4. Aansprakelijkheid goed afgedekt 4. Aansprakelijkheid goed afgedekt 4.1. WAAR GEHAKT WORDT, VALLEN SPAANDERS De aansprakelijkheidsverzekering is waarschijnlijk een van de meest belangrijke verzekeringen voor uw bedrijf en tevens misschien wel de verzekering waar veel ondernemers de minste aandacht aan besteden. De aansprakelijkheidsverzekering is waarschijnlijk een van de meest belangrijke verzekeringen voor uw bedrijf en tevens misschien wel de verzekering waar veel ondernemers de minste aandacht aan besteden. Als u uw bedrijf op een verstandige en verantwoorde manier voert, is de kans dat u door derden aansprakelijk wordt gesteld natuurlijk niet zo heel groot en in uw optiek wellicht vrijwel uitgesloten. LET OP. Toch is het zo dat wanneer er eenmaal sprake is van een aansprakelijkheidsclaim, deze schadeclaim zo hoog kan oplopen dat de continuïteit van uw onderneming ernstig in gevaar komt als dit risico niet is verzekerd. Bij elk soort onderneming, beroep of bedrijf komen aansprakelijkheidsclaims voor. Waar gehakt wordt, vallen spaanders, luidt het spreekwoord.waar mensen werken, worden fouten gemaakt en fouten kunnen tot aansprakelijkheid leiden. U bent als ondernemer verantwoordelijk voor fouten die uw werknemers maken tijdens de uitoefening van hun beroep, maar u bent ook verantwoordelijk voor een veilige inrichting van uw bedrijf en voor de door u geleverde goederen of diensten. Stelt u zich eens voor dat u met uw cateringbedrijf de catering verzorgt voor een bruiloft met 200 gasten en er ergens bij de bereiding van het voedsel iets fout is gegaan waardoor er 100 mensen (of misschien zelfs meer) in het ziekenhuis belanden. De schade is dan enorm. Komt bij mij niet voor, zegt u misschien. Maar wat als u tijdens de uitoefening van uw beroep - wat dat dan ook is - ergens per ongeluk zonder te kijken de straat opstapt en een oud vrouwtje van haar fiets afloopt, die daardoor haar heup breekt? Kortom, aansprakelijkheid is simpelweg niet uit te sluiten. Er is een flink aantal verschillende soorten aansprakelijkheidsverzekeringen, waarvan er in dit hoofdstuk een aantal worden toegelicht. Goed verzekerd, 49
4. Aansprakelijkheid goed afgedekt Vrijwel alle verzekeringen die u tegenwoordig kunt afsluiten zijn gebaseerd op het claims-madeprincipe. We gaan hierbij nader in op de meest algemene vormen: de aansprakelijkheidsverzekering voor bedrijven (= AVB); de beroepsaansprakelijkheidsverzekering; de bestuurdersaansprakelijkheidsverzekering; de vervoerdersaansprakelijkheidsverzekering; de milieuaansprakelijkheidsverzekering. Naast de soorten die we in dit hoofdstuk behandelen, zijn er nog vele andere aansprakelijkheidsverzekeringen die specifiek zijn toegesneden op een bepaalde branche, een bepaald beroep of een soort onderneming. Het gaat te ver om ze allemaal te noemen of verder uit te diepen. Bij het tot stand komen van een verzekering is voor de verzekeraar een van de meest essentiële zaken dat hij exact te weten komt wat voor soort bedrijf u heeft, welke werkzaamheden u uitvoert en waar of bij wie u dat doet. De verzekering geeft dekking voor deze specifieke hoedanigheid. Werkzaamheden die buiten die hoedanigheid vallen, zijn niet verzekerd. Zorg er dus voor dat uw verzekeraar en/of adviseur precies weet wat u doet en laat u goed informeren omtrent de juiste verzekeringsvorm. Vrijwel alle verzekeringen die u tegenwoordig kunt afsluiten zijn gebaseerd op het claims-madeprincipe. Dat wil zeggen dat er dekking wordt geboden voor aanspraken (claims) die worden ingediend tijdens de looptijd van de verzekering. Dat betekent dat claims (aanspraken) die worden gemeld tijdens de verzekeringsperiode, maar