Voorlichtingspublicatie Betreft de onderwijssector(en) Informatie CFI/ICO Voorgezet onderwijs vo 079-3232.444 Centrale examens in 2007 voor vwo, havo, vmbo en vavo Bestemd voor scholen voor voortgezet onderwijs; instellingen voor beroepsonderwijs en educatie; de staatsexamencommissie. inwerkingtreding n.v.t. Geldigheidsduur n.v.t. Juridische grondslag n.v.t. Officiële publicatie n.v.t. Relatie tot eerdere publicaties n.v.t. 1 / 19
Algemeen Deze mededeling gaat over de centrale examens in vwo, havo en vmbo in 2007. Voor deze examens is ook van belang de publicatie CEVO-06.1601, van 28 september 2006, gepubliceerd op www.cfi.nl van CFI, Agentschap van het ministerie van Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, verder aangeduid als: Septembermededeling. De voorzitter van de CEVO, drs. H.W. Laan Inhoud 1. Speciale aandachtspunten 1.0 Maartmededeling en www.eindexamen.nl 1.1 Aanlevering schoolexamencijfers en examenresultaten aan de IB-Groep 1.2 Rooster 1.3 Bekendmaking correctievoorschriften 1.4 Beroepsgerichte examens vmbo 1.5 Nieuwe beroepsgerichte vakken 1.6 Tweede correctie 1.7 Protocollen VO-Raad 1.8 Lay-out 1.9 Grootschrift/spraaksynthese en geheimhouding 1.10 Woordenboek 1.11 Spelling in het centraal examen 1.12 BINAS en Biodata havo/vwo 1.13 E-mail adressen 2. Tijdschema centraal examen 2007 3. Ontvangst examenbescheiden 3.1 Ontvangst examenopgaven 3.2 Correctievoorschriften 3.3 Materiaal van Cito 3.4 Errata CSE 4. Nadere mededelingen over examenopgaven en correctievoorschriften 4.1 Aantallen examenopgaven 2e tijdvak 4.2 Bijbestellen van examenopgaven 4.3 Uitwerkbijlagen 2 / 19
5. Aangewezen vakken tweede tijdvak 5.1 De aangewezen vakken 5.2 Tijd en plaats aangewezen vakken 5.3 Aanmelding aangewezen vakken 5.4 Gang van zaken aangewezen vakken 5.5 Toezending resultaten aangewezen vakken 6. De tweede correctie 7. Normering en cijferbepaling 7.1 Inzending deelscores aan Cito, 1e tijdvak 7.2 Inzending 2e tijdvak 7.3 Schaallengte 7.4 Ondergrenzen van N 7.5 Bekendmaking normering 7.6 Vaststelling van het c.e.-cijfer 8. De bepaling van de uitslag 9. Mededelingen per vak voor 2007 9.1 Nederlands 9.2 Moderne vreemde talen 9.3 Aardrijkskunde havo en vwo 10. Contactadressen bij de examens 10.1 Helpdesk examens, CFI, ICO/VO 10.1 Helpdesk examens, CFI, ICO/VO 10.3 IB-Groep Informatiepunt Onderwijs (IPO) 10.4 Examenlijn CEVO 10.5 Ict-examenhelpdesk 10.6 Cito 10.7 Staatsexamencommissie 10.8 Inspectie voortgezet onderwijs 1. Speciale aandachtspunten 1.0 Maartmededeling en www.eindexamen.nl Voor de tekst in de Maartmededeling is in de publicatie op www.cfi.nl van CFI, Agentschap van het ministerie van Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, gestreefd naar beknoptheid. Eerder gepubliceerde opmerkingen, bijvoorbeeld in de Maartmededeling 2006 of in de laatste Septembermededeling, worden in deze Maartmededeling niet steeds herhaald. De Maartmededeling op www.eindexamen.nl is ruimer voorzien van (verwijzingen naar) informatie uit eerdere mededelingen die ook voor het examen 2007 van belang is, en soms van nadere toelichtingen die in de tekst op www.cfi.nl ontbreken. Waar in de tekst verwezen wordt naar publicaties op Het Examenblad www.eindexamen.nl, worden die publicaties in het algemeen het snelst gevonden door daar naar Maartmededeling te zoeken en door te klikken. 3 / 19
1.1 Aanlevering schoolexamencijfers en examenresultaten aan de IB-Groep Naar aanleiding van ervaringen bij het examen 2006 wordt het volgende wellicht ten overvloede onder de aandacht van scholen gebracht: voor de aanvang van het eerste tijdvak van het centraal examen moeten de schoolexamencijfers zijn vastgesteld en in BRON zijn ingevoerd. Wijziging achteraf is niet mogelijk. Het is daarom van groot belang dat de school een goede, zorgvuldige en verifieerbare procedure heeft voor het definitief vaststellen van de schoolexamencijfers. Het kan bij havo en vwo voorkomen dat een kandidaat aan het centraal examen deelneemt met een heelvak (bijvoorbeeld Frans 1,2), terwijl hij ook met het deelvak zonder centraal examen voldoet aan alle eisen ten aanzien van studielast en invulling van het profiel. In dat geval kan, wanneer een kandidaat met het heelvak is afgewezen, ook een uitslag worden vastgesteld met het deelvak. Dit is echter alleen mogelijk indien het cijfer voor het deelvak voor aanvang van het eerste tijdvak is vastgesteld en geregistreerd. De aanlevering van schoolexamencijfers (in 2007 uiterlijk op 11 mei voor havo en vwo, 16 mei voor vmbo) moet geschieden aan de Informatie Beheer Groep, door middel van het onderwijsnummer via de beveiligde site van de IB-Groep (www.ib-groep.nl). De IB- Groep heeft daarvoor de scholen het stappenplan voor de gegevensuitwisseling gestuurd. De cijfers worden door de school niet rechtstreeks aan de inspectie doorgegeven. De aanlevering van de examengegevens wordt zo spoedig mogelijk, maar in ieder geval binnen 14 dagen, na de vaststelling van de definitieve uitslag door het bevoegd gezag elektronisch naar de IB-Groep gestuurd. Dit geschiedt eveneens door middel van het onderwijsnummer via de beveiligde site van de IB-Groep (www.ib-groep.nl)l. De IB-Groep informeert scholen ruim op tijd over de te volgen procedure. 