangegeven dat de bestrijding onvoldoende was. Na een week vindt wederom controle in de betreffende unit plaats. Het kan bij deze tweede controle dat ouders geen maatregelen hebben genomen ter bestrijding, of dat dit opnieuw onvoldoende is gebleken. In dit geval wordt het kind de toegang tot de school ontzegt tot het probleem is verholpen. De stamgroepleerkracht verzoekt de GGD tot actie. N.B. Ouders kunnen niet weigeren hun kinderen aan de controle mee te laten doen. Wel kunnen zij, indien ze dat wensen, bij de controle van hun kind(eren) aanwezig zijn. 4
3. De controle en de werkwijze van de controle-ouders De coördinator hoofdluis maakt afspraken met het luizenteam betreffende de controles, stuurt controle ouders aan en zorgt ervoor dat het protocol wordt gevolgd. Het controle team bestaat uit de stamgroepouders, om continuïteit te waarborgen. Wanneer de stamgroepouders niet bereid is om de luizencontrole te doen zal er een andere ouder van de stamgroep worden benaderd om deel te nemen aan het controleteam. De coördinator hoofdluis ziet er op toe dat er voor elke stamgroep een controle ouder beschikbaar is. Er kunnen drie soorten luizencontroles worden gehouden op school. De preventieve-luizencontrole Deze vindt plaats in de week na iedere schoolvakantie op de onderstaande data: 5 september 2016 22 oktober 2016 9 januari 2017 27 februari 2017 1 mei 2017 12 juni Een luizencontrole Deze vindt plaats na iedere individuele melding. De na- controle. Deze vindt binnen een week na constatering van hoofdluis plaats. Werkwijze luizen controle Controle vindt plaats buiten het lokaal. De controle ouder noteert op een leerlingenlijst zijn/haar opmerkingen. De controle ouders zijn vanwege privacy gehouden te zwijgen naar derden over hun ervaringen bij controles, met uitzondering van directie en stamgroepleerkracht De stamgroepleerkracht heeft contact met de ouders/ verzorgers over een constatering van hoofdluis. 5
4.Voorlichting en preventie Algemeen 1. Wat is hoofdluis? De hoofdluis is een parasiet: het beestje leeft van mensenbloed. Hij zoekt graag behaarde en warme plekjes op zoals achter de oren, in de nek of onder een pony. Een hoofdluis is ongeveer 3 millimeter groot en grijsblauw of, nadat hij bloed opgezogen heeft, roodbruin van kleur. Een neet (eitje) is ongeveer 1 mm groot en is grijs-wit. In eerste instantie kan het lijken op roos. Het verschil is dat roos los zit terwijl neten juist aan de haren kleven. Neten die dichtbij de hoofdhuis zitten, bevatten eitjes. Als de neten een paar centimeter van de hoofdhuid vandaan zitten, dan zijn ze uitgekomen en leeg. Als het haar groeit komen de uitgekomen neten steeds verder van de hoofdhuid af te zitten. Mensen en alle diersoorten hebben een eigen luizensoort. Dierenluizen kunnen niet overleven op mensen en andersom. Hoofdluis verspreidt zich in een hoog tempo. Een jonge luis is na 7-10 dagen volwassen en is dan zelf klaar om eitjes te leggen. Snel ingrijpen is bij hoofdluis dus erg belangrijk. 2. Hoe krijg je hoofdluis? Hoofdluis kun je krijgen door direct haar-op-haar contact met iemand die hoofdluis heeft. De luizenlopen van het ene hoofd naar het andere. Springen kunnen ze niet. Kinderen tussen de 3 en de 12 jaar krijgen vaker hoofdluis omdat ze tijdens het spelen vaak letterlijk de hoofden bij elkaar steken. Een hoofdluis kan alleen op het hoofd overleven, ze sterven snel wanneer ze van hun voedselbron af zijn. Hoofdluizen kunnen tussen 8-24 uur overleven zonder voedsel en warmte, anders drogen ze uit en sterven ze. Vanaf het moment dat ze van het hoofd af zijn, zijn ze echter dusdanig zwak dat een besmetting onwaarschijnlijk is. Overdracht via kammen, knuffels, beddengoed en kleding is nooit wetenschappelijk aangetoond. 3. Is het erg om hoofdluis te hebben? Hoofdluis is beslist geen drama en je hoeft jezelf niets te verwijten als je kind hoofdluis heeft. Het is betrekkelijk onschadelijk, maar het kan jeuk geven. En door krabben kunnen er infecties ontstaan. Iedereen (volwassenen en kinderen) kan ze krijgen. Het krijgen van hoofdluis heeft helemaal niets te maken met lichamelijke hygiëne. Controle 4. Hoe ontdek je hoofdluis bij iemand? Hoofdluis begint soms met jeuk, maar niet altijd. Als je controleert kijk dan goed tussen de haren, vooral achter de oren en in de nek. Je ziet de hoofdluizen dan bewegen. Ook als je geen luizen ziet maar wel grijs-witte puntjes, is er waarschijnlijk sprake van hoofdluis. Die puntjes, de eitjes (neten),kunnen zich ontwikkelen tot luizen. Controleer door het haar met een luizenkam/netenkam boven wit papier of de wasbak te kammen. De luizen zullen op het papier of in de wasbak vallen als kleine grijsblauw of roodbruin gekleurde spikkels. Wanneer je zonder kammen controleert, is de kans groot dat je luizen over het hoofd ziet. Controleren met een luizenkam/netenkam is 4 maal effectiever dan alleen visuele inspectie. 6