waarvan de feitelijke oorzaak vóór de verzekerde periode ligt, in principe zijn meeverzekerd. Dat leidt ertoe dat de verzekeraar die dat inlooprisico moet meeverzekeren, precies wil weten welke omstandigheden uit de periode vóór de verzekering eventueel tot claims kunnen leiden. Tevens zal de verzekeraar precies willen weten wat de vorige verzekeraar wel of niet dekt. Claims made wil ook zeggen dat aanspraken ná de verzekerde periode níet worden gedekt, ook niet als de feitelijke oorzaak ligt ín de verzekerde periode. TIP. Soms kunnen verzekeraars echter wel een tijdelijke nameldingsdekking bieden. LET OP. Het claims-madeprincipe maakt het door de mogelijke problemen met het inloop- en het nameldingsrisico wel moeilijker om over te stappen naar een andere verzekeraar. TIP. Wilt u toch overstappen naar een andere verzekeraar, overtuig uzelf er dan van dat bij een eventuele aansprakelijkheidsclaim die bij de nieuwe verzekeraar wordt aangemeld, 50 Goed verzekerd,
4. Aansprakelijkheid goed afgedekt Voor de aansprakelijkheidsverzekering is het van het grootste belang dat verzekeraar exact op de hoogte is van het doen en laten van uw bedrijf. maar waarvan de schadeoorzaak feitelijk ligt in de periode dat u bij de vorige verzekeraar verzekerd was, u niet zelf voor de schade hoeft op te draaien, maar dat of de oude of de nieuwe verzekeraar daarvoor dekking biedt. Voor de aansprakelijkheidsverzekering is het van het grootste belang dat verzekeraar exact op de hoogte is van het doen en laten van uw bedrijf. De verzekerde hoedanigheid wordt veelal op de polis omschreven en is een afgeleide van de door u in het aanvraagformulier verstrekte gegevens. Als die verzekerde hoedanigheid verandert (u gaat bijvoorbeeld behalve het leveren van Indische rijsttafelproducten aan particulieren, ook een deel van uw winkel inrichten als Indische lunchroom), dan dient u dat direct aan de verzekeraar door te geven. Ontstaat er een schade tengevolge van werkzaamheden waarvan de aard niet bij verzekeraar bekend was, dan zal verzekeraar de schade onmiddellijk afwijzen. Dat is ook begrijpelijk: de verzekeraar is niet in staat is geweest om het risico van die werkzaamheden in te schatten en daarop eventueel de premie en polisvoorwaarden aan te passen. 4.2. DE AANSPRAKELIJKHEIDSVERZEKERING BEDRIJ- VEN (AVB) De aansprakelijkheidsverzekering voor bedrijven is de verzekering die de basis biedt voor aansprakelijkheidsdekkingen. De algemene aansprakelijkheid is onder deze verzekeringsvorm gedekt. Specifieke vormen van aansprakelijkheid vallen hier niet onder en dienen met een andere verzekering te worden afgedekt. Onder de basisdekking vallen aanspraken van derden tot vergoeding van personen- en/of zaakschade inclusief de daaruit voortvloeiende gevolgschade, voorzover de verzekerde daarvoor aansprakelijk is. Meestal zijn in de polis een of meerdere rubrieken aangegeven waaruit blijkt welke aanspraken onder de dekking van de polis vallen. Voor alle vormen van aansprakelijkheidsverzekeringen gelden bepaalde uitsluitingen die op zichzelf wel begrijpelijk zijn. In het kader van dit boek gaat het te ver om alle uitsluitingen en voorwaarden in detail te behandelen, maar we zetten voor u wel een aantal belangrijke uitsluitingen op een rij. Uitgesloten van dekking zijn schades die voortvloeien uit: opzet; seksuele gedragingen; Goed verzekerd, 51
