NVOGVoorlichtingsbrochure STERILISATIE
STERILISATIE 1.Inhetkort 2.Watiseensterilisatie 3.Sterilisatieisdefinitief 4.Spijtnasterilisatie 5.Welkemethodenvansterilisatiebestaaner? 6.Hoeverloopteensterilisatie? 7.Mogelijkebijwerkingenencomplicaties 8.Nadesterilisatie 9.Dekansopzwangerschapnaeensterilisatie 10.Kandesterilisatieongedaanwordengemaakt? 11.Wieniet? 12.Totslot 1.Inhetkort Eensterilisatieiseenpermanenteofdefinitievevormvananticonceptiewaarbijbijdevrouw beideeileiderswordenafgesloten.ditkandoormiddelvaneenkijkoperatieindebuik waarbijdeeileidersvanbuitenafwordenafgesloten,ofdoormiddelvaneenkijkoperatievia deschedewaarbijvanuitdebinnenkant,viadebaarmoederholte,deeileidersworden afgesloten. 2.WatiseensterilisatieUsterilisatiebijdevrouwofbijdeman? Bijelkesterilisatiegaatheteromdatdezaadcellenendeeicelelkaarnietkunnenbereiken, zodatergeenzwangerschapkanontstaan.sterilisatievandevrouwiseenoperatiewaarbij deeileidersdoordegynaecoloogwordenafgesloten@ditkanzowelvanbuitenafdoormiddel vaneenkijkoperatieindebuikofvanbinnenuitdoormiddelvaneenkijkoperatieviade schede.bijsterilisatievandemanwordendoordeuroloogonderplaatselijkeverdovingde zaadstrengenafgebonden.sterilisatiebijdemanofbijdevrouwviadeschedeisrelatief eenvoudiguittevoeren@poliklinischmetzonodigplaatselijkeverdoving.hetrisicoop complicatiesishierbijklein.zelfsnaeensterilisatieisereenkleinekansopeen zwangerschap.dekansopzwangerschapbijsterilisatievandemanisongeveer1op2.000. Vooranderevormenvananticonceptiezie:anticonceptie (https://www.nhg.org/standaarden/volledig/nhgjstandaardjanticonceptie).
3.Sterilisatieisdefinitief Eensterilisatiebetekenteenkeuzevooreenzeerbetrouwbareenpermanentevormvan anticonceptie.omdiekeuzetekunnenmaken,ishetnoodzakelijkdevoorjennadelenvan desterilisatietekennenenookanderevormenvananticonceptiegoedteoverwegen.hierbij spelendebetrouwbaarheidinhetvoorkomenvanzwangerschap,uwpersoonlijkevoorkeur, uwmenstruatiepatrooneneventuelebijwerkingeneenrol(zieanticonceptie).bijiederevorm vananticonceptieiseenzwangerschapniet100uitgesloten.ooknaeensterilisatie. 4.Spijtnaeensterilisatie Naeensterilisatiebestaateraltijdeenkansop(hernieuwde)kinderwens,bijvoorbeeld wanneerueennieuwerelatieaangaat.ukuntdanspijtkrijgendatuzichhebtlaten steriliseren. Dekansopspijtisgroteralsujongbent,alserrelatieproblemenbestaantijdensde sterilisatieofalsdesterilisatieplaatsvindttijdensofkortnaeenzwangerschap. JJonge&leeftijd.&Uwlevensomstandighedenkunnen(onverwacht)veranderen.Geblekenis dat20vandevrouwenonderdedertigjaarlaterspijtheeftvandesterilisatie@vande vrouwendiebijdesterilisatiedertigjaarofouderwaren,isdat6. JRelatieproblemen&op&moment&van&de&sterilisatie.&Alsutentijdevandesterilisatie relatieproblemenhebt,isdekansopspijtlatergroter. JEen&sterilisatie&tegelijk&met&een&zwangerschapsafbreking,&tijdens&een&keizersnede&of&kort& na&een&bevalling Vrouwendiezichlatensteriliserendirectnaeenzwangerschapsafbreking(abortus provocatus)blijkenvakerspijttehebbenvanhunsterilisatiedananderevrouwen.een overhaastebeslissingtotsterilisatieofrelatieproblemenspelendaarbijsomseenrol. Vrouwendietijdenseenkeizersnedeofkortnaeenbevallingeensterilisatiekrijgen,blijken ookvakerspijttehebbendanvrouwendiezichlatensteriliserenalshunjongstekindéén jaarofouderis.ditkantemakenhebbenmetdezwangerschap,maarookmethetkindzelf: inheteerstelevensjaarvaneenkindisereengroterekansopeenernstigeziekteof wiegendood. 