Zondag 17 januari 2016-2 e zondag na Epifanie THEMA: Ruth voelt zich welkom DE DIENST VAN HET WOORD Gebed bij de opening van het Woord Inleiding bij het thema Ruth voelt zich welkom, dat is het thema van vandaag. Weet iemand wie Ruth is? Ruth is de overgrootmoeder van koning David. Daar hebben jullie toch wel eens van gehoord, al die mooie verhalen uit de bijbel? Over Ruth is ook een mooi bijbelverhaal. Ruth komt uit een vreemd land, ze wil haar schoonmoeder Noömi niet in de steek laten als die teruggaat naar haar eigen land. Ze gaat met haar mee, ze weet niet waar ze terecht zal komen, ze weet niet of de mensen aardig tegen haar zullen zijn, of ze wel welkom zal zijn en toch gaat ze mee. Best wel spannend voor haar. Haar eigen familie en vrienden laat ze achter en ze moet allemaal nieuwe mensen leren kennen. Hebben jullie dat wel eens meegemaakt? Een beetje zoals op vakantie naar het buitenland, maar dan ga je weer terug naar huis. Misschien lijkt het nog wel meer op verhuizen: wonen op een nieuwe, onbekende plek met nieuwe, onbekende mensen. Het lijkt ook op alle mensen die nu voor oorlog op de vlucht gaan. Ze gaan naar een vreemd land en ze weten niet hoe het daar zal zijn. Ruth voelt zich welkom in het nieuwe land. Wanneer voel je je welkom? Als mensen aardig zijn, iets tegen je zeggen, je mee laten doen, je helpen, samen eten, samen een spelletje God heeft mensen geleerd hoe ze kunnen zorgen dat iedereen zich welkom voelt: door liefde, door goed en aardig voor elkaar te zijn. Daarover gaan we nu eerst een lied zingen. Zingen Als je wel liefde hebt voor elkaar Verhaal & preek Liefde voor elkaar, daarover gaat het verhaal van Ruth. Luister maar: Kijkbijbel Ruth
* Jaren gaan voorbij. In het stadje Bethlehem woont Noömi met haar man. Ze hebben twee zoons. * Er komt hongersnood in het land. Hongersnood in Bethlehem, in het huis van het brood, huis van het brood, dat is de betekenis van de naam Betlehem. Het is zoiets als de bakker die geen brood meer verkoopt. Als zelfs in Bethlehem, in broodhuis, honger is, moet het wel erg zijn. Wie heeft er wel eens honger gehad? Wat doe je dan? Iets eten / naar de winkel / /als er nergens meer iets is, wat dan? Noömi en haar man besluiten uit Bethlehem weg te gaan. Met hun twee zoons en alles wat ze hebben, gaan ze op reis naar een ver en vreemd land. Daar blijven ze wonen. Zo ging dat vroeger wel vaker: soms verhuisden mensen als er geen eten was. Tegenwoordig kunnen we met een vrachtauto, een boot of een vliegtuig het eten hierheen halen, maar dat hadden ze toen nog niet. Het land waar Noömi en haar man Elimelech en hun twee zoons Machlon en Kiljon naar toe gaan, heet Moab. In het verhaal van Ruth hebben alle namen die gebruikt worden een speciale betekenis. De naam van de vader, Elimelech, betekent Mijn God is koning. Elimelech besluit naar een ander land te gaan, waar ze andere goden hebben. Misschien wordt hij zo zijn eigen God die koning is wel ontrouw of het kan ook anders zijn, zijn God die koning is, gaat ook naar het nieuwe land met hem mee. Maar hoe dat precies zit, dat vertelt het verhaal niet. Alleen die bijzondere naam met die prachtige betekenis Mijn God is koning De naam van de vrouw Noömi heeft ook al zo n mooie betekenis: de liefelijke, de aangename. Misschien was ze wel heel erg aardig of mooi om te zien of allebei. De namen van de zonen zijn niet zo vrolijk: Machlon en Kiljon, dat betekent de ziekelijke of de zwakke en de tobber of de verdrietige. En het gaat ook niet zo goed met ze in dit verhaal, maar daarover vertel ik straks. 17 januari 2016 * Margo Trapman * pg. 2van 6
