Infobrochure voor studenten Neonatologie Straat 6
2 INHOUD INHOUD...2 ALGEMENE GEGEVENS...3 Globale omschrijving van de afdeling...4 Functies...4 GRONDPLAN...5 PROFIEL VAN DE AFDELING...6 Medische pathologieën, behandeling, onderzoeken...6 Kenmerken van de patiëntengroep/patiëntenprofiel...7 De meest voorkomende verpleegactiviteiten:...7 Woordverklaring & gebruikte afkortingen...9 ORGANISATIE EN WERKING VAN DE AFDELING... 10 Dagschema... 10 Diensturen verpleegkundigen... 11 Diensturen studenten... 11 Afdelingsgebonden tips... 11 Infosessies voor zwangeren... 12 WERKPOSTFICHE... 13 MEDISCHE TERMINOLOGIE... 14 Etymologie... 14 Woordenschat... 19
3 WELKOMSTWOORD Beste student, Welkom in AZ St-Lucas Gent! Je komt binnenkort bij ons op stage en wij zijn daar heel blij om. We investeren graag wat tijd in jou als student. Jij bent immers onze toekomst! AZ St-Lucas kan jou heel wat mogelijkheden bieden. Met 825 bedden, meer dan 2300 medewerkers en zo n 70.000 opnames per jaar behoren we tot één van de grootste ziekenhuizen van Vlaanderen. Het hele gamma van specialiteiten staat voor onze patiënten ter beschikking. We kunnen je dus heel wat leermomenten aanbieden. Grijp deze kansen dan ook met beide handen, vraag gerust om eens een onderzoek bij te mogen wonen, een techniek uit te voeren, Jouw interesse speelt alleen maar in je voordeel. Een organisatie zoals AZ St-Lucas, brengt heel wat met zich mee. Daarom geven we je graag wat extra informatie, die je op de volgende bladzijden kan terugvinden. Neem deze bundel zeker door als je voor de eerste maal op stage komt in ons ziekenhuis. Je kan er belangrijke informatie in terugvinden! We wensen je alvast een fijne en zeer leerrijke stage toe, Christine Van der Hoogerstraete Directeur personeel en organisatie Els Vanblaere Verpleegkundig en paramedisch directeur Wim Moerman Kurt Bourguillioen Begeleidingsverpleegkundigen
4 Globale omschrijving van de afdeling ALGEMENE GEGEVENS Onze neonatologie is een niet-intensieve neonatologie met een opnamecapaciteit van maximum 18 kindjes. Op jaarbasis hebben we meer dan 300 opnames. Dit is 13% van het aantal bevallingen op jaarbasis. De meest voorkomende patiëntjes op de afdeling zijn: - prematuren vanaf 32 weken tem 36 weken + 1dag - dysmaturen met een gewicht van minder dan 2,5 kg - zieke kinderen vb voor IV antibioticatherapie - kindjes van insuline dependente (zwangerschapdiabetes of diabetes type 1) mama s - Pasgeborenen met adaptatieproblemen na traumatische bevalling - kinderen met congenitale aandoeningen - adoptie - transfer naar een intensieve neonatologie - nasale CPAP; neonaten die moeten beademd worden, worden door de pediater doorverwezen naar het UZ in Gent Verpleegafdeling M3 bevindt zich in straat 6 09/224.52.06 E-mail: verloskwartierneonatologie@azstlucas.be Functies Artsen: Pediaters zie ook op website www.azstlucas.be zorgaanbod medisch aanbod Hoofdvroedvrouw: Anne Van den Berghe Stagementor: Myriam Lamoot Team van kinderverpleegkundigen/vroedvrouwen Logistieke assistenten: zij voeren ondersteunende taken uit zoals: o voeren allerlei boodschappen uit naar bv. Apotheek, labo,
GRONDPLAN 5
6 PROFIEL VAN DE AFDELING Medische pathologieën, behandeling, onderzoeken Pathologieën Behandelingen Onderzoeken Prematuren met onrijpheid van de longen -> ademhalingsmoeilijkheden Hartafwijkingen Hersenbloedingen Darmafwijkingen Chromosoomafwijkingen zwangerschapsduur van minder dan 32 weken NEC Malabsorptiestoornissen ademhalingsmoeilijkheden - tirage - tachypnoe - Zwaar zieke baby s - Sepsis - Cardiopathie - Ernstige transitstoornissen - zieke van Hirschsprung - Schildklierlijden en phenylketonurie. Infecties Fototherapie Zuurstoftherapie - steeds op advies van de pediater naargelang de saturatiewaarden en andere vitale functies (ademhaling). Toedieningsmogelijkheden: - zuurstof in incubator - zuurstof met positieve druk via nasale CPAP TPN = totale parenterale nutritie Antibioticatherapie - preventief naargelang de laboresultaten gedurende een drietal dagen (bijvoorbeeld na meer dan 24 uur gebroken vliezen) - bij positieve infectieparameters (gestegen CRP) gedurende 7 dagen intraveneus (bij positieve GBS en meconiumaspiratie) - werkwijze: IV, IM, per os de dosis wordt bepaald door de pediater naargelang de leeftijd en het gewicht van het kind en naargelang de frequentie per dag - aandachtspunten: Aandacht bij het omrekenen. Kijken naar de concentratie en de inhoud van de ampulle. De hoeveelheid waarmee de Bloedafnames - perifere bloedafname - capillaire ph - dextrosticks Radiologie - thorax - abdomen - skelet Echografie - hersenen - nieren - abdomen - EKG en EEG Lumbale punctie PKU