1.2 Rooster 1.2.1 1e tijdvak Examens op de computer en rooster Bij het rooster voor het examen 2007 is een lijst gepubliceerd van de examens waarbij de computer moet worden ingezet. In de Septembermededeling voor de examens 2007 is deze lijst geactualiseerd. Duits KB Bij Duits KB is (behoudens op Duits-KB-pilotscholen) geen computer nodig. Frans BB en KB Deze digitale examens worden dit jaar voor het eerst afgenomen met het toetsprogramma Citotester. De scholen die Frans BB en/of KB afnemen hebben een activiteitenplanning ontvangen waarin de gang van zaken rond deze digitale centrale examens gedetailleerd beschreven is. Compex nask1 (GL/TL) en natuurkunde 1,2 (havo en vwo) Compex is niet verplicht voor nask1 (GL/TL) en natuurkunde1,2 (havo en vwo). 4 / 19
1.2.2 2e tijdvak Zoals ook in de Septembermededeling betreffende de centrale examens van 2007 vermeld, wordt het definitieve rooster voor het tweede tijdvak gepubliceerd in deze mededeling. In de digitale versie van deze Maartmededeling op www.eindexamen.nl kunt u door middel van doorklikken de roosters 2e tijdvak per schoolsoort (en leerweg) inzien en printen. 1.3 Bekendmaking correctievoorschriften Net als in 2006, worden ook in 2007 de correctievoorschriften van de schriftelijke examens uitsluitend digitaal ter beschikking gesteld. In het eerste tijdvak zijn de correctievoorschriften van elk examen direct na afloop van de zitting te vinden op www.eindexamen.nl en op www.cito.nl. Daarnaast is het correctievoorschrift direct na afloop van de zitting voor correctoren beschikbaar via WOLF, dat door de correctoren moet worden gebruikt voor inzending van de scores naar Cito. In het tweede tijdvak worden de correctievoorschriften van de ochtendzittingen algemeen toegankelijk gepubliceerd vanaf 14.00 op de dag van afname. De correctievoorschriften van de middagzittingen zijn direct na afloop van de zitting beschikbaar. De correctievoorschriften van de ochtendzittingen zijn wel direct na afloop van de ochtendzitting voor correctoren beschikbaar via WOLF. (In 2006 kregen scholen enige tijd voor de afloop van de examenzitting een link toegezonden waarmee het correctievoorschrift kon worden opgehaald. Dit riep vragen op omtrent geheimhouding. Daarom wordt in 2007 deze service beëindigd.) 1.4 Beroepsgerichte examens vmbo 1.4.1 cspe s en normering In de Septembermededeling 2006 is onder III.4.2 het tijdschema bekend gemaakt voor de verzending van de praktische examens. Van ieder praktijkexamen 2007 is een overzicht beschikbaar waarin per onderdeel de tijdsduur, de toegestane hulpmiddelen en de plaats van de minitoetsen is vermeld. Bovendien is het ICT-gebruik in deze overzichten opgenomen. Dit overzicht kan worden geraadpleegd via doorklikken in de digitale versie van de Septembermededeling 2006 voor de examens in 2007 van het Examenblad (www.eindexamen.nl). In het correctievoorschrift van cspe is een voorlopige omzettingstabel van score naar cijfer opgenomen. In 2007 wordt net als in 2006 voorlopig uitgegaan van N = 0,0. De definitieve normeringstermen voor de praktische examens beroepsgericht zijn op woensdag 6 juni 2007 om 08.00 uur bekend. Het cijfer voor het praktische examen kan niet eerder aan kandidaten worden meegedeeld. 5 / 19
1.4.2 Minitoetsen cspe's De digitale minitoetsen bij het cspe BB en KB worden net als in 2006 afgenomen met het computerprogramma MiniTester. Voor de afname van de digitale minitoetsen is het raadzaam leerlingen en docenten met MiniTester te laten oefenen. Eind januari heeft u daartoe van Cito een cd-rom met het programma MiniTester en de voorbeeldminitoetsen 2007 ontvangen. Deze toetsen zijn met de gebruikelijke inloggegevens in MiniTester te importeren. Leerlingen en examinatoren kunnen vervolgens oefenen met MiniTester. (NB. De bestanden met digitale minitoetsen 2006 zijn vanwege een ingebouwd tijdslot na februari 2007 niet meer te gebruiken.) Indien uw school in 2007 nog gebruik wil maken van papieren minitoetsen, dient u PDF bestanden te printen van de cd-rom die u eind maart van Cito ontvangt. Papieren minitoetsen maken derhalve geen deel uit van de zending praktische examens in leerlingenaantallen vanuit de IB-Groep. 1.4.3 afdelingsprogramma Landbouw: c.e.