Liturgie Leer-van-de-kerk-dienst Emmen, 26 oktober 2014 Thema: eerbied en vreze des Heren (met viering avondmaal) Welkom en mededelingen Votum Zegengroet Genade voor u en vrede van Hem die is en die was en die komt, en van de zeven geesten voor zijn troon, en van Jezus Christus, de betrouwbare getuige, de eerstgeborene uit de doden,en de heerser over de vorsten van de aarde. Amen Gezang 158 Viering Heilig Avondmaal. Lezen formulier V. Geloofsbelijdenis: Gezang 179b. Na de viering zingen Psalm 34:3,4,5 Gebed Schriftlezing: Romeinen 3:9-20 en 8:12-17 Zingen: Psalm 90:6 Preek. Tussenzang: Psalm 25:6,7 Amenlied: Psalm 111:3,6 Inzameling van de gaven. Slotzang: Gezang 107:1,4 Zegen Moge de Here u zegenen en u beschermen, moge de Here het licht van zijn gelaat over u doen schijnen en u genadig zijn, moge de Here u zijn gelaat toewenden en u vrede geven. (Amen) Eerbied en vreze des Heren Leer-van-de -kerk-dienst, door Jan Haveman, Emmen 26 oktober 2014 1
Preek voor Leer-van-de-kerk-dienst over eerbied en 'vreze des Heren', Emmen 26 oktober 2014 Wie is er bang voor God? [dia1] Moet je bang zijn voor de HERE? We hebben vandaag als gemeente weer de maaltijd van de Heer mogen vieren. [dia2] Dat bepaalt ons allereerst inderdaad bij iets heel ernstigs, iets wat heel erg is, nl onze zonde. Dat er kwade gedachten in ons zijn, dat we slechte, verkeerde dingen doen, dat is nooit goed te praten, het is vreselijk, het vloekt aan alle kanten met de heerlijkheid en de heiligheid van God. Even dat beeld van twee week terug: krampachtig dat stukje appel in die fles vasthouden en maar zo moeilijk los kunnen laten. Dat fundamentele dat we steeds weer de neiging hebben onszelf in elk geval innerlijk in het middelpunt te zetten, en zelf baas willen zijn, dat het moet gaan zoals ik wil. [dia3] Daar is alle ellende mee begonnen, eeuwen geleden in dat onvoorstelbaar mooie Paradijs waar alles zo heerlijk goed was. En dan toch niet langer: U bent God, nee: ik wil god zijn. Zonde, zonde, zonde! Denken dat het allemaal om jou draait. Denken dat God er is voor jou. Dat de HERE je leven toch wel een beetje aangenaam moet maken en leuk en gezellig en niet al te moeilijk. Dat God er is om jou te pleasen. Maar het is de omgekeerde wereld. God is er niet voor ons wij zijn er voor Hem. De HERE is er niet om ons te pleasen, wij zijn er om Hem te pleasen (even plat gezegd). [dia4] Ik heb u al eerder verteld dat ik denk dat dit ons grootste probleem is, dat dit ons het meest parten speelt tegenwoordig: hoe wij ons de HERE voorstellen. God is heel menselijk geworden, heel erg eentje van ons. En dan denkt God zoals wij denken (of zou dat op z'n minst toch wel moeten denken). En dan wil God wat ik wil (of zou vooral moeten willen). Nog brutaler is de gedachte dat wij God hebben bedacht. Omdat mensen behoefte hebben aan een 'mysterieus iets' hebben ze zich een god gecreeerd. Alle tijden door hebben immers eigenlijk alle volkeren op aarde zich wel een of meer goden voorgesteld. Het fenomeen 'god' voorziet in een behoefte... Maar het is de omgekeerde wereld. Wij hebben niet God bedacht toe nou toch! God heeft ons bedacht. God voorziet niet in onze behoefte, wij voorzien in zijn behoefte. Althans: dat was de bedoeling toen de mens geschapen werd: dat wij als Gods evenbeeld de aarde zouden beheren en bewaren. Dat de mens niet gehinderd door