Monitoring Energieakkoord-doelstellingen openbare verlichting en verkeersregelinstallaties Stand van zaken 2015

Monitoring Energieakkoord-doelstellingen openbare verlichting en verkeersregelinstallaties Stand van zaken 2015 Datum 16 juni 2016 Status definitief

Colofon Uitgegeven door Rijkswaterstaat Water Verkeer en Leefomgeving Informatie Dyana Loehr Telefoon 06-29064212 Uitgevoerd door Ziut Advies Datum 16 juni 2016 Status definitief Versienummer 1 Inhoud 1 Inleiding...3 2 Definities...4 2.1 Slim energiemanagement... 4 2.2 Energiezuinige verlichting... 4 2.3 Factor energiezuinigheid van lampen... 4 3 Methode...6 3.1 Stimuleren en motiveren... 6 3.2 Verwerken van gegevens... 6 3.3 Samenstellen van het beeld van Nederland... 6 4 Resultaten...8 4.1 Totaalcijfers Nederland... 8 4.2 Energiebesparing... 8 4.3 Energiezuinige OVL... 10 4.4 OVL met slim energiemanagement... 11 4.5 Cijfers per provincie... 12 4.6 Cijfers respondenten... 12 4.7 Deelnemers... 12

1 Inleiding Het SER-Energieakkoord is op 6 september 2013 gepresenteerd. Het akkoord is ondertekend door meer dan 40 organisaties, waaronder de VNG, het IPO, de UvW en de Rijksoverheid. Het Energieakkoord vormt een basis voor breed gedragen, robuust en toekomstbestendig energie- en klimaatbeleid voor de periode tot 2030. Hoofddoelstellingen van het Energieakkoord zijn: Gemiddeld 1,5% energiebesparing per jaar 100 Petajoule (± 27.800 GWh) energiebesparing per 2020 14% hernieuwbare energieopwekking in 2020 en 16% in 2023 Ten minste 15.000 voltijdsbanen. Rijkswaterstaat bewaakt de mate waarin de doelstellingen voor openbare verlichting (OVL) en verkeersregelinstallaties (VRI's) worden gerealiseerd. Zij vraagt jaarlijks bij alle overheden gegevens over OVL en VRI's op, waarmee een voortgangsrapportage wordt opgesteld. In het SER-Energieakkoord staat het volgende over openbare verlichting: "Voor openbare verlichting wordt gestreefd naar een versnelde renovatie van het huidige, grotendeels verouderde park. Openbare verlichting en verkeersregelinstallaties zullen ten opzichte van 2013 20% besparing leveren in 2020 en 50% in 2030. Op weg hiernaartoe is minimaal 40% van het bestaande openbare verlichtingspark in 2020 voorzien van slim energiemanagement en energiezuinige (led) verlichting. Rijkswaterstaat verplicht zich ertoe dat per 2014 in tunnels energiezuinige verlichting wordt toegepast bij nieuwbouw en renovatie waarbij de verlichting wordt vervangen. Partijen aan vraagzijde zijn gemeenten (VNG), provincies (IPO) en Rijkswaterstaat, aan de aanbodzijde FME/NLA (Nederlandse Licht Associatie) en Nederland ICT. Hierbij kan gebruik gemaakt worden van de kennis en expertise die de dochters van de netbedrijven hierover hebben vergaard." Hieruit zijn de volgende doelstellingen gehaald voor OVL en VRI's: 1. 20% energiebesparing bij OVL en VRI's in 2020 ten opzichte van 2013 2. 50% energiebesparing bij OVL en VRI's in 2030 ten opzichte van 2013 3. 40% van de OVL is voorzien van slim energiemanagement in 2020 4. 40% van de OVL is energiezuinig in 2020 5. Rijkswaterstaat past per 2014 in tunnels energiezuinige OVL toe bij nieuwbouw en renovatie waarbij de verlichting wordt vervangen. Ziut Advies, specialist op dit terrein, is na een aanbesteding door Rijkswaterstaat, met advisering van het IGOV, geselecteerd om de monitoring voor gemeenten en provincies te verzorgen. Rijkswaterstaat en Ziut Advies werken hierbij nauw samen met de NSVV en het IGOV. Pagina 3 van 16