5.Welkemethodenvansterilisatiebestaaner? Desterilisatievindtmeestalplaatsviaeenkijkoperatieindebuikofviadeschede.Heel somswordendeeileiderstijdenseen'echte'buikoperatie&afgesloten,bijvoorbeeldtijdens eenkeizersnede. <Een&kijkoperatie&in&de&buik&(laparoscopie).&Degynaecoloogkandeeileidersop verschillendemanierenafsluiten:metringetjes(falopejringen)ofmetclips(filshiejclips)(zie figuur1).mindervaakwordendeeileidersdichtgebrand(coagulatie)ensomsooknog doorgeknipt. <Een&kijkoperatie&in&de&baarmoeder&(hysteroscopie).&Dehysteroscopischemethode,ookwel EssureJmethodegenoemd,wordtinvrijwelalleNederlandseziekenhuizentoegepast.Bij dezemethodewordteenveertjejgemaaktvanroestvrijstaal,nikkel,titaniumenpolyester vezelsjindeeileidergeplaatst.doordepolyestervezelsgroeiendeeileidersinongeveer driemaandendicht. <Een&buikoperatie.&Degynaecoloogkanookeensterilisatiedoentijdenseenbuikoperatie, zoalsbijvoorbeeldbijeenkeizersnede.daarbijkunnenringetjesofclipswordengebruikt maarsomszijndeeileidersdaarvoortedik.dankunnenzewordenafgebondenmet hechtdraadofwordendichtgebrandofdeelsverwijderd.
Figuur1.Laparoscopie:Hetafsluitenvandeeileidersvanbuitenafdoormiddelvanclips Figuur2.Hysteroscopie:Hetafsluitenvandeeileidersvanbinnenuitdoormiddelvaneen soortveertje 6.Hoeverloopteensterilisatie? Hetisbelangrijkervoortezorgendatutijdensdesterilisatienietzwangerbentofdaterniet neteenbevruchtingheeftplaatsgevonden.bespreekditmetdegynaecoloog. <Laparoscopie.&Delaparoscopischeingreepgebeurtmeestalindagbehandelingonder algeheleverdoving(narcose).deingreepduurtongeveereenhalfuur(zieookfolder operatiesalgemeen).degynaecoloogmaaktindeonderrandvandenaveleensneetjevan ongeveer1cmenbrengteenhollenaaldindebuikholte.viadezenaaldwordtdebuik opgeblazenomdeeileidersdoordekijkbuistekunnenzien.dooreentweedesneetjeboven hetschaambeenwordteeninstrumentingebrachtomdesterilisatieuittevoeren(zie laparoscopie). <Hysteroscopie.&Dehysteroscopischeingreepgebeurtpoliklinischofindagbehandelingen duurtongeveereenhalfuur.afhankelijkvandemethodeendegebruikteapparatuurkande baarmoedermondeventueelverdoofdwordenenzonodigietsopgerekt,meestalisdeze verdovingechternietnodig.uneemtplaatsopeengynaecologischestoelende gynaecoloogbrengtviadeschedeeenkijkbuisindebaarmoederholte.omde eileideropeningenindebaarmoederzichtbaartemaken,wordtviadekijkbuisvloeistofinde
