BouwdetailWijzer Beton- en Gevelsystemen www.archidat.nl
De BouwdetailWijzer Beton- en Gevelsystemen De serie BouwdetailWijzer bestaat uit praktische handboeken om uitgekiend te detailleren, met name voor ontwerpende, uitvoerende en controlerende partijen in de bouw. De boeken kennen een heldere opbouw en voldoen aan het huidige Bouwbesluit en NEN-normen. In elke uitgave zijn circa vijfenzeventig oplossingen opgenomen voor essentiële gebouwknooppunten. Bij deze uitgave BouwdetailWijzer Beton- en Gevelsystemen De BouwdetailWijzer bestaat uit de volgende delen: BouwdetailWijzer Beton- en Gevelsystemen BouwdetailWijzer Dak- en Gevelopeningen ISBN 978-90-79271-15-3 Archidat augustus 2010 www.bouwcad-online.nl 1
Samenstelling: ing. Max de Jong ing. Jourdain Martens Ontwerp en opmaak: KiaOramedia Alphazet Prepress Uitgever: Archidat B.V., Max de Jong (bouwtechnisch bedrijfskundige) Adres: Julianalaan 1, 2341 EN Oegstgeest Postbus 116, 2340 AC Oegstgeest Telefoon: (071) 519 19 60 Fax: (071) 519 19 61 Helpdesk: (071) 519 19 52 E-mail: info@archidat.nl Website: www.archidat.nl Archidat augustus 2010 Algemene voorwaarden Op alle overeenkomsten van Archidat B.V. zijn de Algemene Voorwaarden van toepassing die zijn gedeponeerd bij de Kamer van Koophandel in Leiden. Alle rechten voorbehouden Niets uit deze uitgave mag zonder uitdrukkelijke, voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm, beeldplaat, magnetische schijf of band, opslag in een door derden toegankelijk raadpleegsysteem, of op welke wijze dan ook, elektronisch, mechanisch of anderszins. Dit verbod betreft tevens de gehele of gedeeltelijke bewerking. De uitgever verklaart dat deze uitgave op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld; evenwel kan de uitgever op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. De uitgever aanvaardt dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op bedoelde informatie. Gebruikers van deze uitgave wordt met nadruk aangeraden deze informatie niet geïsoleerd, maar uitsluitend in combinatie met hun professionele kennis te gebruiken, en de gebruikte informatie op zijn juistheid te toetsen. BouwdetailWijzer Beton- en Gevelsystemen Losse verkoopprijs 79 Doorlopend abonnement 59 Excl. 6% BTW 2 www.bouwcad-online.nl
Voorwoord Kwalitatief goede details hebben een positief effect op het hele bouwproject. De kwaliteit van een project wordt immers voor een groot deel bepaald door de kwaliteit van de toegepaste producten en de detailleringen die als basis dienen voor de verwerking. Dat klinkt heel logisch, maar het uitwerken of raadplegen van deze details is vaak een stuk moeilijker. Waar vind je de juiste detaillering en is het detail in de praktijk wel uitvoerbaar of hoe weet je of de detaillering voldoet aan alle eisen en voorschriften? Producenten en leveranciers beschikken over veel kennis en ervaring en spelen in dit proces een belangrijke rol. Zij weten als geen ander hoe hun product toegepast dient te worden. Dit is dan ook de reden dat Archidat is gestart om samen met producenten en leveranciers van bouwproducten een serie leveranciersgebonden bouwdetails te ontwikkelen. Met deze BouwdetailWijzer beschikt u over de eerste uitgave van deze nieuwe serie bouwdetails. Archidat Max de Jong Directeur www.bouwcad-online.nl 3
Inhoudsopgave Voorwoord 3 Algemene achtergrondinformatie over bouwdetails 7 Ontwerpuitgangspunten 8 : Bewuste keuzes op detailniveau verbeteren bouwproces 10 : Constructieve fouten door crisis niet ondenkbaar 26 : Innoverend vermogen sterktste troef 42 Weber-Beamix: Bouwkosten en details wezenlijk onderdeel van ontwerpproces 58 Overzicht Archidat producten 76 www.bouwcad-online.nl 5