2 Definities In de eerste fase van de uitvoering van de monitoring zijn de begrippen Slim energiemanagement en Energiezuinige verlichting uit de doelstellingen nader gedefinieerd. Deze definities, de uitgangspunten en de wijze waarop dit wordt bepaald zijn hieronder weergegeven. 2.1 Slim energiemanagement Definitie Uitgangspunt Methode Slim energiemanagement in de openbare verlichting is het op een slimme wijze schakelen en dimmen van het lichtniveau van het openbare verlichtingspark. Slim energiemanagement is de mate waarin het totale openbare verlichtingspark is voorzien van energiemanagement-componenten en -methodieken. Uitgangspunt is dat de wegbeheerders verantwoordelijk zijn en zorg dragen voor het juiste lichtniveau van de openbare verlichting. Componenten die energie opwekken vallen buiten de monitoring. Onder slim energiemanagement vallen 2 methoden: Anders schakelen dan het standaard zonnewende schakelen/nachtschakelen aangeboden door de netbeheerder Regelen van het lichtniveau: dimmen. Het percentage slim energiemanagement is de verhouding tussen het aantal lichtbronnen die met slim energiemanagement worden bestuurd en het totaal aantal lichtbronnen. 2.2 Energiezuinige verlichting Definitie Uitgangspunt Methode Energiezuinige verlichting is de mate waarin het totale openbare verlichtingspark is voorzien van energiezuinige componenten. Uitgangspunt is dat de wegbeheerders verantwoordelijk zijn en zorg dragen voor het juiste lichtniveau van de openbare verlichting. De mate van energiezuinigheid wordt toegekend aan de toegepaste lichtbronnen en bijbehorende voorschakelapparaat (vsa)/driver. De componenten vertegenwoordigen op het meetmoment een bepaalde mate van energiezuinigheid (zie paragraaf 2.3) gebaseerd op de efficiëntie, effectiviteit en haalbaar/toepasbaar van dat moment. Optelling van het aandeel energiezuinigheid per component resulteert in het totaal aantal energiezuinige lampen. De verhouding met het totaal aantal lampen geeft het percentage energiezuinige verlichting. 2.3 Factor energiezuinigheid van lampen Ledverlichting is op dit moment het meest energiezuinig. Andere lichtbronnen hebben ook een mate van energiezuinigheid. Deze zijn afhankelijk van het type lamp, de vermogensklasse en het type voorschakelapparaat (VSA). Die laatste kan elektronisch (e) of conventioneel (c) zijn. De volgende factoren worden in de monitoring toegepast. Pagina 4 van 16

Groep Type lamp VSA factor energiezuinigheid Vermogen laag lagedruk_kwik_compact < 37Watt lampvermogen c 0,1 Vermogen laag lagedruk_kwik_compact < 37Watt lampvermogen e 0,2 Vermogen laag lagedruk_natrium < 27Watt lampvermogen c 0,2 Vermogen laag lagedruk_natrium < 27Watt lampvermogen e 0,3 Vermogen laag lagedruk_kwik < 37Watt lampvermogen e 0,1 Vermogen laag LED e 1 Vermogen midden lagedruk_kwik_compact >=37Watt lampvermogen e 0,05 Vermogen midden hogedruk_natrium 50 of 70 Watt lampvermogen e 0,1 Vermogen midden hogedruk_natrium 50 of 70 Watt lampvermogen c 0,1 Vermogen midden lagedruk_natrium >= 27Watt < 66Watt lampvermogen e 0,25 Vermogen midden lagedruk_natrium >= 27Watt < 66Watt lampvermogen c 0,2 Vermogen midden metaalhalogeen-cpo 40Watt lampvermogen e 0,8 Vermogen midden LED e 1 Vermogen hoog hogedruk_natrium > 70 Watt lampvermogen c 0,1 Vermogen hoog hogedruk_natrium > 70 Watt lampvermogen e 0,1 Vermogen hoog lagedruk_natrium > 66 Watt lampvermogen c 0,15 Vermogen hoog lagedruk_natrium > 66Watt lampvermogen e 0,2 Vermogen hoog metaalhalogeen-cpo > 40Watt lampvermogen e 0,8 Vermogen hoog LED e 1 Tabel 1: Factoren voor energiezuinigheid lampen Pagina 5 van 16

