Beer-as-a-service Cloudcomputing voor Germanen De computer industrie lanceert telkens weer nieuwe hypes om haar diensten aan de man te brengen. Vandaag is het centraal in de cloud, morgen vooral weer decentraal en overmorgen is de wereld volledig ge-app-i-fied en wordt deze tekst geprojecteerd binnen onze 3D-contactlenzen, terwijl onze kinderen geen balletje, maar een server in de lucht trappen in hun virtuele datacenter. Wat blijft zijn wij, - liefhebbers van het gouden vocht -, die vrijdagmiddag bij de tap tot de slotsom komen dat er niets nieuws onder de zon is [1]. Dat het tijd wordt om in klare taal te beschrijven hoe het zit, zodat wij onze klanten kunnen meenemen in de mogelijkheden van cloudcomputing. Naar goed Germaans gebruik zal het bier daarbij als voorbeeld dienen. U die bier associeert met dronken voetbalsupporters en irritant brallende mafkezen, wil ik geruststellen. Voor bier kunt u elke willekeurige drank invullen. Ik ben ook liefhebber van een goed glas (rode) wijn. Maar wine-as-a-service (waas) en een double-whiskey-as-a-service zijn minder geschikt om als voorbeeld te dienen.
De essentie De essentie van cloudcomputing [2] is geweldig en de droom van elke bierdrinker, het model stelt ons in staat om: Op een eenvoudige manier en op ieder tijdstip direct toegang te krijgen tot de hoeveelheid bier die wij op dat moment nodig hebben. Heerlijk helder. In definities van cloudcomputing worden zaken toegevoegd: dat er minimale actie van de leverancier nodig is en dat de leverancier zijn faciliteiten deelt om te kunnen voldoen aan de vraag etc. Dat zijn logische gevolgen van de essentie. Het cloudcomputing model kan het best beschreven worden aan de hand van: vijf kenmerken, vier inrichtingsmodellen en drie leveringsmodellen. Deze zullen in het vervolg worden toegelicht.
Vijf kenmerken 1. directe zelfbediening (on-demand self-service) Als je bier nodig hebt, wil je dat ook direct en zonder al te veel gedoe geleverd krijgen. Onderhandelen met je vrouw of zij het pilsje wil halen of de vreselijke aanblik van een lege koelkast leiden tot enorme frustraties en kunnen zelfs relaties onder druk zetten. Het direct slaat niet op de zelfbediening, - zelfbediening is per definitie direct -, maar op het zo snel mogelijk in gang zetten van de levering. Dus zonder tussenkomst van anderen en bijvoorbeeld niet eerst betalen en dan pas leveren. 2. uitgebreide toegang (broad network access) Bier moet op iedere locatie geleverd kunnen worden. Het transport van bier dient daarom gestandaardiseerd te worden en de logistieke voorzieningen moeten voldoende zijn om aan de vraag te kunnen voldoen. Een file op de A2 of een staking bij de vliegverkeerleiders mag de levering van het bier, - en vooral mijn bier -, op geen enkele wijze in gevaar brengen. Ook moet het bier door de eindgebruiker op verschillende wijze genuttigd kunnen worden. Er zijn nu eenmaal drinkers die liever uit een fluitje (thin clients) drinken en
bierdrinkers die het liefst een bloemenvaas volgooien (fat clients). Ik hoef u mijn beste lezer niet uit te leggen onder welke categorie uw schrijver valt. 3. gedeelde capaciteit (resource pooling) De leverancier moet in staat zijn om mij op tijd de juiste hoeveelheid te kunnen leveren. Dat kan hij voor elkaar krijgen door een fabriek te laten draaien en opslagcapaciteit te reserveren waarmee hij meerdere klanten kan bedienen. Dat hij ook mijn buurman bedient, maakt mij niet uit. Als ik mijn bier maar krijg. Als klant wil ik soms weten, waar de fabriek en de opslag van de leverancier zich bevindt (availability zones). Zo krijg ik meer zekerheid over de transporttijden als ik weet dat de opslag in Nederland is. Ook de borging van wetgeving (compliancy) rond hygiëne is in Nederland en Duitsland wat beter geregeld dan in andere landen. Wij Germanen willen zuiver bier. 4. snelle schaalbaarheid (rapid elasticity) De bierleverancier moet rekening houden met mijn, - overigens best voorspelbare -, drinkgedrag. Ik verwacht dat hij rekening houdt met de pieken en dalen in mijn consumptie.