-cijfer KB Vanaf examenjaar 2007 maakt een KB-leerling die voor twee vakrichtingen heeft gekozen een deel-cspe voor beide vakrichtingen. De KB-er met één vakrichting en één ondersteunend vak legt eveneens twee deel-cspe s af: één voor de vakrichting en één voor het ondersteunende vak. Van iedere KB-leerling bestaat het cspe dus uit twee deelcspe s. Ook de ondersteunende vakken agrarische techniek en agrarische bedrijfseconomie kennen elk een eigen deel-cspe. Het cijfer voor het centraal examen is het gemiddelde van de cijfers voor de beide deelcspe s. 1.4.4 cspe's dierhouderij Een eventuele uitbraak van vogelpest kan tot gevolg hebben dat enkele praktische opdrachten in de cspe's dierhouderij niet uitgevoerd kunnen worden. Wanneer het ministerie van LNV voorschriften uitvaardigt waaruit blijkt dat het onverantwoord is om met gevogelte te werken, zal de CEVO de betrokken scholen terstond mededelen wat de precieze gevolgen zijn voor de cspe's dierhouderij. 1.5 Nieuwe beroepsgerichte vakken In 2007 worden proefexamens afgenomen voor de volgende nieuwe beroepsgerichte vakken: Technologie in de gemengde leerweg, Techniek-breed, ICT-route, SDV (Sport, dienstverlening en veiligheid) en Intersectoraal. Voor informatie over o.a. examenzendingen voor deze nieuwe vakken kunt u de activiteitenplanningen raadplegen waarin de gang van zaken rond de proefexamens gedetailleerd beschreven is. Deze activiteitenplanningen kunnen worden ingezien via doorklikken in de digitale versie van de Septembermededelingen 2006 voor de examens van 2007 op www.eindexamen.nl. 6 / 19
1.6 Tweede correctie Het is van groot belang voor de rechtsgelijkheid van de examenkandidaten dat de tweede correctie goed wordt uitgevoerd. Tot vorig jaar kende het schrijfvaardigheidgedeelte van het examen Nederlands BB, KB en GL/TL geen tweede correctie. Deze uitzondering stamt uit de tijd dat Nederlands nog twee afzonderlijke zittingen (lees- en schrijfvaardigheid) had. Met ingang van het centraal examen 2007 vervalt deze uitzonderingspositie en hebben de centrale examens Nederlands BB, KB en GL/TL volledige tweede correctie. 1.7 Protocollen VO-Raad Door de VO-Raad zijn protocollen vastgesteld, die deels ook betrekking kunnen hebben op de handelwijze van scholen bij het centraal examen. De bedoeling van deze protocollen is zorgdragen voor adequate vastlegging op schoolniveau van zaken die niet centraal zijn geregeld, zorgdragen voor heldere communicatie van de schoolkeuzes aan andere scholen (voorzover van toepassing) en voorkomen van onbedoelde verschillen tussen scholen. Het gebruik van protocollen is niet verplicht, maar wordt van harte aanbevolen. Zie www.voraad.nl/onderwijskwaliteit/schoolontwikkelinginnovatie/examens 1.8 Lay-out De examens 2007 worden geleverd in een gewijzigde lay-out. De lettergrootte is punt 11 (was punt 10), het lettertype is Arial (dat was al zo voor vmbo maar is nieuw voor havo en vwo), en in een aantal coderingen, regelafstand en dergelijke is de lay-out geoptimaliseerd. Op http://www.cito.nl/vo/ce/voorbeeldexamens/eind_fr.htm staat een aantal uitgewerkte voorbeelden van examens in de nieuwe lay-out. Deze voorbeelden kunnen o.m. gebruikt worden om na te gaan of een dyslectische kandidaat ondanks de grotere letter een extra vergroting nodig heeft. 1.9 Grootschrift/spraaksynthese en geheimhouding Richtlijnen voor hanteren van de envelop met op CD-ROM een PDF-bestand van het examen Ten behoeve van de productie van een vergrote afdruk op A3-formaat of voor spraaksynthese hebben scholen een CD-ROM met een PDF-bestand van het examen kunnen bestellen. In het eerste tijdvak wordt per examenzitting een CD-ROM geleverd; bij het tweede tijdvak zijn net als vorig jaar de examens per schoolsoort op één CD-ROM geplaatst. Voor vmbo is er één CD-ROM voor de gemengde en theoretische leerweg en één voor de basis- en kaderberoepsgerichte leerweg. Als de school geen kandidaten heeft waarvoor ten behoeve van bijzondere afname (grootschrift, spraaksynthese of presentatie van het examen op beeldscherm) de CD-ROM nodig is, blijft de envelop gesloten tot na afloop van de examenzitting. 7 / 19
De CD-ROM kan worden gebruikt voor de productie van grootschrift en/of voor spraaksynthese. Een goede voorbereiding van de afname kan het noodzakelijk maken dat de envelop wordt opengemaakt voor aanvang van de examenzitting. De directeur/de secretaris van het examen is verantwoordelijk voor de geheimhouding van het examen. Hij stelt een procedure vast voor de opening van de envelop en de noodzakelijke handelingen. Deze procedure borgt de geheimhouding en kan eventueel achteraf worden geverifieerd. Een voorbeeld van een daartoe strekkende procedure is gepubliceerd door de VO-raad op: www.vo-raad.nl/onderwijskwaliteit/schoolontwikkelinginnovatie/examens. Aanwijzing voor scholen die als audio een Daisy-CD hebben besteld Bij gebruik van Daisy kan de afspeelsoftware vooraf op de PC worden