> Retouradres Postbus 20701 2500 ES Den Haag de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein 2 2511 CR Den Haag Ministerie van Defensie Plein 4 MPC 58 B Postbus 20701 2500 ES Den Haag www.defensie.nl Datum 1 oktober 2014 Betreft Inzet van tolken bij Defensie Onze referentie BS2014029089 Bij beantwoording datum, onze referentie en betreft vermelden. Op verzoek van de vaste commissie voor Defensie zet ik in deze brief het algemene beleid voor de inzet van tolken en vertalers bij Defensie uiteen. Achtereenvolgens ga ik in op de behoefte, de wijze waarop Nederland deze behoefte invult en de manier waarop andere landen hieraan invulling geven. Behoefte Defensie treedt op ten behoeve van de internationale rechtsorde en verdedigt, wereldwijd, Nederlandse belangen. Het optreden van de krijgsmacht brengt inherent een behoefte aan tolken en vertalers met zich mee om te kunnen communiceren met lokale burgers, organisaties, overheden en krijgsmachten. Deze behoefte is er niet alleen in geval van militaire operaties maar ook bij oefeningen en gereedstelling. Net als de activiteiten van Defensie sterk kunnen wisselen in plaats, tijd, aard en omvang, wisselt ook de exacte behoefte aan tolken en vertalers. Soms kunnen de Nederlandse militairen ter plaatse goed uit de voeten met een universele taal als Engels, maar zeker bij inzet is dat niet altijd het geval. Invulling Door het wisselende karakter van de behoefte, is een flexibele invulling hiervan een belangrijk uitgangspunt. Het is weinig doelmatig te investeren in een vaste kern aan tolken en vertalers als enkele jaren later de aandacht weer wordt verlegd naar andere regio s en talen. De flexibele invulling kan in principe op twee manieren plaatsvinden, uitzending vanuit Nederland of lokale inhuur. Uitzending vanuit Nederland Actief dienende militairen die beschikken over een bepaalde talenkennis, worden daar waar mogelijk tijdelijk ingezet als tolk of vertaler. Een voordeel hiervan is dat zij snel inzetbaar zijn voor deze taak en vrijwel direct toegevoegd kunnen worden aan de uit te zenden eenheid. Militaire tolken en vertalers kunnen ook gericht voor een bepaalde missie worden geworven. Nadat zij een militaire basisopleiding hebben voltooid, kunnen zij vanuit Nederland als reservist worden toegevoegd aan uit te zenden eenheden. Een voordeel hiervan is dat zij zoveel als mogelijk samen met de eenheid kunnen Pagina 1 van 5
opwerken voorafgaand aan de uitzending. Dit schept direct een vertrouwensband die voor de daadwerkelijke inzet waardevol is. Een ander voordeel is dat deze tolken en vertalers kunnen terugvallen op het reguliere zorgsysteem voor militairen. Zij verkrijgen na de uitzending de veteranenstatus, inclusief de bijbehorende zorg, ook nadat zij de actieve dienst hebben verlaten. Er is, met andere woorden, sprake van een werkgever-werknemerrelatie. Let wel, voor het werven, opleiden en trainen van tolken en vertalers is een relatief grote inspanning vereist. Ook is het lang niet altijd mogelijk om op deze manier in de behoefte te voorzien omdat er in Nederland bijvoorbeeld onvoldoende kennis en expertise voor handen is van een specifieke regio en taal. Lokale inhuur De behoefte aan tolken en vertalers wordt ook ingevuld aan de hand van inhuur via een tussenpersoon. Daarvoor zijn verschillende mogelijkheden: Een internationale organisatie. Zo betrekt Nederland tolken in Mali via de VN. In Afghanistan is gebruik gemaakt van de NATO Maintenance and Supply Agency (NAMSA) als tussenpersoon. Een ander land. Zo kon