Zo tegen de zomer in het achtertuintje gaat het nu eenmaal wat harder, dan bij de openhaard met een slecht boek. Hoe de leverancier het regelt maakt mij niet uit, áls hij het maar regelt en het geen gevolgen heeft voor de levertijd en de kwaliteit. 5. betalen naar gebruik (measured service) Wij blijven Hollanders. Vreselijk om het van je vrouw afgetroggelde zakgeld (max 20 euro) in een pot te deponeren (capex) en vervolgens 2 biertjes te drinken, omdat er gasten zijn die nog sneller drinken dan jij. Ik wil betalen naar gebruik, dus er moet iemand zijn die het bonnetje bijhoudt en deze op vooraf afgesproken momenten presenteert.
Vier inrichtingsmodellen 1. zelf bieren (private cloud) Als er een uitvinding-van-de-eeuw-verkiezing zou bestaan, zou de thuistap zeker in de top 10 staan. Een voorbeeld van een private cloud infrastructure. De cruciale vraag bij inrichtingsmodellen (cloud deployment models) is: voor welke doelgroep is de voorziening geïnstalleerd? Een thuistap heb je voor je eigen gebruik (familie, vrienden) en is daarmee een voorbeeld van een private cloud inrichting. Je zou je kunnen afvragen voldoet de thuistap aan de vijf kenmerken van cloudcomputing, als je dat bekijkt vanuit het perspectief van de doelgroep waarvoor de voorziening is aangeschaft, is dat het geval: de doelgroep kan de thuistap snel bedienen en er wordt onmiddellijk geleverd in het glas naar keuze (1), iedereen kan bij de tap (2), er is genoeg bier op voorraad (3) en omdat er nog wat vaatjes in de koelkast liggen kan er snel bijgeplaatst (up-scaling) worden (4), het betalen voor gebruik is bij een prive voorziening minder relevant (5) en wat dit aspect betreft niet echt cloudcomputing volgens de letter van de wet. De biertjes smaken er gelukkig niet minder om.
Het nadeel van de thuistap is dat je capaciteit toch gelimiteerd is en je moeilijk kunt afschakelen (down-scaling), je zelf het voorraadbeheer en de investering moet doen en het ruimte kost in jouw keuken. Ook de aanpasbaarheid (customization) is minimaal, ook al is het ook mogelijk om je prive bierbrouwerij in te richten [3] om je eigen bier te brouwen. De keerzijde van deze private cloud implementatie is dat je zelf veel kennis en nog meer apparatuur in huis moet halen. Ik zie moeders al kijken. Een alternatief is om de biertap of je prive brouwerij niet thuis (on-premise) te installeren, maar een ruimte te huren waar je je spullen plaatst (housing) of waar je gebruik maakt van reeds aanwezige middelen en kennis van het brouwproces (hosting).
2. samen bieren (community cloud) Als een voorziening wordt neergezet voor een groep gebruikers met dezelfde missie of belangen spreken we over een community cloud. Zo ben ik supporter van de beste amateurvoetbalclub van Nederland [4]. De club begrijpt haar leden en heeft naast haar doel om kampioen te worden ook als doel om een gezellige vereniging te zijn (het maatschappelijk belang van sociale sportcontacten wordt zwaar onderschat). Genoeg bier op het juiste moment hoort daarbij. Dus regelde de club voor haar leden een eigen infrastructuur om dit te faciliteren. De kenmerken van cloudcomputing toegepast : de doelgroep heeft snelle toegang tot het bier en kan van de tap of uit de fles kiezen, er zijn meerdere tappunten, zodat je direct geholpen kunt worden (1). De bar is goed bereikbaar en het bier wordt direct overhandigd (2). Er is meer dan genoeg bier op voorraad (3) en gezien de regelmatige kampioenschappen is er een koeling waardoor aan de piekvraag voldaan kan worden (4), tenslotte betaal je alleen voor gebruik (5).