7 Bij ernstige anemie van de neonaat antiobiotica wordt opgelost zo klein mogelijk houden bij intramusculaire inspuitingen. Aandacht bij de toediening Snelheid IV (ev. met pycpomp) Bloedtransfusies Andere intraveneuze behandelingen zoals SOPP, sandoglobulines e.a. Glucose 10% bijgeven of caloreen in de voeding -> 3 gr. Op 60 ml glucose 5% Bloedafnames - perifere bloedafname Hypoglycemie Glycemie bepalen via hielprik < 45 mg/dl = hypo! Kenmerken van de patiëntengroep/patiëntenprofiel Vroeggeborenen en kindjes ter observatie adaptatieproblemen traumatische geboorte infectieuze parameters De meest voorkomende verpleegactiviteiten: Basiszorgen voeding geven: per os of via de maagsonde hygiëne: o babybadje + navelverzorging o verzorging in de incubator (mustelabadje) o stuitverzorging na verpamperen positionering van de neonaat: comfortverpleging of nesting (NIDCAP) knuffelen, troosten skin to skin, kangoeroeën aanmoedigen Behandelingen Ademhalingsstelsel o aspireren o zuurstof toedienen in incubator, met oxyhood, O2 masker, neusbril o verzorging van een baby met nasale CPAP o ambubeademing eventueel met babylog o toediening van medicatie bijvoorbeeld coffeïnecitraat, puffers Spijsverteringsstelsel o plaatsen van een maagsonde o retentiebepaling o toedienen van sondevoeding o assistentie bij borstvoeding o maagspoeling
8 o observatie stoelgang: frequentie, aspect, Urogenitaal stelsel o nemen van een urinestaal o vochtbalans urinedebiet door middel van pampers wegen o observatie aspect urine huid en zintuigen o verzorgen van een droge huid met amandelolie o pupilreactie en reflexreactie observeren o reactie op tactiele prikkels metabolisme o prikken van glycemie, ph en PKU o assistentie bij PBO medicamenteuze toedieningen o per os: o.a vitamines, spoorelementen, mineralen o IM: vaccins, antibiotica, diuretica o IV: TPN, Konakion, antibiotica, immunoglobulines o Intra oculair Observatie van de baby Zeer belangrijk aangezien dit bijdraagt tot het stellen van een diagnose. Vitale functies o hartfrequentie o ademhalingsfrequentie o zuurstofsaturatie o bloeddruk op vraag van de arts o observatie ademhalingsinspanning: tirage, kreunen, neusvleugelen Thermoregulatie o de premature baby heeft een groot risico op warmteverlies voornamelijk door evaporatie (verdamping) o per shift wordt minimum 1 x de temperatuur gemeten axillair o naargelang de temperatuur wordt de incubator aangepast, de baby aangekleed en op advies van de arts de incubator bevochtigen o thermoregulatie is zeer belangrijk; onderkoeling is de oorzaak van veel problemen! Kleur van de baby o vooral een verandering in kleur is een alarmsignaal o roze, wit, cyanotisch, gemarmerd of icterisch Tonus o hypo of hypertonie o spasticiteit Gedrag van de baby o reflexen o prikkelbaarheid
9 o reactie op licht of geluid o tekenen van pijn? Voedingsgedrag / spijsvertering o hoe verloopt de coördinatie tussen zuigen slikken en ademhaling? o reflux o tekenen van NEC o Ouderparticipatie Het doel hiervan is de ouders vertrouwd maken met hun baby en de band tussen ouders en kind versterken. De ouders dienen zo vlug mogelijk betrokken te worden bij de zorg van hun baby. De ouders worden aangespoord tot bezoek, knuffelen en kangeroeën, voeding, zorg (verversen, badje, ) De begeleiding naar ontslag toe bestaat eruit dat we hen nuttige tips meegeven en hen het gevoel geven dat ze met hun vragen steeds op neonatologie terecht kunnen, ook s nachts. Woordverklaring & gebruikte afkortingen Aganglionose NEC Phenylketonurie PKU afwezigheid van ganglioncellen necrotiserende enterocolitis is een autosomaal recessieve