kennis van goed en kwaad, in volledige harmonie zou leven in relatie [dia5] tot zijn Schepper, in relatie tot zijn medemens/naaste, in relatie tot al het geschapene, en in relatie tot zichzelf. Maar door ons 'vasthouden van de vrucht' is in al die relaties [dia6] een breuk gekomen. Aan alle kanten is het kapot gemaakt. Zonde, zonde, zonde! En denk nou niet: ach het valt toch nog wel een beetje mee? Het valt absoluut niet mee. Wat kapot maakt is nl niet alleen dat we zonde doen, maar dat wij zondig zijn tot op het bot. Zonde doen, zondig zijn, het is vreselijk. Eerbied en vreze des Heren Leer-van-de -kerk-dienst, door Jan Haveman, Emmen 26 oktober 2014 2
Zonde doen, zondig zijn, het is zo erg dat [dia7] Gods enige Zoon Jezus Christus ervoor op het vervloekte kruis moest. Alle consequentie van zonde en zondigheid heeft Jezus op zich genomen en gedragen. Tot in het allerdiepste, het helse, het totaal van God en mensen verlaten zijn. Zo erg is de zonde. Doe daar alsjeblieft nooit luchtigjes over, alsof het vanzelsprekend, logisch is dat Jezus het gedaan heeft. Nee: het is een groot wonder, een onvoorstelbaar teken van Gods liefde en genade, dat Hij wat wij aan alle kanten kapot hebben gemaakt, dat de HERE dat zelf weer herstelt, heelt, goed maakt. Ja: en dat door het leven van zijn Zoon, door in feite zichzelf te geven, te offeren. Hij voor jou/mij. Jouw schuld/zonde, jouw rugzak/last, neemt hij van je af, en draagt het zelf. En dat is het andere wat we vandaag in de maaltijd van de Heer mogen proeven. Niet alleen hoe erg onze zonde is, maar ook hoe onvoorstelbaar veel de HERE van ons houdt. Je proeft het in alle vezels van je bestaan dat jij Hem zo lief bent, dat Hij zijn leven wel voor je wilde geven. [dia8] De vraag was: wie is er bang voor God? En moet je bang zijn voor de HERE? Welk antwoord zou u/jij daar nu op geven? (denk daar 's even over na) [stilte] Zingen: Psalm 25:6,7 Als het in de bijbel over 'de vreze des Heren' gaat, zijn er ook die twee kanten. De eerste keer dat het woord 'vrees' voorkomt is in Genesis 3, dag is meteen nadat de mens de vrucht vastpakt in het Paradijs. [dia10] Dan roept de HERE de mens: waar ben je? En blijkt dat de mens zich heeft verstopt. Waarom? Omdat hij bang is. Ik hoorde U in de tuin en werd bang omdat ik naakt ben... (3:10) Zonde, kennis van goed en kwaad, maakt de mens angstig, bang, allereerst voor God. Die angst, dat bang-zijn voor de HERE, is begrijpelijk. Want de HERE is heilig. Heel de geschiedenis door zie je daarom vrees voor die heiligheid van God. Als Mozes de HERE ontmoet in de brandende braamstruik, durft hij z'n gezicht niet naar de HERE te richten: Mozes bedekte zijn gezicht want hij durfde niet naar de HERE te kijken. (Exodus 3:6) [dia11] Het volk Israël is bang dat het zal sterven wanneer de HERE in al zijn majesteit en heerlijkheid aan hen verschijnt bij de berg Horeb (20:18), net als later, wanneer Mozes terugkomt van de top van de berg en de 'heerlijkheid van de HERE' hem omstraalt (34:30). Na het vreselijke ongeluk met de ark (de verbondskist) van de HERE, waarbij Uzza de ark wil vastpakken wanneer die valt, maar daarbij sterft, is David eerst kwaad, maar daarna bang (2 Samuel 6:9) en daar kun je je wel wat bij voorstellen, denk ik. Maar ook in het Nieuwe Testament is er die vrees bij de ontmoeting met God. Denk aan de herders, wanneer