Algemene achtergrondinformatie over bouwdetails Inleiding Bij de voorbereiding van bouwplannen gaat veel aandacht uit naar de vraag: wat is haalbaar? Eisen en wensen zullen getoetst moeten worden aan regelgeving, budget en uitvoerbaarheid. Alle partijen die betrokken zijn bij het initiatief, het ontwerp en de uitvoering van bouwplannen hebben behoefte aan goede en overzichtelijke bouwdetails. Bouwdetails weerspiegelen de mogelijkheden en oplossingen van de gekozen bouwmethodiek. De keuze voor een bepaalde bouwmethodiek is afhankelijk van uiteenlopende factoren. De meest essentiële factoren die de uiteindelijke keuze voor een bouwmethodiek bepalen zijn: Ontwerp Projectgrootte Bouwplaats Beoogde bouwtijd Seriematigheid Materiaaleigenschappen Kostenfactoren Ervaring Uitvoerbaarheid Daarnaast zijn er nog vele andere randvoorwaarden die de keuze voor een bepaalde bouwmethodiek kunnen beïnvloeden. Deze editie van de BouwdetailWijzer gaat in op de productoplossingen van vooraanstaande producenten en leveranciers in de bouwkolom. De volgende producenten en leveranciers zijn in deze editie opgenomen; Leeswijzer De BouwdetailWijzer bestaat uit in de praktijk veel toegepaste knooppunten en detailoplossingen van de eerder genoemde producenten en leveranciers. De bouwdetails zijn gerangschikt in een logische volgorde. Middels de tabbladen aan de rechterzijde van de bladzijden kunnen de oplossingen van de verschillende producenten en leveranciers snel worden vergeleken. De beschikking over uitgewerkte bouwdetails is echter geen garantie voor de toepassing van de juiste materiaalkeuze en detaillering. Inzicht in bouwtechniek, ontwerpproces en bouwproces zijn eveneens noodzakelijk. De BouwdetailWijzer bevat een selectie van veel geraadpleegde en interessante bouwdetails. Interpretatie van de bouwdetails in afwijkende situaties dient weloverwogen te gebeuren. De bouwdetails zijn zo veel mogelijk overeenkomstig de gangbare bouwpraktijk ontwikkeld in samenwerking met de producenten en leveranciers. Dit wil zeggen dat nieuwe producten en bouwtechnieken en ook ontwikkelingen als duurzaam bouwen op de voet gevolgd worden. De meest actuele trends, regelgevingen en technieken worden door Archidat vertaald in de bouwdetails. Voor de gebruiker van deze informatie is het daarom van belang steeds de meest recente gegevens te gebruiken. Raadpleeg voor een volledig overzicht van de bouwdetails www.archidat.nl www.bouwcad-online.nl 7
Ontwerpuitgangspunten Voor een goede toepassing van de bouwdetails is het van belang kennis te nemen van enkele aanbevelingen en ontwerpuitgangspunten. Keuze voor een bepaalde bouwmethodiek brengen specifieke aanbevelingen met zich mee. De algemeen toepasbare aanbevelingen en uitgangspunten worden in dit hoofdstuk behandeld. De specifieke aanbevelingen van de in dit boek opgenomen productenten en leveranciers worden per toegepast product in de afzonderlijke bouwdetails beschreven. Algemeen Zorg voor voldoende naad- en kierdichting tussen de verschillende constructiedelen. Dit voorkomt lucht- en geluidstransport. Breng folies ten behoeve van vochtkering overlappend aan. Dit voorkomt vochtdoorslag. Gebruik duurzame materialen en pas bij voorkeur handelsmaten toe. Zorg ervoor dat materialen met verschillende uitzetcoëfficiënten niet koud op elkaar worden aangesloten. Pas zo nodig schuim, rubber, vilt of iets soortgelijks toe om scheurvorming te voorkomen. Beperk thermische overdracht en geluidsoverdracht door toepassing van isolatie en voldoende dilatatie. Fundering Houd de isolatie minimaal 60 mm vrij van de fundering of breng een strook isolatie met gesloten cellen aan ter plaatse van de funderingsbalk. Dit voorkomt vochtopname van de isolatieplaat. Pas indien mogelijk een geïsoleerde funderingsbekisting toe om koudebruggen te beperken. Breng een