Collegevoorstel Openbaar Onderwerp Aanpassing hoogte bijzondere bijstand wooninrichting/duurzame gebruiksgoederen Programma Inkomen & Armoedebestrijding BW-nummer Portefeuillehouder T. Tankir Samenvatting De hoogte van de bijzondere bijstand voor complete wooninrichting en duurzame gebruiksgoederen dient aangepast te worden. We stellen voor om, voor het merendeel van de goederen, de huidige bedragen te verlagen met 25%. We achten dit noodzakelijk om enerzijds een meer actuele markttarieven te hanteren voor complete wooninrichting en duurzame gebruiksgoederen en anderzijds verdere uitzetting van bijzondere bijstand te voorkomen. Voor deze wijziging moeten we onze huidige regelgeving aanpassen. We maken tevens van deze gelegenheid gebruik om een kleine correctie aan te brengen in de beleidsregels rondom de bepaling van de inkomensgrenzen. We stellen middels dit voorstel de nieuwe beleidsregels Inkomensondersteuning Participatiewet vast. Ter besluitvorming door het college 1. Per 1 april de beleidsregels Inkomensondersteuning Participatiewet 2015 (publicatienummer GB2015-57588) in te trekken. 2. Per 1 april de beleidsregels Inkomensondersteuning Participatiewet 2016 vast te stellen. Directie/afdeling, ambtenaar, telefoonnr. MO10, Golshid Al Eshaq, 3338 Datum ambtelijk voorstel 24 maart 2016 Registratienummer 16.0002875 Steller Golshid Al Eshaq Paraaf akkoord Datum Alleen ter besluitvorming door het College Besluit B&W d.d. 29 maart 2016 X Conform advies Aanhouden Anders, nl. nummer: 3.8 Bestuursagenda Paraaf akkoord Datum Portefeuillehouder laatste versie cvs aanpassen bedragen GBB woninginrichting
Collegevoorstel 1 Probleemstelling Voor mensen met een laag inkomen bestaat de mogelijkheid om voor de aanschaf van duurzame gebruiksgoederen en (complete) wooninrichting 1 financiële ondersteuning te ontvangen van de gemeente. Voor het bepalen van de hoogte van de Gemeentelijke Kredietbanklening (GKB) en bijzondere bijstand voor de complete wooninrichting maken we gebruik van de prijzengids van het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (Nibud). De prijzengids van het Nibud helpt gemeenten de hoogte van de uit te keren vergoeding vanuit de bijzondere bijstand vast te stellen. Een combinatie van verschillende factoren hebben er nu voor gezorgd dat we de hoogte van de bijzondere bijstand voor complete wooninrichting en losse, duurzame gebruiksgoederen moeten aanpassen. Aanleiding: toename aantal aanvragen en ruime vergoedingen In 2015 waren de uitgaven bijzondere bijstand voor complete wooninrichting en duurzame gebruiksgoederen een stuk hoger dan voorgaande jaren. Zie tabel 1 (bedragen zijn de uitgaven bijzondere bijstand en dus exclusief de bedragen van de leningen die uitgekeerd worden via de GKB). Tabel 1: uitgaven bijzondere bijstand wooninrichting 2013-2015 Jaar 2013 2014 2015 Uitgaven bijzondere bijstand 2.300.000,- 2.000.000,- 2.800.000,- Dit wordt deels 2 veroorzaakt door een toename van het aantal aanvragen/toekenningen bijzondere bijstand voor complete wooninrichting in dat jaar. Deze toename van de uitgaven zal niet van tijdelijke duur zijn maar zal naar alle waarschijnlijkheid juist toenemen door met name de groei van het aantal statushouders. Daarnaast constateren we dat de vergoedingen die we hanteren voor veel goederen, gezien de actuele tarieven van (duurzame gebruiks)goederen op de markt, aan de ruime kant zijn en hierdoor de uitgaven overbodig hoog zijn. Voorstel aanpassing hoogte vergoedingen en vaststellen beleidsregels Bovenstaande redenen hebben ertoe geleid dat we onze beleidsregels rondom de hoogte van bijzondere bijstand voor duurzame gebruiksgoederen en complete wooninrichting moeten herzien. Concreet stellen we voor om de huidige bedragen die gebaseerd zijn op de Nibud prijzengids, op een paar uitzonderingen na, te verlagen met 25%. In de praktijk betekent deze verandering dat een persoon voor een losse duurzame gebruiksgoed zoals een wasmachine niet meer een maximale vergoeding krijgt van 370,- maar 277,50. Een ander voorbeeld: de maximale vergoeding voor een complete wooninrichting van een alleenstaande ouder met 2 kinderen zal niet meer 7349,- bedragen maar 5862,50. 1 Met complete wooninrichting worden alle (basis)producten genoemd om een leeg huis mee in te richten zoals een bankstel, vloerbedekking en keukeninventaris. 2 Deze hogere uitgaven worden ook deels veroorzaakt doordat we vanaf september 2014 ons voor duurzame gebruiksgoederen volledig aansluiten bij de NIBUD prijzengids. Voor veel goederen vallen de vergoedingen hoger uit dan voor die tijd. Wegens een verwachtte uitzetting hebben we toen structureel 320.000,- vrijgemaakt. Hier is dus ook rekening mee gehouden in de begroting.