het engelenleger verschijnt bij de geboorte van Jezus. [dia12] Denk aan wanneer Jezus zee en wind bestraffend toespreekt waardoor zij tot bedaren komen, of wanneer Hij zijn machtige wonderwerk van genezing doet. Denk aan de 'verheerlijking op de berg', of Jezus verschijningen na zijn dood en opstanding. Maar [dia13] is het dan echt de bedoeling van God dat zijn heiligheid en heerlijkheid je bang maken voor Hem? Moet je bang zijn voor de HERE? Nee! Want iedere keer als de HERE in zijn majesteit verschijnt, zegt Hij (of een engel) juist: wees Eerbied en vreze des Heren Leer-van-de -kerk-dienst, door Jan Haveman, Emmen 26 oktober 2014 3
niet bang! Vrees niet. De HERE wil wat anders. Hij wil dat het besef van zijn aanwezigheid zich [dia14] ontwikkelt van angst naar aanbidding, van bang-zijn voor Hem naar eerbied voor Hem. Heel mooi zie je dat terug in Exodus 20:20. Het volk Israël is dan bij de berg Horeb, en getuige van de donderslagen en lichtflitsen, het schallen van de ramshoorn en de rook die van de berg komt. Het is allemaal geweldig imponerend, het volk bibbert en beeft er van, en wil wel wegkruipen. Maar wat zegt Mozes dan: [dia15] Wees niet bang, God is gekomen om u op de proef te stellen en u met ontzag voor Hem te vervullen, zodat u niet meer zondigt. [Wel mooi om op deze bijbelzondag daar nog even de BGT naast te zetten: [dia16] Jullie hoeven niet bang te zijn. God is gekomen om te zien of jullie Hem vertrouwen. Hij wil dat jullie eerbied voor Hem hebben. Want dan zullen jullie doen wat Hij wil.] Het woord dat hier met bang en ontzag/eerbied vertaald is, is in het Hebreeuws hetzelfde woordje. En het is dus de bedoeling dat er in de werkelijkheid van God [dia17] een beweging op gang komt van vrees in de zin van angst voor de HERE naar vrees als ontzag en eerbied voor Hem, waardoor je ook gaat doen wat Hij wil, en niet zondigt. Daarmee ben je bij de kern. Het bijbelse 'vrezen' is een tweeduidig woord. Het gaat [dia18] enerzijds om ontzag en eerbied voor de HERE, vanuit het besef dat je nooit op hetzelfde niveau staat als Hij: Hij is God de HERE onze Schepper, wij zijn zijn schepselen, mens, en daarbij ook nog 's in zonde gevallen. Wie zou zich ooit met God willen meten of vergelijken? Jesaja 40 zegt daar mooie dingen over. [dia19] Tegelijk is het bijbelse 'vrezen' dat je door het ontzag en de eerbied voor de HERE je leven aan de HERE gaat toewijden. Deuteronomium 10:12,13 [dia20] bedenk dat de HERE uw God niets anders van u vraagt dan dat u ontzag voor Hem toont, dat u de weg volgt die Hij wijst, dat u Hem liefhebt, hem met hart en ziel dient en zijn geboden en wetten naleeft; dan zal het u goed gaan. Een rode draad door de bijbel is dat deze 'vreze des Heren' [dia21] het begin van wijsheid is. Echt wijs, zeer verstandig, goed op je toekomst voorbereid ben je als je de HERE vreest. De mens die de HERE vreest laat in heel z'n doen en laten zien dat God nummer 1 is, de belangrijkste in zijn/haar leven. Zie je wel, daar heb je weer die verschuiving: [dia22] van mens/ik naar God in het midden! Voor je gevoel ben je dan je vrijheid kwijt, want je mag/kan immers niet meer zelf bepalen wat je wil dom dus! Maar de bijbel laat steeds zien dat je wijs bent als je niet doet wat je zelf wil maar wat God wil. En waarom is dat dan wijs? Omdat leven als eigen baas, los van God, doodloopt. Letterlijk en