baarmoederholtegebracht,waardoordezeietsuitzet.meteenkatheterkandegynaecoloog nuinbeideeileiderseenspeciaalveertjeplaatsen(ziehysteroscopie). 7.Mogelijkebijwerkingenencomplicaties Zoalsbijelkeoperatiekunnenerbijwerkingenencomplicatiesoptreden.Dezezijn verschillendvoordelaparoscopischeenhysteroscopischesterilisatie.bijeen laparoscopischesterilisatiekunnenercomplicatiesoptredentengevolgevandealgehele narcoseoftengevolgevandeinstrumentendiedoordebuikwandwordeningebracht.bijde hysteroscopischesterilisatiezijnderisico'slagerenminderernstig.bijbeidesterilisaties bestaatereen(klein)risicoopinfectieenopmislukkenvandesterilisatieenisereen (geringe)kansopzwangerschap. Nadesterilisatiekomtuweigencyclusweeropgang(ofblijftbestaan).Omdathet bloedverliesofdepijntijdensdemenstruatiehierbijkantegenvallen,besluitensommige vrouwennadesterilisatiealsnogweerdepiltegebruiken. <Laparoscopische&sterilisatie.&Eenlaparoscopischesterilisatieluktnietaltijd.Door overgewichtofeerderebuikoperatieskanhetinbrengenvandenaaldofdekijkbuislastig zijn.somslukthetnietomderingetjesofdeclipsopdejuistemanierteplaatsen.een enkelekeerkandegynaecoloogdeeileidersnietziendoorverklevingen.ditkomtvakervoor bijvrouwendiebuikvliesontsteking,eileiderontstekingofeerderebuikoperatie(s)hebben meegemaakt.erzijnopdatmomenttweemogelijkheden:deoperatiestoppenofdebuik openmakenmeteengroteresnede(eenzogenaamdebikinisnede)(zieookfolderoperaties, algemeen).alsubezwaarheefttegeneendergelijkebuikoperatieishetverstandigditvan tevorenaandegynaecoloogtevertellen.somszijndeeileiderstedikofscheurenze@danis hetonmogelijkomringetjesofclipjesaantebrengen.hetkanookvoorkomendatde eileidersmoeilijkvasttepakkenzijnmethetinstrumentwaarmeedesterilisatiewordt uitgevoerd.degynaecoloogmaaktdaneenderdesneetjeindezijkantvandebuik. Bijzeerhogeuitzondering(minderdan1opde1.000vrouwen)treedteencomplicatieop waarvooreenbuikoperatienoodzakelijkis.voorbeeldenzijnbeschadigingvandedarmof blaasofeenbloeding.dezecomplicatieszijninhetalgemeengoedtebehandelen,maar vrageneenlangereziekenhuisopnameeneenlangdurigerhersteleneenhoogstenkelekeer ishetherstelnietzonderblijvendeklachten. <Hysteroscopische&sterilisatie.&Ookdehysteroscopischeoperatieluktnietaltijd.Bij5J10 vandevrouwenishetonmogelijkomeenkatheterindeeileiderteplaatsen.hetkanzijndat deeileiderafgeslotenisalsgevolgvaneeneerdereontsteking@hetisookmogelijkdat baarmoederen/ofdeeileidersongunstigliggen.ditwordttijdensdeingreepdirectduidelijk. 8.Nadesterilisatie Naeenlaparoscopischesterilisatiekuntubuikpijnhebben@zonodigkrijgtuhiervooreen pijnstiller.depijnvermindertmeestaldeeersteurennadesterilisatieenverdwijntaanhet eindvandedag,maarbijsommigevrouwenblijfthijnogeenpaardagenbestaan.ook schouderpijnkomtnaeenlaparoscopischesterilisatievoordoorhetopblazenvandebuik, enverdwijntmeestaldezelfdedag.somskuntuenkeledagennadeingreepwatbloeduitde schedeverliezen. Dewondjesinuwbuikzijnmeestalgehecht.Voorontslaguithetziekenhuishoortuofde hechtingenmoetenwordenverwijderdofvanzelfoplossen.metdehechtingenkuntu gewoondouchenofinbadgaan.naeenhysteroscopischesterilisatieverminderten verdwijnthetlichtemenstruatiegevoelmeestalbinneneenpaaruur. Ukuntdeeersteweeknadeingreepwatbloedverliezenviadevagina.Umoetcontact opnemenmethetziekenhuisalsuhevigbloedverliesheeft,bijtoenemendebuikpijnofbij