aandoening waarbij het enzym phenylalaninehydroxylase congenitaal afwezig is waardoor phenylalanine niet kan omgezet worden in thyrosine welke zorgt voor de productie van melanine (nodig voor het pigment). Dit onderzoek gebeurt om schildklierlijden en phenylketonurie en andere metabole afwijkingen op te sporen. Wanneer er preventief niets gedaan wordt, ontstaat er mentale retardatie. Er wordt steeds preventief onderzoek gedaan om preventief te kunnen behandelen. Het wordt opgespoord met de hielprik of de guthrietest vanaf de vijfde dag na de geboorte indien het kind volle 5 dagen borst of flesvoeding heeft gekregen. Indien er parenteraal voedsel is toegediend, wacht men met de test tot het kind minstens 3 dagen melkvoeding heeft gekregen. Bij het toedienen van antibiotica interfereert de test. Deze test wordt systematisch bij alle kinderen gedaan. Bij afwijking worden ouders verwittigd. TPN Zieke van Hirschsprung totale parenterale voeding : via de bloedbaan alle voeding in het lichaam toedient. Deze voeding zorgt voor de calorische behoeften, het nodige vocht, mineralen en vitaminen. megacolon congenitum aangeboren vergroting van de karteldarm (colon) t.g.v. aganglionose;
10 Dagschema Vroegdienst: Laatdienst Dagdienst: ORGANISATIE EN WERKING VAN DE AFDELING 06.30 uur overdracht nacht naar vroegdienst 07.00 uur flesjes verder geven 06.30 uur 8uur verzorging baby s : badje, mustellabad, + ev. Ab IV of IM geven of andere medicatie 9.00 u 11.00 uur voedingen baby s, mama s helpen bij de borstvoeding linnen en ander materiaal aanvullen 11.00 uur flesjes voor 24 u klaarzetten 12.00 uur idem 11.00 uur + linnen en vuilzak verwijderen 12.30 uur Start 7 voedingen 13.30 uur overdracht vroeg naar laatdienst + overschakelen AB opl. 14.00 uur ev flesjes verder toedienen, vooral de 6 voedingen, drinken na 14.00 u afhankelijk van de ochtendverzorging 16.00 u 7 voedingen 17.30 uur 17.30 u 6 voedingen 19.00 uur 19.00 u 7 voedingen + linnen en vuilbak verwijderen 20.30 uur Tussendoor : fiches schrijven voor de volgende dagen ev. linnen aanvullen ev. magazijn en medisch materiaal bestellen ev. apotheek (of s nachts) boxjassen verversen (of s nachts) 8u 16.42u 8uur Met 1 uur pauze korte overdracht van vroegdienst, meewerken met vroegdienst en late dienst Nachtdienst: 20.45 u 21.15 uur 22.00 u 23.30 uur 02.00 u 04.00 uur overdracht laatdienst naar nachtdienst eerst 6 voedingen, daarna 7 voedingen volgens de baby s wakker worden eerst 7 voedingen, daarna 6 voedingen volgens de baby s wakker worden
11 05.45 u de 7 voedingen volgens wakker worden 06.30 uur 06.30 u overdracht nachtdienst naar vroegdienst 06.45 uur Tussendoor (indien tijd) : boxjassen vervangen nacht van donderdag op vrijdag meten L en SO ev. apotheek Diensturen verpleegkundigen V 06u30 tot 14u12 D 8u tot 16u42 (60 pauze tussen 12u & 14u) L 13u30 tot 21u12 (geen pauze) N 20u45 tot 06u45 (geen pauze) Diensturen studenten De diensturen voor studenten zijn dikwijls verschillend per school. Toch volgen de studenten de uren van de medewerkers = 7.42u Laat dagelijks je urenlijst aftekenen door de verantwoordelijke. Als je naar de introductie komt de eerste stagedag, breng ook je urenlijst mee en laat je deze door de begeleidingsverpleegkundige aftekenen. Afdelingsgebonden tips Nooit medicatie klaarmaken of toedienen zonder toestemming + begeleiding van een verpleegkundige of vroedvrouw: Infuus overschakelen altijd onder begeleiding van een personeelslid van neo Indien je info geeft aan de ouders zeker zijn dat dit de juiste info is, indien je niet zeker bent EERST aan een verpleegkundige of vroedvrouw van neo vragen. Anders geeft dit verwarring voor de ouders! Zelf initiatief nemen en vragen om bepaalde verpleegkundige handelingen te doen of te zien. Bij de overdracht kan je horen wat er zoal zal gebeuren! De ouders zoveel mogelijk betrekken bij de verzorging, zodat ze het gevoel hebben nodig te zijn voor hun kind (gevoelens van jaloersheid en schuld zijn heel normaal en kunnen zo een beetje worden opgevangen). Daarom ook : Als de ouders in de buurt zijn is het belangrijk dat zij hun kind knuffelen, hou je zelf op afstand!