Elimelech, mijn God is koning, zijn vrouw Noömi, de liefelijke en hun 2 zoons Machlon de ziekelijke en Kiljon de tobber gaan dus naar een ander land omdat er geen eten is. En dat land heet Moab. Moab, dat betekent de wens van de vader, misschien vertelt het verhaal ons zo stiekem dat vader Elimelech degene was die had besloten dat ze moesten verhuizen. Moab kan ook betekenen Zaad van de vader, vader Elimelech brengt zijn kinderen, zijn zaad naar dit land. Na een tijdje gaat de man van Noömi dood. * De twee jongens worden groot. Ze trouwen allebei met een meisje uit dat land. Het ene meisje heet Orpa, het andere Ruth. Ook die namen betekenen natuurlijk iets. Orpa betekent degene die omkeert, die de rug toekeert of vlucht en Ruth betekent vriendin En die namen hebben ze niet toevallig, luister maar verder. * De vader Elimelech is dus al gestorven en tien jaar later worden ook de zoons erg ziek. Zij sterven ook. Misschien hadden de zonen van Noömi en Elimelech wel een zwakke gezondheid, het is in ieder geval vast niet toevallig dat ze Machlon en Kiljon heten, de ziekelijke en de tobber. Ze overlijden voor ze zelf kinderen hebben gekregen Noömi blijft nu alleen achter zonder kinderen en zonder man. Ze heeft alleen nog haar schoondochters, Orpa en Ruth. * Dan hoort Noömi dat de hongersnood in haar vaderland voorbij is. Ze zegt tegen haar schoondochters: Ik ga terug naar Bethlehem. Er is daar weer te eten. Blijven jullie maar hier, in je eigen land. Nee, zegt Ruth, tegen haar, ik laat u niet alleen. Waar u heengaat, daar ga ik ook heen, Waar u woont, daar wil ik ook wonen. uw volk is mijn volk, uw God is mijn God. In dit stuk van het verhaal wordt duidelijk waarom de schoondochters van Noömi Orpa en Ruth heten. Orpa betekent omkeren, en dat doet deze vrouw, ze keert bij de grens om en gaat terug naar haar eigen volk. In de kerk is ze hier heel vaak om veroordeeld. 17 januari 2016 * Margo Trapman * pg. 3van 6
Ruth was goed en Orpa slecht. Maar is het wel eerlijk om dat zo te zeggen? Orpa doet wat het meest logisch en verstandig lijkt, teruggaan naar haar eigen mensen. Wat moest ze ook in het buitenland, dikke kans dat ze niet welkom was, dat ze daar niet gelukkig zou worden. Noömi had dat ook allang bedacht. Als ze een eindje op weg zijn, stuurt ze Ruth en Orpa terug. Maar Ruth is eigenwijs, nee hoor, ik ga niet terug. Ruth betekent vriendin en dat is ze voor haar schoonmoeder, een echte vriendin die haar niet in de steek laat, maar met haar mee gaat. Dat moet wel heel spannend geweest zijn: een vreemd land, vreemde mensen, andere gewoontes, je weet niet of ze blij zijn dat je komt. Spannend en onzeker, maar Ruth durft het aan, heeft er vertrouwen in, ze zegt tegen Noömi: jouw land is mijn land, jouw volk is mijn volk, jouw God is mijn God, op de plaats waar jij doodgaat, zal ik ook doodgaan en daar zal ik begraven worden. Ruth is trouw tot in de dood. Ze zegt bijna hetzelfde tegen Noömi als wat mensen zeggen die gaan trouwen: ik zal altijd van je houden, ik blijf altijd bij je wat er ook gebeurt. Noömi was haar hele gezin kwijtgeraakt, haar man en haar zonen waren dood, daar zal ze veel verdriet over hebben gehad. En dan is er deze jonge vrouw, Ruth, vriendin, die naast haar staat, die met haar mee gaat. Er wordt niet verteld of Noömi daar blij mee was, maar het moet toch haast wel, dat het haar goed deed, dat bij alle verdriet en gemis, deze vrouw haar steun en toeverlaat wilde zijn. * Samen gaan ze dan naar Bethlehem. De mensen zijn daar net bezig om het koren binnen te halen. Ze zien de twee vrouwen komen. Kijk nou toch eens, zeggen ze tegen elkaar, daar is Noömi weer. En al vlug weet iedereen dat Noömi terug is. Als de mensen zeggen dat Noömi terug is, zegt ze zelf: noem mij maar niet meer Noömi, ik ben niet zo liefelijk, ik voel me niet liefelijk of mooi, ik voel me alleen maar verdrietig en teleurgesteld dat mijn man en kinderen dood zijn, noem mij maar Mara, bitterheid, want zo voel ik me, bitter, Mara. Gelukkig is het verhaal nog niet helemaal afgelopen, maar we gaan eerst zingen, 17 januari 2016 * Margo Trapman * pg. 4van 6