strook folie aan bij aanhechting tussen metselwerk en funderingsbalk. Dit voorkomt scheurvorming van de gevel en voert het lekwater af. Ventileer de kruipruimte. Dit voorkomt vocht- en schimmelproblemen. Pas bij een gemetseld buitenblad, bij voorkeur op de eerste 10 metsellagen, hardgebakken stenen toe. Dit voorkomt vochtopname van de gevel. Gevelopeningen Beperk de toetreding van ongedierte door openingen, zoals stootvoegen, afstand tussen latei en kozijn en dergelijke, niet groter te maken dan 10 mm. Zorg voor voldoende waterkerende lagen ter plaatse van gevelopeningen. Zorg voor voldoende naad- en kierdichting tussen de verschillende onderdelen van ramen en deuren. Dit voorkomt luchttransport. Ontwerp de opstanden ter plaatse van deuren, zoals dorpels, maximaal 20 mm boven het niveau van de afgewerkte vloer. Breng een onderdorpel van duurzaam materiaal aan. Dit voorkomt of beperkt onderhoud aan het gebouw. Voorkom vervuiling van de gevel door goede waterafvoer te realiseren met behulp van dorpels of waterslagen. Zorg voor een overstek van minimaal 30 tot 40 mm afhankelijk van de toegepaste producten en materialen. Vloeren Breng een krimpnet in de dekvloer aan bij wisseling van de ondergrond. Dit voorkomt scheurvorming. Breng ter plaatse van de vloeroplegging indien noodzakelijk een akoestisch materiaal aan. Dit voorkomt of beperkt geluidstransport. Zorg ervoor dat de dekvloer en harde vloerafwerking vrijgehouden worden van wanden en onderdorpel door toepassing van een kantstrook. Dit voorkomt scheurvorming en geluidsoverdracht. 8 www.bouwcad-online.nl
Gevels Ontwerp bij een gemetselde gevel een luchtspouw van 40 mm. Hiermee wordt een minimale luchtspouw van 30 mm in de praktijk gerealiseerd ten behoeve van spouwventilatie. Zorg voor voldoende spouwventilatie. Dit voorkomt vochtproblemen. Breng open stootvoegen in het metselwerk aan ten behoeve van spouwventilatie en vochtafvoer. Beperk vervuiling van opspattend water door een grindlaag aan te brengen ter plaatse van de gevel. Breng voldoende dilatatievoegen aan. Dit voorkomt scheurvorming in gevel en constructie. Daken Houd rekening met de dakopbouw. Bij traditionele kapconstructies dient een waterwerende en dampdoorlatende laag aangebracht te worden. Bij prefab dakelementen zijn deze doorgaans in de fabriek aangebracht. Om vochtproblemen te voorkomen dient er voldoende ventilatieruimte aanwezig te zijn tussen dakconstructie en dakbedekking. Plaats een vogelschroot ter voorkoming van ongedierte ter verbetering van de ventilatie. Zorg voor voldoende stelruimte voor het plaatsen van de muurplaat. Voorkom dat water naar de gevel afgevoerd wordt, indien de hemelwaterafvoer verstopt raakt. www.bouwcad-online.nl 9
: Bewuste keuzes op detailniveau verbeteren bouwproces HALFEN maakt gebouwen mogelijk, het motto van het bedrijf dat specialist is op het gebied van beton-, gevelverankering en montagetechniek. Hier in Nederland bestaat de corebusiness van vooral uit projecten waarin metselwerkondersteuningen en lateien verwerkt worden. Eerst veelal in de prestigieuze kantoorprojecten, maar door een neergang in de utiliteitsbouw is het bedrijf de laatste jaren een steeds grotere rol gaan spelen binnen de woningbouw. Alferink: Als je kijkt naar de hedendaagse woningbouw, dan is er enorm veel veranderd in het gevelbeeld. HALFEN uit Borne (voorheen Enter) maakt deel uit van de internationale Group. Het bedrijf, met circa dertig werknemers, beschikt daarmee over de voordelen van een grote speler in de markt, maar kent anderzijds de charme van een klein, flexibel, familieachtig bedrijf. Ronald Alferink (41), Salesmanager Projecten, kan er uitvoerig en gepassioneerd over meepraten. Alferink werkt zelf al weer zeventien jaar bij het bedrijf