Bouwen met de Kennisontbijt 20 juni 2012 Robert Ruiter & Gwenny Scaf RRA Advocaten N.V. RRA Advocaten Kerkstraat 4 6367 JE Ubachsberg 045-5620540 www.rra.nl 1
RRA Advocaten N.V. Één visie, vier pijlers Deskundig. Dankzij ons niveau, kennis en ervaring. De juiste opleidingen, de nieuwste bijscholingen en kennis van de meest recente ontwikkelingen. Een sterke combinatie om ons volledig en succesvol op uw zaak te storten. Persoonlijk. Dichtbij onze cliënten staan. Echt naar hen luisteren. Weten wat hen beweegt en hoe ze hun situatie het liefst opgelost willen zien. Zodat ze er later met de beste oplossing en een goed gevoel op terug kunnen kijken. Ondernemend. Weten wat te doen op welk moment. In de kortst mogelijke tijd. De juiste personen benaderen. Snel en doortastend handelen. Alleen dat leidt tot maximaal rendement. Nuchter. Door onze reële kijk op geschillen. We kunnen vechten als een pitbull. Maar liever adviseren we eerst. Of vervullen we de rol van onderhandelaar. Pas als het moet, duiken we in de juridische arena. Voor ons ook geen opzichtig uiterlijk vertoon. Ook dát hoort bij onze nuchterheid. RRA Advocaten N.V. Thema s Onderneming Vastgoed Arbeid Intellectuele eigendom Ruimtelijk omgevingsrecht 2
Sprekers Robert Ruiter Gwenny Scaf UAV Uniforme Administratieve Voorwaarden UAV zijn algemene voorwaarden, d.w.z. toepasselijkheid overeenkomen en afwijken mag! UAV 1968 U.A.V. 1989 UAV-TI 1992 + U.A.V. 1989 = Volledige naam : Uniforme Administratieve Voorwaarden voor de uitvoering van werken en van technische installatiewerken 2012 3
Uitgangspunten: Traditionele bouwmodel Directievoering namens opdrachtgever Waarom herziening? Bij de tijd brengen van de terminologie Gedeeltelijke invoering nieuw BW in 1992 Invoering titel Aanneming van Werk in BW in 2003 Aanpassing Wet Milieubeheer op gebied ontdoen van afvalstoffen Integratie UAV-TI 1992 in Aanpassing aan dynamiek voortvloeiende uit rechtspraak Opdracht VROM aan Werkgroep: Lichte herziening van UAV 1989 Resultaat : Evenwichtige voorwaarden voor opdrachtgever/opdrachtnemer en geen fundamentele wijzigingen Te behandelen onderwerpen Enkele belangrijke wijzigingen in Voorgeschreven leverancier en onderaannemer Opneming, beproeving, oplevering Onderhoudstermijn Aansprakelijkheid na oplevering Garantie Bestekswijzigingen Bouwtijd Bouwtijdverlenging Korting bij te late oplevering Bijbetaling 4
Enkele belangrijke wijzigingen Integratie UAV-TI 1992 Regeling beproeving installatie ( 8a) Overhandiging bedienings- en onderhoudsvoorschriften en revisietekeningen ( 10 lid 1a) Ingebruikneming installatie vóór voltooiing ( 10 lid 3) Geen herstel gebreken als gevolg van onjuist gebruik of normale slijtage ( 11 lid 2) Veiligheid en milieu Meldingsplicht aannemer i.v.m. schadelijke stoffen en terstond veiligheidsmaatregelen nemen ( 6 lid 16a) Verplichte aantekening in weekrapport ( 27 lid 1) Enkele belangrijke wijzigingen (vervolg) Voorgeschreven hulppersonen Gelijktrekking leveranciers en onderaannemers ( 6 lid 27) Aansprakelijkheid aannemer na oplevering Beperking tot verborgen gebreken ( 12 lid 2) Onderscheid naar ernst gebrek relevant voor duur processuele vervaltermijnen ( 12 lid 4) Keuring bouwstoffen Geen automatisme meer ( 17 lid 2) Beperkte keuring bij kwaliteitsverklaring ( 18 lid 1) 5
Enkele belangrijke wijzigingen (vervolg) Garanties Geen doorkruising verdeling verantwoordelijkheden volgens overeenkomst ( 22 lid 2) Communicatie Verslagen bouwvergaderingen ( 27 lid 9) Prijsverhoging bij meerwerk Waarschuwingsplicht aannemer ( 35 lid 1e, 36 lid 1a) Implementatie dwingendrechtelijk art. 7:755 BW Gevolmachtigde van de aannemer Verplichte gebruikmaking volmacht Bijlage A ( 4 lid 1) Voorgeschreven leverancier/onderaannemer 6 lid 27 Beperking aansprakelijkheid aannemer bij niet, niet tijdig of niet deugdelijk presteren door voorgeschreven onderaannemer en voorgeschreven leverancier. Functionele ongeschiktheid <->incidentele gebrekkigheid Tweeledige aansprakelijkheidsbeperking ten gunste van aannemer t.o.v. UAV 1989: 6