een lied over Ruth. Zingen lied 787 Verhaal & preek * Ruth gaat naar de akkers buiten de stad. Ze raapt korenaren op die op de grond zijn blijven liggen. Dan kan ze er thuis brood van bakken. Iemand een idee waarom Ruth dat ging doen? Om te eten? Waarom ging ze niet naar de bakker? Er waren nog geen uitkeringen. Tegenwoordig krijg je geld van de regering als je arm bent, maar toen was dat anders geregeld. Mensen die arm waren, mochten bij het oogsten, de restjes oprapen. Zo hadden ze toch nog iets te eten. Toevallig komt Ruth op het land van Boaz. * Als die haar ziet, vraagt hij aan een knecht van hem: Wie is die vrouw daar? Dat is Ruth, antwoord zijn knecht, die buitenlandse vrouw die met Noömi is meegekomen. * Boaz is erg vriendelijk voor Ruth. Hij zegt tegen zijn knechten: Laat maar veel korenarem voor haar liggen. Als het etenstijd is, roept Boaz: Ruth! kom toch bij ons zitten en eet met ons mee! En Ruth mag eten zoveel ze wil. Wie weet nog het thema? Ruth voelt zich welkom Boaz laat Ruth meedoen, ze mag mee-eten, hij is vriendelijk voor haar Ruth, vriendin, krijgt een vriend, Boaz. Ook de naam van Boaz heeft een betekenis: die kracht heeft, de dappere. Boaz heeft niet afgewacht wat de mensen wel zullen zeggen, hij is zo dapper om Ruth, de buitenlandse vrouw te helpen. Ruth is welkom bij haar nieuwe vriend, Boaz. Zo wordt het toch weer een beetje een vrolijker verhaal, maar het wordt nog mooier en vrolijker, luister maar: * Als ze die avond thuiskomt, is Noömi heel blij. Wat heb je veel aren opgeraapt! zegt ze tegen Ruth. Waar ben je geweest? Op het land van Boaz, een heel aardige man, antwoordt Ruth. Boaz? Die ken ik, zegt Noömi, hij is nog familie van ons ook. Ga morgen maar weer naar zijn akker. En dat doet Ruth. 17 januari 2016 * Margo Trapman * pg. 5van 6
* Boaz is naar de stadspoort gegaan. Daar zijn altijd veel mensen. Hij zegt: Ik wil niet dat Ruth en Noömi alleen blijven. Ik trouw met Ruth. Daar zijn ze het allemaal mee eens. We hopen dat jullie heel gelukkig worden, zeggen ze tegen Boaz. * Later krijgen Ruth en Boaza een kind. Een jongetje. Noömi tilt het op. Zij is nu ook een beetje zijn moeder! En alle mensen in de stad roepen: God is goed. Er is weer een zoon in de familie van Noömi! Een hele tijd werd alles alleen maar moeilijker en slechter voor Noömi, eerst verhuizen naar een ver en vreemd land, weg bij al haar familie en vrienden vandaan. Toen gingen ook nog haar man en haar kinderen dood, waarover ze heel verdrietig was, maar nu zijn er weer mensen die van haar houden, mag ze zelfs weer een baby in haar armen houden. Als dit verhaal een sprookje zou zijn, hoe zou het dan eindigen? En ze leefden nog lang en gelukkig. De bijbel zegt dat niet omdat de schrijvers van de bijbel weten dat het leven nooit alleen maar leuk is of alleen maar goed. Gelukkig is het ook bijna nooit alleen maar vervelend of slecht, zelfs als het heel moeilijk is zijn er wel mensen die willen helpen, die het een beetje mooier of makkelijker maken. Geen leven zonder moeilijkheden, maar de schrijvers van de bijbel weten wel nog iets anders: dat God bij ons mensen is, dat God van mensen houdt en dat mensen daarom van elkaar kunnen houden, dat mensen elkaar blij kunnen maken door elkaar welkom te heten, door geen ruzie te maken, niet te vechten, maar naar elkaar te luisteren en iedereen mee te laten doen. Moge het zo zijn. Dat we zo proberen te leven met elkaar. Amen. Muziek 17 januari 2016 * Margo Trapman * pg. 6van 6