U bent doorverwezen naar de afdeling radiologie (route 77) van het Medisch Centrum Leeuwarden (MCL) voor een computertomografie, ook wel CT scan genoemd. Uw behandelend arts heeft met u besproken waarom dit onderzoek nodig is. In deze brochure kunt u lezen hoe het onderzoek verloopt. Heeft u na het lezen nog vragen, stel die dan gerust aan uw arts of aan de laborant. U kunt de afdeling radiologie bellen op werkdagen van 8.00 16.30 uur. Het telefoonnummer vindt u op de achterkant van deze brochure. Bent u verhinderd? Wilt u ons bellen als u verhinderd bent? Wij maken dan een nieuwe afspraak met u. Als het mogelijk is, wilt u dan minimaal 24 uur van tevoren afbellen? We kunnen dan een andere patiënt in uw plaats laten komen, wat prettig is in verband met de wachtlijsten. Wat is CT-colonografie? CT-colonografie is een CT-onderzoek om de dikke darm in beeld te brengen. We kunnen met behulp van speciale computerprogramma s ook naar driedimensionale beelden van uw darm kijken. Alsof er een camera door de dikke darm gaat, maar dan zonder dat het nodig is om met een lange slang (coloscopie) in de darm te kijken. Een CT-colonografie wordt gedaan als een coloscopie niet (volledig) gelukt is. De CT scanner is een apparaat met in het midden een grote ring. Deze ring heeft een doorsnede van ongeveer 70 centimeter (zie afbeelding). In de CT scanner zit een röntgenbuis die tijdens het onderzoek ronddraait. De tafel waarop u ligt schuift hier doorheen. - 1 - MCL Patiënteninformatie
De voorbereiding Medicijnen Heeft u diabetes en gebruikt u Metformine-tabletten of Glucovance? Uw behandelend arts zal aangeven op welke wijze u dit moet gebruiken in de dagen voor en na het CT onderzoek. Andere noodzakelijke medicijnen mogen wel ingenomen worden. Gebruik hiervoor zo weinig mogelijk vocht, dus niet meer dan echt nodig is. Gebruik het liefst water. Omdat de voeding tijdens de voorbereidingsperiode sneller door de darm gaat dan normaal, worden sommige medicijnen (bijvoorbeeld de anticonceptiepil) niet goed opgenomen in het bloed. De werking kan hierdoor veranderen. Leegmaken van de darmen Om een CT scan van de dikke darm te kunnen beoordelen is het nodig dat de darmen goed leeg zijn. Om dit te bereiken is het nodig dat u als voorbereiding een vezelarm dieet volgt. Ook moet u een drankje opdrinken: Telebrix gastro. Telebrix gastro is een waterig contrastmiddel. Dit middel kan de stoelgang activeren en diarree veroorzaken. Op de volgende bladzijden kunt u lezen wat u precies moet doen als voorbereiding. Let goed op welke voorbereiding voor u van toepassing is! - 2 - MCL Patiënteninformatie
U heeft de CT-colonografie na een colonscopie op dezelfde dag. U drinkt anderhalf uur voor de CT-colonografie-afspraak 50ml Telebrix gastro op. U dient nuchter te blijven tot de CT-colonografie. U heeft een afspraak voor CT-colonografie op een andere dag: De dag voor het onderzoek eet u overdag volgens het vezelarm dieet (zie bijlage 1). Op de dag voor het onderzoek neemt u bij het ontbijt, de lunch en bij het avondeten steeds 50 ml Telebrix gastro. U hoeft de Telebrix gastro niet aan te lengen met 950 ml water, zoals in de bijsluiter staat. Na het avondeten mag u niets meer eten. U mag alleen nog drinken, zoals sappen (appelsap, heldere vruchtenmixdranken), limonade van siroop, frisdrank (ook light), water, bouillon, thee en koffie. De volgende ochtend mag u tot 3 uur voor het onderzoek nog drinken, net als in de avond. Hierna mag u niets meer hebben. Als u pas s middags een CT-colonografie heeft kunt u als ontbijt vloeibare etenswaren gebruiken zoals vla, yoghurt en kwark (zonder stukjes). 1.5 uur voor het onderzoek drinkt u weer 50 ml Telebrix gastro. Probeert u de dag van het onderzoek een paar keer naar het toilet te gaan voor ontlasting. Wat gebeurt er tijdens het CT-colonografie onderzoek? Meldt u zich op tijd bij de afdeling radiologie, routenummer 77. Het is belangrijk om op tijd te komen voor dit onderzoek. De tijden zijn precies toegespitst op het aangevraagde onderzoek, zodat een goed en volledig onderzoek kan worden gedaan. U wacht in de wachtkamer tot u aan de beurt bent. De laborant haalt u op en brengt u naar het kleedkamertje van de CT scanner. Voor het onderzoek kleedt u zich uit in de kleedkamer. U houdt alleen een T-shirt aan. - 3 - MCL Patiënteninformatie
