Thermische isolatie van de vloeren Akoestische isolatie van de vloeren Contactgeluiden Luchtgeluiden Thermische isolatie van de vloeren Isolatie van het kelderplafond Binnen de woning is het van belang de warme volumes van de koude volumes te scheiden om het te verwarmen volume en de verliezen te beperken. Is uw kelder de oorzaak van een temperatuurongemak boven, dan is het sterk aanbevolen het plafond ervan te isoleren door het isolatiemateriaal aan het plafond te bevestigen. Isolatie van de vloer op volle grond van het gelijkvloers Het isoleren van een vloer op volle grond is niet altijd verantwoord omdat de technieken voor de isolatie langs binnen meestal duur zijn en ze een hoger optrekken van het niveau van de oorspronkelijke vloeren noodzakelijk maken. Maar dit kan overwogen worden indien de vloer moet hermaakt worden, indien hij vochtig is of indien het koudegevoel dat er uit vrijkomt een bron van ongemak vormt. 1 / 11
Akoestische isolatie van de vloeren Contactgeluiden De contact- of impactgeluiden (loopgeluid, verplaatsing van voorwerpen, dichtslaande deuren) worden omgezet in akoestische energie die in heel de gebouwstructuur wordt voortgeplant. Het is moeilijk ze te dempen als men niet aan de bron kan ingrijpen. - Veerkrachtig materiaal Een veerkrachtig materiaal is een materiaal dat een zekere soepelheid heeft maar dat na de vormverandering opnieuw zijn vorm aanneemt. Door zijn soepelheid kan het de golven waaruit het geluid bestaat, absorberen en zo de voortplanting ervan verhinderen. Vb: latex, polyurethaanschuim, PVC, polyethyleen, rubber, neopreen of alle andere soepele materialen met gesloten cellen. Kurk heeft ook goede veerkrachtige eigenschappen. Om de voortplanting van contactgeluiden te beperken, bestaat de meest economische - maar ook de minst efficiënte - oplossing uit het plaatsen van een vloerbedekking met veerkrachtige eigenschappen, zoals een tapijt of een linoleum op een onderlaag van kurk of rubber. In het geval van een liftkooi is het bijvoorbeeld de enig denkbare oplossing. Een bedekking van hout of bedekking van tegels kan geplaatst worden op een laag van veerkrachtig materiaal. In het geval van een tegelvloer is een veerkrachtig materiaal nodig dat vochtbestendig is : neopreen, rubber, polyethyleen met gesloten cellen... Opgelet evenwel voor het risico op het scheuren van de voegen tussen de tegels. Veerkrachtige materialen worden in voldoende dikte geplaatst om de oneffenheden te herstellen en om perforatie te voorkomen. De minste perforatie, door bijvoorbeeld de aanwezigheid van een oude spijkerkop, of een oneffenheid in het hout, doet alle geleverde inspanningen teniet. Als de draagsteun en de bedekking perfect glad zijn, is 3 mm voldoende; uit voorzorg opteert men voor een laag van 5 tot 7 mm. Sommige absorberende materialen met hoge densiteit (minimum 10 tot 20 mm) die gebruikt worden in een grotere dikte vervullen ook deze rol. Vb: minerale en plantaardige wol, hout- of 2 / 11
papierschuim, en vele producten afkomstig van de afvalrecycling (afval van poyurethaanschuim gebonden met latex, korrels afkomstig van bandenrecycling, platen samengesteld uit vlokken van natuurlijke rubber gebonden met een polyurethaanlijm, soms vermengd met kurkkorrels ). Deze materialen zijn in panelen of rollen verkrijgbaar, soms in bulk. Zie verder de inventaris van de veerkrachtige bio-ecologische materialen. - Ontkoppeling Aangezien één enkel «lek» de akoestische prestaties met de helft kan verminderen, moet deze laag een totale ontkoppeling vormen, aan de rand van de dekvloer inbegrepen. Er wordt een randstrook aangebracht tegen de muren en rond de leidingen die geen akoestische brug kunnen vormen; de plinten kunnen het contact niet herstellen. Ill. Dow - Zwevende dekvloer Indien de bestaande structuur een overbelasting kan dragen en de vloer hoger kan worden opgetrokken, is het nog veel efficiënter om een zwevende vloer te maken. Het principe van de zwevende vloer bestaat uit het aanbrengen van een soepele tussenlaag tussen de draagstructuur en de dekvloer. Dit systeem voorkomt de overdracht van trillingen, voortgebracht op de dekvloer, naar de draagvloer, maar ook van de externe trillingen (bijv. passerende vrachtwagen) naar de dekvloer. 3 / 11
