DE ALARM KLOK 22 MEI 2011 MAILING 57 VAN DEMENT OOSTENDE VZW WANDELING ERFGOED MET SMAAK Een mailing van onze vereniging naar onze talrijke sympathisanten, 1 P a g i n a het stadsbestuur en de pers.
ERFGOEDBELEID MET EEN TOEKOMSTVISIE : EDITORIAAL Eind januari 2010 bracht Minister Geert Bourgeois, bevoegd voor erfgoed en toerisme, op uitnodiging van Dement een bezoek aan een aantal parels van het erfgoed in onze stad. In een oldtimer bus werd de Minister naar vier locaties in Oostende gebracht waar ondernemende particulieren een erfgoedpand hadden gerenoveerd (of gaan renoveren) met het oog op een toeristische herbestemming (horeca, bed & breakfast, hotel, vakantiewoning). Dement wilde met het werkbezoek van de Minister aantonen dat het erfgoed in een stad aan zee zoals Oostende een meerwaarde kan bieden voor het toeristisch potentieel van de stad. Tevens kan het toerisme een meerwaarde bieden voor het erfgoed in de stad. Beiden versterken elkaar. Oostende heeft immers meer te bieden dan een lange winkelstraat en een strand, zeker voor de huidige, veeleisende toerist die steeds kortere verblijven boekt maar wel op zoek is naar een gevarieerd aanbod van ontspanningsmogelijkheden. Erfgoed dat een stad zijn ziel geeft, maakt hier onlosmakelijk deel van uit. Wat baat het om luchtvaartmaatschappijen zoals Ryanair of cruiselijnen te overhalen om Oostende aan te doen als de stad deze toeristen geen meerwaarde te bieden heeft? Uit een onderzoek dat Westtoer in 2002 heeft uitgevoerd blijkt dat de cruisetoerist die in Zeebrugge aanmeert, 40,37 per persoon besteedt, terwijl die in Oostende slechts 18,56 per persoon besteedt. Bovendien blijkt 67% van de cruisetoeristen die in Oostende aanmeren, deel te nemen aan een georganiseerde excursie naar... Brugge! Oostende kan en moet toch ambitieuzer zijn dan een hub voor toeristen die zo snel mogelijk op de eerste bus naar Brugge willen stappen? Door de toeristen naar Oostende te lokken met erfgoedwandelingen, horeca, logies, exposities, kunstgalerijen, enz. in erfgoedpanden, creëren we opnieuw zuurstof voor onze middenstanders, niet in het minst voor de hoteliers die het aanbod van verblijfstoeristen jaar na jaar zien verschrompelen en verkiezen hun hotel te verkopen aan vastgoedontwikkelaars zoals Ignace Vanheste, eigenaar van het Royal Astor Hotel en het New Astoria Hotel, recent nog in de pers getuigde. De cartoon hiernaast kon deze contradictie moeilijk treffender uitbeelden. Durft ons stadsbestuur nu eindelijk een krachtdadig en geloofwaardig erfgoedbeleid te voeren of zullen speculanten nog jarenlang ongehinderd waardevolle erfgoedpanden, zoals het Hotel Paloma of het Hotel du Louvre, zodanig kunnen laten verkrotten dat het enige bouwtechnische alternatief nog de sloop en de bouw van het zoveelste architecturaal banale appartementsblokje in onze stad is? Cartoon afgebeeld met dank aan Rudy Blomme, OCMW raadslid LDD. QUOTE We hopen als organisatie van de B&B Expo dat het voorbeeld van de vijf finalisten ook mensen inspireert die in een kleine provinciestad een B&B willen beginnen. Te veel erfgoed verdwijnt, bijzondere gebouwen worden gesloopt om plaats te maken voor nieuwbouwprojecten. Door er een B&B van te maken wordt een deel van het patrimonium gered. En blijft het erfgoed open voor het publiek, dat er kan logeren en ontbijten. ( ) Eigenaars van B&B s hebben vaak al een oude baksteen in de maag. Het mooie is dat ze hun gasten ook laten delen in de passie. Oude stenen gaan zo spreken, het wordt levend erfgoed. Erwin De Decker in De Morgen 12/03/2011 (schrijver en organisator van B&B Expo de internationale Bed & Breakfast beurs in Tour&Taxis te Brussel) 2 P a g i n a
