UROLOGIE Steenverwijdering uit de urineleider Via een ureteroscopie BEHANDELING
Steenverwijdering uit de urineleider Onderzoek heeft aangetoond dat er een steen zit in uw urineleider (ureter). Door middel van een ureteroscopie zal uw uroloog deze steen verwijderen. Hiervoor wordt u een paar dagen opgenomen in het St. Antonius Ziekenhuis. In deze folder vindt u meer informatie over de ingreep. Als er in uw geval zaken anders zullen verlopen, dan hoort u dat van uw arts. Achtergrond De urineleider is de afvoerende buis tussen de nier en de blaas. Via de urineleider stroomt urine van de nier naar de blaas. De urine verlaat tenslotte het lichaam via de plasbuis. Een klein steentje in de urineleider wordt over het algemeen vanzelf uitgeplast. Bij een grotere steen, die waarschijnlijk niet spontaan wordt uitgeplast, kan een ingreep nodig zijn. De steen wordt dan vergruisd en/ of verwijderd. Om grotere stenen kwijt te raken, was vroeger altijd een operatie nodig waarbij de urinebuis werd geopend. Tegenwoordig is het in veel gevallen mogelijk ook stenen in de urineleider te vergruizen met een niersteenvergruizer, waarna de deeltjes van de steen vanzelf uitgeplast worden. Wat is een ureteroscopie? Bij een ureteroscopie brengt de arts een dun hol buisje (de ureteroscoop) via de plasbuis en blaas in de urineleider. Wanneer de ureteroscoop op de plaats van de steen is, verwijdert de arts de steen met behulp van speciale instrumenten. De ureteroscopie gebeurt gewoonlijk onder algehele narcose, soms onder plaatselijke verdoving. Uw arts bespreekt met u welke verdoving hij voor u het meest geschikt vindt. Hoewel er na een ureteroscopie geen uitwendige wond zichtbaar is, wordt het wel beschouwd als een echte operatie. Een korte ziekenhuisopname is gebruikelijk. 1
Wanneer een ureteroscopie? Wanneer een behandeling met de niersteenvergruizer geen resultaat heeft gehad of wanneer deze methode voor u niet geschikt lijkt, dan kan de arts kiezen voor een ureteroscopie. Soms is de steen in de urineleider zo groot dat deze bekneld raakt. Daardoor kan de urine niet meer naar de blaas stromen. De nier kan dan gestuwd raken: daarbij blijft er een te grote hoeveelheid urine in de nier, die niet kan passeren. Ook dan wordt meestal gekozen voor een ureteroscopie. Als de nier is afgesloten, hebt u ook een hoger risico op een infectie. Weer een andere reden om te besluiten tot een ureteroscopie zijn kolieken (hevige buikpijnaanvallen in de onderbuik en zijkant van het lichaam) die langere tijd bestaan en waarbij pijnstillers onvoldoende hebben geholpen. Voorbereiding Bloedverdunners Gebruikt u bloedverdunnende medicijnen? Meldt u dit dan voor de ingreep aan uw uroloog. In overleg met uw arts, stopt u ruim voor de operatie met het gebruiken van deze medicijnen. Hoe lang van tevoren dat precies is, hoort u van uw arts. Eten en drinken Op de dag dat u geopereerd wordt, mag u vanaf 24.00 uur niet meer eten. U mag nog wel helder vloeibare dranken nemen (water, thee met of zonder suiker, zwarte koffie met of zonder suiker, bouillon, appelsap, druivensap en limonadesiroop). Als u s ochtends geopereerd wordt, dan mag u vanaf 06.00 uur s ochtends ook niet meer drinken. Wordt u s middags geopereerd, dan mag u s ochtends nog een licht ontbijt nemen: een beschuitje met wat drinken. Vanaf 10.00 uur s ochtends mag u niet meer eten en drinken. Ook roken raden wij af. Specifieke informatie hierover krijgt u voor uw operatie van de anesthesioloog (de verdovingsarts). Op de dag van de ingreep wordt u opgenomen in het St. Antonius Ziekenhuis. Door middel van een röntgenfoto van uw buik, stelt de arts de exacte locatie vast van de steen. Hierna hebt u bedrust tot de operatie. Voor de operatie krijgt u een paracetamol zetpil, zodat u tijdens de ingreep minder pijn hebt. De ingreep U wordt onder narcose gebracht of u krijgt plaatselijke verdoving. U ligt op uw rug met opgetrokken benen (in de beensteunen), zodat de arts via de plasbuis de blaas kan inspecteren. Vervolgens brengt de arts de ureteroscoop via de plasbuis en blaas in de urineleider. Op een röntgenscherm ziet de arts waar het instrument zich bevindt. Er stroomt continu spoelvloeistof door de ureteroscoop, waardoor de urineleider wat wijder wordt. Daardoor heeft de arts meer zicht en kan hij het instrument opschuiven tot op de steen. Soms is het mogelijk om de steen met behulp van speciale instrumenten (een paktangetje of een korfje) vast te pakken en in één keer te verwijderen. Maar het kan ook zijn dat de steen eerst verkleind moet worden, meestal door middel van 2
