Nummer archiefinventaris: 2.16.50 Inventaris van de archieven van de NV Maatschappij ter Behartiging van de Nationale Scheepvaartbelangen (NV BENAS); Stichting ter Behartiging van de Nationale Scheepvaartbelangen (Stichting BENAS), 1932-1956 Auteur: J.M.W.M. Nihof Nationaal Archief, Den Haag 1986 Copyright: cc0 This finding aid is written in Dutch.
2.16.50 BENAS 3 I N H O U D S O P G A V E Beschrijving van het archief...5 Aanwijzingen voor de gebruiker...6 Openbaarheidsbeperkingen...6 Beperkingen aan het gebruik...6 Aanvraaginstructie... 6 Citeerinstructie... 6 Archiefvorming...7 Geschiedenis van de archiefvormer...7 GESCHIEDENIS EN TAAK...7 ORGANISATIE... 8 Geschiedenis van het archiefbeheer...8 De verwerving van het archief...8 Verwant materiaal...9 Verwante archieven... 9 Beschrijving van de series en archiefbestanddelen...11 N.V. Benas... 11 Stichting Benas... 15
2.16.50 BENAS 5 Beschrijving van het archief B E S C H R I J V I N G V A N H E T A R C H I E F Naam archiefblok: Maatschappij ter Behartiging van de Nationale Scheepvaartbelangen [N.V. BENAS] Periode: 1932-1956 Archiefbloknummer: W26553 Omvang: 2.00 meter; 100 inventarisnummers. Taal van het archiefmateriaal: Het merendeel der stukken is in het Nederlands. Soort archiefmateriaal: Normale geschreven, getypte en gedrukte documenten, geen bijzondere handschriften. Archiefbewaarplaats: Nationaal Archief, Den Haag Archiefvormers: N.V. Maatschappij ter behartiging van de Nationale Scheepsvaart Belangen Stichting Behartiging van de Nationale Scheepvaartbelangen Samenvatting van de inhoud van het archief: Het archief van de N.V. en stichting Behartiging van de Nationale Scheepvaartsbelangen (1932-1956) kort weg BENAS, bestaat voornamelijk uit stukken rakende de financiële, juridische en personele organisatie van de belangenorganisatie. Tevens zijn er archiefbescheiden aanwezig die betrekking hebben op het verlenen van subsidie en steun aan diverse rederijen. De stukken bestaan hoofdzakelijk uit notulen, subsidie dossiers, financiële stukken, rapportages, nota's en correspondentie.
6 BENAS 2.16.50 Aanwijzingen voor de gebruiker Aanwijzingen voor de gebruiker Openbaarheidsbeperkingen OPENBAARHEIDSBEPERKINGEN Volledig openbaar. Beperkingen aan het gebruik BEPERKINGEN AAN HET GEBRUIK Reproductie van originele bescheiden uit dit archief is, behoudens de algemene regels die gelden voor het kopiëren van stukken, niet aan beperkingen onderhevig. Er zijn geen beperkingen krachtens het auteursrecht. Aanvraaginstructie AANVRAAGINSTRUCTIE Openbare archiefstukken kunnen online worden aangevraagd en gereserveerd. U kunt dit ook via de terminals in de studiezaal van het Nationaal Archief doen. Om te kunnen reserveren dient u de volgende stappen te volgen: 1. U maakt een profiel aan op www.gahetna.nl, en logt vervolgens in; 2. Via de archiefinventaris (alleen de beschrijvingen met rode nummers) selecteert u het gewenste archiefstuk door op de knop 'Reserveren' te klikken; 3. In het volgende scherm geeft u aan op welke dag u het archiefstuk wilt inzien; 4. Indien u zich bevindt in de studiezaal en een tafelnummer heeft ontvangen kunt u dit nummer vermelden. Als u geen tafelnummer heeft kunt u tafelnummer 777 laten staan; 5. Vervolgens bevestigt u uw reservering door deze te versturen. Citeerinstructie CITEERINSTRUCTIE Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste éénmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling. VOLLEDIG: Nationaal Archief, Den Haag, Maatschappij ter Behartiging van de Nationale Scheepvaartbelangen [N.V. BENAS], nummer toegang 2.16.50, inventarisnummer... VERKORT: NL-HaNA, BENAS Scheepvaart, 2.16.50, inv.nr....