Opmerking : volgens het WTCB moet een goede zwevende vloer, om de trillingen te dempen die binnen worden veroorzaakt, een resonantiefrequentie onder 100 Hz hebben. Om goed te isoleren in beide richtingen, zou deze onder de 10 HZ moeten zijn, wat alleen maar mogelijk is als de dekvloer op vibrerende tegeldragers geplaatst is en niet op een doorlopende vibrerende laag. - Gegoten dekvloer Meestal een mortellaag (± 5 cm dik) gegoten op een isolerend materiaal (± 4 cm dik) dat zelf op de draagvloer geplaatst is. Deze dekvloer is gewapend (doorgaans met een verzinkt traliewerk met mazen van 5 x 5 cm, van 2 mm dik) en bevat minstens 300 kg/m3 cement (voorschriften WTCB TV 189). Bij dit type van dekvloer zijn alle soorten bedekkingen mogelijk. Het is raadzaam nog een laagje elastisch materiaal te leggen voordat de bedekking geplaatst wordt, maar het is niet onontbeerlijk indien de voorbereiding zorgvuldig gebeurd is en de dekvloer perfect ontkoppeld is. Een goede voorbereiding is uitermate belangrijk. Opmerking: bij vloerverwarming dient men een compatibel materiaal te kiezen. Ill. Amphion De isolatielaag (ook thermisch) is samengesteld uit bijv. polyurethaan- of polyethyleenschuim, een mortel of panelen op basis van polyurethaanafval, korrels van gerecycleerde rubber of kurk omhuld met een bindmiddel en bedekt met een polyethyleenlaag (visqueen). - Droge dekvloer Een droge dekvloer is samengesteld uit vloerpanelen die geplaatst zijn op een elastische laag of op halfstijve isolatie met hoge densiteit. Zelfde opmerkingen als boven wat betreft de 4 / 11
keuze van het veerkrachtig materiaal. De bedekking wordt gewoon gelijmd of vastgenageld op de panelen (± 2 cm dik), die van gips, gipsvezel, of, solider, van OSB kunnen zijn (spaanplaten te gebruiken indien de bedekking niet voldoende weerstand aan de perforatie biedt). De vloerplaten in gipsvezel (de meest verbreide merken in België zijn Fermacell en Rigidur) zijn meestal samengesteld uit twee platen die lichtjes geschrankt aan elkaar gelijmd zijn; hun samenvoeging gebeurt door middel van dubbelzijdige zelfklevende strookjes (ze kunnen ook aan elkaar vastgeschroefd worden). De platen in gipsvezel laten toe een vuurvaste verdeling in vakken te maken en kunnen in de wasruimte gebruikt worden. De droge dekvloer, die lichter is dan een gegoten dekvloer, biedt het voordeel dat hij geen droogtijd nodig heeft. Hij kan op alle draagconstructies geplaatst worden ; hij is bijzonder gemakkelijk toe te passen op de vloerbalken van een houten vloer, en maakt het mogelijk om de isolatie tegen contactgeluiden gemakkelijk te combineren met de isolatie tegen luchtgeluiden (zie verder). - Verlaagd plafond Indien men niet op de vloer kan ingrijpen dan is de enige denkbare oplossing de toevoeging van een plafond of, als er reeds een is, een akoestisch verlaagd plafond zoals verder wordt beschreven. Toch is deze werkwijze nooit zo efficiënt als een behandeling aan de bron, omdat ze enkel de rechtstreekse overdracht van contactgeluiden door de vloer dempt zonder hun overdracht naar de rest van de structuur te verhinderen. Zonder een ingreep ter hoogte van de vloer is het moeilijk de limiet van het normale comfort, vastgelegd door de nieuwe norm, te behalen (zie hoofdstuk Geluidsreglementering ) in het geval van contactgeluiden. De techniek van het verlaagd akoestisch plafond daarentegen maakt het mogelijk uitstekende resultaten te behalen om zich te beschermen tegen luchtgeluiden. 5 / 11