12 Infosessies voor zwangeren Op regelmatige basis gaan infosessies voor zwanger door in AZ St.-Lucas. Deze sessies worden door vroedvrouwen van Az St.-Lucas gegeven. De studenten kunnen deze infosessies meevolgen, hiervoor gelden de volgende afspraken : Infosessie voeding: verplicht voor alle studenten vroedkunde tijdens de stage op materniteit 1 & 2. Infosessie arbeid en bevalling: vrijblijvend maar aan te raden (indien er tijdens de shift niemand binnen is om te bevallen) Meer info rond deze sessies kan via uw mentor of dienstverantwoordelijke van de afdeling verkrijgen.
13 WERKPOSTFICHE vzw AZ Sint-Lucas & Volkskliniek Campus Sint-Lucas Campus Volkskliniek Groenebriel 1 Tichelrei 1 9000 Gent 9000 Gent Tel. 09/224 61 11 Tel. 09/224 56 11 Fax 09/224 61 10 Fax 09/224 56 10 info@azstlucas.be info@ volkskliniek.be W ERKPOSTFICHE STAGIAIRS in uitvoering van het KB van 21/09/04 betreffende de bescherming van stagiairs Onderneming : AZ Sint-Lucas Werkposten : Neonatologie M3 straat 6 Typefunctie : Verpleegkundige Opleiding : Bachelor in verpleegkunde / 4 e graadsopleiding verpleegkunde LUIK A Beschrijving van de werkzaamheden : - Waar : Neonatologie M3 straat 6 - Welke machine, transportmiddel, producten :.. - Taken : Verpleegkundige taken Resultaat risico-evaluatie (1) : - Risico s : Risico biologische agentia groep 2 : TBC + bloedoverdraagbare infectieziekten, dragen van lasten, contact met voeding - Genomen preventiemaatregelen : Vaccinaties, standaardvoorzorgsmaatregelen - Specifieke instructies, opleiding : standaardvoorzorgsmaatregelen beheersen, hef- en tiltechnieken LUIK B Risico s en hinder (2) Verplicht medisch toezicht (3) val op de begane grond risico beroepsziekten : fysisch.. van hoger gelegen vlak chemisch.. biologisch. prikwonden/snijwonden lawaai longaandoening verbrijzelingen trillingen huidaandoening.. rondvliegende scherven warmte veiligheidsfunctie? :.. brandwonden koude contact met voedingswaren elektrische risico s vochtigheid gebruik van beeldschermen (4) manueel hanteren van lasten (met gevaar voor rugletsel) val van voorwerpen chemische hinder inentingen/test : tetanus tuberculoses geïsoleerd werk spatten hepatitis B andere : andere. stof ioniserende stralingen. gassen, dampen noodzakelijke maatregelen bij zwangerschap en borstvoeding. Conform risicolijst AZSL aard v/h gericht onderzoek. Periodiciteit 1 x geldig voor de volledige opleiding Welke werkkledij/persoonlijke beschermingsmiddelen worden gedragen? (verantwoordelijkheid gebruiker) broekpak/schort/andere : broekpak of schort ademhalingsbescherming (type) :.. veiligheidsschoenen (type) :.. oorkap/oorpropjes (type) :.. handschoenen (type) : PVC of Latex helm/kapje (type) :. bril/scherm (type) : bij risico op bloedspatten andere :.. Voor de onderneming : naam en handtekening Ondergetekende werd geïnformeerd over de in te nemen werkpost. Datum : Datum : (1) indien het een arbeidspost zonder specifieke gezondheids-en veiligheidsrisico s betreft, dient de tabel Risico s en kinder niet aangevuld te worden (2) geeft de specifieke kenmerken van de arbeidspostanalyse (3) (4) aard van de blootstelling zoals voorzien in de inventaris opgemaakt in uitvoering van ARAB art.124 & 1b en meegedeeld aan de arbeidsgeneesheer gebruik van beeldschermen gedurende een aanzienlijke deel van de normale werktijd (bv.meer dan 4 uur) in functie van wat bij de gebruiker geldt (5) algemene opmerking : de werkpostfiche is vooraf ter advies voorgelegd aan de diensten van preventie en bescherming op het werk en het comité