ERFGOEDBELEID MET EEN TOEKOMSTVISIE: TOERISME OOSTENDE SLAAT DE JUISTE WEG IN! Hilde Veulemans, schepen en voorzitter Toerisme Oostende en Peter Craeymeersch, Algemeen Directeur van Toerisme Oostende vzw, vergezelden ons ook op de rondrit met Minister Geert Bourgeois langsheen het Oostendse erfgoed. Tijdens de rondrit werden de eerste contacten gelegd tussen Toerisme Oostende en Dement Oostende. De twee vzw s kwamen al snel tot de vaststelling dat hun doelstellingen complementair zijn en zij door samen te werken toerisme én erfgoed verder kunnen ontwikkelen. Na een aantal verkennende gesprekken werd beslist om de krachten te bundelen rond een concreet project, de stadswandeling Erfgoed met smaak. Dement Oostende identificeerde een 50-tal HoReCa-zaken ondergebracht in historisch waardevolle panden en leverde materiaal aan, Toerisme Oostende stelde de wandeling samen en ontwikkelde het product. Op vrijdag 8 april, aan het begin van Vlaanderen Vakantieland in Oostende, stelden beide vzw s het resultaat van hun samenwerking voor aan de pers. Met de wandeling Erfgoed met smaak wil Toerisme Oostende de stad als citytrip-bestemming promoten. Grootschalige evenementen opzetten om toeristen te lokken is onbetaalbaar. Ook als het slecht weer is moet je iets kunnen aanbieden, aldus Peter Craeymeersch. Het erfgoed kan perfect deze leemte opvullen! Ook in de toekomst willen Toerisme Oostende en Dement Oostende samen werken rond concrete projecten die de meerwaarde van het erfgoed voor de toeristische ontwikkeling van de stad positief in de kijker plaatsen. Dat Schepen Hilde Veulemans de hand heeft uitgereikt naar Dement Oostende om samen te werken rond een constructief project en hiermee het belang van het Oostendse erfgoed voor de toeristische en economische ontwikkeling van de stad te onderstrepen siert haar ten zeerste. Dit bewijst nogmaals dat erfgoed en toerisme hand in hand gaan Het getuigt van het steeds grotere draagvlak waarop onze vereniging in Oostende kan steunen. Niet de bouwpromotoren noch de tweedeverblijvers kiezen in oktober 2012 een nieuw stadsbestuur, maar wel de Oostendenaars zelf. Steeds meer Oostendenaars zijn de wildgroei aan appartementen en de kaalslag van historische panden in onze stad beu. Of deze slooppolitiek de Oostendenaars nog lang zal kunnen bekoren weten we in oktober 2012. 3 P a g i n a
ERFGOEDBELEID MET EEN TOEKOMSTVISIE: MIAMI! Onze burgemeester Jean Vandecasteele deed in maart na zijn rondreis doorheen Mexico ook even Miami aan. Wij kunnen niet bevestigen of onze burgemeester ook even de tijd genomen heeft om te kuieren doorheen de Miami Beach Historic Districts. Het zal u misschien verbazen maar in Miami Beach langs de Ocean Drive aan het strand vinden we géén Atlantikwall terug, maar wel prachtig gerestaureerde laagbouw art deco hotels uit de jaren 20 en 30. Deze gebouwen werden omwille van hun cultuurhistorisch belang van de sloop gevrijwaard en behouden voor het nageslacht dankzij de Miami Design Preservation League, een vzw waarvan de doelstelling merkwaardig nauw aansluiten bij die van Dement Oostende (www.mdpl.org). Het is een bloeiende vzw met een ongelofelijk netwerk van leden, pleitbezorgers, en sponsors. Ieder jaar organiseert de MDPL een Art Deco weekend dat tot 300.000 bezoekers aantrekt! In een stad als Miami, dé belangrijkse cruisehaven in de wereld, wist het lokale stadsbestuur wél het hoofd te bieden tegen de ongetwijfeld immense druk van de bouwlobby om de zeedijk vol te bouwen met monotone Sleuyter- of Versluys-appartementsblokjes. Hoe komt het toch dat men in Oostende het zo moeilijk heeft om nee te zeggen tegen alweer de zoveelste sloopaanvraag van een erfgoedpand door bouwpromotoren à la Sleuyter, Versluys, Degroote, en consoorten? STEDENBOUWKUNDIG BELEID ZONDER TOEKOMSTVISIE : OOSTENDE! Terwijl Toerisme Oostende enerzijds een duurzaam toerismebeleid poogt te ontwikkelen waarbij ook buiten het topseizoen een aanbod van ontspanningsmogelijkheden wordt gecreëerd door bijv. het erfgoedpotentieel van de stad in de verf te zetten, laat de Stedenbouwkundige Dienst van Oostende anderzijds nog steeds toe dat het ene historische pand na het andere gesloopt wordt. Hierna volgt alweer een overzicht van historische panden die dreigen te vergaan. Niet alle panden hebben dezelfde cultuurhistorische waarde, niet alle panden hebben dezelfde beeldbepalende waarde maar elk pand heeft een historiek, geeft karakter aan de stad en staat bij de Oostendenaars op het ooglid gebrand. 4 P a g i n a