3 Methode De methodiek van het verzamelen en verwerken van gegevens voor de monitoring van eerdergenoemde doelstellingen uit het energieakkoord is erop gebaseerd dat de wegbeheerders van gemeenten, provincies en waterschappen zelf de gegevens van hun OVL en VRI areaal in een speciaal voor dit doel ontwikkelde invullijst ingeven en aanleveren aan Rijkswaterstaat (RWS). Daarnaast is ook gevraagd om een vragenlijst in te vullen waarmee de gegevens in de juiste context kunnen worden geplaatst en kunnen worden getoetst. 3.1 Stimuleren en motiveren Om ervoor te zorgen dat zoveel mogelijk gemeenten en provincies zouden meewerken aan deze monitoring, zijn onder andere de volgende instrumenten ingezet: Website www.rwsleefomgeving.nl/onderwerpen/ovl/energieakkoord/ en de pagina over de monitoring http://bit.ly/monitoringovlvri Website www.monitoringovlvri.nl In 2014 een officiële brief naar alle colleges van gemeenten en provincies, ondertekend door VNG-voorzitter Annemarie Jorritsma en staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu Wilma Mansveld Diverse e-mails aan alle gemeenten, provincies en waterschappen via IGOV/NSVV en Rijkswaterstaat en naar gemeenten ook via de VNG OVL-nieuwsbrief en LKA (Lokale Klimaatagenda)-nieuwsbrief Duurzame Verlichtingstafels Workshops samen met het IGOV en de NSVV Vele presentaties op bijeenkomsten waar veel OVL-professionals aanwezig waren Interviews en artikelen in o.a. Straatbeeld, Installicht, Ledmagazine, Duurzaamverlicht Oproepen op Twitter en LinkedIn. 3.2 Verwerken van gegevens De aangeboden gegevens zijn beoordeeld op volledigheid en verwerkt. Uit de antwoorden op de vragenlijst kon onder meer indicatief worden vastgesteld hoe actief een wegbeheerder is met de OVL en de VRI s. De vragenlijst is zo vormgegeven dat niet-respondenten deze vragen eenvoudig kunnen beantwoorden, zodat de gegevens van respondenten en niet respondenten vergeleken konden worden. Dit is mede gebruikt om de representativiteit van de steekproef vast te stellen. 3.3 Samenstellen van het beeld van Nederland De gegevens van de respondenten zijn gecategoriseerd in deelpopulaties op basis van stedelijkheidsklasse en aantal lichtpunten. Op basis van de categorieën kunnen gemiddelde waarden aan niet-respondenten worden toegekend binnen dezelfde categorie. Optelling van de gegevens van respondenten en niet-respondenten, plus de gegevens van Rijkswaterstaat zelf, vormt het beeld van heel Nederland. In figuur 1 is de bepaling van het energieverbruik voor heel Nederland weergegeven. Pagina 6 van 16

