Verwijdering van een gedeelte van de prostaat TransUrethrale Resectie van de Prostaat (TURP) óf Open Prostatectomie Urologie
Inleiding Binnenkort wordt u geopereerd aan uw prostaat, de prostaat wordt dan gedeeltelijk verwijderd. De medische term voor deze operatie is TransUrethrale Resectie van de Prostaat, ook wel TURP genoemd. U bent hierover geïnformeerd door uw behandelend uroloog. Deze folder geeft u informatie over de operatie, de voorbereiding en de nazorg. Leest u deze folder aandachtig door. Heeft u naar aanleiding van de folder nog vragen of zijn er onduidelijkheden dan kunt u uw vragen stellen tijdens het opnamegesprek. De prostaat De prostaat bevindt zich rondom de plasbuis, net onder de blaas. De zaadleiders en de zaadblaasjes monden via de prostaat uit in de plasbuis. De prostaat ligt achter het schaambeen en voor de endeldarm. De functie van de prostaat is het produceren van het zaadvocht. 2 1 3 5 4 1: Penis 2: Blaas 3: (Uitmonding) plasbuis 4: Prostaat 5: Testes 6: Endeldarm 7: Anus 8: Darmen 8 6 7 Goedaardige prostaatvergroting De uroloog heeft u deze operatie geadviseerd omdat bij u de aandoening benigne prostaathyperplasie is geconstateerd. Dit is een goedaardige vergroting van de prostaatklier waar mannen boven de 50 jaar last van kunnen krijgen. Bij een goedaardige prostaatvergroting komt de plasbuis in de verdrukking omdat de prostaatklier steeds groter wordt. Het gevolg is dat de urine door een smallere doorgang wordt geleid. Hierdoor kan de urinestraal minder krachtig zijn en kunt u 2
last krijgen van het nadruppelen van urine. Ook komt het voor dat niet alle urine in één keer achter elkaar uitgeplast kan worden, maar met tussenpozen. Daarnaast is het mogelijk dat u een sterkere aandrang hebt om te urineren, dat u vaker, vooral 's nachts, moet urineren en dat u het gevoel hebt dat de blaas niet goed geleegd is na het plassen. Als de doorgang van de plasbuis heel ernstig is versmald, is het zelfs mogelijk dat u helemaal niet meer kunt plassen. Dit wordt ook wel een 'acute urineretentie' genoemd. In dat geval moet een katheter (slangetje) in de blaas worden gebracht om de urine af te voeren. In een uitzonderlijk geval kan de urine wat bloed bevatten, waardoor de urine troebel en enigszins rood gekleurd is. Operatie Om de klachten, die de vergrote prostaatklier veroorzaakt, weg te nemen, is het noodzakelijk weer voldoende ruimte te creëren. De operatie die u daarvoor moet ondergaan, wordt een TURP genoemd: TransUrethrale (via de plasbuis) Resectie (wegnemen) van de Prostaat. Via de plasbuis wordt een instrumentje, dat elektrisch verwarmd kan worden, in de prostaat gebracht. Uw arts verwijdert het prostaatweefsel laag voor laag met behulp van het instrumentje, vergelijkbaar met het uithollen van een appel, totdat de plasbuis weer genoeg ruimte heeft. De verwijderde deeltjes worden met behulp van spoelvloeistof afgevoerd. Omdat bij deze behandeling alleen het weefsel aan de binnenkant van de prostaat weggehaald wordt, ontstaat ten gevolge van de operatie alleen een inwendige operatiewond. De spoelvloeistof en eventueel geproduceerde urine worden na de operatie opgevangen in een katheterzak. De katheter is nodig om de operatiewond rust te geven en de bloedstolsels weg te spoelen. De uroloog kiest meestal voor een 'open prostatectomie' als de klier te groot is voor TURP, of als er andere redenen zijn om de blaas te openen (bijv. blaasstenen). Bij een open prostatectomie pelt de uroloog via een snede onder in de buikwand de prostaatklier met de wijsvinger uit. Hierdoor wordt al het klierweefsel dat de plasbuis dichtdrukt, verwijderd. De wand van de prostaat blijft aanwezig. Voorbereiding op de ziekenhuisopname Voordat u deze operatie ondergaat heeft u een afspraak op het pre operatieve spreekuur van de anesthesioloog. Er wordt bloed afgenomen en eventueel wordt een hartfilmpje en een longfoto gemaakt. Deze onderzoeken zijn noodzakelijk om uw algehele gezondheidstoestand te controleren, zodat u de operatie met een minimale kans op problemen kunt ondergaan. Als u bloedverdunnnende medicijnen slikt, moet u dit aan uw arts melden. Ruim voor de operatie plaatsvindt, zult u moeten stoppen met het gebruik van deze medicijnen. 3