Luchtgeluiden - Verlaagd akoestisch plafond Wanneer dit mogelijk is, kan de isolatie van vloeren tegen luchtgeluiden (stemmen, muziek...) efficiënt uitgevoerd worden van beneden, door een ontkoppeld verlaagd plafond te plaatsen. Het verlaagd plafond is samengesteld uit gips-, gipsvezel- of composietplaten (d.w.z. samengesteld uit verschillende materialen) waarop een soepele laag absorberend materiaal wordt aangebracht. Het moet door trilwerende bevestigings- of ophangbeugels geplaatst worden en van de muren verwijderd worden gehouden door een soepele strook. Hoe groter de ruimte boven het verlaagd plafond, hoe beter het resultaat, maar als de hoogte onder het plafond beperkt is, geeft een tussenruimte van 1 cm reeds bevredigende resultaten. Deze maatregel is uitermate belangrijk indien de vloer nog geen plafondplaat heeft. Is er al een plafond, dan worden de prestaties ervan verbeterd door toevoeging van een verlaagd akoestisch plafond. Praktisch: 1) het eventueel bestaand verlaagd plafond demonteren; 2) ongeveer 60% van de beschikbare hoogte (minstens 40 mm) opvullen met een soepel absorberend materiaal ; 3) de metaalstructuur van het verlaagd plafond heropbouwen op een volledig ontkoppelde wijze, d.w.z. door gebruik te maken van trilwerende hangbeugels en/of door de rails van de structuur in de muren te verankeren door een soepele band ; 4) het verlaagd plafond maken door zo zwaar mogelijke platen te gebruiken - minstens 2 platen van gips of van gipsvezel (bijv. Fermacell). Deze platen mogen ook de muren niet raken ; een soepele strook tussenvoegen aan de rand en ook rond de eventuele leidingen die door het plafond gaan. De afwerking kan gebeuren met een schilderskit of siliconenverf. Opgelet, dit plafond moet afgedicht blijven, dus geen ingebouwde spots. 6 / 11
opmerking : het resultaat is beter indien de vloer erboven ook goed is afgedicht. Voor een efficiënt verlaagd akoestisch plafond : - In alle gevallen moeten de uitvoering en de afdichting met zorg uitgevoerd worden. Immers, meer nog dan de materiaalkeuze is het de uitvoering die van belang is. - Het nieuwe verlaagde plafond (met inbegrip van de afwerkingsplaten) moet altijd over heel zijn omtrek ontkoppeld zijn van de bestaande wanden (muren en plafond) door soepele voegen met een minimumdikte van 7 tot 10 mm. Deze soepele ontkoppelingsstroken kunnen zijn : - polyethyleenschuim met gesloten cellen - dichte kokosvilt, plantaardige of schapenwol - kurk (vermengd met PVC) - voorgecomprimeerd polyurethaanschuim - langs de muren en de plafonds : deze stroken zijn gemakkelijk te plaatsen in de tussenruimtes en zetten daarna uit om de lege ruimte volledig luchtdicht op te vullen. - De afwerking van de voegen gebeurt met siliconenverf of, nog beter, met elastische polyurethaanmastiek. De universele mastiek (type MS polymeer) is ook zeer geschikt maar is duurder. - Voor de afwerkingsplaten betreft het hier dichte platen, zonder doorboringen. Meestal zijn de plafondplaten die als "akoestisch plafond" verkocht worden in de doe-het-zelfzaken, geperforeerd. Ze kunnen eventueel de geluidsweerkaatsing in het lokaal verminderen en gebruikt worden naast, maar niet in de plaats van het hierboven beschreven verlaagde plafond. Voor de akoestische correctie van een lokaal bestaan er mobiele en esthetische oplossingen, bijv. textielpanelen die aan de muren of aan de plafonds worden opgehangen of bevestigd. - Isolerend vloercomplex op de vloerplaat Als de plaatsing van een verlaagd plafond niet mogelijk of wenselijk is (bijv. als het een 7 / 11
plafond met lijstwerk is of indien het lokaal eronder niet toegankelijk is), kan het isoleren van boven gebeuren. De isolatie voor zowel contactgeluiden als schokgeluiden kan gebeuren door het maken van een complex op de bestaande vloer, door een absorberend materiaal tussen de ontkoppelde plafondliggers te voegen en af te werken met OSB-panelen. Het nadeel van het systeem is dat de vloer zo minstens 6 cm wordt verhoogd. Voorbeeld: het Fermacell vloersysteem met minerale wol met hoge dichtheid (verbetert ook de brandbeveiliging), het Gutex systeem met schuim van houtvezels, het vloersysteem van Pan-Terre waarin het absorberende materiaal bekleed wordt met panelen die OSB en papierschuim samenvoegen, geplaatst op plafondliggers van hetzelfde materiaal. Een ander systeem dat zeer efficiënt is maar moeilijker om uit te voeren, is samengesteld uit zwaluwstaartplaten in staal (vloerplaat van Lewis), geplaatst op soepele stroken en gebruikt als verloren bekisting van een lichte deklaag van ± 5 cm dik. De akoestici gebruiken ook een systeem dat is samengesteld uit het boven elkaar plaatsen van talrijke lagen van verschillende dikte. Het geluid verliest aan energie bij elke verandering van materiaal. Ill. Gutex Ill. Pan-Terre Ill. Lewis - Isolerend vloercomplex in de dikte van een houten vloerplaat 8 / 11