uit Twente. We zijn hier geen van allen gladde verkopers. We zijn allemaal techneuten en gaan voor toegevoegde waarde en de relatie. Co-maker Het liefst vervult het bedrijf een co-maker-achtige relatie. Als co-maker zijn we echte partners, legt Alferink uit. Dat houdt in dat bedrijven echt alles met ons doen. Ze weten gewoon wat wij doen, hoeveel energie wij stoppen in de kwaliteit van onze producten, de engineering en ondersteuning. Als voorbeeld noemt Alferink een aannemer die op voorhand al een detailboekje opstuurt om er op te schieten. Hij bewondert die houding. Er zijn altijd moeilijke knooppunten. Moet je hier kijken wat er allemaal is getekend. Hij wijst naar een detail dat voor hem ligt. Je hebt metselwerk, binnenspouwbladen, een vloer, kozijnen, een suskast, rolluiken, metselwerkondersteuningen, spouwankers, een waterkering. En dat alles komt bij elkaar. Het geeft volgens Alferink genoeg gesprekstof. Salesmanager Projecten Ronald Alferink Ontwerpvrijheid Je ziet dat er een hele ontwikkeling heeft plaatsgevonden door de jaren heen, vertelt Alferink. Twintig jaar geleden was het bijna onvoorstelbaar dat wij ook zouden voorkomen in kleinschalige woningbouw, ééngezins- en laagbouw - woningen. Nou, op dit moment zit het er vol mee; grote puien, dubbele deuren met zijlichten daarnaast. Als je dan een dagmaat van vier meter hebt, dan lukt dat niet meer met een latei. Je zult dan metselwerkondersteuningen moeten gebruiken, vervolgens is de overspanning oneindig, want je hangt alles op aan de vloer, aan de constructie. In die zin dragen de producten van HALFEN in hoge mate bij aan een stuk ontwerpvrijheid. Kolommetjes op de hoeken worden overbodig, een eerste verdieping die helemaal naar voren komt kragen. Zomaar wat voorbeelden. Advies op gebied van detailleringen is daarbij geen overbodige luxe. Probleem Alferink pakt een blanco vel en schetst welk probleem zich kan voordoen op detailniveau. Het heeft heel vaak te maken met spouwankers in combinatie met de waterkering boven een kozijnopening. Hij laat zien hoe er regelmatig scheuren in het metselwerk boven een opening komen, doordat er in verband met de waterkering onvoldoende spouwankers worden toegepast. Dat kun je oplossen door een dubbele waterkering toe te passen, vertelt Alferink. We hebben besloten dit op detail te zetten. Het is een advies en we proberen er in ieder geval de mensen mee aan het denken te zetten. Laat ze maar zeggen hoe het anders moet. Dan komt het in ieder geval op detail te staan. Daarmee maak je van te voren wél een bewuste keuze en doe je er alles aan om te zorgen dat het uiteindelijk goed gaat. 10 www.bouwcad-online.nl
Aannemer De salesmanager ziet het als taak van de aannemer om een steeds meer coördinerende rol te gaan vervullen, de juiste adviserende partners om zich heen te verzamelen om uiteindelijk met de kritieken van alle kanten tot een optimaal detail te komen. Dan hoeft hij niet tijdens de uitvoering met keuzes geconfronteerd te worden die op dat moment ad hoc besloten moeten worden. Vooral de grote bedrijven waar HALFEN mee samenwerkt zijn bereid om te investeren in engineering. Dan kan je gewoon het goedkoopste bouwen. Daar ben ik van overtuigd. Investeren in voorbereiding is eigenlijk details ontdekken. Samen praten, samen details Metselwerkondersteuningen bij nieuwbouwproject IJburg in Amsterdam, Steenhuis Bukman Architecten maken. Daar is heel veel in te doen. Met kleine aanpassingen van een detail is er volgens Alferink al heel veel geld voor een aannemer te verdienen. Of anders gezegd; ook veel onnodige kosten te besparen. Detailleringen Juist op het gebied van metselwerkondersteuningen en lateien heeft HALFEN een flink aantal details aangeleverd voor de website Bouwcad-online, maar