2.16.50 BENAS 7 Archiefvorming Archiefvorming Geschiedenis van de archiefvormer GESCHIEDENIS VAN DE ARCHIEFVORMER GESCHIEDENIS EN TAAK GESCHIEDENIS EN TAAK Als gevolg van de economische wereldcrisis in de jaren 1930-1931 waren vele Nederlandse rederijen van de grote vaart in betalingsmoeilijkheden gekomen. Sommige van hen moesten hun schepen aan het buitenland verkopen, waardoor de Nederlandse koopvaardijvloot als geheel zeer verzwakt raakte. De Nederlandse regering erkende het grote belang dat Nederland had bij een krachtige handelsvloot. Er moest Staatssteun komen on de rederijen voor ondergang te behoeden. In 1932 werd er een ambtelijke commissie ingesteld die tot taak had te onderzoeken in wat voor vorm die steunverlening moest worden gegoten. Deze commissie kwam tot de conclusie dat er een financieringsmaatschappij in de vorm van een N.V. opgericht moest worden. Door deze stichtingsvorm bleven de rederijen in particuliere handen en werd een eenzijdige regeringsinvloed vermeden. Met die doelstelling werd op 27 september 1932 de N.V. Maatschappij ter Behartiging van de Nationale Scheepvaartbelangen opgericht (N.V. Benas). De eerste aandeelhouders waren: De Nederlandse staat en de rederij "Koninklijke Hollandse Lloyd". Verder moesten alle rederijen die voor steun in aanmerking wensten te komen allereerst aandeelhouder worden van de N.V.. Het ministerie van Financiën had een rekening-courant geopend ten behoeve van de Benas. Indien de Benas geld nodig had moest ze daargemotiveerde voorstellen indienen. Werden deze ingewilligd dan stortte het ministerie het benodigde geld op haar rekening. De aanvankelijke vorm van steunverlening was het verstrekken van geldleningen onder hypothecair verband. Maar de bedrijfsresultaten bleven ondanks deze hulpverlening zeer ongunstig. Dat bracht de Benas ertoe om naast deze geldleningen credieten en voorschotten (gage-, oplegen nieuwbouwcredieten) te verstrekken. Na de oorlog was er voor een zelfstandig Benas-beleid geen reden meer. De instelling van het Directoraat-Generaal voor de Scheepvaart stond een zelfstandige scheepvaartpolitiek niet toe. Ook door de oprichting van de Maatschappij tot Financiëring van het Nationaal Herstel n.v. (Herstelbank) waarin de financiëring met behulp van de overheid werd gecontroleerd bleek dat er geen plaats meer was voor de Benas in de huidige organisatievorm. Wel was er de behoefte aan een deskundig lichaam op zeevaartgebied. Men is toen op 1-11-1947 overgegaan tot liquidatie van de N.V. Benas, waarna deze op 30-12-1947 werd omgezet in de Stichting Benas. De naam Benas werd behouden omdat deze volledig ingeburgerd was bij de rederijen. De Stichting verrichtte het voorbereidende werk voor het verstrekken van leningen aan rederijen door de Herstelbank. De Benas was van een credietverlenend lichaam geworden tot een adviserend en controlerend lichaam van de Herstelbank. Verder kreeg de Stichting een taak in het kader van de regeling Vlootreconstructie Grote Vaart 1946. Dit was een regeling ter vervanging van de in de oorlog verloren gegane schepen. 1 1 Zie map nummer 1
8 BENAS 2.16.50 ORGANISATIE ORGANISATIE De personeelssterkte van de N.V. bestond vanaf het begin uit een directeur, een secretaris en een medewerker. De directeur werd in de eerste vergadering van aandeelhouders gekozen. Dat werd de heer C.J.P. Zaalberg, oud Directeur-Generaal van de Arbeid van het ministerie van Economische zaken. Voor alle handelingen inzake geldleningen en credietverleningen aan rederijen had de directie machtiging nodig van de raad van commissarissen. Deze raad bestond uit vijf leden, waarvan er drie regeringscommissaris waren. De benoeming geschiedde telkens voor drie jaar. Verder waren er de aandeelhouders, deze kwamen minimaal één maal per jaar bij elkaar in de Algemene vergadering van aandeelhouders. Het bestuur van de Stichting bestond uit ten minste zes en ten hoogste tien leden, waarvan ten minste drie