Neuronavigatie m.b.v. een Stealth MRI Locatie ETZ Elisabeth Inhoudsopgave Klik op het onderwerp om verder te lezen. Wat is neuronavigatie? 1 Hoe werkt neuronavigatie? 1 De MRI-scan 3 Waar vindt het onderzoek plaats? 3 Wat is belangrijk om te weten voor het onderzoek? 3 Hoe verloopt het onderzoek? 5 Risico s en bijwerkingen 5 Hoe komt u aan de uitslag? 5 Belangrijk 5 Tot slot 6 Belangrijke telefoonnummers 6 Als voorbereiding op de operatie wordt er een Stealth MRI gemaakt die gebruikt wordt voor neuronavigatie tijdens de operatie. Deze folder geeft uitleg hierover. Wat is neuronavigatie? Neuronavigatie betekent navigeren, ofwel de weg vinden, bin nen het zenuwstelsel. Hierbij gaat het dan in de eerste plaats om de hersenen. Met behulp van de huidige scantechnieken (meestal MRI of CT) kunnen zeer exacte afbeeldingen van de hersenen in drie richtingen worden verkregen. Een afwijking die onder het hersenoppervlak ligt, is vaak moeilijk te vinden. Hoe werkt neuronavigatie? Bij neuronavigatie wordt gebruik gemaakt van een MRI-scan waarvan de computer een driedimensionaal model berekent. Op de operatiekamer bestaat de opstelling uit een computertoren (zie figuur) en een T-vormige arm, waaraan twee infrarood camera's zijn gemonteerd. Deze twee camera's "kijken" naar een instrument waarop een soort balletjes zitten die het infrarode (niet zichtbare) licht terugkaatsen, zodat op ieder moment de plaats van de punt van dit aanwijsinstrument in de ruimte door de navigatiecomputer te berekenen valt. Op het hoofd van de patiënt en op de MRI worden een aantal goed te identificeren punten aangewezen, zoals b.v. de neusrug, de gehoorgangen, de oogkasranden en markers die voor het MRI-onderzoek op het hoofd geplakt zijn. De infrarood camera's op de operatiekamer registreren dit en vergelijken de punten met het driedimensionale model van de MRI in de navigatiecomputer.
De computer brengt de hersenen en de schedel in overeenstemming met het beeld dat is opgeslagen. Als dit is gebeurd kan vervolgens ieder willekeurig punt binnen de schedel met een aanwijsinstrument worden aangewezen en direct met de verkregen MRI worden vergeleken. Op het monitorbeeld ziet de neurochirurg dan steeds op de MRI waar hij bezig is (zie afbeelding links). Zo kunnen afwijkingen erg gemakkelijk worden gelokaliseerd zelfs al voordat de schedel is geopend, zodat het luikje in de schedel minder groot hoeft te zijn. Ook kunnen de randen van processen die zich moeilijk met het blote oog van gezond weefsel laten onderscheiden (zoals nogal eens het geval is bij bepaalde hersentumoren) worden vastgesteld. Tenslotte kan het beeld ook nog eens in de operatiemicroscoop worden geprojecteerd. De neurochirurg ziet dan door de microscoop op ieder moment de omtrek van de afwijking geprojecteerd. Mogelijkheden De komst van de neuronavigatie betekent dat het mogelijk is om patiënten nog veiliger te opereren dan al het geval was. Daardoor is het botluikje in de schedel door de navigatie kleiner dan vroeger. Het plakken van de markers Om te kunnen navigeren tijdens de operatie worden er markers aangebracht op uw hoofd alvorens u naar de MRI scan wordt gebracht. Thuis hebt u uw haren kunnen wassen met een desinfecterende shampoo. Op de plaats waar een marker geplaatst wordt, wordt een beetje haar weggeschoren zodat de marker goed blijft plakken. U krijgt 9 markers op uw hoofd geplakt. Nadat de markers zijn geplakt mag u uw haren niet meer wassen. Voorbeeld op pop Voorbeeld patiënt Haren worden minimaal weggeschoren ter plekke van de marker. De markers worden omcirkeld met een markeerstift, die waterbestendig is. Als de markers geplakt zijn krijgt u nog een infuusnaaldje ingebracht. Het infuusnaaldje wordt gebruikt op de MRI om contrastvloeistof in te spuiten tijdens het MRI onderzoek.