Voor de typische 19 e eeuwse stadswoning in de Christinastraat 51 werd een sloopaanvraag ingediend. Dit stuk van de Christinastraat is nog een gezellige winkelstraat voor de kleine middenstanders met enkele mooie en oude huisjes. Voor het geel geschilderde neoclassicistisch getint breedhuis uit begin 20ste eeuw aan de Torhoutsesteenweg nr. 158 werd een sloopaanvraag ingediend. Het pand werd opgenomen in de Vlaamse Inventaris. Voor het prachtige appartementsgebouwtje in art-decostijl uit het interbellum op de hoek van de Torhoutsesteenweg 183 en de Karel Van de Woestijnestraat werd eind april 2009 een sloopvergunning afgeleverd. Daar een sloopvergunning maar twee jaar geldig blijft, werden vlak voor het verstrijken van de termijn begin mei alle vensters uit het pand verwijderd. De afbraak werd dus officieel gestart, alhoewel verdere sloopwerken nu terug stil liggen. Dit opmerkelijk Art Deco pareltje werd opgenomen in de Vlaamse Inventaris. Het platte en lange Art Deco gebouw op de hoek van de Torhoutsesteenweg 361 en de Elizabethlaan, de vroegere beenhouwer Lankriet, werd ondertussen gesloopt door de bouwgroep Sleuyter. Building your dreams vermeldt het bord op de bouwplaats. Het zijn toch voornamelijk de dromen van de familie die verwezenlijkt worden. Was opgenomen in de Vlaamse Inventaris 5 P a g i n a
Nog enkele voorbeelden in de Torhoutsesteenweg, van linksboven, met de klok mee: Cafe t Kroontjes, het linkse deel van het eclectisch samenstel uit het begin van de 20 e eeuw op de Torhoutsesteenweg nrs. 95-95A werd recent gesloopt. Was opgenomen in de Vlaamse Inventaris De panden aan de Torhoutsesteenweg 19-23, en deels in de Euphrasina Beernaertstraat, werden ondertussen gesloopt. Op de plaats waar voorheen het Kringloopcentrum en de Pizza-Foon gevestigd waren, zal het Sociaal Huis 34 serviceflats bouwen. Deze panden waren niet opgenomen in de inventaris Ook het oud breedhuis in gele en groene faience tegeltjes op de Torhoutsesteenweg 27 werd ondertussen afgebroken Voor het art-nouveaugetint breedhuis uit 1910 op de Torhoutsesteenweg nr. 113 werd de sloopvergunning toegekend. Werd opgenomen in de Vlaamse Inventaris Een ganse huizenrij afgebroken vlak naast de Engelse Kerk in de Langestraat door Groep Sleuyter 6 P a g i n a
SLOOPAANVRAAG VOOR VLAANDERENSTRAAT Er werd een stedenbouwkundige vergunning ingediend bij de Stad Oostende, met betrekking op een terrein aan de Vlaanderenstraat 19-21. Het betreft een aanvraag voor de bouw van een meergezinswoning met handelsruimte na de sloop van de bestaande bebouwing. Twee typische 19 e eeuwse burgerpanden dienen hiervoor gesloopt te worden. Beide panden hadden mooie winkelruimtes met gezellige ouderwetse winkelpuien. Verder ligt vlak naast deze twee huizen het beschermde Art Nouveau boothuisje op nummer 17, en wat verder het beschermde Ensormuseum op nummer 27. Terug een duidelijke verarming van de Vlaanderenstraat. Al enkele jaren is ook in deze buurt een kaalslag bezig, met als triest hoogtepunt de sloop van het geboortehuis van James Ensor in 2004 op nummer 31 door de bouwgroep Sleuyter. SLOOPAANVRAAG VOOR LANGESTRAAT De ganse hoek Langestraat/Kapucijnenstraat wordt ook binnenkort gesloopt, tot enkele huizen ver in de Kapucijnenstraat. Vlak naast het pand ligt ondermeer het Jazz café Tati, maar ook het beschermde Huize