Wegbeheerders Lamptypes, materiaal, brandschema s Vragenlijst Respondenten Aangepaste Energie module KGT Categoriseren Nederland Energieverbruik VRI s Energieverbruik OVL Percentage OVL dat voorzien is van slim energiemanagement Percentage energiezuinige OVL Energieverbruik VRI s Energieverbruik OVL Percentage OVL dat voorzien is van slim energiemanagement Percentage energiezuinige OVL Niet-Respondenten Vragenlijst # inwoners deelnemende gemeente in subcategorie Energieverbruik deelnemende gemeente in subcategorie Totaal aantal inwoners totale subcategorie Totaal aantal inwoners deelnemende gemeenten in subcategorie Totaal energieverbruik deelnemende gemeenten in subcategorie Gemiddelde Energieverbruik per hoofd van de bevolking van deelnemende gemeenten in subcategorie Gemiddelde Energieverbruik per hoofd van de bevolking van NIET-deelnemende gemeenten in subcategorie Totale energieverbruik totale subcategorie Figuur 1: Schematisch overzicht gegevensverzameling Pagina 7 van 16

4 Resultaten Vijfenvijftig procent van de gemeenten en een derde van de provincies heeft deelgenomen aan de monitoring in 2015. Ook zijn de gegevens van Rijkswaterstaat meegenomen. De resultaten van de monitoring in 2015 zijn in de komende paragrafen beschreven. 4.1 Totaalcijfers Nederland In tabel 2 zijn de resultaten van de monitoring 2015 opgenomen voor OVL en VRI s in Nederland. Hierin zijn naast de doelstellingen en de actuele ontwikkelingen een verwachting opgenomen. De verwachting is de lineaire ontwikkeling om tot de doelstellingen in 2020 te komen. Monitoring 2014 Doelstelling omvang resultaat verwachting 2020 Ontwikkeling verbruik(kwh) 2013->2014 20% -21.557.859-2,6% -5,7% Ontwikkeling aantal lichtbronnen 2013->2014 106.332 2,8% % Slim energiemanagement 40% 22,7% 11,4% % Energiezuinige lichtbronnen 40% 22,3% 11,4% Tabel 2: Resultaten monitoring voor Nederland als geheel 4.2 Energiebesparing Alle openbare verlichting (OVL) en verkeersregelinstallaties (VRI's) in Nederland gebruikten in 2013 zo'n 819 GWh en in 2015 ongeveer 797 GWh. Deze energiebesparing van 2,6% lijkt niet veel, maar er is in 2015 ten opzichte van 2013 wel 2,8% OVL bij gekomen. Bovendien hebben alle overheden voor het jaar 2013 al veel energie bespaard in de OVL en VRI's, met name tijdens en na de uitvoering van het programma Taskforce Verlichting in de periode 2007-2011. Figuur 2: Energieverbruik OVL + VRI s (in kilowattuur) in 2013 (rood) en 2015 (blauw) Pagina 8 van 16

Gemeenten hebben in 2015 het meeste energie bespaard in OVL en VRI's: 3,3% ten opzichte van 2013. Provincies bespaarden 2% energie. De OVL en VRI's van Rijkswaterstaat hebben in 2015 2,9% meer energie gebruikt dan in 2013. Veruit de meeste OVL (93%) staat in gemeenten. Provincies en Rijkswaterstaat hebben ieder ongeveer 3% van de OVL. Figuur 3: Verdeling hoeveelheid lichtbronnen OVL in gemeenten (blauw), provincies (rood) en bij Rijkswaterstaat (geel) Van het totale energieverbruik voor OVL en VRI's komt 84% voor rekening van de gemeenten. 10% is van de OVL en VRI s van Rijkswaterstaat en 6% van provincies. Figuur 4: Verdeling energieverbruik OVL&VRI s in gemeenten (blauw), provincies (rood) en bij Rijkswaterstaat (geel) Pagina 9 van 16

4.3 Energiezuinige OVL In 2014 was 22% van de openbare verlichting energiezuinig. Dit is niet alleen ledverlichting, maar ook andere lamptypen hebben een bepaalde factor voor energiezuinigheid gekregen (zie de tabel in paragraaf 2.3). De Energieakkoord-doelstelling is 40% in 2020. Figuur 5: Percentage energiezuinige openbare verlichting in 2015, bij gemeenten (blauw), provincies (rood)en Rijkswaterstaat (geel) Provincies hebben het meeste energiezuinige OVL: 27%. Bij gemeenten is 22% van de OVL energiezuinig en bij Rijkswaterstaat 13%. Ongeveer 8% van alle OVL-armaturen in Nederland is voorzien van ledlampen. Provincies scoren het hoogst met 13% led, gemeenten hebben 8% en Rijkswaterstaat heeft (incl. tunnels) zo'n 2% led in de OVL (zie volgende pagina). Pagina 10 van 16