ook op het gebied van gevelplaatverankering, natuursteenverankering, sandwichplaatverankering en koudebrugonderbrekingen voor balkon- en galerijplaten. Volgens Alferink is de deelname aan Bouwcad-online ook typisch een voorbeeld van een co-maker-samenwerking. We zijn een bedrijf dat niet alleen een product wil leveren, maar veel meer voor een klant wil doen. Dat is een van onze belangrijkste speerpunten, al jaren. Dat wordt ook gewaardeerd in de markt. Dat doe je dus door alle processen te optimaliseren; bestickering van de pallets op de bouwplaats, begeleiding, het adviseren over detaillering. Met Bouwcadonline heb je in feite een partner erbij, waardoor je mensen aan het denken kunt zetten met je detaillering. www.bouwcad-online.nl 11
- bouwdetail 002 Buitenwand met verdiepingsvloer en raamopening Metselwerkverankering - (Baksteen-) betonverankering 365 100 60 40 140 25 wandopbouw metselwerk luchtspouw waterwerende, dampdoorlatende isolatieplaat stijlen 38x140 mm isolatieplaat dampremmende laag dubbel plaatmateriaal hamerkopbout type HS in ankerrail type HTA waterkerende laag metselwerkondersteuning type WS met DP-optie X -35 35 K kantstrook vloeropbouw vloerafwerking dekvloer PE-folie geluidsisolatie uitvlaklaag breedplaatvloer 250 30 20 50 20 open stootvoeg t.b.v. vochtafvoer hamerkopbout type HS in ankerrail type HTA V luchtdichte aansluiting zelfregulerend ventilatierooster prefab betonnen latei voorzien van waterhol spouw afsluiten waterkerende laag luchtdichte aansluiting luchtdichte aansluiting raamopening negge hardhout kozijn 67x114 mm hardhout raam 54x67 mm isolerende HR++ beglazing dagkant 70 114 181 12 bouwdetails gemaakt door Archidat - www.bouwcad-online.nl
- bouwdetail 006 Buitenwand met verdiepingsvloer en raamopening Metselwerkverankering - (Baksteen-) betonverankering 370 100 40 130 100 wandopbouw metselwerk luchtspouw spouwisolatie gestapeld binnenspouwblad kantstrook vloeropbouw vloerafwerking dekvloer PE-folie geluidsisolatie uitvlaklaag breedplaatvloer folie ter voorkoming van scheurvorming kimblok kimspecie hamerkopbout type HS in ankerrail type HTA metselwerkondersteuning type WS met DP-optie X -35 35 K 250 30 20 50 20 waterkerende laag open stootvoeg t.b.v. vochtafvoer V flexibele aansluiting veeranker boutanker prefab betonnen latei voorzien van waterhol glijfolie prefab betonnen latei waterkerende laag luchtdichte aansluiting max.10 mm luchtdichte aansluiting raamopening negge hardhout kozijn 67x114 mm hardhout raam 54x67 mm isolerende HR++ beglazing dagkant 70 114 186 bouwdetails gemaakt door Archidat - www.bouwcad-online.nl 13
- bouwdetail 009 Buitenwand met verdiepingsvloer en raamopening Metselwerkverankering - Hoeklijnvormige metselwerkondersteuning 450 100 40 130 180 wandopbouw metselwerk luchtspouw spouwisolatie i.h.w. gestorte betonwand i.h.w. gestorte kim lijmanker type HB-V -35 35 K kantstrook vloeropbouw vloerafwerking dekvloer PE-folie geluidsisolatie uitvlaklaag breedplaatvloer 250 30 20 50 20 waterkerende laag metselwerkondersteuning type G met DP-optie X open stootvoeg t.b.v. vochtafvoer Wv voldoende ruimte tussen hoeklijn en kozijn waterkerende laag luchtdichte aansluiting luchtdichte aansluiting raamopening negge hardhout kozijn 67x114 mm hardhout raam 54x67 mm isolerende HR++ beglazing dagkant 70 114 266 14 bouwdetails gemaakt door Archidat - www.bouwcad-online.nl
- bouwdetail 014 Buitenwand met balkon of galerij Metselwerkverankering - Hoeklijnvormige metselwerkondersteuning wandopbouw metselwerk luchtspouw gestapeld binnenspouwblad folie ter voorkoming van scheurvorming kitvoeg vloeropbouw vloertegels lijmlaag egalisatielaag breedplaatvloer lijmanker type HB-V waterkerende laag open stootvoeg t.b.v. vochtafvoer X K 250 25 horizontale dilatatie voorzien van kitvoeg op rugvulling metselwerkondersteuning type KW flexibele aansluiting veeranker 100 40 100 240 voldoende ruimte t.b.v. uitzetten metselwerk bouwdetails gemaakt door Archidat - www.bouwcad-online.nl 15