Louise-Marie" (of het oud Koninklijk Paleis, thans Heemkundig Museum De Plate) en het beschermde neoclassicistische herenhuis, thans Celtic Ireland, dat momenteel te koop staat. ART NOUVEAU HUISJE VAN STAD OOSTENDE GESTUT Dement Oostende was aangenaam verrast toen het in de zomer van 2008 te horen kreeg dat de stad Oostende besliste om een pand uit het legaat Breemersch te laten restaureren. Er zou een architect aangesteld worden die de restauratie van het art nouveau pand in de Kapellestraat 72b in goede banen ging leiden. Hierdoor zou het huisje een nieuwe architecturale parel in Oostende worden. Maar ondertussen takelt het huisje verder af, en werd de stad verplicht om de mooie erker te stutten met een lelijke stelling. Wanneer wordt werk gemaakt van de restauratie van dit pand in de belangrijkste winkelwandelstraat van Oostende, zoals beloofd? 7 P a g i n a
QUOTE We hopen als organisatie van de B&B Expo dat het voorbeeld van de vijf finalisten ook mensen inspireert die in een kleine provinciestad een B&B willen beginnen. Te veel erfgoed verdwijnt, bijzondere gebouwen worden gesloopt om plaats te maken voor nieuwbouwprojecten. Door er een B&B van te maken wordt een deel van het patrimonium gered. En blijft het erfgoed open voor het publiek, dat er kan logeren en ontbijten. ( ) Eigenaars van B&B s hebben vaak al een oude baksteen in de maag. Het mooie is dat ze hun gasten ook laten delen in de passie. Oude stenen gaan zo spreken, het wordt levend erfgoed. Erwin De Decker in De Morgen 12/03/2011 (schrijver en organisator van B&B Expo de internationale Bed & Breakfast beurs in Tour&Taxis te Brussel) ONBEKENDE BUNKER UIT TWEEDE WERELDOORLOG GEÏNVENTARISEERD In 2009 heeft Nick Verleye van de actiegroep Corporate Village 2 (CV2) het bestaan en de locatie van de bunker Klein Berlin, gelegen tussen de Steensedijk en de oefenrenbaan, doorgegeven aan de dienst Vlaams Instituut voor het Onroerend Erfgoed met de vraag om deze bunker op te nemen in de inventaris van het bouwkundig erfgoed. De bunker dateert van de Tweede Wereldoorlog en boven de ingang van de bunker staat Klein Berlin gegraveerd, wat uitzonderlijk is. Slechts weinig bunkers hebben een naam. Er zijn ook sporen van een afweergeschut te zien. Ondanks zijn historische waarde was de bunker niet gekend. Ik vond het belangrijk dat deze niet afgebroken zou worden in de toekomst. Deze inventarisatiedienst kwam ter plaatse en onderzocht de bunker. In september 2011 werd de bunker, via een vaststellingsbesluit, opgenomen in de inventaris van het bouwkundig erfgoed. DEMENT OOSTENDE NU OOK GEKEND IN DE JOODSE GEMEENSCHAP VAN BELGIË Het lobbywerk van Dement voor de opwaardering van de synagoge op het Filip van Maestrichtplein is ook in de Joodse gemeenschap van België niet onopgemerkt voorbij gegaan. In het tijdschrift Joods Actueel wijdde journalist Guido Joris hieraan een artikel dat we met zijn goedkeuring integraal weergeven. COLOFON Dement Oostende vzw, Plantenstraat 82, 8400 Oostende Info : dementoostende@telenet.be www.iloveo.be Wil je onze mailing niet meer ontvangen? Geef ons een seintje. De "Alarm Klok" is een knipoog naar het officiële informatieblad van de stad Oostende. En met een alarmklok maken we ook een link naar de verdwenen klok van de Hazegras-kerk : symbool voor het respect waarmee ons bestuur het erfgoed behandelt. 8 P a g i n a
B I N N E N L A N D joods Actueel 12