Figuur 6: Percentage led in de openbare verlichting in 2015, bij gemeenten (blauw), provincies (rood) en Rijkswaterstaat (geel) 4.4 OVL met slim energiemanagement In 2015 was 23% van de OVL voorzien van slim energiemanagement. De Energieakkoord-doelstelling is 40% slim energiemanagement in 2020. Figuur 7: Percentage openbare verlichting voorzien van slim energiemanagement in 2015, bij gemeenten (blauw), provincies (rood) en Rijkswaterstaat (geel) Pagina 11 van 16

De OVL van Rijkswaterstaat is naar schatting voor 70% voorzien van slim energiemanagement. Het 's nachts uitzetten of dimmen draagt hieraan bij. Provincies hebben zo'n 32% slim energiemanagement in de OVL en gemeenten 21%. 4.5 Cijfers per provincie In tabel 3 zijn de resultaten van de monitoring 2015 opgenomen, uitgesplitst per provincie. Tabel 3: Resultaten monitoring per provincie (gegevens excl. RWS maar incl. gemeenten in die provincie) 4.6 Cijfers respondenten Resultaten van individuele deelnemers zijn niet opgenomen in dit rapport, maar in een apart document. Rijkswaterstaat heeft elke deelnemer per e-mail op de hoogte gesteld van de eigen individuele resultaten. 4.7 Deelnemers Aan de monitoring 2015 hebben veel wegbeheerders deelgenomen: 217 gemeenten (55% van alle gemeenten), 4 provincies (33% van alle provincies) en bovendien zijn de gegevens van Rijkswaterstaat meegenomen. Deelname bij gemeenten en provincies is grotendeels met de gevraagde gegevens. Gemeenten Houten en Almere waren alleen in staat om de vragenlijst in te vullen. Een geografisch overzicht van alle deelnemende gemeenten en provincies is beschikbaar in de klimaatmonitor en op de volgende pagina s. Pagina 12 van 16

Figuur 8: Geografisch overzicht deelnemende gemeenten monitoring OVLVRI 2015 Pagina 13 van 16

Figuur 9: Geografisch overzicht deelnemende provincies monitoring OVLVRI 2015 Op de volgende twee pagina s zijn in tabel 4 alle deelnemende gemeenten en provincies vermeld met hun bijdrage. Pagina 14 van 16