geïnstalleerd. Het gebruik van het op CD-ROM geleverde Daisy-bestand vergt daarna geen installatiehandelingen meer. Het vooraf openen van de envelop met een Daisy-schijfje is voor een goede voorbereiding NIET nodig. Voor het tweede tijdvak wordt geen Daisy geleverd. Een kandidaat heeft in het tweede tijdvak wel recht op dezelfde aanpassingen als in het eerste tijdvak. Als een kandidaat in het eerste tijdvak rechtens gebruik maakte van Daisy, dient de school zelf voor vervangende audio te zorgen (bijvoorbeeld met een voorlezer). Bij het tweede tijdvak wordt een PDF geleverd die voor spraaksynthese kan worden gebruikt. Zonder intensieve oefening is echter dit op zichzelf fraaie audiomiddel niet bruikbaar voor een kandidaat die in het eerste tijdvak Daisy gebruikte. Anders dan Daisy, vergt spraaksynthese oefening en gewenning. 1.10 Woordenboek Met ingang van 2007 is bij alle schriftelijke examens een verklarend woordenboek Nederlands toegestaan. Het gebruik van het woordenboek is niet toegestaan bij de praktische examens (cspe's en cpe's beeldend GL/TL en vwo). In de digitale versie van de Maartmededeling op www.eindexamen.nl is de toelichting woordenboek door doorklikken te raadplegen. 1.11 Spelling in het centraal examen Spelling wordt beoordeeld bij alle centrale examens Nederlands, en bij Engels GL/TL. Naar aanleiding van vragen hierover: a. in 2007 wordt bij Nederlands zowel schrijfwijze volgens de officiële spelling van 2005 als schrijfwijze volgens de spelling van 1995 goed gerekend. b. De kandidaat kan ter controle van de spelling het toegestane woordenboek Nederlands (resp Engels bij GL/TL) gebruiken, en/of (als hij het examen op de computer maakt) de spellingscontrole in het door hem gebruikte tekstverwerkingsprogramma. De spellingscontrole hoeft dus niet te worden uitgeschakeld. Het is niet toegestaan om vanuit het tekstverwerkingsprogramma andere programma s aan te roepen, zoals een digitaal woordenboek. c. Voor kandidaten met een beperking mag de afnamevorm worden aangepast, de exameneisen gelden echter wel. Op grond hiervan gelden de eisen ten aanzien van spelling ook voor kandidaten met een leesbeperking (dyslexie). Er zijn geen verzachtende eisen ten aanzien van spelling voor deze kandidaten. 8 / 19
De school kan wel overwegen de kandidaat bij het examen een computer met spellingscontrole ter beschikking te stellen: dat is een toegestaan hulpmiddel. Bij sommige ernstige leesbeperkingen en/of combinatie met een motorische beperking is het toetsenbord van de computer als invoermiddel niet bruikbaar. Indien de school een kandidaat heeft waarvoor dat geldt, kan de school contact opnemen met de inspectie. d. Voor kandidaten als bedoeld in artikel 55, derde lid, van het Eindexamenbesluit kan de beoordeling van de spelling van het Nederlands enigszins worden aangepast. Zie hiervoor de vakspecifieke regels van het betreffende correctie voorschrift dat daarin voorziet op basis van de Aanvulling Regeling beoordeling examen (kenmerk: CEVO- 06.1888) na intrekking van de Regeling aanvullende regels correctie uit 1991. 1.12 BINAS en Biodata havo/vwo Het kleurgebruik in informatieboeken kan bij biologie lastig zijn voor kleurenblinde kandidaten. Bij het examen 2007 geeft dat geen problemen, het is dus niet nodig om, op de van aardrijkskunde bekende wijze, daar een extra surveillant in te zetten. 1.13 E-mail adressen In de examenperiode wordt gebruik gemaakt van e-mail om de scholen steeds zo snel mogelijk te kunnen informeren. Ook worden diverse examenstukken dit jaar niet op papier maar per e-mail toegestuurd. Deze berichten worden gestuurd naar het officiële e-mailadres dat de school aan de IBgroep heeft doorgegeven. De informatie is bedoeld voor de examensecretaris en de betrokken docenten. Zie voor een nadere toelichting www.eindexamen.nl/examensecretaris. 2. Tijdschema centraal examen 2007 Het tijdschema van werkzaamheden is gepubliceerd in de Septembermededeling 2006 over de centrale examens 2007. In de digitale versie van de Maartmededeling op www.eindexamen.nl is het tijdschema door doorklikken te raadplegen. 3. Ontvangst examenbescheiden 3.1 Ontvangst examenopgaven U ontvangt in week 17 (eerste tijdvak) en in week 22 (tweede tijdvak) bericht op welk van onderstaande dagen u de opgaven ontvangt: - 1e tijdvak: 7, 8 of 9 mei. - 2e tijdvak: 11, 12 of 13 juni. Brinks Waardetransport levert de examenpakketten af tussen 8.30 uur en 17.00 uur. 9 / 19
