Centrumlocatie Uw huisarts heeft u verwezen naar de gynaecoloog omdat u abnormaal vaginaal bloedverlies heeft. In deze folder worden de verschillende vormen van abnormaal bloedverlies besproken. Het is belangrijk dat u goed op de hoogte bent wat uw klacht inhoudt en wat de mogelijkheden zijn betreffende diagnostisch onderzoek en eventuele behandeling. Op de polikliniek wordt er gebruik gemaakt van het zogenaamde one stop shopping model. Dat wil zeggen dat u, na verwijzing door uw huisarts, binnen 10 werkdagen een afspraak op de polikliniek krijgt aangeboden. Tijdens deze afspraak worden alle onderzoeken verricht. U hoeft dus niet voor elk onderzoek een nieuwe afspraak te maken. Op deze manier hopen wij u snel te kunnen behandelen. Deze folder geeft u informatie over het polikliniekbezoek, het onderzoek en de eventuele verdere behandeling in ons ziekenhuis. Mocht u na het lezen van deze folder nog vragen hebben, dan kunt u hiermee terecht op de polikliniek Voortplanting en Verloskunde en Urologie en Vrouwenziekten. Abnormaal vaginaal bloedverlies
Wat is abnormaal bloedverlies Hevig bloedverlies Hevig bloedverlies betekent voor elke vrouw iets anders. Sommigen vinden bloedverlies hevig als het meer is dan zij gewend zijn. Anderen noemen het hevig omdat zij veel tampons of maandverbanden nodig hebben, doorlekken en zich vaak moeten verschonen. In andere gevallen is er sprake van een langdurige menstruatie. Een eenduidige definitie is er niet. Verlies van stolsels (dikke donkere brokken) en bloedarmoede worden vaak beschouwd als kenmerken van hevig bloedverlies. Hevig bloedverlies is vervelend maar kan meestal geen kwaad. Of hevig bloedverlies een reden is tot verder onderzoek en eventuele behandeling, hangt af van uw klachten. U bent degene die aangeeft of dit gewenst is. Als er sprake is van bloedarmoede, wordt een behandeling geadviseerd. Hevig bloedverlies kan verschillende oorzaken hebben, die elk een andere aanpak vragen: - Naarmate de overgang nadert wordt de hormoonproductie onregelmatiger. Daardoor wordt soms veel baarmoederslijmvlies opgebouwd en afgestoten, wat een sterke bloeding geeft. - Ook de baarmoeder zelf kan een oorzaak zijn voor hevig bloedverlies. De baarmoeder, die de vorm en grootte van een peer heeft, bestaat uit een spierwand die aan de binnenzijde bekleed is met slijmvlies. De baarmoeder kan vergroot zijn en er kunnen in de wand van de baarmoeder vleesbomen (myomen) en/of poliepen ontstaan die aanleiding kunnen geven tot hevige menstruatie. Soms is de oorzaak gelegen in afwijkingen in de bloedstolling of medicijnen die de bloedstolling beïnvloeden. Als bij u een koperhoudend spiraaltje is geplaatst kan hierdoor het bloedverlies toenemen. Bij het merendeel (60%) wordt echter geen duidelijke verklaring voor het hevige bloedverlies gevonden. Bloedverlies na de overgang Als u één jaar of langer niet meer menstrueert vanwege de overgang en er weer plotseling bloedverlies optreedt, is dat voor de huisarts een reden u naar het ziekenhuis te verwijzen. De meest voorkomende oorzaken zijn: Een dun en kwetsbaar slijmvlies van de schede of de binnenkant van de baarmoeder (atrofie). Dit wordt veroorzaakt door het ontbreken van vrouwelijke hormonen omdat u in de overgang bent. Een poliep of vleesboom in de binnenkant van de baarmoeder. Een aan de binnenkant van de baarmoeder aanwezige (kwaadaardige) tumor. 2