Achtkarspelen vragenlijst en dataset Giessenlanden vragenlijst en dataset Alblasserdam vragenlijst en dataset Gilze en Rijen vragenlijst en dataset Almere alleen vragenlijst Goeree-Overflakkee vragenlijst en dataset Alphen aan den Rijn vragenlijst en dataset Gooise Meren vragenlijst en dataset Amersfoort vragenlijst en dataset Gorinchem vragenlijst en dataset Assen vragenlijst en dataset Gulpen-Wittem vragenlijst en dataset Baarn vragenlijst en dataset Haarlem vragenlijst en dataset Barneveld vragenlijst en dataset Haarlemmermeer vragenlijst en dataset Beek vragenlijst en dataset Halderberge vragenlijst en dataset Beesel vragenlijst en dataset Hardenberg vragenlijst en dataset Bellingwedde vragenlijst en dataset Hardinxveld-Giessendam vragenlijst en dataset Bergeijk vragenlijst en dataset Heemstede vragenlijst en dataset Bergen (L.) vragenlijst en dataset Heerde vragenlijst en dataset Bergen op Zoom vragenlijst en dataset Heerenveen vragenlijst en dataset Berkelland vragenlijst en dataset Heerhugowaard vragenlijst en dataset Bernheze vragenlijst en dataset Heerlen vragenlijst en dataset Best vragenlijst en dataset Heeze-Leende vragenlijst en dataset Beverwijk vragenlijst en dataset Hellendoorn vragenlijst en dataset Binnenmaas vragenlijst en dataset Hellevoetsluis vragenlijst en dataset Bladel vragenlijst en dataset Hendrik-Ido-Ambacht vragenlijst en dataset Bloemendaal vragenlijst en dataset het Bildt vragenlijst en dataset Borsele vragenlijst en dataset Heumen vragenlijst en dataset Breda vragenlijst en dataset Heusden vragenlijst en dataset Bronckhorst vragenlijst en dataset Hillegom vragenlijst en dataset Brunssum vragenlijst en dataset Hilvarenbeek vragenlijst en dataset Bunnik vragenlijst en dataset Horst aan de Maas vragenlijst en dataset Bunschoten vragenlijst en dataset Houten alleen vragenlijst Capelle aan den IJssel vragenlijst en dataset Huizen vragenlijst en dataset Cranendonck vragenlijst en dataset IJsselstein vragenlijst en dataset Culemborg vragenlijst en dataset Kapelle vragenlijst en dataset Dalfsen vragenlijst en dataset Katwijk vragenlijst en dataset De Bilt vragenlijst en dataset Kerkrade vragenlijst en dataset De Marne vragenlijst en dataset Krimpen aan den IJssel vragenlijst en dataset De Ronde Venen vragenlijst en dataset Krimpenerwaard vragenlijst en dataset Delfzijl vragenlijst en dataset Laarbeek vragenlijst en dataset Den Haag vragenlijst en dataset Landerd vragenlijst en dataset Deurne vragenlijst en dataset Landgraaf vragenlijst en dataset Diemen vragenlijst en dataset Lansingerland vragenlijst en dataset Doetinchem vragenlijst en dataset Leek vragenlijst en dataset Dordrecht vragenlijst en dataset Leerdam vragenlijst en dataset Drechterland vragenlijst en dataset Leeuwarden vragenlijst en dataset Drimmelen vragenlijst en dataset Leeuwarderadeel vragenlijst en dataset Dronten vragenlijst en dataset Leiden vragenlijst en dataset Echt-Susteren vragenlijst en dataset Leiderdorp vragenlijst en dataset Eemnes vragenlijst en dataset Leidschendam-Voorburg vragenlijst en dataset Eemsmond vragenlijst en dataset Leudal vragenlijst en dataset Eersel vragenlijst en dataset Leusden vragenlijst en dataset Eijsden-Margraten vragenlijst en dataset Lingewaal vragenlijst en dataset Elburg vragenlijst en dataset Lingewaard vragenlijst en dataset Ermelo vragenlijst en dataset Littenseradiel vragenlijst en dataset Etten-Leur vragenlijst en dataset Lochem vragenlijst en dataset Franekeradeel vragenlijst en dataset Lopik vragenlijst en dataset Geertruidenberg vragenlijst en dataset Loppersum vragenlijst en dataset Geldermalsen vragenlijst en dataset Maasgouw vragenlijst en dataset Geldrop-Mierlo vragenlijst en dataset Maastricht vragenlijst en dataset Gennep vragenlijst en dataset Marum vragenlijst en dataset Pagina 15 van 16

