Oog-, oor- en neusdruppels En oogzalf, -cel
Inidicaties oogdruppels /-zalf Infecties Irritaties oogbindvlies Allergische conjuctivitis Droge ogen, te weinig traanvochtproductie Als pupilverwijder voor oogonderzoek Pijnstilling Met blauwe kleurstof voor onderzoek op beschadiging
algemeen Als er meer dan middelen achter elkaar gegeven moeten worden, moet er minimaal 10 minuten worden gewacht voor het gebruik van een volgend middel, (tenzij de arts anders voorschrijft). Oogdruppels/gel zijn na het openen maximaal 1 maand houdbaar, maar preparaten voor eenmalig gebruik mogen niet bewaard worden
2 Bij het gebruik van contactlenzen vindt het druppelen plaats vóór het inbrengen en/of na het verwijderen van de contactlenzen Zachte contactlenzen mogen (indien van toepassing) pas een half uur na het druppelen weer worden ingedaan Bij het gebruik van ooggel (zalf) blijven eventuele contactlenzen niet zitten!
Benodigdheden Flesje met de voorgeschreven oogdruppels/gel Eventueel hulpmiddel (Eyot, Autosqueeze en Autodrop) Gaasje of zakdoek Doseringsvoorschrift en reden waarom het medicijn wordt toegediend.
Voorbereiding Stel jezelf op de hoogte van de werking en de bijwerking(en) van het geneesmiddel Controleer van het geneesmiddel de naam, dosis, vervaldatum en voorgeschreven tijdstip van inname, alsook de naam van de cliënt Vermeld, na het voor de eerste keer openen van de flacon, de datum en de naam van de cliënt op het etiket Handen wassen Zorg voor privacy Leg de cliënt zo begrijpelijk mogelijk het doel van de handeling uit; wat er gaat gebeuren en dat de handeling belastend kan zijn, of indien deze dit niet kan begrijpen: noem de naam van de cliënt en vertel dat er iets gaat gebeuren.
Het oog Uiteraard willen we proberen deze effecten tot het minimum te beperken. Daarom is het nodig, de oogdruppels zoveel mogelijk ter plaatse (in het oog) te laten inwerken. Als men de druppel in het traanvocht laat vallen, dan wordt hij met de tranen via de traanbuisjes afgevoerd naar de neus
Het medicijn dringt daar makkelijk door het keel- en neusslijmvlies heen en wordt in de bloedbaan opgenomen, waardoor de werking elders in het lichaam kan plaatsvinden. Tevens is het medicijn daardoor uit het oog verdwenen en kan het zjjn werk niet verrichten. Om deze twee redenen is het belangrijk, ervoor te zorgen dat de oogdruppel lang genoeg in het oog verblijft.
Oogdruppelen kan het beste geschieden zoals in afbeelding 16 is aangegeven. Een druppel wordt gebracht in de ruimte tussen het onderste ooglid en de oogbol. Daarna kunt U het beste het oog sluiten en de traanpunten gedurende ca. 2 minuten dicht houden zoals aangegeven in de figuur. Het dichthouden van de traanpunt voorkomt grotendeels dat de druppel wordt afgevoerd via de traanbuisjes, terecht komt in de bloedstroom en daardoor leidt tot algemene bijwerkingen.
Werkwijze Schud zonodig het flesje oogdruppels Zuig zo nodig oogdruppels in pipet op (dit komt steeds minder vaak voor) Laat eventuele contactlenzen verwijderen Ga, indien mogelijk, achter de cliënt staan Vraag de cliënt het hoofd iets naar achteren te buigen en laat het hoofd, indien mogelijk, tegen je buik rusten Vraag de cliënt omhoog te kijken
2 Steun met de hand op de slaap van de cliënt en houdt het flesje (of pipet) boven het oog Trek met de wijsvinger of duim het onderooglid (indien de vinger of duim wegglijdt eventueel met een gaasje) naar beneden zodat er een gootje ontstaat Maak de cliënt attent op de druppel (Bij angst voor de druppel kan men de cliënt naar het plafond laten kijken; de ogen laten sluiten; een druppel in de binnenhoek van het gesloten oog laten vallen; vertellen dat je klaar bent en de ogen laten openen) Knijp in het flesje of het rubbertje van de pipet en laat de druppel(s) in de onderste overgangsplooi vallen; de oogbol niet aanraken met de pipet of flacon. Vraag de cliënt even met het hoofd achterover te blijven zitten, het oog te laten sluiten Laat de cliënt gedurende 1 à 3 minuten de traanbuis dichtdrukken door zachtjes net onder het kleine harde bobbeltje in de binnenhoek (aan de neuskant) te drukken Droog de huid onder het oog zo nodig met een gaasje Wanneer meer dan 1 druppel toegediend moet worden, wacht dan even tussendoor, zodat iedere druppel zich over het oog kan verdelen Sluit het flesje met de oogdruppels weer af Ruim het materiaal op Handen wassen Noteer het gegeven geneesmiddel, de dosering en het tijdstip van toediening op de medicijnkaart.