opzicht (zaken die men van derden huurt, gebruikt, bewaart, e.d.; voor bepaalde met naam in de polis genoemde omstandigheden geldt deze uitsluiting weer niet); gebruik van motorrijtuigen (voor motorrijtuigen geldt immers een wettelijke plicht tot het verzekeren van het aansprakelijkheidsrisico. Schades die met een motorrijtuig worden veroorzaakt, dienen dus te worden geclaimd op de aansprakelijkheidsverzekering van het motorrijtuig. Als deze verzekering geen dekking biedt voor de aanspraken, dan is er voor sommige aanspraken weer wel dekking onder de aansprakelijkheidsverzekering bedrijven); asbest; overtreding overheidsvoorschriften; geleverde zaken of verrichte werkzaamheden (hier wordt de schade aan de geleverde zaken zelf en de schade aan de verrichte werkzaamheden zelf uitgesloten. Schade tengevolge van de levering van een ondeugdelijk product of tengevolge van verkeerd uitgevoerde werkzaamheden valt wel onder de dekking); milieuaantasting, tenzij uitdrukkelijk meeverzekerd; werkgeversaansprakelijkheid, tenzij uitdrukkelijk meeverzekerd (de aansprakelijkheid van de werkgever jegens ondergeschikten). Als u dit lijstje zo bekijkt, lijkt het erop dat bijna alles is uitgesloten. Gelukkig is dat in werkelijkheid niet zo. Aanspraken door derden tengevolge van handelen of juist het nalaten daarvan door uzelf als ondernemer of door uw personeel vallen wel onder de dekking van polis, dit met uitzondering van de specifiek genoemde uitsluitingen. Dat wil zeggen dat schade tengevolge van verwijtbaar gedrag gedekt is. 4. Aansprakelijkheid goed afgedekt Ook de productaansprakelijkheid valt onder de dekking. En dan niet de schade aan het product zelf, maar wel de gevolgschade. Bijvoorbeeld als u bij een klant de computer van een tafel afstoot, per ongeluk een oud vrouwtje van de fiets afloopt, een zware doos op de voeten van een klant of een toevallige voorbijganger laat vallen, enz. Ook de productaansprakelijkheid valt onder de dekking. En dan niet de schade aan het product zelf, maar wel de gevolgschade. Als voorbeeld kunnen we hier een recent praktijkvoorbeeld aanhalen van een sportartikelengroothandel, die via een detailhandel een basketbal aan een consument leverde. Op enig moment ontplofte de basketbal tijdens het gebruik. De gebruiker liep daarbij gehoorschade op. Onder de aansprakelijkheidsverzekering is dan wel die gehoorschade gedekt, maar niet de schade aan de basketbal zelf. 52 Goed verzekerd,
Of en in hoeverre u ook daadwerkelijk aansprakelijk bent voor de door u geleverde goederen is bepaald in de van toepassing zijnde wet- en regelgeving. Gaat het om goederen waarvan de fabrikant binnen Europa is gevestigd, dan is het in het algemeen zo dat de fabrikant van de geleverde goederen aansprakelijk is. Gaat het om een fabrikant buiten Europa, of gaat het om goederen waar u zelf een bewerking aan heeft uitgevoerd, dan ligt de productaansprakelijkheid bij u. Dat aansprakelijkheid soms tot grote schade kan leiden kunnen we toelichten met een ander voorbeeld. 4. Aansprakelijkheid goed afgedekt Een leverancier van landbouwwerktuigen levert en plaatst een aanpassing op een maaimachine om die geschikt te maken voor het maaien van schuine taluds. Tijdens het werken met de maaimachine treedt er een breuk op in de geleverde en geplaatste aanpassing. De maaimachine kantelt van het talud naar beneden, waardoor de bestuurder van de maaimachine ernstig letsel oploopt en er aan de maaimachine behoorlijke schade ontstaat. Omdat op de geleverde en geplaatste aanpassing op de maaimachine een zeer lange levertijd zit, kan de eigenaar van de maaimachine gedurende een aantal maanden de met zijn klanten afgesloten (maai)contracten niet nakomen. Daardoor ontstaat de situatie dat er een flinke omzetderving plaatsvindt. Voor ondernemingen van enige omvang zal een verzekeraar bij uw aanvraag voor een aansprakelijkheidsverzekering altijd navraag doen naar uw algemene leveringsvoorwaarden. Ook