figuurlijk dood loopt. [dia23] Je moet pas echt bang voor God zijn als je doet alsof Hij niet bestaat. Want Gods toorn, zijn woede is de keerzijde van zijn liefde, zijn barmhartigheid en genade. Bedenk goed: als jij zelf niet weten wil van God en zijn liefde en genade, dan zal Hij die ook niet aan je bewijzen. [dia24] Huiveringwekkend is het te vallen in de handen van de levende God. Dat staat niet in het OT, maar in Hebreeen 10:31. En even verder in 12:29 staat nog: [dia25] Onze God is een verterend vuur. Inderdaad, wie zou dan niet bang zijn, los van God?! Maar degene die de HERE vrezen zeggen vol vertrouwen: De HERE is mijn helper, ik heb niets te vrezen. Wat zouden mensen mij kunnen doen? (Hebreeen 13:6) Onze Heiland zegt over die twee kanten van het vrezen: [dia26] Wees niet bang voor hen die wel het lichaam maar niet de ziel kunnen doden. Wees liever bang voor Hem die in staat is en ziel en lichaam om te laten komen in de Gehenna. (Matteus 10:28) Eerbied en vreze des Heren Leer-van-de -kerk-dienst, door Jan Haveman, Emmen 26 oktober 2014 4
En dan zegt de Heer er gelijk bij: [dia27] Wat kosten twee musjes? Zo goed als niets. Maar er valt er niet één dood neer als jullie Vader het niet wil. Bij jullie zijn zelfs alle haren op je hoofd geteld. Wees dus niet bang, jullie zijn meer waard dan een hele zwerm mussen. (:29-31) De Here vrezen, eerbied, ontzag voor Hem hebben, heeft dus gevolgen voor je dagelijks leven: [dia28] je hoeft niet langer bang te zijn voor God; maar je wilt Hem juist eren door naar Hem te luisteren en zijn wil te doen; dat wordt zichtbaar in hoe je met al die relaties omgaat: in je houding naar God, in je houding naar andere mensen/je naaste, in je houding t.o.v. de schepping (natuur/milieu) en ook in hoe je tegen jezelf aankijkt. Een paar voorbeelden. [dia29] Het begint met ontzag voor de HERE. Kom steeds weer onder de indruk van zijn grootheid, zijn macht, zijn heerlijkheid en heiligheid. Dat gevoel dat de Israëlieten hadden aan de voet van de Horeb. Dat gevoel dat je kan hebben op vakantie, hoog boven op zo'n majestueuze berg wat is God dan groot, en wat ben jij als mens maar klein. En laat dat besef dan vervolgens steeds weer doorwerken en doorklinken. [dia30] In hoe je over de HERE praat. In hoe je met de HERE praat. Klinkt daar echt eerbied in door? Pas op dat het niet familiair wordt, alsof de HERE je buurman of vriendje is. De HERE is GOD, laat dat voelen en merken. [dia31] Welke houding neem je bij het bidden aan? Welke woorden gebruik je? Spreken uit woorden en houding dat je beseft tegen wie je spreekt? Het is wat dat betreft zo jammer dat we het knielen zijn verleerd. Want dat is zo'n prachtige manier waardoor je heel lijfelijk, met je hele lichaam, eerbied voor de HERE kunt laten zien. [dia32] Maak het concreet in je leven van de dag. Bij het maken van keuzes: wat doe je wel, wat doe je niet betrek je daar de HERE bij? Wil je dan luisteren naar wat Hij erover zegt in de bijbel, wil je daar gehoorzaam aan zijn? Echt volgeling van Jezus Christus? Naaste zijn? Zo kun je laten zien dat je de HERE vreest. Laten we zo bekend staan, persoonlijk, en gezamenlijk, als mensen, als een gemeente, waar diepe eerbied is voor de God, aan wie we zoveel te danken hebben. Amen [dia33] Eerbied en vreze des Heren Leer-van-de -kerk-dienst, door Jan Haveman, Emmen 26 oktober 2014 5