Voorgeschreven leverancier/onderaannemer Indien door of namens de opdrachtgever het inschakelen van een bepaalde onderaannemer of leverancier is of wordt voorgeschreven, is de aannemer voor wat het presteren van die onderaannemer of leverancier betreft jegens de opdrachtgever tot niet méér gehouden dan tot datgene, waartoe de aannemer die onderaannemer of leverancier kan houden krachtens de voorwaarden door deze gehanteerd en zoals deze door de opdrachtgever zijn aanvaard of goedgekeurd. en Indien de voorgeschreven onderaannemer of leverancier niet, niet tijdig of niet deugdelijk presteert en de aannemer het redelijkerwijs nodige heeft gedaan om nakoming en/of schadevergoeding te verkrijgen, zal de opdrachtgever de voor de aannemer ontstane meerdere kosten aan hem vergoeden, voor zover deze hem niet zijn vergoed door de onderaannemer of leverancier. Voorgeschreven leverancier/onderaannemer (vervolg) Casus OG (opdrachtgever) heeft leverancier en onderaannemer voorgeschreven. Beide leveren wel, maar presteren niet deugdelijk. Algemene voorwaarden van beide bevatten 6 maanden garantie. Alg. voorwaarden zijn goedgekeurd door OG. OG verlangt 18 maanden garantie van hoofdaannemer. Wat gold voorheen onder de UAV 1989? Wat geldt voortaan onder de? 7
Voorgeschreven leverancier/onderaannemer (vervolg) Oplossing casus UAV 1989 Onderaannemer: -aannemer krijgt 6 mnd. -moet 6 mnd. geven -aannemer krijgt 6 mnd. -moet 6 mnd. geven Leverancier: -aannemer krijgt 6 mnd. -moet 18 mnd. geven -aannemer krijgt 6 mnd. -moet 6 mnd. geven Opneming, beproeving, oplevering 9 Opneming en goedkeuring (ongewijzigd!) Schriftelijke gereedmelding / verzoek om opneming door aannemer Z.s.m. opneming door opdrachtgever (binnen 8 dagen) Bericht goed- of afkeuring binnen 8 dagen na opneming Goedkeuring = oplevering Geen goedkeuring: gebrekenlijst Alleen kleine gebreken? = (toch) goedkeuring Bij afkeuring: herstel en, opnieuw, opneming Stilzwijgen = goedkeuring! 8a: Procedure beproeving technisch installatiewerk, mits overeengekomen! 10: Verstrekken onderhoudsvoorschriften en revisietekeningen binnen 3 maanden na oplevering. 8
Opneming, beproeving, oplevering (vervolg) Rechtsgevolgen oplevering: Opdrachtgever dient aannemer te betalen. Bij te late oplevering is aannemer schadeplichtig jegens opdrachtgever. Risico van het werk gaat over op opdrachtgever. Eventuele contractuele verzekeringsplicht van aannemer komt ten einde. Dag na oplevering begint een eventuele onderhoudstermijn te lopen. Aanvangsmoment voor beperkte aansprakelijkheid van aannemer voor verborgen gebreken. Onderhoudstermijn 11 Indien in het bestek een onderhoudstermijn is voorgeschreven Aanvang onderhoudstermijn: onmiddellijk na de dag van oplevering, behalve: bij vervroegde ingebruikneming van technische installatiewerken, want: onderhoudstermijn gaat in onmiddellijk na de dag van ingebruikneming. 9
Onderhoudstermijn (vervolg) Hoofdregel: Gebreken die gedurende de onderhoudstermijn aan de dag treden en die niet zichtbaar waren ten tijde van de oplevering dienen door de aannemer te worden hersteld. Uitzonderingen op herstelplicht: 11 lid 2: - onjuist/onzorgvuldig gebruik - normaal te verwachten slijtage als gevolg van feitelijk gebruik - verantwoordelijkheid opdrachtgever Onderhoudstermijn (vervolg) Maar: schade aan het werk in de onderhoudstermijn is voor rekening van opdrachtgever vanwege risico-overgang na oplevering! 11 lid 4 Na afloop onderhoudstermijn: wéér opneming van werk overeenkomstig 9. 10