Collegevoorstel Vervolgvel 2 We brengen deze wijzigingen aan in onze beleidsregels en stellen daarmee de nieuwe beleidsregels Inkomensondersteuning Participatiewet 2016 vast. We maken van deze gelegenheid gebruik om een kleine correctie aan te brengen in de beleidsregels Inkomensondersteuning Participatiewet met betrekking tot de hoogte van de inkomensgrenzen. Verderop in dit voorstel beargumenteren we onze keuze en brengen we de financiële gevolgen hiervan in kaart. 2 Juridische aspecten Het wettelijk kader voor armoedebestrijding wordt gevormd door de Participatiewet en de daarin opgenomen regels voor de verlening van bijzondere bijstand. Bijzondere bijstand, individueel of categoriaal, wordt verstrekt op grond van artikel 35 en 36 van de Participatiewet. Het college is bevoegd om in aanvulling op de Participatiewet lokale regelgeving vast te leggen in de beleidsregels. 3 Doelstelling Doelstelling van dit voorstel is de beleidsregels Inkomensondersteuning Participatiewet 2016 vast te stellen om de nieuwe hoogte van de bijzondere bijstand voor wooninrichting en duurzame gebruiksgoederen te kunnen hanteren en de beleidsregels op een klein onderdeel te corrigeren. 4 Argumenten Er zijn twee belangrijke redenen waarom we, op een paar uitzonderingen na, voor de vaststelling van de hoogte van de vergoeding van duurzame gebruiksgoederen en complete wooninrichting 75% van de Nibud prijzengids willen hanteren. Hieronder een toelichting. Hanteren actuele markttarieven We constateren dat veel prijzen die we hanteren volgens het Nibud prijzengids hoger liggen dan wat in de praktijk daadwerkelijk nodig is om goederen van kwaliteit voor aan te schaffen. Dit heeft te maken met de ontwikkelingen van de prijzen van (duurzame gebruiks)goederen op de markt. De afgelopen jaren zijn er namelijk meer mogelijkheden om goederen van kwaliteit tegen lagere prijzen aan te schaffen waardoor volledige aansluiting op de Nibud prijzengids overbodig is. Veel gemeenten kiezen ervoor om een percentage te nemen van de Nibud prijzengids om de hoogte van de vergoedingen van de bijzondere bijstand vast te stellen. Na een verkenning van de actuele tarieven op de markt zijn we ook in Nijmegen ervan overtuigd dat de Nibudprijzengids te ruim is. Het hanteren van 75% van de Nibud prijzengids zorgt ervoor dat we mensen met een laag inkomen financieel voldoende kunnen ondersteunen bij het aanschaffen van duurzame gebruiksgoederen en wooninrichting. Daarnaast verkleinen we hiermee de kans dat mensen schulden maken. Uitzet uitgaven bijzondere bijstand beperken We zien al jaren een stijging zien van het aantal huishoudens met een bijstandsuitkering. Dit betekent dat er steeds meer mensen op het minimumniveau zitten waardoor de potentiele doelgroep die in aanmerking komt voor bijzondere bijstand voor duurzame gebruiksgoederen en woninginrichting groter wordt. Opvallend is de groei van het aantal aanvragen bijzondere bijstand voor (complete) woninginrichting door de stijging van het aantal statushouders die gehuisvest worden. Voor het inrichten van de woning wordt beroep gedaan op de bijzondere bijstand voor deze
Collegevoorstel Vervolgvel 3 kostensoorten (in combinatie met een GKB-lening). Deze groei zal in de nabije toekomst niet dalen maar juist toenemen door de grote toestroom van het aantal vluchtelingen. Door het verlagen van de hoogte van de vergoedingen spelen we in op deze ontwikkeling om verdere uitzetting van de kosten te voorkomen. Voor het toepassen van deze wijziging in de hoogte van de vergoedingen in de praktijk moeten we onze beleidsregels Inkomensondersteuning Participatiewet aanpassen. We maken van deze gelegenheid gebruik om een kleine wijziging aan te brengen in de beleidsregels Inkomensondersteuning Participatiewet op het onderdeel inkomensgrenzen. De wijziging betreft het weghalen van de volgende zin: de bedragen van de inkomensgrenzen gelden per 1 januari 2015 en worden jaarlijks per 1 januari aangepast. Deze zin initieert dat we jaarlijks de inkomensgrenzen zullen aanpassen terwijl de huidige inkomensgrenzen zo ruim vastgesteld zijn dat we daar nog jaren mee vooruit kunnen. Hierdoor is het niet nodig om de prijzen elk jaar aan te passen. 5 Klimaat Dit voorstel heeft geen gevolgen voor het klimaat. 6 Financiën De verlaging van het merendeel van de vergoedingen met 25% zorgt ervoor dat we ten opzichte van de huidige situatie minder uitgeven aan bijzondere bijstand voor duurzame gebruiksgoederen en (complete) wooninrichting. De verwachte groei van de doelgroep zal leiden tot meer uitgaven. Met het verlagen van de vergoedingen verwachten wij deze toename grotendeels op te kunnen vangen. 7 Participatie en Communicatie De Cliëntenraad Participatiewet stemt in met dit voorstel om de hoogte van de vergoedingen voor duurzame gebruiksgoederen en wooninrichting te verlagen. Verder wordt vanuit de vertegenwoordiging van Vluchtelingenwerk Oost Nederland (VWON) in de Cliëntenraad Participatiewet gepleit voor meer keuzevrijheid bij de besteding van het bedrag voor complete wooninrichting. Dit zodat er van het vastgestelde budget ook een computer/laptop en een fiets voor aangeschaft kan worden. Om de opties te verkennen voor dit voorstel moet er met name op juridisch vlak onderzocht worden wat de mogelijkheden zijn. Dit kost tijd. We kiezen er echter voor om niet langer te wachten om de hoogte van de vergoedingen te verlagen gezien de stijgende uitgaven van de bijzondere bijstand. Dit heeft als gevolg dat we het advies van VWON in dit voorstel niet overnemen. Wel zullen we in de toekomst de opties verkennen die onze huidige regelgeving biedt om in de uitvoering soepeler om te gaan met de besteding van het geld. We zullen het maatschappelijk middenveld (onder andere de STIPS) op de hoogte brengen van de wijzigingen rondom de hoogte van de vergoedingen. 8 Uitvoering en evaluatie Per 1 april 2016 kunnen we voor nieuwe aanvragen duurzame gebruiksgoederen en complete wooninrichting de nieuwe bedragen hanteren.