De MRI-scan Dit is een onderzoek waarbij gebruik gemaakt wordt van Magnetische Resonantie (MR, MRI). Bij dit onderzoek is het mogelijk om dwarsdoorsneden van het lichaam te maken, die zichtbaar zijn op een beeldscherm. Dit gebeurt met behulp van radiogolven en een grote magneet. Er worden dus geen röntgenstralen gebruikt. Een MRI-onderzoek levert andere informatie op dan gewone röntgenfoto's. Waar vindt het onderzoek plaats? Het onderzoek vindt plaats op de afdeling Radiologie van het ETZ, locatie ETZ Elisabeth. Afdeling Radiologie bevindt zich op de begane grond; route 72. U wordt bij de balie verwacht. Wat is belangrijk om te weten voor het onderzoek? Melden Als u drager bent van een PACEMAKER kan het onderzoek niet plaatsvinden. Wanneer één van de onderstaande metalen voorwerpen in uw lichaam zitten, is het belangrijk direct contact op te nemen met de afdeling Radiologie: vaatclip; (bot-)prothese; granaatscherf; metaalsplinter; gehoorprothese; neurostimulator; insulinepomp; kunsthartklep; stent. Gekleurde contactlenzen moeten worden verwijderd. In onderstaande situaties is het onderzoek soms niet mogelijk: Te zwaar. De onderzoektafel kan belast worden tot 140 kg. Als u 140 kg of meer weegt, moet u meteen contact opnemen. Zwanger. Als u zwanger bent, ook als u het nog niet zeker weet, moet u eveneens direct contact opnemen. Het telefoonnummer is (013) 539 80 13. Tevens wordt u verzocht vóór het onderzoek aan de laborant(e) mee te delen of u ooit aan uw hoofd, hart en/of bloedvaten geopereerd bent. Gebitsprothese(s) Voor een MRI-onderzoek van het bovenste gedeelte van het lichaam (hoofd t/m borstkas), moet de gebitsprothese altijd uit. Er zijn 2 typen gebitsprothesen: met een mechanisch of met een magnetisch kliksysteem. Hebt u een gebitsprothese met een mechanisch kliksysteem dan kan worden volstaan met het uitnemen van de prothese(s). Hebt u een gebitsprothese met een magnetisch kliksysteem dan moeten de kunstwortels cq magneten altijd vóór het MRI-onderzoek door de tandarts uit uw boven/onderkaak verwijderd worden in verband met het risico van demagnetiseren. Weet u het niet zeker neem dan contact op met uw tandarts.
Prothese met een mechanisch kliksysteem Prothese met een magnetisch kliksysteem Blokjesbeugel Hebt u een blokjesbeugel neem dan contact op met de afdeling Radiologie. Afhankelijk van het te onderzoeken gebied kan het zijn dat, in verband met storingen door de blokjesbeugel, geadviseerd wordt om het onderzoek uit te stellen totdat de beugel is verwijderd. Medicijnen Als u medicijnen gebruikt, kunt u deze normaal blijven innemen. Kleding Onafhankelijk van het te onderzoeken lichaamsdeel zal de laborant(e) u vragen om kleding met ritsen, drukkers, opdrukken op T-shirts e.d., uit te trekken. Losse metalen voorwerpen zoals haarspelden, horloge, geld, sieraden e.d. moet u in de kleedkamer achterlaten. De magneet trekt deze voorwerpen namelijk aan. Laat uw bank- en/of giropasjes met magneetstrip ook achter; de magneet kan de magneetstrip van de pasjes wissen. Het advies is om een shirt met lange mouwen zonder opdruk en een pyjama- of joggingbroek zonder ritsen mee te nemen. Het is belangrijk dat in het materiaal van de kleding geen metaal is verwerkt, dus bij voorkeur materiaal van 100% katoen. Voor een onderzoek aan de schedel is het in een enkel geval nodig aanwezige mascara en make-up te verwijderen. Pijnstilling Het MRI-onderzoek zelf is in principe niet pijnlijk. Voor dit MRI-onderzoek is het noodzakelijk dat u 15 tot 20 minuten stil kunt blijven liggen. Hebt u zoveel pijn dat u denkt dat u dit niet kunt volhouden, vraagt u dan een pijnstiller op de verpleegafdeling. Deze pijnstiller moet tijdig worden ingenomen. Claustrofobie (engtevrees) Hebt u last van claustrofobie, met andere woorden bent u bang in kleine ruimtes, dan bestaat de mogelijkheid om vooraf de tunnel te komen bekijken. Neemt u hiervoor contact op met de afdeling Radiologie, telefoonnummer (013) 539 80 13. Denkt u dat het onderzoek vanwege uw engtevrees niet gaat lukken, vraagt u dan om een rustgevende tablet op de verpleegafdeling. Dit medicijn moet tijdig worden ingenomen. Na inname kunt u gedurende 6 tot 8 uur nog last hebben van sufheid/slaperigheid. Dit is per persoon verschillend. U kunt dus niet meer actief aan het verkeer deelnemen en ook andere taken, waarbij nauwkeurigheid en oplettendheid van belang zijn, kunnen nadelig worden beïnvloed. U moet uw vervoer zelf regelen mocht u die dag nog naar huis gaan.