14 MEDISCHE TERMINOLOGIE Etymologie ALGEMEEN a- zonder dys- -ectomie intra- -itis logos ( -logie, -loog) pathos ( -pathie) poly- wijst op een stoornis wegname in ontsteking leer lijden veel card-, cardi- (afgeleid van het Grieks) vas- (afgeleid van het Latijn) hem-, hemat- (afgeleid van het Grieks) trache- (afgeleid van het Latijn) bronch- (afgeleid van het Latijn) pneum-, pneumon- ( van het Grieks) pneu (van het Grieks) CARDIOVASCULAIR STELSEL cardiologie cardiopathie hart leer of studie van de hartziekten het lijden aan een hartziekte (bloed)vat BLOED- EN LYMFESTELSEL bloed RESPIRATOIR STELSEL tracheitis bronchitis pneumectomie apnoe dyspnoe houdt verband met de luchtpijp ontsteking van de luchtpijp wijst op een luchtpijpvertakking ontsteking van de luchtpijpvertakking houdt verband met de long wegnemen van de long houdt verband met het ademen toestand waarbij tijdelijk het ademen ophoudt een moeilijke ademhaling
15 stomat- (afgeleid van het Grieks) gastr- (afgeleid van het grieks) enter- (afgeleid van het Grieks) hepat- (afgeleid van het Grieks) nefr- (afgeleid van het Grieks) ur- (Grieks) cyst- (afgeleid van het Grieks) uterus (Latijn) hyster- (afgeleid van het Grieks) gynaec- (afgeleid van het grieks) neur- (afgeleid van het Grieks) encefal- (afgeleid van het Grieks) cerebr- (afgeleid van het Latijn) psych- (afgeleid van het Grieks) polypnoe SPIJSVERTERINGSSTELSEL stomatologie stomatitis gastrectomie gastritis enteritis gastro-enteritis hepatitis snel en veelvuldig ademen mond studie van de mondaandoeningen mondslijmvliesontsteking wijst op maag wegnemen van de maag maagontsteking darm darmontsteking ontsteking van maag en darm lever infectie aan de lever UROGENITAAL STELSEL ureter (Latijn) cystitis hysterectomie gynaecologie houdt verband met de nier wat verbandt houdt met de urine urineleider houdt verband met de blaas blaasontsteking baarmoeder ZENUWSTELSEL neurologie psychiatrie houdt verband met de baarmoeder wegnemen van de baarmoeder wat verband houdt met de vrouw vrouwenziekten zenuw studie van de zenuwen, zenuwziekten hersenen hersenen ziel OSTEOMUSCULAIR STELSEL tak van de geneeskunde die zich bezighoudt met het behandelen en genezen van geestesaandoeningen
16 oste- (afgeleid van het Grieks) houdt verband met het been muscul- (afgeleid van het Latijn) spier intramusculair inspuiting in de spier artr- (afgeleid van het Grieks gewricht artritis gewrichtsaandoening pod- (afgeleid van het Grieks) voet podologie studie van de voet thorac (afgeleid van het Latijn) borstkas OTORINOLARYNGOLOGIE, OFTALMOLOGIE, DERMATOLOGIE ot- (afgeleid van het grieks) oor otitis oorontsteking rin- (afgeleid van het Grieks) neus oftalm- (afgeleid van het Grieks) oog dermat- (afgeleid van het grieks ) heeft betrekking op de huid dermatoloog dokter in de huidziekten cut- (afgeleid van het Latijn) huid subcutane injectie inspuiting onder de huid Aantal / hoeveelheid hemi-, semiuni-, monobi-, ditrioligopoly-, multi- hemiplegie oligofrenie polypnoe PREFIX helft verlamming van een lichaamshelft één twee drie weinig weinig verstand, een verstandelijke handicap veel veel en snel ademen Afmeting micro- klein