Collegevoorstel Vervolgvel 4 9 Risico Aan dit voorstel zijn geen risico s verbonden. Gezien het open einde karakter van de bijzondere bijstand blijven we de uitgaven bijzondere bijstand voor duurzame gebruiksgoederen en complete wooninrichting monitoren. Bijlage: Beleidsregels Inkomensondersteuning Participatiewet 2016
Beleidsregels inkomensondersteuning Participatiewet 2016 Het College van Burgemeester en Wethouders van de gemeente Nijmegen, Gelet op de bepalingen van artikel 35 van de Participatiewet, BESLUIT: Algemeen Ten aanzien van de in deze beleidsregels opgenomen regelingen waarbij percentages van de bijstandsnormen gelden, hanteert het college de volgende,naar boven afgeronde inkomensgrenzen: 100% 110% 120% 130% Alleenstaande 950,- 1.045,- 1.140,- 1.235,- Alleenstaande ouder 1.220,- 1.345,- 1.465,- 1.590,- Gehuwden 1.360,- 1.495,- 1.630,- 1.765,- Voor personen vanaf de pensioengerechtigde leeftijd gelden de volgende bedragen 100% 110% 120% 130% Alleenstaande 1,045,- 1.150,- 1.250,- 1.355,- Alleenstaande ouder 1.315,- 1.445,- 1.575,- 1.705,- Gehuwden 1.435,- 1.580,- 1.725,- 1.865,- Voor personen die in een inrichting verblijven met een zak- en kleedgeldnorm 100% 110% 120% 130% Alleenstaande 330,- 365,- 400,- 430,- Alleenstaande ouder 450,- 495,- 675,- 585,- Gehuwden 530,- 590,- 640,- 695,- (Alle bedragen zijn netto per maand, exclusief vakantiegeld) A. Bijzondere bijstandsverlening Participatiewet 1. Bijzondere bijstand voor noodzakelijke goederen Artikel 35 van de Participatiewet bepaalt dat een belanghebbende recht heeft op bijzondere bijstand voor zover hij niet beschikt over middelen om te voorzien in de uit bijzondere omstandigheden voortvloeiende noodzakelijk kosten van het bestaan en deze kosten naar het oordeel van het college niet kunnen worden voldaan uit de bijstandsnorm en de individuele studietoeslag. Het college hanteert als het gaat om noodzakelijke kosten de volgende regel: * Het college hanteert een lijst met noodzakelijke goederen die in beginsel in aanmerking komen voor vergoeding uit bijzondere bijstand. Voor wat betreft de hoogte van de bijzondere bijstand geldt dat het college 75% vergoedt van de bedragen uit de NIBUD prijzengids. Uitzondering geldt voor de televisie, kookplaat en woningstoffering, waarvoor 100% van de NIBUD bedragen wordt aangehouden. Bij de vervanging van duurzame gebruiksgoederen wordt uitgegaan van de volgende uitgangspunten: - Bij een levensduur van 0 tot en met 2 jaar is een fabrieksgarantie van toepassing en bestaat en geen recht op bijstand; - Bij een levensduur van 2 tot en met 8 jaar is de vraag of reparatie mogelijk is. Als deze mogelijk is en aan alle overige voorwaarden voor bijstand verstrekking is voldaan, kan voor de reparatie bijzondere bijstand worden aangevraagd. Als reparatie niet mogelijk is en ook aan alle overige voorwaarden voor bijstand verstrekking is voldaan is bijzondere bijstand mogelijk, tenzij er sprake is van een tekortschietend besef van verantwoordelijkheid voor de voorziening in het bestaan; 1
- Bij een levensduur van 8 jaar of meer geldt dat er een recht op bijzondere bijstand bestaat als aan alle andere voorwaarden voor bijstand is voldaan. 2. Drempelbedrag Artikel 35 lid 2 van de Participatiewet geeft het college de bevoegdheid bijzondere bijstand te weigeren indien de kosten op jaarbasis een bepaald drempelbedrag niet te boven gaan. Het college hanteert geen drempelbedrag als bedoeld in artikel 35 lid 2. 3. Draagkracht Artikel 35 lid 1 geeft het college de bevoegdheid te bepalen in hoeverre het inkomen dat meer bedraagt dan de bijstandsnorm in aanmerking wordt genomen bij de beoordeling van het recht op bijzondere bijstand. We spreken over draagkracht. Het college hanteert de volgende draagkrachtregels: * Van de wettelijke mogelijkheid (art 35 lid 1 Participatiewet) om de vermogensvrijlating van artikel 34 lid 2 Participatiewet en de inkomstenvrijlating van artikel 31 lid 2 Participatiewet niet van toepassing te verklaren bij het beoordelen van het recht op bijzondere bijstand wordt door het college geen gebruik gemaakt. * Van de wettelijke mogelijkheid (art 35 lid 1 Participatiewet) om de individuele inkomenstoeslag ex artikel 36 Participatiewet als een voorliggende voorziening te zien bij bijzondere bijstandsverlening wordt door het college geen gebruik gemaakt. * Van de wettelijke mogelijkheid (art 35 lid 1 Participatiewet) om de individuele studietoeslag ex artikel 36b Participatiewet als een voorliggende voorziening te zien bij bijzondere bijstandsverlening wordt door het college geen gebruik gemaakt. * Draagkrachtpercentages - Het draagkrachtpercentage bedraagt 100% bij de bijzondere bijstand voor de volgende toeslagen/kosten: woonkostentoeslag; toeslag voor voormalig alleenstaande ouders; bijzondere bijstand voor 18- tot 21-jarigen voor zover die de algemene bijstandsnorm ex artikel 20 lid 1 onder a en lid 2 onder a Participatiewet te boven gaat; bijstand voor kosten van een arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zelfstandigen; - Het draagkrachtpercentage bedraagt 30% wanneer het gaat om bijzondere bijstand voor alle andere kosten. * Draagkracht na periode op minimumniveau Voor personen die uitgestroomd zijn uit de bijstand geldt voor een periode van maximaal drie jaar, te rekenen vanaf datum uitstroom, een draagkrachtloos inkomen van 120% van de toepasselijke inkomensgrens, onder de voorwaarde dat men vóór de datum van uitstroom drie jaar of langer aangewezen is geweest op een inkomen op minimumniveau. * Draagkracht gezinnen met kinderen Voor alleenstaande ouders en gezinnen met één ten laste komend kind wordt het draagkrachtloos inkomen gesteld op de inkomensgrens van 110% met dien verstande dat als men in de hierboven beschreven periode van drie jaar zit, geldt gedurende deze periode een draagkrachtloos inkomen van de inkomensgrens van 120% Voor alleenstaande ouders en gezinnen met twee of meer ten laste komende kinderen wordt het draagkrachtloos inkomen gesteld op 120% van de toepasselijke inkomensgrens. Draagkracht verlagende kosten voor gezinnen met kinderen. Voor zover belanghebbenden met kinderen, kosten voor peuterarrangementen en/of kinderopvang hebben, die voor eigen rekening komen, worden deze kosten bij de draagkrachtberekening in mindering gebracht. 2