- bouwdetail 016 Buitenwand met balkon of galerij Metselwerkverankering - Hoeklijnvormige metselwerkondersteuning wandopbouw metselwerk luchtspouw gestapeld binnenspouwblad folie ter voorkoming van scheurvorming balkon-/galerijplaat hamerkopbout type HZS in ankerrail type HZA waterkerende laag open stootvoeg t.b.v. vochtafvoer V X metselwerkondersteuning type KW K plafondopbouw stijlen 28x80 mm regelwerk 28x45 mm plafondbekleding 10 28 83 240 60 16 bouwdetails gemaakt door Archidat - www.bouwcad-online.nl
- bouwdetail 018 Buitenwand Gevelplaatverankering waterkerende laag verstifting type HFV horizontale dilatatie voorzien van kitvoeg op rugvulling let op opening t.b.v. vochtafvoer wandopbouw prefab beton gevelplaat luchtspouw vochtbestendige isolatieplaat prefab beton wandelement gevelplaatanker type FPA-3 trek/druk huls met bout type DS 100 30 120 150 400 bouwdetails gemaakt door Archidat - www.bouwcad-online.nl 17
- bouwdetail 024 Buitenwand met verdiepingsvloer Gevelplaatverankering opbouw vliesgevel isolerende beglazing aluminium achterconstructie aansluiting voldoende waterdicht uitvoeren waterkerende laag borstweringanker type BRA-AJ bevestiging achterconstructie vloeropbouw vloerafwerking dekvloer PE-folie geluidsisolatie uitvlaklaag breedplaatvloer 250 30 20 50 20 100 30 120 150 400 haakkopbout type HS in ankerrail type HTA flexibele en luchtdichte aansluiting wandopbouw prefab beton gevelplaat luchtspouw vochtbestendige isolatieplaat prefab beton wandelement 18 bouwdetails gemaakt door Archidat - www.bouwcad-online.nl
- bouwdetail 025 Buitenwand met raamopening en verdiepingsvloer Sandwichanker stekeind stelspecie sandwichelement prefab beton buitenblad isolatieplaat dampremmende laag prefab beton binnenblad horizontale dilatatie voorzien van kitvoeg op rugvulling let op opening t.b.v. vochtafvoer 380 80 120 180 kantstrook vloeropbouw vloerafwerking dekvloer vloer aanstorten stekeind in voeg kanaalplaat kanaalplaat 260 50 20 trekbandwapening stekanker staafanker centreerstrip sandwichplaatanker type SP-FA oplegnok schijnvoeg aluminium afdruipprofiel kitvoeg luchtdichte aansluiting raamopening negge isolerende beglazing aluminium raam dagkant 140 68 172 bouwdetails gemaakt door Archidat - www.bouwcad-online.nl 19
- bouwdetail 027 Buitenwand met verdiepingsvloer Sandwichanker stekeind vloeropbouw vloerafwerking 20 mm dekvloer 50 mm vloer aanstorten wapening in hamerkopsparing kanaalplaat 260 mm stelspecie waterkerende laag horizontale dilatatie voorzien van kitvoeg op rugvulling let op opening t.b.v. vochtafvoer folie ter voorkoming van scheurvorming stekanker boutanker sandwichplaatanker type SP-SPA sandwichelement prefab beton buitenblad isolatieplaat dampremmende laag prefab beton binnenblad 80 120 150 350 20 bouwdetails gemaakt door Archidat - www.bouwcad-online.nl
- bouwdetail 028 Buitenwand met raamopening en verdiepingsvloer Natuursteenverankering stekeind stelspecie spreidanker type HB-BZ natuursteenanker type Body Anker DT epoxylijm glijhuls waterwerende, dampdoorlatende laag in zwarte uitvoering (optioneel) trekbandwapening stekanker staafanker spreidanker type HB-BZ natuursteenanker type Body Anker DT 370 30 30 130 180 kantstrook vloeropbouw vloerafwerking dekvloer vloer aanstorten stekeind in voeg kanaalplaat kanaalplaat 260 50 20 centreerstrip oplegnok wandopbouw natuursteen gevelplaat luchtspouw waterwerende, dampdoorlatende isolatie prefab beton binnenblad hoekverbinding type NAS-LW T gleuf t.b.v. afvoer lekwater waterkerende laag kitvoeg luchtdichte aansluiting raamopening negge isolerende beglazing aluminium raam dagkant 130 68 172 bouwdetails gemaakt door Archidat - www.bouwcad-online.nl 21