Bij ontvangst van de pakketten moet een afleverdocument worden getekend. Op dit document staat een referentienummer. Dit referentienummer moet worden gebruikt bij problemen rondom de bestelling. Degene die de pakketten in ontvangst neemt, moet aan Brinks een geldig legitimatiebewijs tonen. De pakketten bevatten de verzegelde enveloppen met examenopgaven. De volgende handelingen moeten worden verricht: - de pakketten (niet de enveloppen!) direct na ontvangst openen; - de op de etiketten vermelde aantallen opgaven vergelijken met de aantallen die vermeld zijn op het eerder ontvangen terugmeldingsformulier. Op de etiketten is tevens vermeld hoeveel bijlagen, indien van toepassing, zich in de enveloppen bevinden; - na te gaan of alle enveloppen met examenopgaven aanwezig zijn die de school nodig heeft; - de enveloppen ongeopend opbergen op een absoluut veilige plaats. Ontbreekt een pakket of envelop, neem dan direct contact op met Examendiensten, telefoon 050-5998933. Vermeld dan altijd referentienummer en de doosnummers die ontbreken. Bij (ver)late bestellingwijzigingen (verkeerd vak besteld) ontvangt de school in de reguliere bestelling eveneens het verkeerd bestelde vak. De examenpakketten staan namelijk al gereed voor verzending. Betreffende enveloppen moeten ongeopend opgeborgen worden op een absoluut veilige plaats tot na afloop van de betreffende examens. Als pakketten of enveloppen beschadigd zijn, of een verzegeling verbroken is, moet dit onmiddellijk worden gemeld aan de accountmedewerker van het inspectiekantoor of aan de contactinspecteur van uw school. De enveloppen mogen onder geen beding eerder geopend worden dan op het op de enveloppe aangegeven moment. Indien er in het 2e tijdvak voor een vak geen kandidaat is, mag de desbetreffende examenenvelop niet eerder geopend worden dan na afloop van de examenzitting van het 2e tijdvak. Voor CKV2 is de procedure: De opgaven en cd-rom's worden per aangetekende post door TNT-post afgeleverd: Eerste afnamemoment (28 en 29 maart) aflevering op 22 maart Tweede afnamemoment (25/26 april) aflevering op 12 april Het pakket bevat naast de (papieren) opgaven ook een cd-rom per kandidaat. 3.2 Correctievoorschriften Alle correctievoorschriften van de schriftelijke examens worden uitsluitend digitaal ter beschikking gesteld. (zie onderdeel 1.3 van deze mededeling). Voor de cspe s bevat de tweede zending (medio maart vanuit Cito) per praktijkexamen twee (papieren) exemplaren van het correctievoorschrift (zie Septembermededeling III.4.2). 10 / 19
Publicatie Bij het eerste tijdvak worden de correctievoorschriften van alle vakken gepubliceerd op Het Examenblad www.eindexamen.nl en op www.cito.nl. Dit geldt ook voor het tweede tijdvak, met uitzondering van de vakken die in het tweede tijdvak door de Staatsexamencommissie worden geëxamineerd. 3.3 Materiaal van Cito Ten behoeve van het inzenden van deelscores naar Cito ontvangen de scholen in de week van 19 tot 23 maart de benodigde materialen voor installatie van het programma WOLF en het instrueren van de docenten. 3.4 Errata CSE De errata op de opgaven voor het eerste tijdvak worden (op papier) verzonden op 7 of 8 mei, die voor het tweede tijdvak op 11 of 12 juni. Een erratum op een opgave moet aan het begin van de examenzitting aan de kandidaten worden bekendgemaakt. Op Het Examenblad wordt op 1 mei bekend gemaakt bij welke examens errata op de opgaven zijn te verwachten. Errata op de correctievoorschriften, en aanvullingen op het correctievoorschrift na afname van het examen, worden alleen digitaal verzonden; zie ook 1.13 van deze mededeling. Na afloop van de examenzitting worden ze ook geplaatst op www.eindexamen.nl en www.cito.nl. 4. Nadere mededelingen over examenopgaven 4.1 Aantallen examenopgaven 2e tijdvak Voor het 2e tijdvak worden de aantallen examenopgaven volgens volgend overzicht bepaald. Dit geldt voor alle vormen van onderwijs: (zie ook N.B. 1 en 2) Aantal kandidaten eerste tijdvak Aantal opgaven tweede tijdvak 1-25 5 26-60 10 61-120 15 121-200 20 Meer dan 200 25 N.B. 1. Als het aantal voor het tweede tijdvak te verwachten kandidaten groter is dan het op grond van deze tabel te leveren aantal, dan kunnen de extra opgaven per fax of e-mail examens@ib-groep.nl worden besteld bij de IB-Groep, afdeling Examendiensten. Hiervoor zijn de volgende gegevens nodig: naam, afleveradres, BRIN-nummer, telefoonnummer, naam van de examensecretaris van de school, schoolsoort, vakcodes, vakomschrijving en de extra te ontvangen aantallen per vak. Hierover dus niet de inspectie benaderen! N.B. 2. De opgaven voor het 2e tijdvak bij de vakken, afgenomen door de staatsexamencommissie worden niet toegezonden, ook niet na afloop van het examen. 11 / 19