* Draagkracht ouderen - Bij personen die de pensioengerechtigde leeftijd of ouder hebben bereikt, met een inkomen naast de AOW, wordt het draagkrachtloos inkomen gesteld op de inkomensgrens van 120%. - Van het inkomen boven de inkomensgrens van 120%, wordt 50% van het meerdere als draagkracht beschouwd. - Bij het vaststellen van het inkomen wordt de pensioenvrijlating ex artikel 33 lid 5 Participatiewet meegeteld. - De 120%-draagkrachtregel geldt niet bij een aanvraag woonkostentoeslag. - Voordat het inkomen dat meer bedraagt dan de bijstandsnorm als draagkracht in aanmerking genomen wordt, wordt er een forfaitair bedrag voor kleinere medische kosten voor een alleenstaande en een bedrag voor gehuwden in mindering gebracht. Het bedrag wordt jaarlijks geïndexeerd. * Draagkracht chronisch zieken en gehandicapten - Bij chronisch zieken en gehandicapten wordt het draagkrachtloos inkomen gesteld op de inkomensgrens van 120% Van het inkomen boven de inkomensgrens van 120% wordt 30% van het meerdere als draagkracht beschouwd. - De 120%-draagkrachtregel geldt niet bij een aanvraag woonkostentoeslag. - Tot de doelgroep chronisch zieken en gehandicapten behoren de in ieder geval de volgende personen: Belanghebbenden van 18 jaar of ouder die een voorziening ingevolge de Wet maatschappelijke ondersteuning hebben Belanghebbenden die een arbeidsongeschiktheidsuitkering (WAO-, WIA- (WGA- en IVA), Wajong- of WAZ-uitkering) ontvangen Belanghebbenden die kunnen aantonen chronisch ziek of gehandicapt te zijn. In ieder geval wordt dit aangetoond indien men een tegemoetkoming ingevolge de Wet tegemoetkoming chronisch zieken en gehandicapten of een tegemoetkoming regeling chronisch zieken ontvingen. 4. Reserveringscapaciteit pensioengerechtigde leeftijd Voor de kosten van aanschaf of vervanging van duurzame gebruiksgoederen geldt dat een belanghebbende geacht wordt te reserveren van het inkomen dat men heeft. Onder inkomen wordt ook verstaan een bijstandsuitkering. Op deze hoofdregel maakt het college de volgende uitzondering: Belanghebbenden die de pensioengerechtigde leeftijd of ouder hebben bereikt worden geacht geen reserveringscapaciteit te hebben. 5. Duurzame gebruiksgoederen en fraudeschuld Bij de beoordeling of een belanghebbende voor de kosten van aanschaf of vervanging van duurzame gebruiksgoederen geacht wordt te hebben kunnen reserveren van de toepasselijke inkomensgrens hanteert het college de volgende regel: * Bij een aanvraag voor bijstand voor duurzame gebruiksgoederen speelt de aanwezigheid van fraudeschulden een rol. Is er sprake geweest van verzwegen inkomsten of woonfraude, dan heeft men extra inkomsten genoten. Men had dan kunnen reserveren voor de kosten waarvoor men bijstand vraagt. Het feit dat de ten onrechte verstrekte bijstand wordt teruggevorderd, doet hier niets aan af. Wil de fraudeschuld een rol spelen in de beoordeling moet aan het volgende criteria voldaan zijn: De fraude moet zijn gepleegd in de drie jaar direct voorafgaand aan de datum van aanvraag voor bijzondere bijstand. De fraude is minimaal voor een bedrag van 1500,00 geweest 6. Bijzondere bijstand voor volledige woninginrichting Bij de beoordeling van de noodzaak tot bijstandsverlening voor de kosten van een volledige woninginrichting hanteert het college de volgende regels: * Voor kosten van de (volledige) inrichting van een woning door mensen die (voor het eerst) zelfstandige woonruimte betrekken, wordt geen bijstand verstrekt. De eerste inrichting van zelfstandige woonruimte komt voor eigen rekening. Ook een verhuizing vanuit een studentenflat of -kamer wordt als een eerste inrichting aangemerkt. Voor meerderjarige (bij ouders) inwonende kinderen geldt dat er geen sprake is van eerste inrichting. Een aanvraag wordt dan beschouwd als 3
een aanvraag om bijstand voor vervanging van duurzame gebruiksgoederen. Bij verstrekking van bijzondere bijstand aan gehuwden of samenwonenden geldt dat beide partners in gelijke mate aanspraak hebben op de bijstand voor het duurzame gebruiksgoed. * Een uitzondering op deze regel wordt gemaakt voor de ex- Alleenstaande Minderjarige Asielzoekers (ex-ama s). Deze jongeren moeten bij het bereiken van de achttienjarige leeftijd zelfstandig gaan wonen. Daarvoor ontvangen ze via de voogdijinstelling Stichting Nidos een bedrag. Voor een inrichting van een kamer wordt dit bedrag voldoende geacht. Krijgt de ex-ama een HAT-woning toegewezen, dan is het redelijk aanvullend daarop een zelfde bedrag aan bijstand voor inrichtingskosten te verstrekken. Voor andere asielzoekers geldt dat zij recht hebben op een complete woninginrichting. Voor hen geldt dat de GKB een voorliggende voorligging is. Indien de GKB een borgstelling vereist dan