17 macro- mega-, megalo- micro-organisme macroscopisch Gelijkenis / verschil / tegenstelling auto- homo-, iso- hetero- anti- Graad / hoedanigheid hypo- hyper- dys- Ontkenning a-, an- in-, im- Plaats in-, intra-, en-, endo-, ento- homoseksueel isomorf hetero-anamnese antibioticum hypotensie hypertensie dyspnoe anemie incontinentie intramusculair klein organisme, bijv. een bacterie groot wat te zien is met het blote oog groot zelf gelijk Zich aangetrokken voelen tot hetzelfde geslacht dezelfde vorm ander bevraging van een familielid tegen tegen de ziekte onder, te weinig, onvoldoende te lage bloeddruk boven, te veel, overdreven te hoge bloeddruk moeilijkheid, stoornis moeilijke ademhaling zonder, gebrek aan bloedarmoede niet niet kunnen ophouden van urine in, binnen in de spier e- ec-, ex- exo- uit, buiten inter-, meso- Snelheid brady- bradycardie tussen, in het midden traag trage hartslag
18 tachy- Tijd ante-, pre-, propost- tachycardie prematuur posttraumatische stress snel snelle hartslag voor vroeggeboorte na stress na een trauma SUFFIX -algie -ectomie -emie -fobie -geen, -genese -itis -manie -pathie, -paat -scopie -therapie gastralgie glycemie claustrofobie pathogeen cystitis kleptomanie cardiopathie gastroscopie farmacotherapie pijn maagpijn wegnemen houdt verband met bloed suikergehalte van het bloed vrees vrees voor kleine ruimten ontwikkeling, vorming ontwikkelen van een ziekte ontsteking blaasontsteking drang neiging tot stelen aandoening hartlijden onderzoek maagonderzoek behandeling behandeling met medicatie
19 Woordenschat A Abces Abnormaal Abortus Abrasie Abrupt Absence Absorptie Abstinentie Accidenteel Acne Activeren Acuut Adolescent Adult Afasie Agitatie Alert Allergie Amnesie Analyse Anamnese Anesthesie Anorexia Antibioticum Antidepressivum Apathie Artrose Autonoom etterbuil, ophoping van pus in het lichaam afwijkend van de norm miskraam schaafwond plotseling kortstondig bewustzijnsverlies opname onthouding van medicijnen, alcohol, drugs toevallig, of als gevolg van een ongeluk puistjes werkzaam maken plotseling en hevig puber, jeugdig persoon volwassene spraakstoornis opwinding oplettend overgevoeligheid geheugenverlies ontleding vraaggesprek naar de ziektegeschiedenis verdoving of narcose magerzucht, eetstoornis geneesmiddel dat bacterien doodt middel tegen ziekelijke neerslachtigheid lusteloosheid gewrichtsaandoening zelfstandig
20 B Biopsie Bronchitis C Carcinoom Cardiaal een stukje weefsel uit een orgaan verwijderen voor onderzoek ontsteking van de luchtpijptak kankergezwel met betrekking tot het hart Caries Causaal Cellulitis Celmembraan Cerebraal Cerebrovasculair Chemotherapie Chirurgisch Cholesterol Chronisch Circulatie Classificatie Cognitief Coitus Combinatie Complex Complicatie Conceptie Conditie Contraceptivum Convulsie Coronair Correlatie Crisis Criterium Curatief tandbederf oorzakelijk verband (oorzaak gevolg) ontsteking van het onderhuidse bindweefsel wand, omhulsel van de cel met betrekking tot de grote hersenen met betrekking tot de bloedvaten in de hersenen behandeling van kanker met medicijnen operatief lichaamsvet van lange duur (bloeds)omloop indeling, rangschikking met betrekking tot het denkproces geslachtsgemeenschap verbinding ingewikkeld bijkomende ziekte bevruchting toestand waarin iemand verkeert voorbehoedsmiddel stuip, toeval m.b.t. de kransslagaders van het hart samenhang ernstige ziekteaanval toets, een reden genezend