koorts.eenlaparoscopischesterilisatieisdirectnadeoperatiebetrouwbaarals anticonceptie. Naeenhysteroscopischesterilisatiemoetudriemaandennogaanvullendanticonceptie gebruikenomdatdeeileidersnogmoetendichtgroeien.nadriemaandenvindtcontrole plaatsdoormiddelvaneenröntgenfotovandebuiken/ofdoormiddelvaneeninwendige echoofbijtwijfeldoormiddelvanhettestenvandedoorgankelijkheidvandeeileidersdoor middelvaneenhsg,hysterosalpingogram.inenkelegevallenblijktnadriemaandendat éénofbeideveertjesdeeileidernietafsluitofdatdesterilisatienietisgeslaagddoor perforatieofverkeerdepositievanhetveertje.indienersprakeblijktvaneenverkeerde positievanhetveertjezalditmeestalmoetenwordenverwijderddoormiddelvaneen hysteroscopieoflaparoscopie.dooreenkleinaantalvrouwenzijnklachtengemeldna EssureJsterilisatie,diemogelijkverbandhoudenmeteenallergischereactieofandere bijwerkingvandemethode.degemeldeklachtenbestaanonderandereuitpijn,huidirritatie, gewichtsschommelingen,abnormaalbloedverliesenstemmingswisselingen. 9.Dekansopzwangerschapnaeensterilisatie Eensterilisatiebiedtgeen100garantiedatunooitmeerzwangerzultworden,alisde kansopzwangerschapklein.dezekansisafhankelijkvanuwleeftijd:naarmateujonger bent,isdekansgroter. <Laparoscopische&sterilisatie.&Inhetvoorkomenvaneenzwangerschapzijnclipjeseven betrouwbaaralsringetjes.nadesterilisatieisdekansopzwangerschap2j5opde1.000 vrouwen.nadichtbrandenvandeeileidersisdekansopeenzwangerschapgroter,tenzijze bijnahelemaalwordendichtgebrand. Wanneerertocheenzwangerschapnalaparoscopischesterilisatieoptreedt,isereengrote kansdatdezezichbuitendebaarmoederbevindt(ziefolderbuitenbaarmoederlijke zwangerschap) <Hysteroscopische&sterilisatie.&Naeenhysteroscopischesterilisatielijktdekansop zwangerschap0j4opde1.000vrouwen.indemeestegevallenwordtdezwangerschap veroorzaaktdoordateeneileidernietgoedwordtafgeslotendooreenverkeerdepositieof perforatievaneenveertje. 10.Kandesterilisatieongedaanwordengemaakt? Sterilisatieisinprincipeeendefinitieveingreepenumoetdezedusalleenlatenuitvoerenals dekansdatuerspijtvankrijgt,kleinis. Naeenlaparoscopischesterilisatiekunnendeeileiderswordenhersteld.Hiervooriseen specialeoperatienodig,dierelatiefzwaaris.dekansopzwangerschapnaeendergelijke hersteloperatieisinhetgunstigstegevalongeveer40j85procentenhangtonderandereaf vandegebruiktesterilisatiemethodeendeplaatswaardeeileiderszijnafgesloten.dekans opeenbuitenbaarmoederlijkezwangerschapnaeengeslaagdehersteloperatienaeen laparoscopischesterilisatie,islichtverhoogd(ongeveer2). EenEssureJsterilisatieisonomkeerbaar.Desterilisatiekannietmeerongedaanworden gemaakt.welkunnendeveertjeslaparoscopischwordenverwijderdbijpijnklachtenof allergischereactie,diemogelijkwordtdoordeveertjesveroorzaakt.vrouwendiespijt hebbenvandesterilisatiemetessureenopnieuwkinderwenshebben,zulleneenivfj behandelingmoetenondergaanomzwangertekunnenworden.indienbijvrouwenmet Essuredebaarmoedermoetwordenverwijderd(omwelkeredendanook)ishetvanbelang datdegynaecoloogweetdatereerdereenessurejsterilisatieheeftplaatsgevonden.de gynaecoloogzaldanbeideeileidersmetessureverwijderen,tervoorkomingdatdeeltjesvan deessureindebuikkomen.