- bouwdetail 030 Buitenwand met verdiepingsvloer Natuursteenverankering natuursteenanker type mortelanker UMA epoxylijm glijhuls kimblok kimspecie folie ter voorkoming van scheurvorming aanstorten t.b.v. metselen kim waterwerende, dampdoorlatende laag in zwarte uitvoering (optioneel) kantstrook vloeropbouw vloerafwerking dekvloer kanaalplaat 260 50 20 natuursteenanker type mortelanker UMA epoxylijm glijhuls flexibele en luchtdichte aansluiting veeranker wandopbouw natuursteen gevelplaat luchtspouw waterwerende, dampdoorlatende isolatie gestapeld binnenspouwblad 30 30 130 175 365 22 bouwdetails gemaakt door Archidat - www.bouwcad-online.nl
- bouwdetail 033 Buitenwand met verdiepingsvloer en balkon/galerij Koudebrugonderbreking compriband RVS sokkelprofiel opsteekprofiel (optioneel) waterkerende laag koudebrugonderbreking type HIT-BX dakbedekking afschot kantstrook vloeropbouw vloerafwerking dekvloer PE-folie geluidsisolatie uitvlaklaag breedplaatvloer 250 30 20 50 20 balkon-/galerijplaat compriband wapeningslaag folie ter voorkoming van constructieve aanhechting h.w.a. Ø 80 mm 15 140 10 175 340 wandopbouw siepleister wapeningslaag spanningsverdelende laag isolatieplaat hechtlaag gestapeld binnenblad bouwdetails gemaakt door Archidat - www.bouwcad-online.nl 23
- bouwdetail 035 Buitenwand met dak/terras Koudebrugonderbreking 180 prefab betonnen borstwering afschot min. 15 mm/m dak-/ terrasopbouw terrastegels dakbedekking EPS afschotplaat isolatieplaat 130 mm dampremmende laag breedplaat 250 mm koudebrugonderbreking type HIT-FT compriband wapeningslaag folie ter voorkoming van constructieve aanhechting wandopbouw siepleister wapeningslaag spanningsverdelende laag isolatieplaat hechtlaag gestapeld binnenblad 15 140 10 175 340 24 bouwdetails gemaakt door Archidat - www.bouwcad-online.nl
- bouwdetail 036 Buitenwand met verdiepingsvloer Koudebrugonderbreking kimblok kimspecie waterkerende laag open stootvoeg t.b.v. vochtafvoer koudebrugonderbreking type HIT-OT prefab betonband kantstrook vloeropbouw vloerafwerking dekvloer PE-folie geluidsisolatie uitvlaklaag breedplaatvloer 250 30 20 50 20 horizontale dilatatie voorzien van kitvoeg op rugvulling folie ter voorkoming van constructieve aanhechting 100 40 130 175 445 wandopbouw metselwerk luchtspouw spouwisolatie gestapeld binnenspouwblad bouwdetails gemaakt door Archidat - www.bouwcad-online.nl 25
: Constructieve fouten door crisis niet ondenkbaar Heb je het in de bouw over Demu s, dan weet iedereen dat het over doorkoppelen gaat. En heb je het over Vemo s, dan gaat het over schroefhulzen. Richard van der Ham, de nieuwe Managing Director van DEMU Metaalindustrie is er heilig van overtuigd: de naam DEMU is een begrip als het gaat om vooraf ingestorte bevestigingsmiddelen. Toch is dat geen reden voor het 80-jarige bedrijf om achterover te gaan leunen. Met het nieuwe management hebben ze grote plannen. We willen nog meer met de voeten in de markt gaan staan., gevestigd in Utrecht, is in Nederland onbetwist marktleider als het gaat om bevestigingssystemen, constructieve systemen, doorkoppel- en hijsankersystemen. Prestigieuze projecten zoals de Noord-Zuidlijn, het KPMGgebouw langs de A9, het UMC St. Radbout in Nijmegen en het Centraal Station in Amsterdam zijn zomaar wat voorbeelden waar DEMU de boel letterlijk bij elkaar houdt. Maar constructief bevestigen is nog wel eens iets dat onderschat wordt volgens de Managing Director. Kritisch Richard neemt geen blad voor de mond. We zitten elkaar met zijn allen gewoon in de maling te nemen en gek te maken. Het