4.2 Bijbestellen van examenopgaven Als blijkt dat het aantal ontvangen eindexamenopgaven niet toereikend is, dan kunt u de extra te ontvangen opgaven per fax of e-mail bestellen bij de IB-Groep, afd Examendiensten. (050-5998899 of examens@ib-groep.nl ). Hiervoor zijn de volgende gegevens nodig: naam, afleveradres, BRINnummer, telefoonnummer, naam van de examensecretaris van de school, schoolsoort, vakcodes, vakomschrijving en de extra te ontvangen aantallen per vak. U dient dus hierover niet uw inspecteur te benaderen. 4.3 Uitwerkbijlagen Voor sommige vakken treft u in de enveloppe met opgaven ook bijlagen aan waarop de kandidaten opgaven moeten uitwerken. Indien meer uitwerkbijlagen nodig zijn dan er in de enveloppe zitten, kunnen op school extra kopieën worden gemaakt. 5. Aangewezen vakken tweede tijdvak 5.1 De aangewezen vakken De minister kan vakken aanwijzen waarvan het examen in het tweede tijdvak wordt afgenomen door de staatsexamencommissie. In 2007 zijn de volgende vakken aangewezen: a. in vmbo BB de vakken: Frans, Spaans, Turks, Arabisch; b. in vmbo KB de vakken: Frans, Spaans, Turks, Arabisch, maatschappijleer II; c. in vmbo GL alle beroepsgerichte vakken (alleen c.s.e.); d. in vmbo GL/TL de vakken: Fries, Spaans, Turks, Arabisch, maatschappijleer II, muziek, dans, drama; e. in havo de vakken: Fries, Spaans, Russisch, Turks, Arabisch, filosofie, maatschappijleer, muziek, en tehatex; f. in vwo de vakken: Fries1 en Fries 1,2, Latijn, Grieks, Spaans 1,2, Russisch 1,2, Turks 1,2, Arabisch 1,2, economie 1, filosofie, maatschappijleer, muziek en tehatex. Frans-BB vindt plaats op de scholen onder toezicht van een staatsexamenexaminator. Frans-KB vindt plaats op de staatsexamenlocaties. Dans en drama (beiden GL/TL) vinden plaats in Arnhem (bij Cito). 12 / 19
5.2 Tijd en plaats aangewezen vakken Het examen is op vrijdag 22 juni in de plaatsen Groningen, Zwolle, Arnhem, Amsterdam, Schiedam, Roosendaal en Eindhoven. Aanvangstijdstippen: - vmbo (alle vakken): 13.30 uur - havo (alle vakken): 13.30 uur - vwo (alle vakken behalve economie 1): 09.30 uur - vwo economie 1: 13.30 uur De kandidaten dienen een half uur voor de aanvang aanwezig te zijn. 5.3 Aanmelding aangewezen vakken Kandidaten moeten uiterlijk op maandag 18 juni, 17.00 uur door de school zijn aangemeld. Nadere informatie over de aanmeldingsprocedure ontvangt de school in de maand mei van de Informatie Beheer Groep afdeling Examendiensten. 5.4 Gang van zaken aangewezen vakken Kandidaten kunnen tot uiterlijk 30 minuten na de aanvang van het examen tot de examenzaal worden toegelaten. Zij dienen zich te kunnen legitimeren. Als de kandidaat niet over een geldig legitimatiebewijs beschikt, kan de legitimatie ook plaatsvinden door een functionaris van de school die de kandidaat vergezelt. Indien de kandidaat een toegestaan hulpmiddel wenst te gebruiken, bijvoorbeeld een woordenboek, moet hij het zelf meenemen. Reis- en eventuele verblijfskosten zijn voor eigen rekening. Na vaststelling van de uitslag is anders dan bij op school gemaakte examens inzage in het gemaakte werk niet mogelijk. Wel kan de kandidaat schriftelijk verzoeken om een mondelinge toelichting door de staatsexamencommissie. 5.5 Toezending resultaten aangewezen vakken De uitslagen staan uiterlijk woensdag 27 juni, 08.00 uur op het e-loket van de IB-Groep (ook wel genoemd "de beveiligde site"). Deze site wordt ook gebruikt voor de communicatie met BRON. De gegevens op het loket kunnen geraadpleegd worden door de contactpersonen van uw instelling die in het bezit zijn van een toegangsnaam en een diskette met de beveiligingscodes. Nader instructie ontvangt de school in mei van de Informatie Beheer Groep/afdeling Examendiensten. De resultaten ontvangen de scholen tevens per post in week 26. De directeur en secretaris van het eindexamen stellen waar van toepassing- de uitslag vast. Diploma, cijferlijst en certificaat worden uitgereikt door de school. 13 / 19
6. De tweede correctie De koppeling van de scholen voor de uitvoering van de tweede correctie wordt verricht door de IB-Groep. Nadat de koppeling per brief bekend is gemaakt aan de scholen, worden aan de IB-Groep via een formulier door/namens de directeur van de school de namen van de docenten doorgegeven die als gecommitteerde zullen optreden. Daarna wijst de IB-Groep deze docenten als gecommitteerde aan. Bij problemen met de pooling van de tweede correctie contact opnemen met Examendiensten, telefoon 050-5998933, doorkiesoptie: centraal examen voor schoolkandidaten De vergoeding 2e correctie is m.i.v. 1 januari 2007 ondergebracht in de lumpsum, zie de mededeling onder I.1.3 in de Septembermededeling 2006 voor de examens van 2007. 7. Normering en cijferbepaling 7.1 Inzending deelscores aan Cito, 1e tijdvak De normering van de examens wordt mede gebaseerd op door kandidaten behaalde scores. Scholen dienen hiervoor per examen van een steekproef van kandidaten de deelscores (scores per vraag) te verstrekken. Sinds 2006 zijn de scholen daarbij aangewezen op het programma WOLF. Het is verplicht de deelscores in te zenden van de alfabetisch eerste vijf, tien of alle kandidaten; het juiste aantal kandidaten per examen staat vermeld in het correctievoorschrift en wordt ook vermeld in de informatie die u van Cito ontvangt. Als er minder kandidaten zijn dan het gevraagde aantal, moeten de deelscores worden ingezonden van alle kandidaten. De inzendtermijnen staan in het rooster van werkzaamheden voor het examen. 