OOGHEELKUNDE Netvliesloslating BEHANDELING
Netvliesloslating Het oog Het oog is een holle bol met een transparante voorkant, het hoornvlies (cornea). Hierdoor valt het licht naar binnen. Vervolgens gaat het door de pupil door de lens en door de glasvochtruimte die gevuld is met een heldere gelei (het glasvocht). Uiteindelijk komt het licht terecht op het netvlies (retina). Het netvlies is een doorzichtig, rood vlies dat een groot gedeelte van de binnenzijden van de achterkant van de oogbol bekleedt. Het netvlies ontvangt de afbeelding van de werkelijkheid, zet deze om in elektrische signalen en geeft ze door aan de hersenen. Aan de achterzijde van het netvlies bevindt zich een laag bloedvaten die het netvlies voorzien van voedingsstoffen en zuurstof. Wanneer het netvlies loslaat, wordt het contact met de bloedvaten verbroken. De oogzenuw (nervus opticus) zit vast aan de papil, ofwel de blinde vlek. Met dit gedeelte kunnen we niet zien. De gele vlek, ofwel de macula, is een klein gedeelte op het netvlies waar zich een hoge concentratie van kleurgevoelige netvliescellen bevindt (kegeltjes). Hier kunnen we hele fijne details zien. Wat is netvliesloslating? Netvliesloslating moet snel behandeld worden, het kan anders tot blindheid leiden. Netvliesloslating kan op elke leeftijd optreden, maar bij ouderen is het risico groter. Bijzienden of mensen met netvliesloslating in de familie, lopen meer risico. Ook na een staaroperatie is het risico toegenomen. De meeste netvliesloslatingen worden veroorzaakt door de aanwezigheid van een of meer scheurtjes in het netvlies. Deze scheurtjes of gaatjes worden veroorzaakt door het optreden van veranderingen in het glasvocht. Wanneer in de loop van het leven het glasvocht gaat krimpen dan kunnen op de plekken van de aanhechting met het netvlies gaatjes ontstaan. Wanneer er eenmaal een gaatje bestaat, kan er vloeistof tussen het netvlies en de diepere lagen van het oog komen. Dit noemt men dan een netvliesloslating. Het deel van het netvlies dat losgelaten is, kan niet goed meer functioneren. Klachten Mensen van middelbare leeftijd en ouderen nemen soms plotseling donkere zwevende deeltjes en lichtflitsen waar. Deze verschijnselen kunnen duiden op verandering van het glasvocht. Zolang het centrale deel van het netvlies niet heeft losgelaten, is de gezichtsscherpte in het algemeen nog redelijk. Het komt ook voor dat een netvliesloslating 1
begint met een plotseling verlies van het gezichtsvermogen door een bloeding in het glasvocht. Het onderzoek Aan de buitenkant van het oog is niet te zien of er sprake is van een netvliesloslating. Om te zien of glasvocht en netvlies in orde zijn, vindt er een onderzoek plaats door de oogarts. Hiervoor is het nodig een oogdruppel toe te dienen om de pupil te verwijden, waardoor u enige uren wazig ziet. Tijdens het onderzoek bekijkt de arts het netvlies aan de binnenkant van het oog en stelt vast of er gaatjes in zitten, al of niet met een netvliesloslating. In geval van een glasvochtbloeding kan met speciale apparatuur (een echo-apparaat) worden vastgesteld of het netvlies van zijn plaats is of niet. De behandeling Laserbehandeling Als de gaatjes niet te groot zijn en het netvlies nog niet of nauwelijks is losgelaten, kan de laser worden gebruikt om de aangedane delen van het netvlies te behandelen om zo te voorkomen dat de gaatjes zich uitbreiden of er vocht onder het netvlies komt. Een laserbehandeling kan poliklinisch plaatsvinden en duurt ongeveer 15 minuten. Wanneer het netvlies wel losgelaten heeft, is een uitgebreidere operatieve behandeling nodig. Er zijn verschillende methoden, afhankelijk van de situatie en het oordeel van de oogarts. Operatie Als er wel vocht onder het netvlies gekomen is, raadt de arts u in de meeste gevallen een operatie aan. De oogarts brengt tijdens de operatie een bandje (cerclage) rond het oog aan. Soms maakt hij een opening in het oog (punctie) om vocht te laten aflopen. Het netvliesgat wordt met koudeapplicatie (cryocoagulatie) behandeld om een goede verkleving van het netvlies met de onderlaag tot stand te brengen. Vervolgens wordt het gaatje dichtgedrukt met een kussentje van siliconen. Tijdens de operatie wordt soms gas in het oog achtergelaten om het netvlies op zijn plaats te houden. Dit gas lost geleidelijk op. In die tijd mogen er geen grote drukschommelingen zijn omdat het gas kan uitzetten: dus niet vliegen of duiken. In een enkel geval is na de operatie nog een laserbehandeling nodig. Vitrectomie Soms is een tweede of derde operatie nodig. Het kan nodig zijn om het glasvocht weg te halen. Dit glasvocht zit vast aan het netvlies en kan het netvlies lostrekken van de onderliggende lagen. Een operatie, waarbij het glasvocht wordt weggehaald, noemen we een vitrectomie. Het kan nodig zijn met behulp van gas, siliconenolie of andere middelen het netvlies stevig op zijn plaats te drukken. 2
Anesthesie Meestal wordt de operatie onder algehele verdoving uitgevoerd. In het algemeen mag u snel na de ingreep uit bed. Begeleiding naar huis is noodzakelijk! Ook als u met het openbaar vervoer naar het ziekenhuis bent gekomen. Resultaat In 90% van de gevallen lukt het om het netvlies na een of meer operaties weer aanliggend te krijgen. Het uiteindelijke gezichtsvermogen is afhankelijk van het soort netvliesloslating. Na de operatie moet u enige tijd oogdruppels gebruiken en vaak moet de sterkte van de bril of contactlens worden veranderd. U krijgt hierover meer informatie van uw oogarts. Tot slot Twijfelt u ergens over of hebt na het lezen van deze brochure nog vragen, aarzel dan niet contact op te nemen met de poli Oogheelkunde. Buiten kantooruren kunt u bellen naar de afdeling Spoedeisende Hulp. 3
St. Antonius Ziekenhuis T 088-320 30 00 E patienteninformatie@antoniusziekenhuis.nl www.antoniusziekenhuis.nl Spoedeisende Hulp 088-320 33 00 Oogheelkunde 088-320 22 00 Locaties en bezoekadressen Ziekenhuizen St. Antonius Ziekenhuis Utrecht Soestwetering 1, Utrecht (Leidsche Rijn) Poliklinieken St. Antonius Polikliniek Utrecht Overvecht Neckardreef 6, Utrecht St. Antonius Ziekenhuis Nieuwegein Koekoekslaan 1, Nieuwegein St. Antonius Polikliniek Houten Hofspoor 2, Houten St. Antonius Spatadercentrum Utrecht-De Meern Van Lawick van Pabstlaan 12, De Meern 4
Meer weten? Ga naar www.antoniusziekenhuis.nl Dit is een uitgave van St. Antonius Ziekenhuis OOG 14/2003