Oogdruppelen bij een kind Kinderen hebben meestal een hekel aan oogdruppels. De afdeling oogheelkunde van het UMCG heeft een methode bedacht om ook kinderen met dichtgeknepen ogen te kunnen druppelen: Laat het kind het hoofd achterover houden en zeg dat het de ogen goed moet dicht knijpen; Laat een oogdruppel precies in het midden van de bovenste oogleden op de wimpers vallen en zeg dan dat de ogen weer open mogen. Het grootste deel van de gedruppelde vloeistof komt op deze manier toch op de plaats van bestemming.
Hulpmiddelen Autodrop: Geschikt voor de meeste plastic oogdruppelflesjes. De Autodrop wordt geadviseerd aan oogdruppelgebruikers die moeite hebben met: de druppel-hand stil te houden (beven en trillen); het open houden van het oog en niet knipperen. Let op: dit hulpmiddel is niet geschikt voor mensen met bolle ogen of voor oogdruppelflesjes met lange druppelaars! De Autodrop kan gebruikt worden in combinatie met het hulpmiddel Autosqueeze. De prijs verschilt per apotheek (max. 5). De apotheek kan de Autodrop voor u bestellen bij Spruijt hillen.
Autosqueeze Geschikt voor de meeste plastic oogdruppelflesjes. De Autosqueeze wordt geadviseerd aan oogdruppelgebruikers die moeite hebben met: het flesje vast te houden (te weinig grip); om te knijpen (weinig kracht); De Autosqueeze kan gebruikt worden in combinatie met het hulpmiddel Autodrop. Eyot : Geschikt voor de meeste plastic oogdruppelflesjes. De Eyot wordt geadviseerd aan oogdruppelgebruikers die moeite hebben met: het richten/ positioneren van het flesje; de druppel-hand stil te houden; het open houden van het oog en niet knipperen. Het hulpmiddel is minder geschikt voor mensen die geen goede grip of een beperkte fijne motoriek in Er zijn ook hulppmiddlen speciaal voor specifieke flesjes
Alternatievenals de patient het zelf moet doen Alternatief 1 Oogdruppelen met de steunhand (methode ontwikkelde door de afdeling oogheelkunde van het UMCG): Neem het flesje in uw schrijfhand' alsof u een pen vasthoudt. Buig de vrije hand zodat u uw nagels ziet en leg het flesje op het middelste kootje van uw middelvinger. Steun met de muis van de hand (waar het flesje opligt) op uw gezicht, ter hoogte van uw mond (het flesje bevindt zich nu vlakbij het oog). Trek met de vingers voorzichtig het onderooglid naar beneden. Buig uw hoofd achterover en kijk naar uw wenkbrauwen.
2 Alternatief 2 : Oogdruppelen met de duim rustend op het voorhoofd. Het flesje wordt met de schrijfhand als een pen vastgehouden. Alternatief 3 : Oogdruppelen vanaf de zijkant van het oog. Het hoofd wordt dan schuin opzij gehouden. De hand rust op de slaap. Alternatief 4 : Een vierde alternatieve methode is de patiënt het flesje op de neusbrug te laten rusten (met de druppelpunt naar links c.q. rechts) en dan in het flesje te knijpen. Deze alternatieve methoden vragen wel wat oefening om de druppel precies in het oog te laten vallen. Als de patiënt moeite heeft het flesje vast te houden (bijvoorbeeld bij artritis of een beperkte fijne motoriek), kan geadviseerd worden iets om het flesje heen te binden, maar beter is om een hulpmiddel te adviseren.
Moeite met knipperen Patiënten die moeite hebben om niet te knipperen tijdens het druppelen, kunnen ook met het oog dicht de druppel in de binnenste ooghoek (bij de neus) laten vallen en vervolgens direct daarna langzaam het oog openen; de druppel glijdt dan in het oog. Dit kan zorgmedewerker doen. Laat de patiënt direct hierna wel het oog sluiten en de traanbuis dichtdrukken. Goed naar boven (richting wenkbrauwen) kijken helpt ook tegen het knipperen. Ook bij (tegenstribbelende) kinderen en bijvoorbeeld dementerende ouderen kan het beste bij gesloten ogen in de ooghoek gedruppeld worden. Vervolgens vragen de ogen te openen.