Hoe verloopt het onderzoek? De MRI-scanner De MRI-scanner heeft de vorm van een open tunnel waarin een onderzoektafel ge schoven kan worden. Een laborant(e) bedient met behulp van een computer de MRI-scanner. Dit gebeurt in een ruimte naast de onderzoekkamer. De computer vangt de gegevens van de MRIscanner op en zet ze om in foto's, die vervolgens op een beeldscherm verschijnen. Het maken van de foto's De laborant(e) vraagt u op de onderzoektafel te gaan liggen. De MRI-scanner maakt een hard, kloppend geluid. Ter bescherming van uw gehoor worden oordoppen ingebracht. Vanwege de geplakte markers, die niet van plaats mogen veranderen, kan er geen hoofdtelefoon gebruikt worden. Uw hoofd komt in een hoofdsteun te liggen. Om beweging van uw hoofd te voorkomen worden er kussentjes naast het hoofd geplaatst. Vervolgens schuift de laborant(e) de onderzoektafel in de tunnel en gaat hij/zij foto's maken. Via een microfoon heeft de laborant(e) contact met u; zelf hebt u een bel binnen uw bereik. Van het maken van de foto's voelt u niets. Het is mogelijk om in de onderzoeksruimte muziek aan te zetten. Mede door de oordoppen en de kussentjes is de muziek niet erg goed hoorbaar. Het is belangrijk dat u gedurende het onderzoek volkomen stil blijft liggen. Dit is nodig om duidelijke foto's te krijgen. Een MRI-onderzoek bestaat uit meerdere series foto's. De duur van dit onderzoek varieert van een 15 tot 20 minuten. Contrastvloeistof Voor of tijdens het onderzoek krijgt u contrastvloeistof toegediend. Dit gebeurt via het infuusnaaldje in uw arm. De contrastvloeistof wordt gebruikt om het te onderzoeken deel van uw lichaam beter zichtbaar te maken op de foto. Dit contrastmiddel (Dotarem /gadolinium) kent vrijwel geen bijwerkingen. Geeft u borstvoeding, dan is dit geen reden om te stoppen. Tot op heden zijn er geen schadelijke effecten aangetoond. Risico s en bijwerkingen Van dit onderzoek zijn geen risico s/bijwerkingen bekend. Hoe komt u aan de uitslag? U krijgt van dit onderzoek geen uitslag. Het Stealth MRI onderzoek is een hulpmiddel voor de neurochirurg tijdens de operatie. Belangrijk De markers op uw hoofd blijven zitten tot na de operatie. Mocht er een marker afvallen dan wordt deze marker niet opnieuw bijgeplakt. Aangezien de marker met stift is gemarkeerd weet de operateur, als de marker weg is, alsnog waar hij gezeten heeft. U mag tot na de operatie geen haren meer wassen.
Tot slot Als u na het lezen van deze brochure nog vragen hebt, kunt u op werkdagen contact opnemen met de afdeling Radiologie. Het telefoonnummer is (013) 539 80 13. Aan het begin van het onderzoek vertelt de laborant(e) u nog een keer wat er gaat gebeuren. Wanneer u op dat moment nog vragen hebt, kunt u deze ook aan hem/haar stellen. Belangrijke telefoonnummers ETZ (Elisabeth-TweeSteden Ziekenhuis): (013) 221 00 00 Locatie ETZ Elisabeth Route 72 Radiologie (afspraken & informatie): (013) 539 80 13 Route 42 Neurocentrum Polikliniek neurochirurgie (013) 539 80 32 Etage D, kamer 1 t/m 16: (013) 539 22 42 Etage D, kamer 32 t/m 47: (013) 539 22 43 E-mail: polinrc@etz.nl Radiologie, 21.1059 05-16 Copyright ETZ Afdeling Communicatie Aan deze uitgave kunnen geen rechten worden ontleend.