Onderhoudstermijn (vervolg) Casus Bij oplevering is afwijking van bestek goedgekeurd. Tijdens onderhoudstermijn veroorzaakt afwijking problemen. Wat geldt onder de? RvA 12-05-2009, nr. 31.143 Arbiter overweegt dat de te korte loodslabbe en de te lage opstand weliswaar gebreken zijn die strikt genomen voor een deskundige van de Vereniging Eigen Huis zichtbaar zijn bij oplevering, echter daarmee kan nog niet worden gesteld dat eisers, door geen melding te maken van deze gebreken, het eerst later blijkende onaanvaardbare resultaat van deze gebreken in de vorm van lekkages hebben geaccepteerd. Aansprakelijkheid na oplevering 12 Aannemer is na oplevering (of - indien overeengekomen - na onderhoudstermijn) niet aansprakelijk voor tekortkomingen aan het werk, tenzij sprake is van een gebrek: a) dat toe te rekenen is aan de aannemer en b) dat ondanks nauwlettend toezicht tijdens uitvoering/opneming door directie redelijkerwijs niet onderkend had kunnen worden en c) waarvan binnen een redelijke termijn na de ontdekking mededeling is gedaan aan de aannemer. 11
Aansprakelijkheid na oplevering (vervolg) Ernstig gebrek? 12 lid 4 sub b indien het Werk geheel of gedeeltelijk is ingestort of dreigt in te storten dan wel ongeschikt is geraakt of ongeschikt dreigt te raken voor de bestemming waarvoor het blijkens de overeenkomst bedoeld is Belangrijk Processuele vervaltermijnen uit 12 lid 4 : - 5 jaar na oplevering / onderhoudstermijn - 10 jaar indien ernstig gebrek Verjaringstermijn van art. 7:761 lid 1 BW, 2 jaar na protest! Let op: tijdig klagen, tijdig stuiten en tijdig procederen! Aansprakelijkheid na oplevering (vervolg) Casus Negen jaar na oplevering worden scheuren zichtbaar. Scheuren zijn een aanwijzing voor het op den duur instorten van de achtergevel van een pand. De opdrachtgever meldt dit en stelt 1,5 jaar later een rechtsvordering in. Wat geldt onder de? Variant: gebrek is met eenvoudige maatregelen te herstellen. Wijzigt dat uw antwoord? 12
Aansprakelijkheid na oplevering (vervolg) Oplossing casus 1. Is voldaan aan de 3 cumulatieve vereisten van 12 lid 2? 2. Verjaringstermijn van 2 jaar? 3. Vervaltermijn van 5 of 10 jaar? 4. Eventuele ontsnappingsmogelijkheid: overeengekomen onderhoudstermijn. Variant: Aanvulling op omschrijving ernstig in 12 lid 4 sub b ( ) en dit slechts kan worden verholpen of kan worden voorkomen door het treffen van zeer kostbare voorzieningen. 22 Garantie Wat is een garantie eigenlijk? Wat zegt de tekst van 22? - Garantie blijkt uit bestek - Beroep tijdens de garantieperiode - Gebrek hoeft niet verborgen te zijn - Geen bewijs maar aannemelijk maken - Gebrek moet toegerekend kunnen worden - Herstelplicht aannemer 13
22 Garantie (vervolg) Enkele aandachtspunten: - UAV is niet dwingend, afwijken kan; - De tekst van de garantie is allesbepalend; - Garantie 22 UAV laat presteerplicht onverlet; - Geen scheiding tussen ontwerp- en uitvoeringsverantwoordelijkheid; - Garantie loopt vanaf gereedkomen onderdeel; - Slechts resultaatsgarantie gaat boven voorgeschreven onderaannemer of bouwstof; Garantie (vervolg) Casus Opdrachtnemer voert werk uit overeenkomstig door OG voorgeschreven funderingsconstructie. Opdrachtnemer garandeert een onderdeel van de fundering gedurende 10 jaar. Binnen 10 jaar na gereedkomen van fundering blijkt het gegarandeerde onderdeel niet deugdelijk te zijn als gevolg van een fout in de voorgeschreven constructie. Wat geldt onder de? Variant: fundering is inmiddels langer dan 10 jaar gereed, doch oplevering heeft 9 jaar geleden plaatsgevonden. Wijzigt dat uw antwoord? 14