11.Wieniet? Alsuniethelemaalzekerbentvandewenstotsterilisatieofemotioneelinmoeilijke omstandighedenverkeert,kuntudebeslissingbeteruitstellen. Vrouwendieinhetverledenlasthaddenvanabnormaalbloedverliesofhevigemenstruaties kunnendezeweerterugkrijgennadesterilisatiealszijstoppenmethormonaleanticonceptie. Indienzijdaarlatereenendometriumablatievoorondergaan,kanditsomsdeoorzaakzijn vandatzijnadesterilisatieklachtenvanbuikpijnenaanhoudendbloedverliesontwikkelen. Vrouwenmetovergewichtofeerderebuikoperatieshebbeneenverhoogdekansdateen laparoscopischesterilisatiemislukt. Vrouwendiebekendzijnmeteenpijnsyndroom,zoalsbijvfibromyalgie,hevigallergisch reagerenopmetalen(bijvnikkel)ofeenreedsbestaandeaandoeningaandebaarmoeder (vleesbomen,adenomyosis),hebbenmogelijkeenverhoogdekansopklachtenvanbuikpijn, vermoeidheidofabnormaalbloedverliesnaessurejsterilisatie. 12.Totslot Hetisbelangrijkdatuzekerbentvanuwbeslissingomutelatensteriliseren.Twijfeltu, neemdanmeertijd.overlegookmetuwhuisartsenoverweegeventueelminderdefinitieve vormen(zieanticonceptie).sterilisatiekaneenemotionelegebeurteniszijn.sommige vrouwenvindenhunseksuelelevenverbeterd.inhormonaalopzichtveranderterniets,tenzij udaarvoorhormonaleanticonceptiehebtgebruikt:dankomtuweigenmenstruatiecyclus weeropgang. Sterilisatiezitnietinhetbasispakket.Overlegzonodigmetuwziektekostenverzekeraarof desterilisatiewordtvergoed@ditverschiltperverzekeringenverzekeraar.indiende sterilisatievolledigwordtvergoed,zalerindemeestegevallengeeneigenrisicoworden verrekend.ditgeldtnietvoordenacontrolemetechoofröntgenfoto snadriemaanden. Laparoscopie Hysteroscopie Essure Beschikbaarheid Alleziekenhuizen Vrijwelalleklinieken Vergoeding Afhankelijkvanpolis Afhankelijkvanpolis Littekens Ja Nee Narcose Ja Nee Plaatselijkeverdoving n.v.t. Eventueel Dagopnamemogelijk Ja Ja Poliklinischmogelijk Nee Ja Directbetrouwbaar Ja Nee Röntgennaingreep Nee Nee Herstelfase Enkeledagen Dag Controlena3maanden Nee Ja Kansopmislukkenvandeingreep Gering Ca.5J10 Ervaring Ca.40jaar 12J13jaar Herstelfase Enkeledagen Kort Materiaal Siliconen,titanium Rvs,polyester(PET), titanium Kansopcomplicaties Zwangerschappennageslaagde procedure Gering@ beschadiging darmen,bloeding (zieoperaties algemeen) 2J5/1000 Perforatie,migratie, expulsie(12/1000). Oplossing:meestal mogelijkvialaparoscopie 0J4/1000
Internet www.nvog.nl www.essure.nl &2015&NVOG& Het©right&en&de&verantwoordelijkheid&voor&deze&folder&berusten&bij&de&Nederlandse& Vereniging&voor&Obstetrie&en&Gynaecologie&(NVOG)&in&Utrecht.&Leden&van&de&NVOG&mogen& deze&folder,&mits&integraal,&onverkort&en&met&bronvermelding,&zonder&toestemming& vermenigvuldigen.& Folders&en&brochures&van&de&NVOG&behandelen&verschillende&verloskundige&en& gynaecologische&klachten,&aandoeningen,&onderzoeken&en&behandelingen.&zo&krijgt&u&een& beeld&van&wat&u&normaliter&aan&zorg&en&voorlichting&kunt&verwachten.&wij&hopen&dat&u&met& deze&informatie&weloverwogen&beslissingen&kunt&nemen.&soms&geeft&de&gynaecoloog&u& andere&informatie&of&adviezen,&bijvoorbeeld&omdat&uw&situatie&anders&is&of&omdat&men&in&het& ziekenhuis&andere&procedures&volgt.&schriftelijke&voorlichting&is&altijd&een&aanvulling&op&het& gesprek&met&de&gynaecoloog.&daarom&is&de&nvog&niet&juridisch&aansprakelijk&voor& eventuele&tekortkomingen&van&deze&folder.&wel&heeft&de&commissie&communicatie&van&de& NVOG&zeer&veel&aandacht&besteed&aan&de&inhoud.&Dit&betekent&dat&er&geen&belangrijke& fouten&in&deze&folder&staan,&en&dat&de&meerderheid&van&de&nederlandse&gynaecologen&het& eens&is&met&de&inhoud.& Andere&folders&en&brochures&op&het&gebied&van&de&verloskunde,&gynaecologie&en& voortplantingsgeneeskunde&kunt&u&vinden&op&de&website&van&de&nvog:&www.nvog.nl,& rubriek&voorlichting.