Behandeling Methodes om hoofdluis te behandelen Er zijn 2 methoden om hoofdluis te behandelen: 1. Nat Kam methode 2. Behandelen van het haar met een antihoofdluismiddel in combinatie met kammen Het voordeel van de nat kam methode is dat het goedkoop is en geheel natuurlijk. Het nadeel is dat het erg arbeidsintensief is, en dat de kans dat je een luis over het hoofd ziet (en weer opnieuw moet beginnen) groot is. Antihoofdluismiddelen koop je bij drogisterijen, apotheken en supermarkten en zijn op basis van permetrine, malathion en dimeticon. Chemische bestrijdingsmiddelen werken op basis van malathion of permetrine, ze vergiftigen de luis. Middelen op basis van dimeticon werken op een fysische manier. Evenals de nat kam methode leidt een behandeling met dimeticon niet tot resistentieontwikkeling. Middelen op basis van dimeticon zijn mede daarom ook aanbevolen door het RIVM en dan specifiek een geregistreerd geneesmiddel (aan te raden product: Prioderm demeticon). Kammen in combinatie met een antihoofdluismiddel is bewezen effectief. Van overige methoden, bv etherische oliën, elektrische luizenkam is de werking niet aangetoond. Deze worden dan ook afgeraden. Stap 1 Voorbereiding Kies voor de nat kam methode of voor een antihoofdluismiddel in combinatie met kammen. Zorg dat je de gewenste producten in huis hebt, of haalt. Het is altijd verstandig om preventief een antihoofdluismiddel in huis te hebben. Zorg dat je sowieso ook een luizenkam/netenkam in huis hebt. Controleer het hele gezin. Kam boven een wit vel of de wastafel. Het verschil tussen dode en levende neten is soms moeilijk te zien. Nieuwe (pas gelegde) neten zitten vlakbij de hoofdhuid aan de haren geplakt. Dode (lege) neten groeien mee met het haar en zitten verder van de hoofdhuid verwijderd. Stap 2. - Behandelen Als je voor een antihoofdluismiddel gekozen hebt: Behandel de besmette gezinsleden met het middel, conform de instructies in de bijsluiter of de gebruiksaanwijzing. Behandel niet preventief met middelen tegen hoofdluis! Dit heeft namelijk geen zin en indien chemische producten gebruikt worden, werkt dit resistentie in de hand. Stap 3 - Kammen Kam het haar eerst goed door met een gewone kam. Was het haar met gewone shampoo en spoel het haar uit. Breng vervolgens ruim crèmespoeling in het haar en spoel dit NIET uit. Kam vervolgens alle luizen en neten uit het haar volgens de kaminstructies: 1. Kam het haar goed uit met een gewone kam of borstel. 2. Kam scheidingen in het haar en verdeel het haar in strengen. 3. Gebruik een luizenkam/netenkam. Begin dicht bij het hoofd en kam in één keer door tot aan het einde van de streng. Kam boven wit papier of de wasbak. Luizen vallen (indien aanwezig) dan op het papier of in de wasbak. Luizen zijn grijsblauw of roodbruin gekleurde spikkels en neten zijn grijs-wit. Inspecteer het haar achter de oren en in de nek extra goed. Lukt het niet de neten in één keer uit te kammen, maak dan het haar nogmaals nat met een mengsel van warm water met azijn, dan laten de neten beter los. Je kunt de neten het beste uit het haar 7
verwijderen door tussen de nagels de neten van het haar trekken. Om alle haren te kammen zijn ongeveer dertig slagen nodig, dat kost al gauw meer dan vijftien minuten, afhankelijk van het haar. Maak de luizenkam/netenkam na gebruik van elk gezinslid steeds grondig schoon met water en zeep of door de kam 1 minuut in water uit te koken. Stap 4 - Informeer je omgeving Waarschuw de school, dan kunnen ook andere ouders weer extra opletten. Waarschuw ook de ouders/verzorgers van vriendjes/ vriendinnetjes, een logeetje, sportverenigingen etc. zodat daar ook gecontroleerd kan worden. Stap 5 Blijf alert Blijf de eerste 2 weken dagelijks kammen. Als je opnieuw (levende) hoofdluizen constateert, volg je het stappenplan opnieuw vanaf stap 1. Blijf na 14 dagen alle gezinsleden één keer per week controleren met een luizenkam/netenkam, zeker zolang er hoofdluis heerst. Let Op - Wassen en Stofzuigen is niet meer nodig Het advies voor een grondige schoonmaak van het huishouden is ingetrokken. Er is geen wetenschappelijk bewijs voor de effectiviteit van de aanvullende maatregelen zoals het wassen van beddengoed, knuffels en jassen, het stofzuigen van de auto of het gebruik van luizencapes of - zakken. Dat kan veel tijd en stress schelen! 8