7.2 Inzending 2e tijdvak Het is verplicht de deelscores in te zenden van de in alfabetische volgorde eerste vijf kandidaten (als die er zijn) voor vmbo algemene vakken, havo en vwo. De uiterste datum voor inzending in het 2e tijdvak is, vrijdag 22 juni. 7.3 Schaallengte De lengtes van de scoreschalen centraal (schriftelijk) examen worden opgenomen in de mededelingen over de cijferbepaling die na de normering aan de scholen worden toegezonden. (zie 7.5). Bij alle centrale examenopgaven is ook het maximaal aantal te behalen punten vermeld. 14 / 19
7.4 Ondergrenzen van N Sinds 2006 heeft de normeringsterm N bij alle centrale examentoetsen een ondergrens van 0,0. 7.5 Bekendmaking normering eerste tijdvak Op woensdag 6 juni worden de normen voor de voor de beroepsgerichte programma's vmbo bekend gemaakt, op woensdag 13 juni die voor de algemene vakken vmbo en op donderdag 14 juni die voor de examens havo en vwo. Het tijdstip van bekendmaking is telkens 08.00 uur. De officiële bekendmaking is op www.eindexamen.nl; tegelijkertijd worden dezelfde gegevens ook op www.cito.nl gepubliceerd. Per vak wordt de normeringsterm N gepubliceerd en de bijbehorende tabel voor de omzetting van score naar cijfer. Uitsluitend in de gepubliceerde tabellen staan de juiste c.e. cijfers die bij iedere behaalde score moeten worden toegekend. De scholen ontvangen telkens voor de genoemde tijdstippen een e-mailbericht met het internetadres vanwaar de mededeling over de normering en de omzettingstabellen kunnen worden gedownload (zie onderdeel 1.13 van deze mededeling). Met deze gegevens zijn alle c.e.-cijfers en uitslagen te bepalen. tweede tijdvak De definitieve normering wordt op dezelfde manier bekend gemaakt als die in het eerste tijdvak, en wel voor alle schooltypen op woensdag 27 juni om 08.00 uur. 7.6 Vaststelling van het c.e.-cijfer Scholen stellen zelf het c.e.-cijfer vast volgens de daarvoor geldende regels voor omzetting van score naar cijfer. Voor deze regels wordt verwezen naar de Maartmededeling van 2000. De normering is voor alle centrale examens bindend, behalve voor het deel-cspe KB agrarische techniek en het deel-cspe agrarische bedrijfseconomie waarvoor als tijdelijke gewenningsmaatregel in 2007 geldt dat de normering niet bindend is (zie Septembermededeling III.5.4). Bij de aangewezen vakken krijgen de scholen het resultaat als score en cijfer toegezonden. Er hoeft daarbij geen omzetting van score naar cijfer meer plaats te vinden. 8. De bepaling van de uitslag. De Maartmededeling 2004 bevatte een toelichting op enkele uitslagregels voor met name het vmbo. Deze toelichting wordt herhaald in de digitale versie van de Maartmededeling 2007 op www.eindexamen.nl. 15 / 19
9. Mededelingen per vak voor 2007 Inhoudelijke mededelingen zijn gegeven in de Septembermededeling van 2006 over het examen 2007. De documenten waarnaar verwezen wordt staan alle op www.eindexamen.nl. 9.1 Nederlands algemeen Zie voor woordenboek gebruik bij Nederlands en spelling voor alle schoolsoorten deze Maartmededeling onder 1.10 respectievelijk 1.11. Nederlands havo en vwo Naar aanleiding van vragen met betrekking tot overschrijding van het aantal toegestane woorden bij het onderdeel samenvatting; Ook bij het centraal examen Nederlands havo en vwo in 2007 is de daarop betrekking hebbende vakspecifieke regel van toepassing: Het is de kandidaat toegestaan het genoemde maximumaantal woorden in de samenvattingsopgave met 10% van het aantal toegestane woorden te overschrijden. Indien door de kandidaat het aantal toegestane woorden met meer dan 10% wordt overschreden, worden voor de grotere overschrijding scorepunten afgetrokken. 9.2 Moderne vreemde talen havo en vwo Bij de examens havo en vwo wordt voor ieder examen (dus per taal en per schooltype) op www.cito.nl een model van een antwoordblad geplaatst. Tijdstip van plaatsing: eerste tijdvak 9 mei, tweede tijdvak 12 juni. Scholen zijn vrij om van deze model-antwoordbladen gebruik te maken. Voor de vmbo-examens (alle leerwegen) is bij de examenopgave een uitwerkbijlage gevoegd in hetzelfde aantal als de examenopgaven. De kandidaten dienen daarin het examen te maken. vmbo Vanuit scholen is gevraagd welke vaardigheden in het centraal examen moderne vreemde talen vmbo worden getoetst. Het antwoord op deze vraag is eenvoudig. In 2007 (en 2008) worden dezelfde vaardigheden getoetst als in 2006. Er verandert dus niets. Bij de volgende papieren versies van de examens wordt uitsluitend tekstbegrip getoetst: - BB en KB Engels; - BB/KB/GL/TL Duits, Spaans, Turks en Arabisch. - GL/TL Frans In de overige moderne vreemde talen examens in het vmbo komen ook andere vaardigheden aan de orde. 16 / 19