en ten hoogste vijf leden geen ambtelijke functie bekleedden. Een van de niet ambtelijke leden was de directeur van de Herstelbank. De leden werden door de minister van Verkeer en Waterstaat benoemd. De leden van het bestuur hadden zitting voor de tijd van drie jaar. Voor de eerste maal werd als voorzitter benoemd mr. J.J. Oyevaar, Directeur-Generaal voor de Scheepvaart. Tot administrateur/secretaris van de Stichting werd benoemd mr. A.C.B. Helder, deze was werkzaam bij het Directoraat-Generaal voor de Scheepvaart als hoofd van het bureau Nationale zaken. Geschiedenis van het archiefbeheer GESCHIEDENIS VAN HET ARCHIEFBEHEER Het archief van de N.V. Benas is na de liquidatie overgedragen aan het Directoraat-Generaal voor de Scheepvaart. Van de ordening van dit archief is niets bekend. Het archief van de Stichting werd volgens een bepaald systeem bijgehouden. 2 Men had een "relatie archief" waarin de stukken op naam van de betreffende rederij op chronologische volgorde bij elkaar waren geplaatst. Dit archiefgedeelte is vernietigd omdat het alleen stukken bevatte die ook in de dossiers per rederij voorkwamen. In de dossiers per rederij was alle correspondentie met de Herstelbank, Stichting en andere instanties chronologisch bij elkaar geplaatst. De ingangen op dit archief zijn niet aangetroffen. De archieven zijn in 1981 overgedragen aan het Centraal Semi-statisch archief van het ministerie van Verkeer en Waterstaat. Gelijktijdig is toen het werkarchief van de heer Helder overgedragen. De omvang van de overgedragen archieven was 4 meter. In het werkarchief bevond zich het grootste gedeelte van het archief van de N.V. en stukken betreffende de oprichting van de Stichting. Volgens het bestemmingsbeginsel zijn deze stukken teruggebracht naar het desbetreffende archief. Het restant van het werkarchief is achter het archief van de Stichting geplaatst. De heer A. Tjon fan Soe, medewerker van het Centraal Semi-statisch archief, heeft het werkarchief geordend en geschoond. Afgezien van een index op het archief van de Stichting zijn er geen ingangen van de archieven aangetroffen. Na controle van de index bleek dat het archief van de Stichting niet compleet was. 3 De omvang van de archieven na bewerking is 2 meter. De verwerving van het archief DE VERWERVING VAN HET ARCHIEF Overbrenging van een overheidsarchief 2 Zie map nummer 95 3 Zie doos 1 map plaatsingslijst
2.16.50 BENAS 9 Verwant materiaal Verwant materiaal Verwante archieven VERWANTE ARCHIEVEN Zie voor verdere informatie het archief van het Directoraat-Generaal voor de Scheepvaart, periode 1959-1971, classificatienummer -33.07.57 zaakno. 2085 en 2985A en -33.07.353.72/.07.353.76 no 1158A. NL-HaNA, Ministerie van Verkeer en Waterstaat: Directoraat-Generaal van Scheepvaart, 1960-1971, 2.16.87.03.
2.16.50 BENAS 11 Beschrijving van de series en archiefbestanddelen B E S C H R I J V I N G V A N D E S E R I E S E N A R C H I E F B E S T A N D D E L E N N.V. Benas N.V. BENAS 1 Stukken betreffende de oprichting, statuten en kamerstukken. 2 Stukken betreffende de liquidatie. 3-7 Notulen van de Raad van Commissarissen 1932-1951 3 1932-1933 4 1934 5 1935 6 1936 7 1937-1951 8 Résumé's van besprekingen van de Commissarissen 1941-1942 9-10 Notulen algemene vergadering van Aandeelhouders 1933-1951 9 1933-1940 10 1941-1951 11 Verslagen liquidatie-balans. 12 Jaarverslag 1932 13-14 Stukken betreffende financiële aangelegenheden 1932-1937 13 1932-1934 14 1935-1937 15-18 Rekeningen-courant 1932-1951 15 1932-1936 16 1937-1938 17 1939-1942 18 1943-1951 19 Accountantsrapporten 1938-1951 20 Journaal 1932-1935