kan deze borgstelling worden afgegeven. Ter aanvulling op een te verstrekken GKB lening kan leenbijstand tot aan het maximale richtprijs bedrag van een woninginrichting worden verstrekt. Deze geldlening komt voor kwijtschelding in aanmerking wanneer de klant aan de volledige aflossingsverplichting aan de GKB heeft voldaan. * Inrichting na echtscheiding of verlating Bij een aanvraag voor bijstand voor inrichtingskosten na een scheiding wordt uitgegaan van de aanwezigheid van een halve inboedel of de waarde daarvan. Er moet wel sprake zijn van een juridische aanspraak op de inboedel of er moeten bewijsstukken zijn van gezamenlijke aankopen. Met afwijkende afspraken die eventueel zijn gemaakt, wordt geen rekening gehouden. Staat de noodzaak van bijstandsverlening vast, dan wordt uitgegaan van maximaal de helft van de richtprijs voor een volledige inrichting. Een uitzondering op deze regel wordt gemaakt als de samenwoning of het huwelijk korter dan 6 maanden heeft geduurd en de partner die bijstand vraagt voordat de samenwoning begon niet over enige inboedel beschikte. 7. Toeslagen voormalige alleenstaande ouder.als het laatste kind niet langer ten laste van een alleenstaande ouder komt, vervalt het recht op een kind gebonden budget. Ter compensatie van een terugval in het gezamenlijke inkomen hanteert het college de volgende regel: Er wordt, als er sprake is van een terugval in het gezamenlijke inkomen van de ouder en het kind, ter compensatie, een garantietoeslag toegekend. Voorwaarde hierbij is dat het kind en de ouder hun hoofdverblijf in dezelfde woning houden. De garantietoeslag bedraagt het verschil tussen het gezamenlijk inkomen van ouder en kind (inclusief de vakantietoeslag) en de toepasselijke bijstandsnorm voor gehuwden (inclusief vakantietoeslag) ex artikel 21 Participatiewet respectievelijk de van toepassing zijnde kostendelersnorm ex artikel 22 a. Participatiewet. 8. Bijzondere bijstand voor legeskosten verblijfsvergunning en naturalisatie Vreemdelingen die een reguliere verblijfsvergunning voor bepaalde tijd hebben en die op enig moment verlengd moet worden, moeten hoge legeskosten betalen. Dit geldt ook voor aanvraag verblijfsvergunning voor hier te lande geboren kinderen uit niet Nederlandse ouders. Voor bijstandsverlening voor legeskosten hanteert het college de volgende regels: Bijzondere bijstand voor legeskosten voor verblijfsvergunningen is mogelijk voor: 1. Legeskosten voor verlengingen van vergunningen voor bepaalde tijd of onbepaalde tijd en wijzigingen in verblijfsdoelen. 2. Legeskosten voor hier te lande geboren kinderen uit niet Nederlandse ouders 3. Legeskosten voor naturalisatie voor zover de aanvraag tot naturalisatie als kansrijk wordt beoordeeld, vanwege een positief advies van de gemeente. Bij een negatief advies van de gemeente worden de legeskosten niet vergoed omdat de kosten dan als niet noodzakelijk worden gezien. Voor de vergoeding van de legeskosten komt de belanghebbende slecht éénmalig in aanmerking.. 9. Bijzondere bijstand voor woonkosten Woonkosten behoren tot de noodzakelijke kosten van bestaan. Uitgangspunt is dat de algemene bijstand in combinatie met huurtoeslag voorziet in de woonkosten. Het college hanteert op dit uitgangspunt de navolgende aanvullende regel: * Indien (nog) geen of onvoldoende aanspraak op huurtoeslag bestaat, kan via de 4
bijzondere bijstand een tijdelijke woonkostentoeslag worden verstrekt. Het betreft de volgende situaties: - Wegens een huur boven de maximale huur ingevolge de Wet op de huurtoeslag bestaat er geen recht op huurtoeslag. - Door een wijziging in het huishouden wordt een te lage huurtoeslag ontvangen. - Er is sprake van een koopwoning waardoor de Wet op de huurtoeslag niet geldt. * Voor de bepaling van de hoogte van de woonkostentoeslag wordt aangesloten bij de systematiek van de Wet op de huurtoeslag. * Als er sprake is van een koopwoning wordt voor de berekening van de woonkostentoeslag rekening gehouden met de volgende netto woonlasten: - bruto hypotheekrente per maand - rioolrecht per maand - eigenaarsgedeelte onroerend zaakbelasting per maand - opstal/brandverzekering per maand - waterschapslasten per maand 10 Bijzondere bijstand voor tandartskosten. De gemeente Nijmegen biedt voor belanghebbenden met een inkomen van maximaal 130% van de toepasselijke inkomensgrens een collectieve aanvullende ziektekostenverzekering (CAZ) aan. Het pakket is gebaseerd op de standaard aanvullende verzekeringen van VGZ en CZ. De CAZ geeft een vergoeding voor tandartskosten tot een maximum van 570,- per kalenderjaar. Als aanvulling op deze vergoeding hanteert het college de volgende regel: - Via de bijzondere bijstand kan voor tandartskosten maximaal 570,00 per 12 maanden worden vergoed. 11 Bijzondere bijstand voor reiskosten Reiskosten behoren tot de algemeen noodzakelijke bestaanskosten welke uit de bijstandsnorm kunnen worden voldaan. Als uitzondering op deze hoofdregel hanteert het college de volgende regel: Voor vergoeding van reiskosten via de bijzondere bijstand komen in aanmerking de belanghebbenden die: * bezoek brengen aan gedetineerden in Nederland. De gedetineerde moet een partner of een eerste- of tweedegraads bloedverwant zijn. De vergoeding is maximaal 2 maal per maand en voor maximaal 2 personen. * bezoek brengen aan partner, of een eerste- of tweedegraads bloedverwant die buiten Nijmegen is opgenomen in een ziekenhuis of verpleeginrichting. De vergoeding is maximaal 2 maal per maand en voor maximaal 2 personen. * bezoek brengen aan een kind dat door Jeugdzorg in het kader van een OTS buiten Nijmegen uit huis is geplaatst. De vergoeding is maximaal 2 maal per maand en voor maximaal 2 personen. Incidenteel komen extra bezoeken in verband met gesprekken op de instelling, waar het kind verblijft, ook voor vergoeding in aanmerking. * een ten laste komend kind heeft, dat onderwijs volgt buiten Nijmegen en dat kind, gelet op de leeftijd, nog niet kan beschikken over een OV jaarkaart. Voorwaarde is wel dat dit onderwijs niet in Nijmegen te volgen is. Vergoeding vindt plaats op basis van het openbaar vervoer. 