9.3 Aardrijkskunde havo en vwo De bronnen bij de opgaven in de examens aardrijkskunde havo en aardrijkskunde vwo (kaarten, teksten en grafieken e.d.) zijn in een apart bronnenboekje opgenomen. Bij het centraal examen 2007 krijgt de kandidaat een examen dat bestaat uit een opgaven- en een bronnenboekje. 10. Contactadressen bij de examens Waar voor wat in het kort: - wet- en regelgeving: helpdesk van CFI, ICO-VO (10.1) - pooling tweede correctie en bestelling opgaven: Examendiensten IB-Groep (10.2) - vragen m.b.t. levering van de examengegevens: IPO, IB-Groep (10.3) - bij vermoede onvolkomenheden in opgaven en correctievoorschriften: CEVO- Examenlijn (10.4) - problemen met installatie en/of werking software bij de afname van examens (Icthelpdesk) (10.5) - verstrekken afnamegegevens via WOLF: Cito (10.6) - aangewezen vakken 2e tijdvak: staatsexamencommissie (10.7) - afname of afwikkeling van de examens: inspectie (10.8) Kandidaten kunnen met opmerkingen terecht bij het LAKS. Kandidaten die één van bovenstaande instellingen met hun vragen benaderen worden in het algemeen doorverwezen naar het LAKS. Cito is niet de instantie die moet worden benaderd bij vermoede fouten in opgaven. Daarvoor neemt u contact op met de CEVO-Examenlijn (10.4). 10.1 Helpdesk examens, CFI, ICO/VO Voor vragen over wet- en regelgeving met betrekking tot eindexamens Postbus 606, 2700 ML Zoetermeer tel: 079-323 2444, fax: 079-323 3220 e-mail: icohelp@cfi.nl 10.2 IB-Groep Examendiensten Postbus 30158, 9700 LK Groningen; problemen met examenopgaven en pooling tweede correctie: 050-5998933 (doorkiesoptie: centraal examen voor schoolkandidaten) formulieren, diploma's, cijferlijsten: 050-5998933 (doorkiesoptie magazijnartikelen van examendiensten) fax: 050-5998899 e-mail: examens@ib-groep.nl 17 / 19
10.3 IB-Groep Informatiepunt Onderwijs (IPO) Vragen m.b.t. levering van de examengegevens: ipo@ib-groep.nl of telefoonnummer (050) 599 90 00. 10.4 Examenlijn CEVO Bij vermoede onvolkomenheden in examenopgave of correctievoorschrift Postbus 8128, 3503 RC Utrecht tel.: 030-2843055 e-mail: examen@cevo.nl 10.5 Ict-examenhelpdesk Dit jaar is er een ICT-examenhelpdesk ingericht voor problemen m.b.t. de installatie en de werking van de software die bij de examenafnames ingezet wordt. Voor openingstijden en veel gestelde vragen wordt u verwezen naar compex.cito.nl Telefoonnummer: (020) 430 24 30 U kunt ook een e-mail sturen naar: ictexamenhelpdesk@cito.nl 10.6 Cito Bij problemen met WOLF Postbus 1034, 6801 MG Arnhem tel.: 026-3521111 fax: 026-3521135 of mailto:wolf@cito.nl 10.7 Staatsexamencommissie Opgave kandidaten aangewezen vakken 2e tijdvak (zie 5.3) Informatie: 050-5998933, doorkiesoptie: 3 10.8 Inspectie voortgezet onderwijs De school neemt contact op met de eigen inspectie voor: - het doorgeven van wettelijk vereiste informatie, bij voorbeeld pta, aangepaste wijze van examineren op grond van artikel 55 en maatregelen op grond van artikel 5 van het eindexamenbesluit (ook bij het schoolexamen) Als bij het centraal examen op een school een afwijking dreigt van de normale gang van zaken voorafgaand aan, tijdens of in de afwikkeling van een examenzitting, dient de school dit probleem in eerste instantie zelf op te lossen. Een dergelijk probleem en de voorgenomen of reeds uitgevoerde oplossing dienen te worden gemeld aan de Inspectie, via een van de hieronder genoemde telefoonnummers. 18 / 19
Het eerstgenoemde nummer geeft toegang tot de voor uw district genoemde inhoudelijk medewerker, of een aangewezen vervanger. Geef daarbij duidelijk aan dat het om een examenzaak gaat en dat u de genoemde medewerker wilt spreken, of eventueel het nummer wilt hebben van de aangewezen vervanger. Het 06-nummer geeft in noodgevallen een directe verbinding met de inspecteur die voor uw district belast is met examenzaken. Scholen die vallen onder het RIK: Groningen: mw. I. Oomkens, tel 050-3686000 Zwolle: mw. J. Nijrolder, tel 038-4257820 inspecteur belast met het toezicht op de examens voor RIK Groningen en RIK Zwolle: dhr. dr.ir. A. Coenen 06-52354363 Utrecht: mw. M. Appel, tel 030-6690600 Inspecteur belast met het toezicht op de examens voor RIK Utrecht: mw. drs. C. van Cauwenberghe 06-52098530 Zoetermeer: mw. T. Keune, tel 079 3203333 Haarlem: mw. N. de Jonge, tel 023-5483489 Inspecteur belast met het toezicht op de examens voor RIK Haarlem en Zoetermeer: mw. P. van der Lingen 06-52354361 Eindhoven: mw. P. Krol, tel 040 2197000 Breda: mw. M. van Lookeren, tel 076-5244477 Inspecteur belast met het toezicht op de examens voor RIK Eindhoven en Breda: mw. drs. H.C. Onnekink 06-52354362 De voorzitter van de CEVO, drs H.W. Laan 19 / 19