Tussentijds/onregelmatig bloedverlies Met onregelmatig bloedverlies bedoelen we het onherkenbaar zijn van een regelmatige cyclus. Tussentijds bloedverlies is het optreden van bloedverlies, vaak midden in de cyclus terwijl de menstruatie zelf regelmatig komt. De oorzaak van onregelmatig / tussentijds bloedverlies is niet altijd gemakkelijk op te sporen. Meestal wordt dit veroorzaakt doordat de vrouwelijke hormonen gedurende kortere of langere tijd niet in balans zijn. Het kan ook komen door de invloed van hormonen die u slikt, bijvoorbeeld de pil. Een andere oorzaak kan zijn dat er een poliep of een vleesboom in de holte van de baarmoeder zit. Het bloedverlies kan ook afkomstig zijn van de baarmoedermond, in dit geval zal hiervan een uitstrijkje en/of kweek genomen worden en in sommige gevallen zal met een microscoop de baarmoedermond worden onderzocht (kolposcopie). Welke onderzoeken/behandelingen kunt u verwachten De gynaecoloog zal op de polikliniek starten met een gesprek om uw klacht en ziektegeschiedenis in beeld te brengen. Als u medicijnen gebruikt of juist allergisch bent voor bepaalde medicijnen, is het gewenst dat u hiervan een lijstje meeneemt. Daarna zal lichamelijk onderzoek plaatsvinden: eerst vindt er een vaginaal inwendig onderzoek plaats met behulp van een speculum (eendebek). Daarmee kan de binnenzijde van de schede en de baarmoedermond worden bekeken. Met een inwendig onderzoek beoordeelt de gynaecoloog de grootte van de baarmoeder en eierstokken. Aansluitend vindt, in bijna alle gevallen, een echoscopie plaats. Dit is een onderzoek dat gebruik maakt van geluidsgolven, waarmee de baarmoeder en eventueel eierstokken in beeld worden gebracht. Het echografisch onderzoek zal meestal via de schede plaatsvinden, in sommige gevallen via de buikwand. Het verdient onze voorkeur deze onderzoeken te verrichten als uw blaas leeg is. De uitslag van de echografie bepaald wat er verder gaat gebeuren. Indien er sprake is van dun baarmoederslijmvlies, zijn verdere onderzoeken vaak niet noodzakelijk. Als het baarmoederslijmvlies dik is, komt u in aanmerking voor aanvullende onderzoeken: een S.I.S (S.I.S.: Saline Infused Sonografie, ook wel waterecho genoemd) of een hysteroscopie (kijken in de baarmoeder). 3
De waterecho of S.I.S. is een uitgebreidere inwendige echoscopie. Hierbij wordt in de schede een speculum ingebracht om de baarmoedermond in beeld te brengen. Vervolgens wordt een dun plastic slangetje in de baarmoeder gebracht. Het speculum wordt verwijderd, en de inwendige echografie wordt nu herhaald. Tegelijkertijd wordt voorzichtig via het slangetje water in de baarmoederholte gespoten. De gynaecoloog kan daardoor zien of er een poliep of een myoom (vleesboom) in de baarmoederholte aanwezig is. Het is mogelijk dat een biopt (stukje weefsel) van de baarmoederwand wordt weggezogen en opgestuurd naar het laboratorium voor nader onderzoek. Tijdens de waterecho (vooral bij het inspuiten van het water en wegnemen van het biopt) kunt u een menstruatieachtige buikpijn ervaren. Na de waterecho kunt u bloedverlies hebben. Een hysteroscopie kan in plaats van of aansluitend aan de waterecho worden verricht. Bij dit onderzoek wordt de hysteroscoop (een dun kijkbuisje) in de schede gebracht en de baarmoedermond opgezocht. Meestal glijdt de hysteroscoop gemakkelijk door de baarmoederhals. Soms is er verdoving nodig, bijvoorbeeld als de baarmoederhals erg nauw is. Als de camera in de baarmoederholte is, wordt - om goed zicht te krijgen vloeistof in de baarmoederholte gebracht. Op deze manier kan de gehele binnenzijde van de baarmoeder worden bekeken. Indien gewenst kunt u via de monitor meekijken. Het is mogelijk om door de kijkbuis heen een kleine ingreep te doen zoals verwijderen van een poliep, myoom of afnemen