12 Bijzondere bijstand dienstverleningskosten Woonzorgcentra (ADO's) De kosten voortvloeiend uit een Algemene Dienstenovereenkomst (ADO), die bewoners van Woonzorgcentra met hun zorgaanbieders afsluiten, zijn aan te merken als noodzakelijke kosten. Voor deze kosten kan bijzondere bijstand worden verstrekt. 13 Bijzondere bijstand voor computer en printer Een computer met een printer worden door het college als noodzakelijk duurzame gebruiksgoederen gezien voor gezinnen waartoe kinderen behoren. Bij het ontbreken van een computer in het huishouden of als er een computer is die ouder is dan vijf jaar, wordt vanaf het moment dat een kind, dat tot het huishouden behoort, voor het eerst naar groep 6 van het basisonderwijs gaat, bijzondere bijstand voor een computer verstrekt. De bijzondere bijstand voor de kosten van de eerste aanschaf van een computer is een verstrekking om niet. Dit geldt ook als het de eerste verstrekking als 5
vervanging van een computer van vijf jaar of ouder betreft. De kosten van het gebruik van de computer komen voor eigen rekening en worden dus niet vergoed. 14 Bijzondere bijstand chronisch zieken en gehandicapten Met ingang van 1 januari 2015 is de mogelijkheid om categoriaal bijzondere bijstand te verlenen aan chronisch zieken en gehandicapten komen te vervallen. Deze categoriale verstrekking was een tegemoetkoming in een aantal meerkosten die deze groep belanghebbenden kan hebben vanwege hun ziekte of handicap. Het college beschouwd de aantoonbare meerkosten die deze groep belanghebbende kan hebben in het kader van bijzondere bijstandsverlening als noodzakelijke kosten. Het betreft dan onder andere mogelijke meerkosten van kledingslijtage, bewassing, stookkosten. 15. Kosten deskundigheidsverklaring transgenders. Het college vindt het gewenst dat transgenders door het leven kunnen gaan met een door hen gewenste identiteit. Daarom stelt het college dat de kosten die gepaard gaan met een wijziging van de identiteit in hun geboorteakte en in de Basisregistratie Personen in het kader van bijzondere bijstandsverlening als noodzakelijk kosten aan te merken zijn. Het betreft dan de kosten van een deskundigheidsverklaring, zowel als de kosten ter verkrijging van deze verklaring en de kosten voor de wijzing van de geboorteakte en identiteitswijziging in de Basisregistratie Personen. 6
B. Beleidsregels omtrent als geldlening verstrekte bijzondere bijstand 1. Geldlening of bijstand om niet Artikel 51 van de Participatiewet geeft het college de bevoegdheid bijzondere bijstand voor de kosten van noodzakelijke duurzame gebruiksgoederen in de vorm van een geldlening of borgtocht te verlenen. Het college hanteert bij de beoordeling de volgende regel: * Bijzondere bijstand voor duurzame gebruiksgoederen wordt als uitgangspunt verstrekt in de vorm van een geldlening, maar kan onder omstandigheden ook om niet verstrekt worden. * Bijstand wordt om niet verleend als belanghebbende direct voorafgaand aan de aanvraag bijzondere bijstand voor duurzame gebruiksgoederen reeds tenminste 3 jaar is aangewezen op een inkomen op bijstandsniveau én de aanvraag niet rechtstreeks het gevolg is van een tekortschietend besef van verantwoordelijkheid voor de voorziening in het bestaan. 2. Aflossing van als geldlening verstrekte bijstand Ter aflossing van als geldlening verstrekte bijstand hanteert het college de volgende regels: * Ingaande de eerste maand na de maand van verstrekking van bijstand in de vorm van een geldlening wordt de lening in termijnen afgelost. * Uitzonderingen zijn als: - er al een aflossing loopt op een als geldlening verstrekte bijstand; - er al een aflossing loopt op een lening van bureau Schuldhulpverlening (GKB) voor noodzakelijke kosten waarbij de noodzaak van de GKB lening per geval beoordeeld wordt; - er al een verrekening plaats vindt van een openstaande vordering. In deze gevallen vindt aflossing plaats na aflossing van eerdergenoemde lening(en )of vorderingen. * De aflossingscapaciteit bedraagt 5% van de bijstandsnorm inclusief vakantiegeld. Bij personen met een inkomen boven de bijstandsnorm vanwege werkaanvaarding blijft de aflossingscapaciteit 5% van de bijstandsnorm. * Een voorschot wordt afgelost door inhouding op de eerstvolgende uitkering. Voor aflossing van de met toepassing van artikel 50 van de Participatiewet verstrekte bijstand in de vorm van een geldlening gelden apart regels. 