12 BENAS 2.16.50 21 Memoriaal 1932-1944 22-29 Subsidie dossiers van Amsterdamse rederijen. 22 Stoomvaart mij. Hilligersberg 23 N.V. Hollandse Stoomboot mij. 24 Java-China-Japan lijn 25 Koninklijke Hollandse Lloyd 26 Koninklijke Nederlandse Stoomboot mij. 27 Nederlandse Scheepvaart Unie 28 N.V. Stoomvaart mij Noordzee 29 N.V. Stoomvaart mij Oostzee 30-50 Subsidie dossiers van Rotterdamse rederijen. 30 Batavierlijn 31 N.V. Bergendal 32 P. Fauchy's cargadoorsbedrijf n.v. 33 N.V. Stoomschip "Hannah" 34 Holland Amerika Lijn 35 N.V. Houtvaart 36 N.V. H. van Krieken en co 37 N.V. Stoomvaart mij Leonora 38 Stoomvaart mij de Maas 39 Middelandse Zeevaart Compagnie n.v. 40 Stoomvaart mij Nederlandse Lloyd en Scheepvaart en Steenkolen mij 41 van Nievelt Goudriaan en Co Stoomvaart mij 42 Zuid Beijerland en Oost Beijerland 43 L. Smit en Co's internationale sleepdienst 44 N.V. Soetermeer Fekkes cargadoorsbedrijf 45 N.V. Gebr's van Uden Scheepvaart en Agentuurmij 46 Gebr's A. Voskamp 47 N.V. Stoomvaart mij Wijklijn 48 N.V. mij Zeevaart 49 Zeetransport mij n.v. 50 Verenigde Nederlandse Scheepvaart mij te 's-gravenhage 51 Stukken betreffende bouwcredieten. 52 Correspondentie inzake opleg- en gagecrediet. 53 Correspondentie inzake Benassteun. 54 Stukken betreffende de algemene steunregeling. 55 Alegemene Steunovereenkomst 1935 56 Steunregeling Zeevaart
2.16.50 BENAS 13 1942 57 Steunaanvraag 1936 58 Stukken betreffende de steun aan rederijen 1941-1943 59 Contract met de Verenigde Nederlandse Scheepvaart mij. en de Koninklijke Hollandse Lloyd. 60 Stukken betreffende de steun aan de Gebr's van Uden. 61 Steunregeling kustvaart 1942 62 Stukken betreffende scheepvaartsteun. 63 Postcheque- en giroboek Benassteun 1932-1937 64 Stukken betreffende de kleine kustvaart 1932-1937 65 Stukken betreffende de kleine kustvaart 1934-1952 66 Stukken betreffende de assurantie van schepen 1932-1934 67 Algemene correspondentie 1935-1943 68 Wettelijke regeling collectieve arbeidsvoorwaarden (kapiteins en schepelingen). 69 Correspondentie betreffende de internationalisatie van arbeidsovereenkomsten (kapiteins en schepelingen). 70 Stukken betreffende de houtvaart 1934-1936 71 Stukken betreffende de evenredige vrachtverdeling in de binnenvaart 1938-1939 72 Stukken betreffende de bevordering vernieuwing Nederlandse vloot 1938-1940 73 Correspondentie met rederijen inzake de internationale samenwerking in de scheepvaart 1933-1934
14 BENAS 2.16.50 74 Correspondentie met de minister van Handel, Nijverheid en Scheepvaart inzake de internationale rationalisatie in de scheepvaart 1935-1936 75 Stukken betreffende de Regeling Vlootreconstructie Grote Vaart 1946 76 Notulen en verslagen van de commissie inzake de bouw van Passagiersschepen voor de St. mij. Nederland en de Rotterdamse Lloyd. 100 Inventaris van het BENAS-archief en stukken betreffende archivering en postverwerking. 1943-1948 (1972)
2.16.50 BENAS 15 Stichting Benas STICHTING BENAS 77 Stukken betreffende de oprichting van de Stichting Benas en het ontwerp Benaswet. 78 Benoemingen leden van het bestuur. 79 Notulen van vergaderingen van het bestuur 1948-1955 80 Jaarverslagen 1948-1956 (1950 ontbreekt) 81-92 Credieten aan rederijen. 81 N.V. Stoomachip Hannah te Rotterdam 82 N.V. Houtvaart te Rotterdam 83 Hudig en Pieters Alg Scheepvaart mij te Rotterdam 84 N.V. Scheepvaart mij. Indische Oceaan te Amsterdam 85 Koninklijke Hollandse Lloyd te Amsterdam 86 N.V. Rederij Nautiek te Rotterdam 87 N.V. Nederlands Indonesië Steenkolen handel mij te Amsterdam 88 N.V. Stoomvaart mij Oostzee te Amsterdam 89 Gebr's Van Uden te Rotterdam 90 Verenigde Nederlandse Scheepvaart mij te 's-gravenhage 91 Mij Zeetransport te Rotterdam 92 Holland-Amerika-lijn te Rotterdam 93 Stukken betreffende de financieringsmoeilijkheden van de Herstelbank. 94 Nota van de D.G.-Scheepvaart inzake de verhouding St. Benas - Herstelbank. 95 Nota's en toelichtingen. 96 Stukken betreffende de oprichting van een Scheepvaartbank. 97 Stukken betreffende de Regeling Vlootreconstructie Grote vaart 1946 artikel 25 en 26 inzake de berekening van het bijzonder crediet. 98 Stukken betreffende de voorwaarden crediet en afkapping artikel 25 en 26 van de Regeling Vlootreconstructie Grote vaart 1946 99 Werkarchief van de heer A.C.B. Helder.