trillingen uit een speciaal apparaat. Daarna worden de kleine deeltjes van de steen verwijderd. Nadat de steen is verwijderd, wordt soms een dun slangetje (dubbel-j-katheter genoemd) achtergelaten in de urineleider. Dit slangetje zorgt ervoor dat de urine gemakkelijk uit de urineleider kan vloeien. Ook helpt het koliekpijnen voorkomen. Meestal wordt ook een blaaskatheter geplaatst: een dun slangetje vanuit de blaas tot buiten het lichaam. Ook daardoor loopt urine af. Nazorg In sommige gevallen blijft de dubbel-jkatheter wat langer in de urineleider. Deze katheter kan op de poli verwijderd worden na minimaal een week, afhankelijk van hoeveel stenen er zijn verwijderd. Wanneer u voldoende bent hersteld, mag u het ziekenhuis verlaten. Zolang u de katheter in de urineleider hebt, kan uw urine wat bloederig zijn. Het is ook mogelijk dat u nog wat reststeentjes uitplast. Dat kan pijnlijk zijn. Het kan zijn dat u na de ingreep nog koliekpijnen hebt. Die zijn meestal binnen enkele dagen verdwenen. Hier kunt u paracetamol tegen nemen. Per dag mag u maximaal acht tabletten van 500 mg hiervan nemen. Neem onmiddellijk contact op met uw uroloog als u koorts krijgt boven de 38,5 C. Controleafspraak Volgens afspraak komt u op controle bij uw uroloog. Deze zal waarschijnlijk een echografisch onderzoek van de nier verrichten om vast te stellen of er nog gruis is achtergebleven. Bij een echografie wordt er een beeld gevormd van een orgaan door middel van geluidsgolven. Dit onderzoek doet geen pijn. Het is ook mogelijk dat er een röntgenfoto van uw buik wordt gemaakt om het resultaat van de operatie te beoordelen. Risico s en complicaties Zoals elke operatie risico s met zich meebrengt, is er ook een kans op complicaties bij deze ingreep. Zo kan de ureteroscoop niet altijd gemakkelijk in de urineleider worden gebracht. De urineleider kan vernauwd of gekronkeld zijn, waardoor de ureteroscoop niet opgeschoven kan worden. Soms raakt de wand van de urineleider beschadigd; er kan een gaatje in ontstaan (perforatie). In dat geval stopt de arts met de ingreep, omdat de spoelvloeistof die nodig is om de urineleider te verwijden, dan buiten de urineleider kan komen. Een open operatie is dan vaak nodig om de steen alsnog te verwijderen. De beschadiging aan de urineleider sluit meestal spontaan, maar soms is een operatie noodzakelijk om het defect te herstellen. Ook wanneer de steen niet bereikt kan worden met de ureteroscoop, is vaak een open operatie nodig om de steen te verwijderen. Soms ontstaat na de operatie een urineweginfectie. Om dit te voorkómen, kan tijdens en na de ingreep antibiotica worden toegediend. Ook ontstaat soms een vernauwing van de plasbuis 3
(bij mannen), omdat de ingreep via de plasbuis wordt verricht. Deze complicaties komen weinig voor en zijn goed te behandelen. Tot slot Hebt u nog vragen? Neemt u dan gerust contact op met de poli Urologie. Kunt u ons niet bereiken en is het dringend? Neemt u dan contact op met uw huisarts of met de Spoedeisende Hulp. U vindt onze contactgegevens in het grijze adreskader achterin deze folder. Bron Nederlandse Vereniging voor Urologie 4
St. Antonius Ziekenhuis T 088-320 30 00 E patienteninformatie@antoniusziekenhuis.nl www.antoniusziekenhuis.nl Spoedeisende Hulp 088-320 33 00 Urologie 088-320 25 00 Locaties en bezoekadressen Ziekenhuizen St. Antonius Ziekenhuis Utrecht Soestwetering 1, Utrecht (Leidsche Rijn) Poliklinieken St. Antonius Polikliniek Utrecht Overvecht Neckardreef 6, Utrecht St. Antonius Ziekenhuis Nieuwegein Koekoekslaan 1, Nieuwegein St. Antonius Polikliniek Houten Hofspoor 2, Houten St. Antonius Spatadercentrum Utrecht-De Meern Van Lawick van Pabstlaan 12, De Meern 5
Meer weten? Ga naar www.antoniusziekenhuis.nl Dit is een uitgave van St. Antonius Ziekenhuis 1623/05-13