ontstaat het risico dat klanten van de eigenaar van de maaimachine hem aansprakelijk gaan stellen voor het niet-nakomen van contracten. Kortom, een dergelijke schade kan in de tonnen gaan lopen. Voor ondernemingen van enige omvang zal een verzekeraar bij uw aanvraag voor een aansprakelijkheidsverzekering altijd navraag doen naar uw algemene leveringsvoorwaarden. In deze voorwaarden kan immers al sprake zijn van bepaalde uitsluitingen of beperkingen van aansprakelijkheid, die invloed kunnen hebben op het risico dat verzekeraar dient te verzekeren. 4.2.1. De werkgeversaansprakelijkheid Werkgeversaansprakelijkheid is een uitsluiting binnen de basisdekking van de polis (zie laatste punt van de lijst uit paragraaf 4.2.). TIP. Verzekeraars bieden echter de mogelijkheid om deze aansprakelijkheidsvorm mee te verzekeren in een extra rubriek. Als werkgever bent u aansprakelijk voor schade aan uw personeel als die schade ontstaat tijdens werkzaamheden én wordt veroorzaakt door uzelf of door een collega van de getroffen werknemer. Goed verzekerd, 53
TIP. Als u geen personeel heeft, is het meeverzekeren van deze rubriek uiteraard niet nodig. en van dit soort aansprakelijkheidclaims zijn er te over. U bent als werkgever verantwoordelijk voor een veilige inrichting van de werkomgeving. De Arbowet geeft daarover al het een en ander aan. Toch zit een ongeluk in een klein hoekje. 4. Aansprakelijkheid goed afgedekt Een uit de muur stekende spijker waar een werknemer zijn overhemd of trui aan openhaalt bijvoorbeeld. Maar ook de situatie waarbij een werknemer een zware katrol op zijn hoofd krijgt die een collega even had weggelegd bovenop een pallet met dozen, die met een heftruck werd weggereden. Schuld van die collega zult u zeggen. Dat is ook zo, maar als werkgever bent u wel voor uw werknemers aansprakelijk. 4.2.2. De milieuaansprakelijkheid Milieuaantasting is een andere uitsluiting op de basisdekking die als extra rubriek is mee te verzekeren. Als deze rubriek wordt meeverzekerd, wordt er dekking geboden voor de aansprakelijkheid van de verzekerde voor schade van derden in verband met een plotselinge, onzekere milieuaantasting, mits die niet het gevolg is van een langzaam inwerkend proces. De premie voor de aansprakelijkheidsverzekering bedrijven is sterk afhankelijk van de aard en omvang van uw bedrijf en wordt meestal gerelateerd aan de omzet en de totale loonkosten van het bedrijf. Om de premie te kunnen afstemmen op de werkelijke omzet en loonkosten, werken verzekeraars in het algemeen met een zogenaamde naverrekening. Dit is een speciale wijze van premievaststelling; vandaar dat we hier nader ingaan op de wijze waarop naverrekening werkt. Na afloop van een boekjaar wordt aan de hand van de door u op te geven financiële gegevens de premie over het afgelopen boekjaar definitief vastgesteld. Soms leidt dat tot een bijbetaling, soms tot een teruggave van premie. Als het om kleine bedrijven gaat, blijft de jaarpremie als die wordt vastgesteld op basis van de omzet en de loonsom soms onder het minimumpremiebedrag dat verzekeraars voor deze verzekeringsvorm han- De premie voor de aansprakelijkheidsverzekering bedrijven is sterk afhankelijk van de aard en omvang van uw bedrijf en wordt meestal gerelateerd aan de omzet en de totale loonkosten van het bedrijf. Bijvoorbeeld milieuschade die ontstaat tengevolge van een ontploffing binnen de onderneming. Maar dus niet de grondvervuiling die ontstaat omdat er tengevolge van een lekkende afvalstoffentank jarenlang vervuilende stoffen in de grond zijn weggelekt. In paragraaf 4.6. kunt u meer lezen over de milieuaansprakelijkheidsverzekering. 54 Goed verzekerd,