In principe wordt de keuze van de verdoving (narcose of met behulp van een ruggenprik) bepaald door u samen met de anesthesioloog. Zij/hij vertelt ook vanaf wanneer u nuchter moet zijn en of u uw medicijnen moet innemen. Wij raden u aan 24 uur voor de opname geen alcohol te gebruiken, ook mag u in die tijd niet roken. Wij verzoeken u 's morgens voordat u naar het ziekenhuis gaat te douchen of baden en de penis goed te reinigen. De opname Meestal wordt u op de dag van de operatie opgenomen. U meldt zich op de afgesproken tijd bij de afdeling. Breng uw verzekeringspapieren, medicijnen en eventuele allergiegegevens mee. Een gastvrouw brengt u naar de afdeling. Hier wordt u ontvangen door een verpleegkundige die u naar de kamer brengt en de gang van zaken op de afdeling uitlegt. Voordat u naar de operatiekamer wordt gebracht moet u eventuele sieraden, prothesen (kunstgebit) en contactlenzen uit doen. Daarna gaat u naar de operatiekamer. Hier krijgt u een infuus. Vervolgens krijgt u de verdoving of narcose toegediend. Na de operatie U gaat ná de operatie voor korte tijd naar de uitslaapkamer. Als de controles, zoals bloeddruk en ademhaling, in orde blijken gaat u naar uw eigen kamer. Een verpleegkundige van de afdeling komt u halen. U heeft een infuus in uw arm, dit blijft zitten tot het eten en drinken goed gaat en de bloeduitslagen goed zijn. Ook heeft u een blaaskatheter gekregen met een spoelsysteem, zodat de blaas gespoeld kan worden en stolselvorming wordt voorkomen. De verpleegkundige komt ieder uur bij u controles uitvoeren. Meld aanhoudende misselijkheid en/of pijn na de ingreep bij de verpleegkundige. De katheter kan blaaskrampen geven, waartegen u medicijnen kunt krijgen. Na de operatie zult u nog zo'n 3 tot 5 dagen in het ziekenhuis blijven. Hierna bent u voldoende opgeknapt om thuis verder te herstellen. Het herstel Na 6 tot 8 weken is de wond in de plasbuis genezen. U moet veel blijven drinken (1,5 à 2 liter per dag) om de blaas goed door te spoelen. In deze periode kunt u problemen ervaren met plassen en u kunt u uw plas soms moeilijker ophouden. Hiervoor is incontinentiemateriaal beschikbaar. Het is mogelijk dat u urine verliest voordat u bij het toilet bent. Dit is een tijdelijk probleem dat vrijwel altijd verdwijnt als de operatiewond in de plasbuis is genezen. 4
In de eerste maanden na de operatie kunnen er korstjes loslaten die zich in de prostaat hebben gevormd. Dit is niet verontrustend. Neem rust en drink veel, dan is de urine snel weer helder. Blijft het bloedverlies meerdere dagen achtereen aanhouden, zodat de urine donkerrood blijft, dan moet u contact opnemen met de uroloog. Leefregels De eerste 6 weken na de operatie is het belangrijk dat u: Veel drinkt (2 liter per dag). Alcoholische dranken beperkt (een glaasje port, wijn of bier) max. 1 glas. Een strikt plasregime naleeft, wat inhoudt dat u iedere 2 uur probeert te plassen en zorgt voor een ruime urineproductie per 24 uur (1000-1500 ml). Zorgt voor een makkelijke stoelgang waarbij u niet mag persen. Eet daarom laxerend voedsel zoals peren, pruimen, ontbijtkoek. Druk op het zitvlak vermijdt zoals bij fietsen of andere zware sporten. Tegen autorijden bestaat geen bezwaar. Het is raadzaam om de eerste 6 weken geen geslachtsgemeenschap te hebben. Het aspirinegebruik beperkt. Al deze maatregelen zijn erop gericht om een bloeding van de prostaat te voorkomen. Mocht dit toch gebeuren dan is het belangrijk om goed te blijven drinken en op tijd de blaas te ledigen. Als de klachten langer dan een dag aanhouden, of als u twijfelt, dan kunt u contact opnemen met uw huisarts of behandelend uroloog. De gevolgen Bij veel mannen bestaat de angst om na de operatie impotent te worden (dit wil zeggen geen erecties meer krijgen). Impotentie als gevolg van een TURP-operatie is echter zeldzaam en komt in minder dan 10% van de gevallen voor. De angst voor impotentie is schadelijker voor het seksuele genot dan de prostaatoperatie zelf. Bij de meeste patiënten is het seksuele genot enkele maanden na de operatie weer hetzelfde als voorheen. Er is echter wel een verschil. Ofschoon het beleven van het orgasme hetzelfde is, krijgt u soms geen zaadlozing meer. Dit omdat het sperma rechtstreeks in de blaas terechtkomt en wordt uitgeplast. Dit kan absoluut geen kwaad. Houd er rekening mee dat u na een TURP-operatie niet definitief onvruchtbaar bent. 5
Plasproblemen zijn meestal een paar maanden na de operatie verleden tijd. U hoeft 's nachts uw bed niet meer uit en u kunt uw normale activiteiten ontplooien. U zult ervaren dat het leven prettiger is na de TURP-operatie. Tot slot Als u na het lezen van deze brochure nog vragen hebt, kunt u deze gerust stellen aan uw behandelend arts of aan verpleegkundigen van de verpleegafdeling. Telefoonnummers Bij vragen op problemen thuis kunt u tijdens kantooruren bellen met: Polikliniek urologie, locatie Langendijk 076 595 1026 Polikliniek urologie, locatie Pasteurlaan 0162 327 462 Buiten kantooruren kunt u contact opnemen met de afdeling Spoedeisende Hulp via het centrale telefoonnummer van het Amphia Ziekenhuis. 076 595 5000 6
5857p URO.004/0809.JB www.amphia.nl Zorgcommunicatie 7