is de wat scherpe omlijsting van een kritisch verhaal. Niet voor niets, want Richard ziet als het gaat om constructieve bevestigingen een hoop misgaan in de bouw. Daarnaast vormen verkorte verwerkingstijden en de tijdsdruk op de bouwplaats de oorzaak van een groot aantal constructieve missers. De doorlooptijd wordt overal onder druk gezet. Er is geen tijd meer voor gedegen werkvoorbereiding. Projecten worden op dit moment later vrijgegeven vanwege de crisis. Het is volgens Richard daarom ook niet ondenkbaar dat, los van de al hoge faalkosten in de bouw, juist in deze tijd er bij projecten heel wat constructieve fouten in kunnen sluipen. Het zijn wel boute uitspraken, ik hoop dat je het wat genuanceerd kan vertalen, vraagt Richard. Maar soms moet je ook wel eens dingen op scherp zetten, vervolgt hij. Niet alles in de bouw is verkeerd sterker nog, het is de mooiste industrie om werkzaam in te zijn. Richard van der Ham: Nog meer met de voeten in de markt gaan staan. Probleem Wij hebben het hier bij DEMU over bevestigingsmiddelen en constructieve bevestigingsmiddelen. Een bevestigingsmiddel wordt gebruikt om een airco op te hangen, verduidelijkt Richard. Een constructief bevestigingsmiddel wordt gebruikt om een IPE-profiel vast te zetten. Twee uitersten. Toch zit je met een levensgroot probleem als de airco naar beneden komt zetten terwijl er net iemand onderdoor loopt. Waar ligt die verantwoordelijkheid? vraagt Richard zich af. In de bouwmarkt liggen vaak best goede bevestigingsmiddelen, maar wie brengt ze aan en wie berekent de benodigde sterkte? Details Je kunt het nog zo goed verzinnen als fabrikant, maar daar heb je niks aan als het niet goed verwerkt wordt door een constructeur, tekenaar of op de bouwplaats. Daarom helpen de details hier ook bij. DEMU is één van de leveranciers die met haar bouwdetails op Bouwcad-online staat. Richard: Het is een mix: niet alleen het product, maar ook het detail en de verwerking bepalen de kwaliteit. Wij denken mee in het bouwproces en zetten daarom ook bijvoorbeeld de minimale buigmaat (Lb maat) in de details. Vanwege kostenbesparingen wordt geprobeerd de verantwoordelijkheid en de beslissing vaak door te schuiven naar de leverancier. Sales en marketingmanager Karin van Kuffeler vult Richard aan: In de hele bouwkolom is vanwege deze kostenbesparingen, de opzichter bijna wegbezuinigd. Er kan lang niet altijd meer goed worden gecontroleerd of de constructie ook zo wordt uitgevoerd als beschreven is. 26 www.bouwcad-online.nl
Emotie Regelmatig schroomt Richard niet om stevige bewoordingen te gebruiken. Karin is het wel gewend. Het is ook de emotie, verklaart Richard. We hebben een enorm mooi bedrijf en product, maar het is ook wel eens frustrerend als wij uiteindelijk een keer moeten beslissen dat iets niet mogelijk is, wij onze verantwoordelijkheid nemen, maar daar wel op aangekeken worden. Voor DEMU is het daarom zaak meer dan alleen een ankertje of een hulsje te verkopen. Richard: We hebben een smal productengamma, maar het gaat wel héél diep. Daar zijn we specialist in en dat willen we ook blijven. Dat betekent dat de documentatie, de kennis, de advisering, de rekensoftware, de CAD tekeningen en de details óók onderdeel zijn van het DEMUproduct. Daarmee onderscheiden wij ons. Een prefab betonnen casco met een doorkoppelsysteem van DEMU www.bouwcad-online.nl 27
Demu Metaalindustrie - bouwdetail 002 Hoekaansluiting buitenwand Bevestigingssystemen 285 10 35 120 120 gevelbekleding 10 mm draagprofiel vochtbestendige isolatieplaat prefab beton wandelement stelruimte afdichten VEMO-betonschroefhuls VEMO-betonschroefhuls 10 35 120 100 265 verzinkt stalen hoekprofiel stelijzer stelanker 28 bouwdetails gemaakt door Archidat - www.bouwcad-online.nl