van een weefselstukje voor nader onderzoek. Het hysteroscopisch onderzoek kan een menstruatieachtige pijn veroorzaken. Begeleiding tijdens de onderzoeken De gynaecoloog en de verpleging begeleiden u gedurende de onderzoeken. Uit hetgeen hierboven beschreven staat mag blijken dat er snel van het ene naar de andere onderzoek kan worden doorgegaan. U zult niet altijd merken dat het volgende onderzoek is gestart. De beleving en belasting van het onderzoek wordt door een ieder verschillend ervaren. In onderling overleg kan het onderzoek op ieder moment onderbroken worden. Als het nodig is kan dan op een andere dag het onderzoek binnen de chirurgische dagbehandeling onder narcose worden voortgezet. Gelukkig is dat meestal niet nodig. 4
Na de behandeling U mag na het onderzoek direct naar huis. Hoewel u gewoon mag lopen, fietsen en autorijden is het prettig als er iemand met u meekomt en dat u wordt thuisgebracht. Na de ingreep kan de onderbuik nog wat gevoelig zijn. Ook kunt u nog enkele dagen wat bloedverlies of bruine afscheiding hebben, dit is normaal. Zolang er nog bloedverlies is wordt afgeraden te zwemmen of in bad te gaan. Gemeenschap is toegestaan zodra het bloedverlies is gestopt, dit kan echter nog wel wat gevoelig zijn. Als u erg veel buikpijn, koorts of zeer veel bloedverlies heeft, kunt u op werkdagen contact opnemen met een gynaecologische verpleegkundige (010) 704 0 704, zoemernummer 35521, of in de avond en nacht met de dienstdoende gynaecoloog/assistent (010) 704 0 704. Verdere behandeling Binnen 10 werkdagen na uw bezoek aan de polikliniek krijgt u een afspraak voor een telefonisch consult. Als bij de hysteroscopie blijkt dat er een afwijking bestaat die te groot is om het meteen weg te halen, dan komt u in aanmerking voor een uitgebreide hysteroscopie onder narcose op de operatiekamer. Deze behandeling zal uiteraard op een andere dag plaatsvinden. U krijgt dan vervolgafspraken mee voor een pre-operatieve screening (in verband met de narcose) en voor de opnamedatum. Wordt bij de hysteroscopie geen afwijking gevonden, kan er direct samen met u worden afgewogen of verdere behandeling nodig is. Heeft u last van hevige menstruaties, leidend tot ernstige klachten, dan bestaan er verschillende mogelijkheden zoals onder andere medicijnen, een Mirena-spiraal of een baarmoederoperatie. Informatie over diverse behandelingen kunnen wij u geven en uiteraard krijgt u de tijd hier rustig over na te denken. Als er tijdens het polikliniekbezoek een stukje weefsel is afgenomen en opgestuurd is voor nader onderzoek wordt met u een telefonische of herhalingsafspraak gemaakt voor de uitslag hiervan. In enkele gevallen moet naar aanleiding hiervan een aanvullende behandeling plaatsvinden. Pijnstilling Wij adviseren u de avond voor het bezoek aan de polikliniek Diclofenac (Voltaren)100 mg in te nemen. Het recept hiervoor is verkrijgbaar via uw huisarts of een verpleegkundige van de polikliniek. U mag gewoon eten voor de ingreep; het is beter niet al te veel te drinken. 5
Tot slot Heeft u nog vragen dan kunt u contact opnemen met de afdeling Voortplanting & Verloskunde, telefoonnummer (010) 704 01 46 (graag aangeven dat het gaat om het spreekuur vaginaal bloedverlies). 6
Vragen en aantekeningen 7
Bron: NVOG richtlijnen: - Diagnostiek bij abnormaal vaginaal bloedverlies - Gynaecologische echoscopie Erasmus MC s Gravendijkwal 230 3015 GE Rotterdam Tel (010) 704 0 704 www.erasmusmc.nl Gewijzigde 6154753 Erasmus MC - Patiëntencommunicatie - 06/06 tel.nrs. 01/08 Aan de inhoud van deze folder kunnen geen rechten worden ontleend