21 Curve Cyclus Cytoplasma Cyste D Decubitus Deficit Delirium Dementie Dermatologisch Detectie Diabetes Diagnose Distilleren Donor Dosis Drainage E Echografie Eczeem Effectief Efficiënt Ejaculatie Elastisch Elektro-Encefalo-Grafie Elektrocardiografie Eliminatie Embolie Embryo Emesis Emfyseem Emotioneel Epidemie kromme lijn terugkerende regelmatige reeks celvloeistof holte gevuld met vocht doorligwond gebrek acuut psychische stoornis t.g.v. een lichamelijke aandoening, vergiftiging of onthouding van middelen geestelijke achteruitgang met betrekking tot de huisziekten opsporing, ontdekking suikerziekte vaststelling van een ziekte zuiveren degene die zijn orgaan afstaat hoeveelheid van een geneesmiddel vochtafvoering beeld van organen oppervlakkige huidaandoening doeltreffend doelmatig zaadlozing rekbaar beeld van de elektrische hersenstroom onderzoek van de elektrische activiteit van het hart verwijdering bloedvatverstopping vrucht in het moederlichaam braken longaandoening gevoelsmatig besmettelijke ziekte die zich verspreid onder een
22 Epilepsie Equivalent Etiologie Euforie Evaluatie Evolutie Excessief Excitatie Extern F Faeces Fataal Fenomeen Fertiliteit Fixatie Fobie Fractuur Fysisch G Genetisch Genitaal Geriatrisch Gradueel Gynaecologisch H Hallucinatie Hemopathie Hepatitis Homogeen Hygiënisch Hyperkinesie Hypersecretie Hypersensitiviteit bevolkingsgroep vallende ziekte, toevallen gelijkwaardig leer van de ziekteoorzaken verhoogd gevoel van welzijn beoordeling ontwikkeling overdreven opgewondenheid uitwendig ontlasting noodlottig verschijnsel vruchtbaarheid vasthechting ziekelijke vrees been(bot)breuk lichamelijk met betrekking tot de erfelijkheid met betrekking tot de geslachtsorganen medische zorg voor de oudere mens trapsgewijs met betrekking tot de vrouwenziekten zinsbedrog, waanvoorstelling bloedziekte leverontsteking gelijksoortig met betrekking tot de lichaamszorg overmatige bewegingsdrang verhoogde afscheiding verhoogde gevoeligheid
23 Hypertensie Hyperventilatie Hypotensie Hysterectomie I Identificatie Immaturiteit Immobilisatie Immuniteit Implantatie Implicatie Impotentie Impregnatie In vitro In vivo Inactief Incidenteel Incisie Inclusief Incompatibel Incontinentie Incubatie Indicatie Indicatief Indirect Individueel Inductie Infantiel Influenza Infuus Inhalatie Injectie Insomnia Intensiteit Interactie verhoogde bloeddruk angstige ademhaling te lage bloeddruk verwijdering van de baarmoeder vereenzelviging onrijpheid onbeweeglijk maken onvatbaarheid voor een ziekte inplanting verwikkeling onvermogen tot geslachtsgemeenschap binnendringen van de zaadcel in de eicel in een reageerbuis in het levende organisme onwerkzaam bijkomend insnijding met inbegrip van onverenigbaar onvermogen om urine of ontlasting op te houden sluimeren van een ziektekiem aanwijzing aanduidend niet rechtstreeks afzonderlijk gevolgtrekking kinderlijk griep vochttoediening in de bloedvaten inademen van dampen inspuiting slapeloosheid sterkte onderlinge beïnvloeding
24 Interval Interventie Intoxicatie Intramusculair Intraveneus Irreversibel Irritatie Isoleren K Katheter Kinetisch Klinisch L Lactatie Latent Lateraal Leukemie Libido Lipide Lokaal Lumbago M Malaise Manie Manifest Melanoom Membraan Menarche Meningitis Menopauze Menstruatie Mentaal Metabolisme Microbiologisch tussenperiode ingreep vergiftiging in de spier in de ader onomkeerbaar prikkeling afsluiten buisje wat beweging veroorzaakt direct voor de arts zichtbaar borstvoeding sluimerend aan de zijkant bloedkanker geslachtsdrift vetachtige stof plaatselijk, van beperkte omvang lendenpijn gevoel van onwelzijn ziekelijke neiging onmiddellijk herkenbaar kwaadaardig gezwel van de huid dun vlies eerste maandstonden hersenvliesontsteking overgangsjaren maandstonden verstandelijk stofwisseling met betrekking tot de kleinste levende wezens