3. Kwijtscheldingsregels geldlening duurzame gebruiksgoederen Als kwijtscheldingsregels van als geldlening verstrekte bijstand voor duurzame gebruiksgoederen hanteert het college de volgende regel: Voor een belanghebbende die uitstroomt naar arbeid in loondienst of als zelfstandige in zijn bestaan is gaan voorzien en die nog een lening moet terugbetalen, geldt het volgende: * Na 12 termijnen van aflossing naar draagkracht vanaf datum uitstroom wordt de lening omgezet in een verstrekking om niet. Voorwaarde is dat het inkomen van de belanghebbende niet hoger is dan 130% van de relevante inkomensgrens en de belanghebbende gedurende de periode van de 12 aflossingstermijnen geen beroep meer op bijstand voor levensonderhoud heeft gedaan. * Is het inkomen hoger dan 130% van de relevante inkomensgrens, dan wordt de helft van de openstaande lening na 12 aflossingstermijnen omgezet in een verstrekking om niet. Na een periode van 24 aflossingstermijnen wordt een eventueel openstaand saldo van de lening omgezet in een verstrekking om niet. Onder de voorwaarde dat de belanghebbende gedurende de periode van de aflossingstermijnen geen beroep meer op bijstand voor levensonderhoud heeft gedaan. * Een (eventueel restant van) als geldlening verstrekte bijstand voor duurzame gebruiksgoederen wordt na 36 maanden omgezet in een verstrekking om niet in het geval: - de belanghebbende gedurende die 36 maanden volledig, naar de voor hem geldende aflossingscapaciteit de lening heeft afgelost of, 7
- de lening gedurende die 36 maanden niet heeft kunnen aflossen vanwege een aflossing van een andere aangegane lening voor noodzakelijke kosten. Deze kwijtscheldingsregeling geldt niet voor leningen die vanwege een tekortschietend besef van verantwoordelijkheid zijn verstrekt. 8
C. Individuele Studietoeslag Participatiewet (IST) 1. Ondertekening aanvraag. Indien de partner van een belanghebbende een aanvraag indient dan moeten zowel de belanghebbende als ook de partner tekenen voor de aanvraag. 2. Doelgroep Ten aanzien van het vereiste dat de belanghebbende moet zijn een persoon van wie is vastgesteld dat hij niet in staat is tot het verdienen van het wettelijk minimumloon, doch wel mogelijkheden tot arbeidsparticipatie heeft geldt het volgende. De bewijslast hieromtrent ligt primair bij de belanghebbende. De belanghebbende kan op de volgende manieren aantonen dat hij aan dit vereiste voldoet: - In de eerste plaats kan de belanghebbende een actueel besluit van DUO overleggen dat hij op medische gronden recht heeft op verlenging van de studiefinanciering. - In de tweede plaats kan de belanghebbende een verklaring overleggen van een arts of onderwijsinstelling dat de belanghebbende een medisch objectief vaststelbare structurele functionele beperking heeft. Als de belanghebbende een verklaring van de onderwijsinstelling overlegt, kan het college bij twijfel een verklaring van een arts verlangen. Eventuele kosten, verbonden aan het verkrijgen van de voornoemde verklaringen, blijven voor rekening van belanghebbende. Mocht het college daartoe aanleiding zien, dan kan het college zelf een arbeidsdeskundig of medisch onderzoek starten. Dit onderzoek komt voor rekening van het college. 3. Gegevens De belanghebbende overhandigt desgevraagd de bewijsstukken die nodig zijn voor het beoordelen van het recht op de studietoeslag. In ieder geval zijn relevante bewijsstukken: Identiteitsbewijs met persoonsgegevens (zoals naam, geboortedatum, adres); Bewijs van recht op studiefinanciering of een tegemoetkoming op grond van de WTOS; Verklaring of bewijsstuk als bedoeld onder 2; Actuele bankafschriften over een periode van 6 maanden voorafgaand aan dedag van aanvraag; Gegevens met betrekking tot vermogen op de dag waarop de aanvraag betrekking heeft. Verificatie kan achterwege blijven als de (relevante) gegevens van de belanghebbende bij het college bekend zijn. 4. Ingangsdatum aanvraag De ingangsdatum is de eerste van de maand volgend op de datum van aanvraag. Bij de eerste keer dat de belanghebbende een aanvraag doet kan er met terugwerkende kracht worden toegekend voor een periode van hoogstens 3 maanden indien de belanghebbende in die periode voldeed aan de voorwaarden voor IST. 5. Betaling van de bijstand Uitbetaling van de individuele studietoeslag vindt altijd plaats in de eerste maand volgend op de maand waarop de uitkering betrekking heeft. Ter illustratie, de uitkering van de maand april zal in de maand mei uitgekeerd worden (behalve als deze de dagstempel 1 april heeft). Voor uitkering dient de belanghebbende gedurende de gehele maand recht te hebben gehad op IST. 9
D individuele inkomenstoeslag Participatiewet 2015 De individuele inkomenstoeslag is een inkomensondersteunende maatregel voor personen die langdurig een laag inkomen hebben en geen uitzicht hebben op inkomensverbetering (artikel 36, eerste lid, van de Participatiewet). In de Herziene verordening individuele inkomenstoeslag 2015 zijn de regels vastgesteld over het verlenen van een individuele inkomenstoeslag. Op grond van deze verordening is geen sprake van een laag inkomen bij een inkomen hoger dan 110% van de toepasselijke bijstandsnorm. Daarnaast wordt in de verordening de hoogte van de individuele inkomenstoeslag bepaald. Uitzicht op inkomensverbetering In deze beleidsregels wordt aangegeven wanneer sprake is van 'geen uitzicht op inkomensverbetering'. Bij de beoordeling van het criterium 'geen uitzicht op inkomensverbetering' houdt het college rekening met de omstandigheden van de persoon. Tot die omstandigheden worden in ieder geval gerekend: - de krachten en bekwaamheden van de persoon, en - de inspanningen die de persoon heeft verricht om tot inkomensverbetering te komen. Er is sprake van 'uitzicht op inkomensverbetering' als het gaat om een belanghebbende die een studie volgt met recht op een toelage op grond van de Wet studiefinanciering 2000 (Wsf) of de Wet tegemoetkoming onderwijsbijdrage en schoolkosten (WTOS) en personen die een dergelijke studie in de 36 maanden voorafgaand