Medemblik vragenlijst en dataset Soest vragenlijst en dataset Meerssen vragenlijst en dataset Son en Breugel vragenlijst en dataset Menameradiel vragenlijst en dataset Stadskanaal vragenlijst en dataset Menterwolde vragenlijst en dataset Steenbergen vragenlijst en dataset Meppel vragenlijst en dataset Steenwijkerland vragenlijst en dataset Midden-Delfland vragenlijst en dataset Stein vragenlijst en dataset Midden-Drenthe vragenlijst en dataset Stichtse Vecht vragenlijst en dataset Moerdijk vragenlijst en dataset Strijen vragenlijst en dataset Molenwaard vragenlijst en dataset Súdwest-Fryslân vragenlijst en dataset Montferland vragenlijst en dataset Ten Boer vragenlijst en dataset Montfoort vragenlijst en dataset Tiel vragenlijst en dataset Mook en Middelaar vragenlijst en dataset Tynaarlo vragenlijst en dataset Neder-Betuwe vragenlijst en dataset Uden vragenlijst en dataset Nederweert vragenlijst en dataset Urk vragenlijst en dataset Nieuwegein vragenlijst en dataset Utrecht vragenlijst en dataset Nieuwkoop vragenlijst en dataset Vaals vragenlijst en dataset Nijmegen vragenlijst en dataset Valkenburg aan de Geul vragenlijst en dataset Noordoostpolder vragenlijst en dataset Veendam vragenlijst en dataset Noordwijk vragenlijst en dataset Veenendaal vragenlijst en dataset Nuenen, Gerwen en Nederwetten vragenlijst en dataset Veere vragenlijst en dataset Nuth vragenlijst en dataset Veghel vragenlijst en dataset Oisterwijk vragenlijst en dataset Veldhoven vragenlijst en dataset Oldambt vragenlijst en dataset Venlo vragenlijst en dataset Oldenzaal vragenlijst en dataset Venray vragenlijst en dataset Ommen vragenlijst en dataset Vianen vragenlijst en dataset Onderbanken vragenlijst en dataset Vlaardingen vragenlijst en dataset Oost Gelre vragenlijst en dataset Vlagtwedde vragenlijst en dataset Ooststellingwerf vragenlijst en dataset Voerendaal vragenlijst en dataset Opmeer vragenlijst en dataset Voorschoten vragenlijst en dataset Opsterland vragenlijst en dataset Vught vragenlijst en dataset Oss vragenlijst en dataset Waalre vragenlijst en dataset Oud-Beijerland vragenlijst en dataset Waalwijk vragenlijst en dataset Oude IJsselstreek vragenlijst en dataset Waddinxveen vragenlijst en dataset Oudewater vragenlijst en dataset Wageningen vragenlijst en dataset Papendrecht vragenlijst en dataset Wassenaar vragenlijst en dataset Peel en Maas vragenlijst en dataset Weert vragenlijst en dataset Pekela vragenlijst en dataset West Maas en Waal vragenlijst en dataset Putten vragenlijst en dataset Westland vragenlijst en dataset Raalte vragenlijst en dataset Wijk bij Duurstede vragenlijst en dataset Renkum vragenlijst en dataset Woudenberg vragenlijst en dataset Renswoude vragenlijst en dataset Woudrichem vragenlijst en dataset Reusel-De Mierden vragenlijst en dataset Zaanstad vragenlijst en dataset Rhenen vragenlijst en dataset Zederik vragenlijst en dataset Rijswijk vragenlijst en dataset Zevenaar vragenlijst en dataset Roerdalen vragenlijst en dataset Zoeterwoude vragenlijst en dataset Roermond vragenlijst en dataset Zuidhorn vragenlijst en dataset Roosendaal vragenlijst en dataset Zundert vragenlijst en dataset Rotterdam vragenlijst en dataset Zwartewaterland vragenlijst en dataset Schijndel vragenlijst en dataset Zwijndrecht vragenlijst en dataset Schinnen vragenlijst en dataset Zwolle vragenlijst en dataset Simpelveld vragenlijst en dataset Sint-Oedenrode vragenlijst en dataset Provincie Friesland vragenlijst en dataset Sittard-Geleen vragenlijst en dataset Provincie Limburg vragenlijst en dataset Sliedrecht vragenlijst en dataset Provincie Utrecht vragenlijst en dataset Sluis vragenlijst en dataset Provincie Zuid-Holland vragenlijst en dataset Smallingerland vragenlijst en dataset Tabel 4 Deelnemers monitoring energieakkoord OVL en VRI 2015 Pagina 16 van 16