oordruppels Algemene informatie Stel jezelf op de hoogte van de werking en de bijwerking van het medicijn. Controleer van het medicijn de naam, dosis, vervaldatum, temperatuur, tijdstip van toediening. Oordruppels moeten op lichaamstemperatuur zijn. Te koude oordruppels geven een onaangenaam gevoel bij de zorgvrager en kunnen klachten veroorzaken, zoals pijn, duizeligheid en misselijkheid. Breng de druppel altijd tegen de wand van de gehoorgang aan. Een druppel in het centrum van het oor is onaangenaam en pijnlijk door het plotseling directe contact van de druppel op het trommelvlies. De gehoorgang mag nooit schoongemaakt worden met deppers, wattenstokjes e.d. Hierdoor ontstaat het gevaar, door opeenhoping van oorsmeer die in de gang, van infectie en beschadiging van het trommelvlies. Het uitwendige gedeelte van het oor mag uiteraard wel worden gereinigd. De druppelaar mag in verband met het steriel houden van de inhoud niet in contact komen met het oor.
Vermeld de datum op het flesje wanneer het geopend wordt, in verband met de houdbaarheid. Een watje in het oor is niet gewenst, mocht het toch nodig zijn (lekken) dan na max. 15 min. verwijderen. Druppelvloeistof is steriel en patientgebonden. Voorwaarden Het toedienen van medicijnen gaat altijd op voorschrift van de arts. Een bekwaamheidsverklaring is niet vereist.
Werkwijze Voor: Licht de zorgvrager in over het doel van de handeling en de werkwijze. Was de handen. Zet de benodigdheden binnen handbereik. Stel jezelf op de hoogte van de werking en de bijwerking(en) van het medicijn. Informeer de zorgvrager over het doel van de handeling en de werkwijze.
Tijdens: Zuig indien nodig de oordruppels in een pipet op. Laat de zorgvrager met het hoofd in een gemakkelijke houding in zijligging plaatsnemen, met het oor dat gedruppeld moet worden naar boven gekeerd. Bij volwassenen: Haal de oorschelp voorzichtig iets naar achteren en omhoog. Bij kinderen < 3 jaar, haal de oorschelp iets naar achteren en omlaag om de gehoorgang in een rechte lijn te krijgen.
2 Laat de druppel langs de wand van de gehoorgang vallen. Laat de zorgvrager 5 tot 10 minuten in deze houding liggen, zodat de druppel tot achterin de gehoorgang kan lopen. Nazorg: Eventueel met tissue oorschelp drogen. Ruim de materialen op en was de handen. Evalueer de gegeven zorg en noteer dit in het dossier. Complicaties duizeligheid, misselijkheid en pijn bij te koude druppels zie bijsluiter medicijn
Neusadruppels/-spray Indicatie: Verwijderen ingedikt neussecreet Openen buizen van Eustagia Bijholtetoegang openen Infectie bestrijden Etc.
Voorbereiding Stel jezelf op de hoogte van de werking en de bijwerking(en) van het geneesmiddel Controleer van het geneesmiddel de naam, dosis, vervaldatum en voorgeschreven tijdstip van inname, alsook de naam van de cliënt Stel vast in welke vorm het geneesmiddel moet worden toegediend Vermeld, na het voor de eerste keer openen van de flacon, de datum en de naam van de cliënt op het etiket Let erop dat (indien van toepassing) de verschillende soorten neusdruppels in de juiste volgorde worden toegediend Zet alle benodigdheden binnen handbereik Handen wassen Zorg voor privacy Leg de cliënt zo begrijpelijk mogelijk het doel van de handeling uit; wat er gaat gebeuren en dat alles pijnloos kan verlopen, of indien deze dit niet kan begrijpen: noem de naam van de cliënt en vertel dat er iets gaat gebeuren.
Werkwijze Licht de cliënt in over de handeling, de werkwijze, het doel en de bijwerking(en) van het geneesmiddel. Laat de cliënt de neus snuiten Zuig zo nodig de neusdruppels in een pipet op. Laat de cliënt het hoofd achterover brengen Druk het ene neusgat dicht Houdt de pipet horizontaal boven het in te druppelen neusgat Laat de voorgeschreven druppels langs de buitenzijde van de neusvleugel in het neusgat vallen zonder met de pipet de neus aan te raken. Laat daarna de cliënt het andere neusgat dicht drukken en laat de druppels voorzichtig opsnuiven Herhaal de handelingen zo nodig voor het andere neusgat Eventueel met gaasje/zakdoek de neus drogen Ruim het materiaal op, let erop dat het geneesmiddel op de juiste wijze wordt bewaard (bij voorbeeld in de koelkast). Handen wassen. Noteer in het dossier (of ander afgesproken plaats) dat de neusdruppels gegeven zijn.
Complicaties Zie de bijsluiter van het geneesmiddel.