Nederland in Kunduz gebruik maken van tolken via Duitsland. Zeker in missies waarin veel verschillende landen gelijktijdig actief zijn, is het gebruikelijk - en ook doelmatiger - om de inhuur van tijdelijk lokaal personeel te kanaliseren. Een privaat bedrijf. In Afghanistan heeft Nederland ook gebruik gemaakt van een contractor (International Management Services) voor de behoefte aan tolken. In beginsel is het uiteraard ook mogelijk om zelf lokale tolken en vertalers op tijdelijke basis in dienst te nemen. Hiervan wordt in de praktijk nauwelijks of geen gebruik gemaakt. Gebrek aan kennis van de lokale arbeidsmarkt, en dus ook van het lokale arbeidsrecht, en de relatief hoge frequentie waarmee het uitgezonden Nederlandse personeel wisselt, maken het moeilijk om in een dergelijke situatie de werkgeversverplichtingen goed in te vullen. Dit geldt overigens niet alleen voor lokale tolken en vertalers, maar ook voor inhuur van lokaal personeel voor andere taken, zoals beveiliging, transport, bouw, schoonmaak, afvalverwerking en wasserij. Bij elke vorm van tussenpersoon geldt dat lokaal personeel niet in dienst is van de Nederlandse overheid, maar van de tussenpersoon. De primaire verantwoordelijkheid voor personeelszorg ligt in dat geval bij die tussenpersoon. Het spreekt voor zich dat Defensie wel verantwoordelijk is, binnen de beperkingen die de situatie tijdens inzet met zich meebrengt, voor een zo veilig mogelijke werkomgeving. Ook moet er op worden toegezien dat tolken niet herkenbaar in beeld komen van de media. Daarnaast wordt er op gelet dat de tussenpersoon zijn verantwoordelijkheden als werkgever op behoorlijke wijze invult. Zo nodig wordt de tussenpersoon daarop aangesproken. Als lokaal personeel in gevaar komt omdat zij voor de Nederlandse missie werken of hebben gewerkt, kunnen zij op steun rekenen. Hierbij heeft de tussenpersoon, als werkgever, allereerst een verantwoordelijkheid maar zo nodig neemt ook Nederland maatregelen. Asielaanvragen worden op individuele basis beoordeeld waarbij de specifieke situatie van betrokkene en de door hem gestelde gevolgen van zijn werkzaamheden voor Nederland, beoordeeld wordt tegen de achtergrond Pagina 2 van 5
van de actuele situatie in het betrokken land. De hierbij gehanteerde procedure heeft de staatssecretaris van Veiligheid en Justitie op 18 september jl. beschreven in zijn antwoorden op Kamervragen. 1 In de bijlage treft u voorts een korte beschrijving van regelingen, voor zover bekend, van een aantal andere landen. Ondanks de verschillende benaderingen is een individuele beoordeling veelal het uitgangspunt om gebruik te kunnen maken van bepaalde regelingen. Hieraan zijn in de regel voorwaarden verbonden, zoals duur, plaats en aard van de werkzaamheden en de aanwezigheid van een concrete dreiging of risico dat betrokkene loopt als gevolg van het werk dat is verricht tijdens een missie. DE MINISTER VAN DEFENSIE J.A. Hennis-Plasschaert 1 Antwoorden kamervragen over het bericht Nederland weigert eigen tolk asiel, kenmerk 550846 van 18 september 2014 Pagina 3 van 5