aan de peildatum hebben gevolgd. Ook kan daarvan sprake zijn indien een belanghebbende parttime inkomsten heeft en in staat is om meer uren te gaan werken maar bewust besluit om dat niet te doen. Verder wordt bij het bepalen van het recht op individuele inkomenstoeslag geen rekening gehouden met opgelegde maatregelen. Met opgelegde boetes wordt rekening gehouden voor zover deze hoger waren dan 150,-. Hiermee wordt de laagste categorie boetes uitgezonderd. Op deze manier wordt bereikt dat het plegen van fraude niet lonend wordt gemaakt door in dergelijke gevallen geen individuele inkomenstoeslag toe te kennen. De kleinere schendingen van de inlichtingenplicht, waarop een boete staat van 150,-, worden hiervan uitgezonderd. Tenslotte heeft in ieder geval geen uitzicht op inkomensverbetering de belanghebbende die een arbeidsongeschiktheidsuitkering ontvangt op basis van volledige arbeidsongeschiktheid. Vaststelling hoogte inkomen Wanneer de belanghebbende 36 maanden of langer voorafgaande aan de peildatum een bijstandsuitkering heeft ontvangen, hoeft hij geen bewijsstukken aan te leveren. Het inkomen kan worden vastgesteld op grond van de gegevens van de belanghebbende die aanwezig zijn bij de gemeente. In andere gevallen moet het inkomen van de belanghebbende gedurende de gehele referteperiode worden vastgesteld. Dat wordt als volgt gedaan: a. aan de hand van bewijsstukken van netto-inkomsten in de drie jaar voorafgaande aan de peildatum, zoals afschriften bankrekening, loonstroken etc, en: b. aan de hand van jaaropgaven of andere jaaroverzichten van inkomsten in de drie jaar voorafgaande aan de peildatum. Hierop zijn de volgende uitzonderingen mogelijk: - Wanneer de belanghebbende de hiervoor genoemde bewijsstukken niet of niet geheel kan leveren, worden bewijsstukken gevraagd die voldoende inzicht geven in het inkomen van de belanghebbende gedurende 36 maanden voorafgaande aan de peildatum. - Wanneer aan de belanghebbende in de voorgaande jaren een individuele inkomenstoeslag of langdurigheidstoeslag is toegekend, hoeft de belanghebbende alleen bewijsstukken van inkomsten en vermogen aan te leveren van het jaar voorafgaande aan de peildatum (voor peildatum vermogen: zie onder peildatum vermogenstoets). De noodzaak tot het opvragen van aanvullende of andere gegevens zal per aanvraag verschillen. Als de belanghebbende gedurende de referteperiode heeft gewerkt bij dezelfde werkgever, kan worden nagegaan of de aangeleverde gegevens overeenkomen met de gegevens op Suwinet. Bij iemand 10
met wisselende inkomsten bij verschillende werkgevers of bij een zelfstandige, is dat moeilijker. Het blijft mogelijk om in individuele gevallen op een alternatieve manier de inkomsten te verifiëren. De bewijslast ligt echter bij belanghebbende. Die moet aannemelijk maken dat hij gedurende de 36 maanden voorafgaande aan de peildatum heeft geleefd van een inkomen onder de voor hem of haar geldende inkomensgrens. Kan belanghebbende dat niet, dan wordt de aanvraag afgewezen. Ook wordt opgemerkt, dat net als bij bijzondere bijstand, inkomsten pas in aanmerking mogen worden genomen als de belanghebbende daarover beschikt of redelijkerwijs kan beschikken. Rekening moet worden gehouden met executoriaal beslag, WSNP en minnelijke schuldregelingen. Peildatum vermogenstoets Met het oog op de vermogenstoets wordt het vermogen in aanmerking genomen waarover de belanghebbende op de peildatum beschikt of redelijkerwijs kan beschikken. Zo hoeft niet te worden nagegaan of een belanghebbende op geen enkel moment tijdens de referteperiode over vermogen heeft beschikt boven de vermogensgrens. Gehuwden/gezamenlijke huishouding Uitgangspunt is, dat het recht op individuele inkomenstoeslag gehuwden gezamenlijk toekomt. Indien belanghebbenden op de peildatum voor de Participatiewet als gehuwd/gezamenlijke huishouding worden aangemerkt, moeten beide belanghebbenden voldoen aan de voorwaarden van artikel 36 Participatiewet. - Indien op de peildatum bij gehuwden/partners met een gezamenlijke huishouding één partner is uitgesloten van het recht op bijstand, dan kan de andere partner wel recht hebben op de individuele inkomenstoeslag van een alleenstaande (ouder). Omdat belanghebbende wel beschouwd dient te worden als gehuwde, dient het gezinsinkomen te worden getoetst aan de norm van artikel 21 onderdeel b Participatiewet. Ook het inkomen en vermogen van de niet rechthebbende echtgenoot zal aan de eisen van wet en verordening moeten voldoen. - Indien op de peildatum bij gehuwden/partners met een gezamenlijke huishouding één partner niet voldoet aan de voorwaarden van wet en verordening, hebben beide partners geen recht. - Indien de belanghebbende in de referteperiode meerdere partners heeft gehad, dienen de inkomsten en het vermogen van die partners te worden meegenomen in de inkomenstoets. Verblijf in het buitenland Indien de periode van 36 maanden door een kort verblijf in het buitenland wordt onderbroken, staat dat toekenning van individuele inkomenstoeslag niet in de weg. Wanneer het verblijf in het buitenland de gebruikelijke vakantieduur overschrijdt en korter duurt dan 13 weken is dit geen reden, om de aanvraag voor individuele inkomenstoeslag af te wijzen. Wel geldt de inkomenstoets. Inwerkingtreding Deze beleidsregels treden in werking de dag na publicatie. Aldus besloten door het College van Burgemeester en Wethouders van de gemeente Nijmegen, op 29 maart 2016. De Burgemeester, De Gemeentesecretaris a.i., drs. H.M.F. Bruls drs. R. Wever 11