U krijgt een infuus in een ader in de elleboogsplooi. Via het infuus krijgt u buscopan ingespoten. Buscopan is een middel dat kortdurend de darmbeweging vermindert. Door de buscopan kunt u tijdelijk wazig zien. U gaat liggen op de behandeltafel. De radiodiagnostisch laborant brengt een dun slangetje in de anus. Via het slangetje wordt CO2 in de darm geblazen. Om uw darm zo goed mogelijk te kunnen vullen, vraagt de laborant of u tijdens het inblazen van de CO2 steeds anders gaat liggen (eerst op de zij, dan op de rug en vervolgens weer op de zij). Wanneer er voldoende CO2 ingeblazen is, worden de scans gemaakt. Eerst op de rug, vervolgens op de buik. In sommige gevallen wordt er door het infuus nog een contrastmiddel gespoten. Het contrastmiddel kan een warm gevoel geven in het hoofd en halsgebied, of onder in de buik. Meestal verdwijnt dit gevoel na enkele minuten. Het contrastmiddel maakt onder andere de bloedvaten en organen beter zichtbaar. De CT-colonografie duurt ongeveer 15 tot 20 minuten. Na het onderzoek Op de dag van het onderzoek en soms ook op de dag na het onderzoek, is het normaal dat u nog wat last hebt van dunne ontlasting. Dit gaat vanzelf weer over. Door de buscopan kunt u tijdelijk wazig zien. Daarom mag u na het onderzoek niet autorijden. Zorg er dus voor dat iemand met u meekomt of dat u wordt opgehaald. Risico s Straling Röntgenfoto's worden met behulp van röntgenstralen gemaakt. De röntgenstralen gaan door uw lichaam heen zonder dat u daar iets van merkt. Blootstelling aan röntgenstralen kan schadelijk zijn. - 4 - MCL Patiënteninformatie
Straling kan ook gevolgen hebben voor het ongeboren kind. Bent u zwanger of denkt u dit te zijn? Meld dit dan van tevoren direct aan uw behandelend arts of aan de laborant. Bijwerkingen op contrastmiddel Soms wordt er contrastmiddel gegeven tijdens het onderzoek. Onderstaande tekst is alleen dan van toepassing. Allergische reactie Sommige mensen zijn overgevoelig voor jodium of hebben al eens een allergische reactie gehad op contrastmiddelen of andere stoffen. Denkt u dat dit ook bij u het geval is? Meld dit dan aan uw behandelend arts. Deze kan eventueel hierop actie ondernemen. Belangrijk is ook om dit dan voor het onderzoek te melden aan de laborant. Een allergische reactie kan zijn: misselijkheid, een verstopte neus, tintelingen in gezicht en handen of jeuk. Meestal verdwijnen deze klachten vanzelf. Verminderde nierfunctie Contrastmiddel kan (tijdelijk) de nierfunctie verslechteren bij sommige patiënten, vooral bij mensen die al een verminderde nierfunctie hebben. Door voor en na het onderzoek extra vocht te geven via een infuus (pre- en posthydratie), is deze verslechtering bijna altijd te voorkomen. Daarom wordt in het MCL bij elke patiënt die een onderzoek met contrastmiddel krijgt, de nierfunctie gemeten. Aan de hand daarvan wordt gekeken of iemand extra vocht voor en na het onderzoek nodig heeft. Uw behandelend arts geeft u hierover dan meer informatie. De uitslag De radioloog beoordeelt het onderzoek en maakt een verslag. U krijgt de uitslag van uw specialist, binnen vijf dagen na het onderzoek. - 5 - MCL Patiënteninformatie
Bijlage 1 Vezelarm dieet Vezelarm dieet Het vezelarm dieet houdt in dat u voeding eet en drinkt waar geen of weinig vezels inzitten. Deze vezelbeperkte voeding zorgt ervoor dat het contrastmiddel zich goed verspreidt door de darminhoud. Zorg er ook voor voldoende te drinken, minimaal 10 12 glazen per dag. Wat mag u wel eten Graanproducten: wit brood, beschuit, toast (naturel) witte rijst, pasta (bv spaghetti, macaroni) pannenkoeken (maar niet meergranen of volkoren) custardpap, lammetjespap (rijstebloempap) Groenten en fruit: aardappelen gaargekookte groenten, zoals wortelen, bloemkool, lof, andijvie en spinazie vers fruit mits goed rijp, geschild en ontpit zoals appel, banaan, peer Wat mag u niet eten Graanproducten: bruin-, volkoren- en roggebrood tarwe- en maïszemelen muesli volkoren- en meergranenpasta s havermoutpap zilvervliesrijst Groenten en fruit: vezelige groenten zoals asperges, bleekselderij, zuurkool, snijbonen, sperziebonen, prei, doperwten, peulvruchten, taugé, maïs, champignons, tomaten, rauwkost, ui, knoflook onrijp fruit sinaasappel, grapefruit, mandarijn, ananas, mango, kiwi gedroogde (zuid)vruchten zoals dadels, vijgen, pruimen, krenten, rozijnen, kokos - 6 - MCL Patiënteninformatie
Wat mag u wel eten Wat mag u niet eten Vlees, vis, kip: Alle soorten Dranken: vruchtensappen zonder vruchtvlees limonades frisdranken thee en koffie mineraal water melk en melkproducten (vla, yoghurt (geen vruchtenyoghurt)) alcoholische dranken Beleg: kaas vleeswaren alle zoete beleg (behalve pindakaas, Beleg: pindakaas marmelade jam met stukjes fruit marmelade en jam met stukjes fruit) eieren suiker vlees/kip/vis Soep: bouillon soepen met stukjes vlees/kip, soepballetjes, vermicelli, macaroni en rijst - 7 - MCL Patiënteninformatie
Wat mag u wel eten Tussendoor: chocolade (zonder nootjes) Wat mag u niet eten Tussendoor: koekjes snoep ijs cake Noten, pinda s en zaden: alle pindasoorten alle nootsoorten sesamzaad, maanzaad, zonnebloempitten Specerijen: zout, peper, paprikapoeder, nootmuskaat, Specerijen: scherpe specerijen kaneel, peterselie, mosterd, ketchup, groene kruidenmixen Overig: popcorn www.mcl.nl Afdeling Radiologie: 058-286 35 35 MCL oktober 2014 MFB-CMBT-RAD-ALG-FOL-033 (2) - 8 - MCL Patiënteninformatie