Bijlage: Overzicht van regelingen voor tolken per land Voorbehoud: deze bijlage is gebaseerd op informatie die eerder vanuit verschillende bronnen is verkregen. De validatie hiervan vindt nu plaats, maar is nog niet voltooid. Duitsland Aanvragen van lokale Afghaanse medewerkers (tolken en overig personeel) worden individueel beoordeeld. Lokale medewerkers die individueel gevaar lopen, als gevolg van de Duitse aanwezigheid in Afghanistan, kunnen met hun kernfamilie naar Duitsland reizen en krijgen een verblijfstitel (dit is geen asielverblijfstatus, maar toelating 'op politieke gronden' - in het belang van de Bondsregering). Bij de beoordeling worden lokale medewerkers in categorieën ingedeeld: (1) Direct en individueel gevaar lopend door werkzaamheden voor Duitsland - mag met kernfamilie naar Duitsland. (2) Latent (potentieel) en individueel gevaar lopend door werkzaamheden voor Duitsland - mag met kernfamilie naar Duitsland. (3) Niet individueel gevaar lopend / niet meer gevaar lopend dan anderen in Afghanistan - krijgt geen verblijfstitel in Duitsland. Frankrijk Frankrijk kent geen afzonderlijke regeling voor tolken. Wel is er een tijdelijke regeling van kracht geweest na afloop van de missie in Afghanistan omdat er sprake was van een grote groep bedreigde tolken en lokaal personeel. De dossiers van deze personen werden door een tijdelijke interministeriële commissie beoordeeld. De drie belangrijkste criteria bij de beoordeling waren de actualiteit van het gevaar, de capaciteit tot integratie en de geleverde diensten. Bij een positief advies is een tijdelijke langdurige verblijfsvergunning verstrekt (10 jaar, vernieuwbaar) voor Frankrijk met daarbij het recht op sociale uitkeringen en andere faciliteiten (zorgverzekering, scholing, onderwijs voor de kinderen). Australië Australië heeft een humanitarian settlement services (HSS) programme. Dit programma is voor tolken en lokaal personeel dat heeft gewerkt voor Defensie of andere Australische overheidsinstellingen in Afghanistan. Wanneer zij als gevolg van dit werk significante veiligheidsrisico s lopen komen zij en hun familie in aanmerking voor een visum. Verenigd Koninkrijk Het VK biedt aan Afghanen die minstens tot en met 19 december 2012, het moment waarop de beslissing tot terugtrekking per eind 2014 werd genomen, 12 maanden voor hen hebben gewerkt: - 5 jaar training/opleiding in Afghanistan met financiële steun, of; - een ontslagvergoeding ter grootte van 18 maanden salaris, of; - vestiging in het VK voor degene die hebben gewerkt onder bijzonder gevaarlijke en uitdagende omstandigheden (patrouilles, gevechtshandelingen, etc.). De regeling geldt voor al het lokale personeel. Slechts een deel van de tolken kan voldoen aan de eisen om eventueel voor vestiging in het VK in aanmerking te komen. Pagina 4 van 5
Denemarken Denemarken heeft zich aangesloten bij het beleid van het VK. Personen die niet aan de gestelde criteria voldoen, worden met behulp van een richtlijn individueel beoordeeld. Verenigde Staten De Verenigde Staten hebben een Special Immigrant Visa (SIV) programma voor voormalig lokaal personeel die als tolk/vertaler of in andere functies hebben gewerkt voor de VS. Om in aanmerking te kunnen komen voor een dergelijk programma moet een Afghaan tenminste één jaar hebben gewerkt voor de VS in de periode 2001 2014. Het programma voorziet in een aanbeveling van de Amerikaanse (lokale) commandant en een verklaring waaruit blijkt dat betrokkene gevaar loopt vanwege het werk voor de VS-eenheden. Nieuw-Zeeland Nieuw-Zeeland heeft in 2012 een speciaal resettlement program aangeboden aan de lokale tolken die hebben gewerkt voor de Nieuw-Zeelandse overheid in Afghanistan. Alle tolken die werkzaam waren voor Nieuw-Zeeland tijdens de beëindiging van de PRT-missie in april 2013 en de tolken die na 1 december 2010 met ontslag zijn gegaan, komen voor dit programma in aanmerking. Als alternatief voor dit programma wordt een vergoeding van drie jaarsalarissen aangeboden. Pagina 5 van 5