Vlaamse gemeenschap maakt geld vrij voor renovatie Oostendse synagoge Minister van Onroerend Erfgoed Geert Bourgeois heeft een bijzonder verjaardagscadeau voor de synagoge aan het Filip van Maastrichtplein in Oostende in petto. Op 10 maart raakte bekend dat de Vlaamse regering een premie van 187.742 euro zou toekennen om de synagoge te restaureren. Het eerbiedwaardige Joodse gebedshuis wordt in augustus exact honderd jaar. De bekendmaking is een hele opluchting voor de Joodse gemeenschap in Oostende die al tien jaar geleden een dossier indiende om deze subsidie toegekend te krijgen. De synagoge, naar een ontwerp van architect Joseph de Lange, prijkt sinds 2002 op de lijst van beschermde monumenten. De synagoge werd in 1911 gebouwd in een ingetogen neoromaanse stijl met een mooi gedecoreerde voorgevel. Joods Actueel sprak een maand geleden nog met de Oostendse chirurg, Dr Walter Legley, bij hem thuis op het secretariaat van de Joodse gemeenschap. Zijn echtgenote mevrouw Wulfowicz is voorzitster van de Joodse gemeenschap van de Stad aan Zee. Legley was de wanhoop nabij en vertelde hoe zijn echtgenote bezoekers enkel nog met kaarslicht kon rondleiden in het gebouw en hoe de toestand waarin de synagoge verkeerde steeds problematischer werd. Geen water, geen licht, want de problemen met de elektriciteitsvoorzieningen waren onoplosbaar geworden. En ook de prachtige mozaïekvloeren waren aan het verzakken. Maar nu ziet Legley en met hem de ganse Joodse gemeenschap met bijzonder genoegen dat hun volgehouden inspanningen beloond worden. Tevreden Oostendenaren Ook de Oostendse Erfgoedvereniging Dement vzw is opgetogen met de toegekende restauratiepremie. Zij zetten zich al jaar en dag in voor de herwaardering van de gebouwen aan het Filip van Maastrichtplein en woordvoerder Kurt Verheggen liet Joods Actueel weten dat zij voor minister Bourgeois tijdens diens bezoek aan Oostende een parcours uitstippelden waarbij de synagoge stringent onder de aandacht kwam. De restauratie van het gebedshuis vormt een serieuze opwaardering van het plein want het gebouw is één van de toeristische erfgoedtroeven voor Oostende. Hopelijk heeft ook het stadsbestuur begrepen dat Oostende meer te bieden heeft dan zon, zee en zand, aldus de erfgoedactivist. Waarom het zolang duurde Op onze vraag hoe dit dossier zoveel tijd in beslag kon nemen, zei de Oostendse chirurg en ziekenhuisdirecteur: Toen de synagoge als beschermd monument erkend werd, moest het restauratiedossier aan andere criteria voldoen en in de praktijk kwam het erop neer dat we ons huiswerk voor de tweede keer moesten overdoen. Ook Roland Vandecasteele, de architect die de werkzaamheden coördineert en opvolgt, bevestigt: Je moet weten dat je eerst een jaar op een lijst terecht komt van monumenten, die misschien in aanmerking komen voor de uiteindelijke status van beschermd monument. Dus dat was al sowieso een jaar extra wachten geblazen en daarna mochten we rekenen op een extra jaar om het nieuwe dossier volledig rond te krijgen. De toegekende premie is voor de restauratie van het interieur en de technische voorzieningen in het gebouw (verwarming en elektriciteit). De vloeren zijn gedenivelleerd, het zijn bijzondere vloeren die door een specialistenteam op een ambachtelijke wijze terug in hun oorspronkelijke staat moeten hersteld worden. Ik heb me laten vertellen dat de Oostendse synagoge de enige in België is die over een mikve (ritueel bad) beschikt in hetzelfde gebouw. Rav Posen, een Londense rabbijn heeft aanwijzingen gegeven voor de restauratie van dit rituele bad, zodat het beantwoordt aan de religieuze voorschriften. De architect hoopt dat de restauratiewerken aan het interieur volgend jaar klaar zijn. Het totale kostenplaatje zal zo n 250.000 euro bedragen. De Vlaamse gemeenschap neemt daarvan 60% voor haar rekening, de rest wordt betaald door de stad en de provincie terwijl 10% van de kosten door de synagoge zelf wordt gedragen. Als de synagoge die fondsen niet heeft, kan de stad ook bijspringen. In tweede instantie zullen ook het dak en de voorgevel moeten worden vernieuwd. Een dossier hiervoor wordt nu samengesteld maar ook hier kan het jaren duren vooraleer er groen licht komt. Het belangrijkste nood, het interieur, wordt nu dus wel aangepakt. 13 joods Actueel