In het geval van een houten vloer kan, wanneer de bekleding gedemonteerd kan worden, het isolerend complex tussen de vloerbalken gerealiseerd worden. De plaatsing van de isolatie kan op 2 manieren worden overwogen: - plaatsing van soepele of halfharde panelen (bijv. minerale wol) tussen de vloerbalken - opvulling van de ruimte met behulp van vlokken of korrels. Praktisch: 1. De houten latten van de bestaande vloerplaat verwijderen 2. De dichtheid van het plafond eronder controleren. Indien er barsten of ingebouwde spots zijn, passeert het geluid langs daar. Dit plafond moet dus dicht gemaakt worden door de eventuele barsten dicht te maken en de spots te verwijderen (men kan ze eventueel laten waar ze zijn door erboven luchtdichte dozen te realiseren rondom de spots, maar opgelet voor de ventilatie van de spot) 3. Een absorberend materiaal leggen op het plafond tussen de vloerbalken - minimum 5 cm, bij voorkeur 60 % van de bestaande lege ruimte. De aanwezigheid van dit absorberend materiaal is belangrijk om het "klankkast"-effect te voorkomen. 4. Op de vloerbalken een soepel materiaal leggen (min. 5 mm - voldoende dik om de oneffenheden van de onderlaag te herstellen en perforatie te vermijden) 5. Aan de rand soepele stroken plaatsen (en rondom de leidingen die de vloer perforeren) 6. Op de soepele stroken vloerplaten in OSB of in OSB + gipsvezel plaatsen (gipsvezel is helaas niet zelfdragend). Deze platen moeten in zwevende stand geplaatst worden, dus zonder bevestiging in de onderlaag. U kunt evenwel de platen aan elkaar vastschroeven of vastnagelen indien u dat nodig acht (het is niet noodzakelijk), zolang de schroeven of spijkers niet helemaal door de platen lopen. U kunt daarna de bekleding van uw keuze in de platen bevestigen (zelfde opmerking als hierboven indien u schroeven of spijkers gebruikt). Opgelet, de bekleding moet ook van de muren en eventuele leidingen losgekoppeld worden en de plinten mogen het contact niet herstellen. Men kan eventueel de oorspronkelijke houten latten terugplaatsen indien men deze heeft kunnen recupereren. 9 / 11
Op deze manier verkrijgt u een goede isolatie zowel tegen de luchtgeluiden als tegen de contactgeluiden. Soorten vloeren Beton Door hun hoge massa vormen de betonplaten op zich een goede isolatie tegen de luchtgeluiden. Ze dempen echter niet de trillingen die op hen via contact worden overgebracht, of het nu binnen is (stappen, vallende voorwerpen ), of buiten, via de funderingen. Hun prestaties voor isolatie tegen contactgeluiden kunnen verbeterd worden. Hout Lichte houtplanken bieden slechte geluidsisolerende prestaties, vooral als ze aan de onderkant niet gesloten zijn door een plafondplaat. Men kan hun isolerende prestaties tegen contactgeluiden verbeteren met dezelfde technieken als voor de betonplaten. Voor de luchtgeluiden kan het flankerend geluid doorheen de massieve muren meer invloed hebben op de akoestische prestaties dan de samenstelling van de vloer; het kan bijgevolg nodig blijken om de isolatie van de vloer te vervolledigen door de plaatsing van voorzetwanden op de muren. Conclusie Ideaal is de combinatie verlaagd plafond en zwevende deklaag. Het summum van de geluidsisolatie: de doos-in-doos. Dit is het verdubbelen van de vloer, de muren en het plafond. Op een zwevende plaat worden voorzetwanden opgericht, zonder bevestigingen in de bestaande muren; het verlaagde plafond wordt op de voorzetwanden geplaatst, zonder enig contact met de muren of het bestaande plafond. 10 / 11
11 / 11