Bestekswijzigingen Nieuw in : 36 lid 1a Voor UAV 1989 gold art. 7:755 BW Wat is een bestekswijziging? - toevoegingen aan/veranderingen in werk Wanneer prijsverhoging? - Indien opdrachtgever tijdig is gewezen op noodzaak van prijsverhoging - tenzij opdrachtgever noodzaak had moeten begrijpen. Bestekswijzigingen (vervolg) Wanneer mag een aannemer een bestekswijziging weigeren? - Als de bewuste wijziging leidt tot een prijsafwijking van 15% of meer; - Als de totale aanneemsom meer dan 10% wijzigt; - Als de opdracht technisch niet uitvoerbaar is. 15
Bestekswijzigingen (vervolg) Casus Aannemer realiseert kantoorpand. In bestek ontbreken de deurkozijnen, terwijl wel deuren zijn voorzien. Aannemer realiseert dit onderdeel, doch meldt dit niet bij de opdrachtgever. Heeft aannemer aanspraak op bijbetaling? Wat gold voorheen onder de UAV 1989? 8 lid 1 tot en met 3 Bouwtijd Bouwtijd wordt bepaald in: - aantal werkbare dagen - aantal kalenderdagen (-weken of -maanden) - bepaalde vaste dag RvA: Circa of streefdatum zijn geen harde termijnen en leiden niet tot bouwtijdoverschrijding. 16
Bouwtijd (vervolg) 8 lid 1 tot en met 3 Veel discussie over onwerkbare dagen Enkele aandachtspunten: - Wie bewijst onwerkbaar? - Hoe bewijs je onwerkbaar? - Wat is onwerkbaar? Wat gebeurt er als de aannemer ervoor kiest om door te werken? 8 lid 4 en 5 Bouwtijdverlenging Kan eigener beweging of op verzoek. Twee situaties onderscheiden: 1) Termijnverlenging als gunst (lid 4) (schriftelijkheidsvereiste!) 2) Termijnverlenging als recht (lid 5) (geen schriftelijkheidsvereiste!) 17
Bouwtijdverlenging (vervolg) Recht op termijnverlenging: - Overmacht - Voor rekening van de opdrachtgever komende omstandigheden - Bestekswijzigingen van de opdrachtgever - Wijzigingen aan het werk en - het daardoor niet van de aannemer kan worden gevergd om binnen de overeengekomen termijn op te leveren Bouwtijdverlenging (vervolg) Recht op termijnverlenging Enkele aandachtspunten: - Wat is overmacht? - Wat zijn voor rekening van de opdrachtgever komende omstandigheden? - Wanneer leidt een wijziging aan het werk tot termijnverlenging? Recht op termijnverlenging is niet gelijk aan recht op schadevergoeding aannemer, maar wel aan verval boete/korting/claim opdr.gever. 18
Korting bij te late oplevering 42 : Boete = korting op de aanneemsom Enkele aandachtspunten: - Naast korting ook schadevergoeding? - Hoe snel korting claimen? - Vanaf welke dag loopt de korting? - Ook korting over niet werkdagen na opl.? - Ook korting bij overmacht? - Ingebrekestelling vereist? - Welk bedrag per dag? - Mag van 42 UAV worden afgeweken? Bijbetaling Mogelijkheden voor bijbetaling Gronden: 1.Op grond van meerwerk 35 verrekening van meer en minder werk 2.Overige gronden voor bijbetaling Belangrijk: Overige aanspraken: 6 lid 15: tijdig melden! 19
Bijbetaling (vervolg) 1. Op grond van meerwerk: 35 t/m 39: verrekening van meer en minder werk: - Bestekswijziging 36 UAV - Stelposten 37 UAV - Geschatte hoeveelheden 38 UAV - Verrekenbare hoeveelheden 39 UAV - Wanneer dat elders in de overeenkomst of UAV is voorgeschreven Bijbetaling (vervolg) Op grond van voorgeschreven meerwerk, zoals: - Wettelijke voorschriften of beschikkingen 5 lid 6 - Vervroegde ingebruikneming 10 lid 3 - Verschuiven van ondergeschikte werkzaamheden naar de onderhoudstermijn 13 lid 2 - Voorzieningen ivm schorsing werk door de opdrachtgever 14 lid 4 - Etc. 20
Bijbetaling (vervolg) 2. Bijbetaling niet zijnde meerwerk: zoals: - Geen directievoering 3 lid 2 - Bijzondere voorschriften die aannemer niet hoefde te kennen 6 lid 12 - Afwijkingen werkterrein t.o.v. bestek 15 lid 3 - Gebruik van het werk en hulpwerken door derden 31 lid 4 - Etc. Vragen? Bedankt voor uw aandacht! 21