Logopedie De behandeling van een aangezichtsverlamming www.catharinaziekenhuis.nl
Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl LOG003 / De behandeling van een aangezichtsverlamming / 02-09-2013 2
De behandeling van een aangezichtsverlamming Deze folder geeft u informatie over aangezichtsverlamming en de daarbij behorende klachten. Verder vindt u in deze folder informatie over behandelmogelijkheden. De aangezichtszenuw Beide kanten van uw gezicht hebben een aangezichtszenuw. Deze zenuw stuurt de spieren aan die zorgen voor de mimiek van uw gezicht. Ook het sluiten van uw ogen en mond wordt geregeld door deze zenuw. De aangezichtszenuw komt uit de hersenen en loopt door een nauw kanaal in de schedel. Eerst langs het inwendig gehoororgaan, dan langs een midden oorbeentje om tenslotte tevoorschijn te komen in de oorspeek selklier die voor het oor ligt. In deze speekselklier splitst de zenuw zich in verschillende takken naar de spieren van het gezicht. Een kleine aftakking van deze zenuw loopt naar de tong en zorgt mede voor de smaak. De aangezichtszenuw is, vergeleken met andere zenuwen, kwetsbaar. Waarschijnlijk komt dit vanwege het nauwe en lange kanaal waar door de zenuw loopt. Wanneer om welke reden ook de zenuw beschadigd wordt, functioneert deze minder goed. De aangedane zijde van uw aangezicht beweegt hierdoor niet goed meer mee. U heeft dan een verlamming aan deze zijde. Soms kunt u ook pijn voelen. De verlammingsverschijnselen Wanneer de aangezichtszenuw (vrijwel altijd aan één kant) slecht functioneert, valt de functie van de spieren in die gezichtshelft uit. Het gevolg is dat u een scheef gezicht krijgt. Uw mondhoek aan de aangedane zijde hangt lager, de plooi tussen uw neus en mondhoek verdwijnt en uw oog is wijder dan aan de gezonde zijde. U kunt onmogelijk uw oog sluiten. Als u dit toch probeert, zien anderen uw oogwit verschijnen. Dit wordt veroor zaakt door het omhoog draaien van uw oogbol. 3
Uw wang is slap en doordat uw mond deels omlaag hangt, is praten en slikken moeilijk. Soms loopt er speeksel uit uw mond. Een verlamming kan volledig of onvol ledig zijn. Bij een volledige verlamming kunnen de aangezichtsspieren niet bewegen. Bij een onvolledige verlam ming zijn de aangezichtsspieren voor een deel beweeglijk. Een onvol ledige verlamming kan zich binnen enkele dagen toch nog ontwikkelen tot een volledige verlamming. De oorzaken Uw ziektegeschiedenis en medisch onderzoek kunnen uitwijzen om welke oorzaak het gaat. Oorzaken van een aangezichtsverlamming kunnen onder andere zijn: Oorontsteking. Schedelletsel, bijvoorbeeld na een ongeval, of letsel na operatie (meestal aan oor of speekselklier). Het gordelroosvirus. Hierbij zijn blaasjes, zoals bij waterpokken, zichtbaar in uw oorschelp en omgeving. De verlam ming is vaak pijnlijk en gaat soms gepaard met gehoorverlies en evenwichtsstoornissen. Een tumor die op de zenuw drukt. Hierbij treedt de verlamming vaak zeer geleidelijk op. De zogenaamde tekenbeetziekte (ziekte van Lyme). Wanneer geen enkele andere oorzaak aangetoond kan worden, in ongeveer 50% van de gevallen, spreken we van de verlamming van Bell. Het lijkt er op dat deze verlamming wordt veroorzaakt door het herpes simplex virus, type 1. Dit virus zorgt ook wel voor de bekende "koortslip". Behandeling Uiteraard is de behandeling afhanke lijk van de oorzaak. Hieronder staan enkele mogelijkheden beschreven. 1. Bij de verlamming van Bell wordt het spontaan herstel afgewacht zolang de functie niet of niet helemaal uitvalt. Gedurende een paar weken moet u rust in acht nemen om het natuurlijke genezingsproces zoveel mogelijk te bevorderen. Bij andere oor zaken 4
heeft het spontane herstel langer tijd nodig. Uw arts kan u er meer over vertellen. 2. Medicijnen: bij ernstige verlammingen kan worden voorgesteld om, liefst binnen één week met medicijnen te starten. 3. Beschermende en preventieve maatregelen: ter voorkoming van oogproblemen is het noodzakelijk s nachts het aangedane oog te behande len met oogzalf of af te plakken met een horlogeglasverband. Dit voorkomt uitdroging. Zo nodig kunt u overdag beschermende oogdruppels gebruiken. Wat betreft het eten en drinken is het belangrijk dat u probeert dit zo normaal en symmetrisch mogelijk te doen. Verder is het belangrijk dat u extra aan dacht besteedt aan de mondhygiëne. 4. Mimetherapie: bij onvolledig herstel door beschadiging van de zenuw kunnen de hinderlijke restverschijnselen zoveel mogelijk onderdrukt worden door mimetherapie (zie ook folder "Mimetherapie"). 5. Chirurgische mogelijkheden: chirurgisch ingrijpen kan worden overwogen als er geen vooruitgang meer is. De chirurgische mogelijkheden richten zich dan op het verbe teren van de functie van de zenuw en op het uiterlijk, het esthetische aspect. Uw behandeld arts kan u informeren over welke behandelingsmogelijkheden voor u geschikt zijn. Restverschijnselen Na een aangezichtsverlamming met zenuwuitval kunnen hinderlijke verschijnselen blijven bestaan. De zenuwfunctie kan zich tot een jaar na aan vang van de verlamming herstellen, maar daarna kunt u niet veel verbetering meer verwachten. Bij herstel kun nen zenuwvezels soms een verkeerde aansluiting maken. Dit uit zich in hinderlijk meebewegen, bij spreken, eten, drinken en fluiten. Verder kan de aangedane kant strak aanvoelen en kan het oog tijdens het eten tranen. Na verloop van jaren kan de verlamming duidelijker zichtbaar worden, omdat de huid ouder wordt en uitzakt. 5
Vragen Het is niet mogelijk om in deze folder alle details voor elke situatie te beschrij ven. Het is mogelijk dat u, ondanks de uitleg van uw arts, nog vragen heeft of meer informatie wilt. Aarzel dan niet contact op te nemen met uw arts. Ook kunt u op werkdagen tussen 08.30 en 12.30 uur contact opnemen met de afdeling Logopedie, via het centrale telefoonnummer van het Catharina Ziekenhuis. Contactgegevens Afdeling Logopedie, route 72 Catharina Ziekenhuis 040-239 91 11 6
7
Michelangelolaan 2 5623 EJ Eindhoven Postbus 1350 5602 ZA Eindhoven