25 Microniseren Mimiek Mobilisatie Modificeren Monotherapie Morbiditeit Mortaliteit Motorisch Mucus Musculair Mutisme N Narcoticum Nasaal Neonataal Nervositeit Neveneffect Nihil O Obesitas Obsessie Obstipatie Obstructie Occasioneel Odor Oedeem Oestrogeen Oraal Osteoporose Otitis Ovulatie P Palliatief Parallel verpulveren gezichtsuitdrukking beweeglijk maken wijzigen behandeling met één geneesmiddel ziektecijfer sterftecijfer met betrekking tot beweging slijm met betrekking tot de spieren onvermogen om te spreken verdovend middel met betrekking tot de neus m.b.t. de eerste weken na de geboorte zenuwachtigheid bijwerking niets overgewicht, vetzucht dwangvoorstelling moeilijke stoelgang verstopping nu en dan voorkomend reukzin waterzucht vrouwelijk hormoon met betrekking tot de mond botontkalking oorontsteking eisprong verzachtend evenwijdig
26 Paralyse Paranoia Parese Partikel Pathologisch Pediatrisch Penetratie Perceptie Periodiek Peristaltiek Permanent Permeabiliteit Pigmentatie Placebo Placenta Pneumonie Populatie Post Partum Postnataal Postoperatief Posttraumatisch Potentie Potentieel Predispositie Prematuur Prenataal Preoperatief Preventie Prognose Progressief Proteïne Prothese Pseudotumor Psychisch verlamming achtervolgingswaanzin gedeeltelijke verlamming klein deeltje ziekte m.b.t. de kindergeneeskunde binnendringing door de huid heen waarneming regelmatig terugkerend darmbeweging blijvend doordringbaarheid verkleuring geneesmiddel zonder werking moederkoek longontsteking bevolking na de bevalling na de geboorte na een heelkundige ingreep na een letsel kracht mogelijk vatbaarheid voortijdig voor de geboorte voor de operatie voorkoming (van ziekte) voorspelling van het verloop en de afloop van een ziekte voortschrijdend eiwit kunstmatig lichaamsdeel schijngezwel geestelijk
27 Psychologisch Psychomotorisch Psychose Psychosomatisch Punctie Purgatief R Radiografie Radiotherapie Recuperatie Referentie Regressie Reïnfectie Renaal Repetitief Reproductie Research Resistent Respons Retardatie Reversibel Rhinitis Routinematig S Salivatie Sarcoom Secretie Sedativum Segment Seniliteit Sensorieel Simultaan Solutio Somatisch m.b.t. het gevoelsleven m.b.t. bewegingen door de geest veroorzaakt geestelijke stoornis m.b.t. het verband tussen geest en lichaam prik middel tegen verstopping fotograferen d.m.v. röntgenstralen bestraling herstel van krachten verwijzing achteruitgang hernieuwde besmetting m.b.t. de nier zich herhalend vermenigvuldiging wetenschappelijk onderzoek bestand tegen antwoord vertraging, achterstand omkeerbaar, veranderbaar (neus)verkoudheid zoals gewoonlijk speekselvloed kwaadaardig gezwel afscheiding kalmerend middel onderdeel geestelijke en lichamelijke ouderdomsverschijnselen zintuiglijk gelijktijdig oplossing m.b.t. het lichaam
28 Spasme Sporadisch Sputum Stase Steriliteit Substitutie Supervisie Suppositorium Symptoom Syncope Syndroom Systematisch Systemisch T Tendens Terminaal Tetanus Therapie Thermisch Thoracaal Thrombus Tic Tolerantie Tonus Toxicomanie Toxisch Tranquillizer Transfer Transformatie Transplantatie Traumatisch Tremor Trombose Tumor kramp zeldzaam fluim, speeksel stilstand onvruchtbaarheid vervanging toezicht zetpil, pil die via de anus wordt ingebracht ziekteverschijnsel plotseling bewustzijnsverlies ziektebeeld stelselmatig over het hele lichaam verspreid neiging, richting van een ontwikkeling in het eindstadium infectieziekte die door gifstof leidt tot spierspasmen geneeswijze, behandeling met betrekking tot warmte m.b.t. de borstkas bloedprop zenuwtrek verdraagzaamheid spierspanning verslaving aan gifstof giftig middel dat opwindingstoestanden bedaart overdracht verandering overplanting door een letsel ontstaan beving vorming van bloedprop in bloedvat of hart gezwel