3. iedereen bieren (public cloud) Is een voorziening ingericht om een breed publiek te faciliteren dan spreken we over een public cloud. Een voorbeeld is de Heineken fabriek met haar distributie netwerk (supermarkten, kroegen). Kenmerken als gedeelde capaciteit en snelle schaalbaarheid spreken voor zich, omdat de fabriek(en) zijn ingericht om veel consumenten te bedienen is er voldoende capaciteit en wordt er rekening gehouden met seizoenen en evenementen. Uitdaging bij een public cloud voorziening is de directe zelfbediening en de brede toegang. De fabriek zelf heeft geen zelfbedieningsportaal en er is geen direct transport naar de eindgebruiker (een gat in de markt als je het mij vraagt: multiplexen die waterleiding!). Fabrieken gebruiken distributiecentra en winkels om het bier bij de eindgebruiker en zo goed mogelijk te voldoen aan de cloudcomputing kenmerken. Deze distributeurs (cloud carriers) voegen geen waarde toe aan de kwaliteit van het product. Bij cloudcomputing zien we dezelfde mechanismen. Tegenwoordig zijn er contentdelivery-networks (CDN s) die door de fabriek (Amazone) geleverd worden om de (wereldwijde) distributie van statische content (bijvoorbeeld plaatjes) te versnellen.
4. bieren op verschillende manieren (hybrid cloud) Een hybrid cloud oplossing is de combinatie van één of meerdere van de hierboven genoemde inrichtingsmodellen. Hybride cloud oplossingen kun je goed toepassen voor noodsituaties. Voorbeelden: Noodscenario I De thuistap heeft het begeven (disaster recovery). Noodscenario II Mijn broers komen bierdrinken zodat de time-to-market in gevaar komt, omdat er zo gigantisch traag getapt wordt (latency). Alternatieven zijn de private cloud van de buurman inzetten of een paar kratten uit de public cloud halen.
drie leveringsmodellen De leverancier kiest niet alleen een inrichtingsmodel maar ook een manier van service verlening aan haar klant. Daarin worden drie vormen (delivery models) onderscheiden. 1. Software as a service (Saas) Beer-as-a-service betekent dat de leverancier mij direct en conform de kenmerken van cloudcomputing bier levert. Ik hoef zelf geen investeringen te doen in middelen, kennis of faciliteiten, ik krijg gewoon voldoende bier geleverd op een eenvoudige manier en op het moment dat ik dat wil. Dit is wat wij Germanen willen. Natuurlijk zijn er belangrijke aandachtspunten bij dit leveringsmodel. Denk aan vragen als: heeft er niemand aan mijn bier gezeten (security)? Zijn de ingrediënten van goede kwaliteit (quality cloud enablers)? Hoeveel controle heb ik over de levering? In hoeverre kan ik het product aanpassen? Etc. Zolang er twijfel is over de distributie, veiligheid, capaciteit, aanpassingvermogen, continuïteit, performance, zelfbediening, support etc. zullen alternatieven overwogen worden, maar zodra deze twijfel is weggenomen is er geen weg terug. Het is niet de vraag óf cloudcomputing een succes wordt, de vraag is wanneer je het gaat toepassen en met wie?
2. Platform as a service (Paas) Er zijn weinig klanten die zelf bier brouwen. Maar stel je zou het willen, ga je dan je eigen fabriek bouwen of gebruik je de kennis en voorzieningen van een leverancier die de kennis, middelen en faciliteiten in huis heeft? Een dergelijke leverancier levert een platform als dienst. Bier is niet zo n best voorbeeld als het gaat om de service modellen Paas en Iaas. De reden is dat bier geen complex product is. De handleiding past op het product zelf en ik kan me niet herinneren de helpdesk van Heineken te hebben gebeld, omdat ik de dop niet van de fles kreeg of ik de hoeveelheid hop wat tegen vond vallen (support). Software is vaak wel complex en de software ontwikkelaar kan zijn tijd beter steken in het ontwikkelen van software dan in het bouwen en onderhouden van een omgeving waar die software op draait, inclusief onderliggende software en services (technology stack).
3. Infrastructure as a service (Iaas) Een laatste variant is dat er uitsluitend technische middelen als dienst worden aangeboden. Bij cloudcomputing zijn dat bijvoorbeeld computer capaciteit (processor, RAM), opslagcapaciteit (storage) en netwerkvoorzieningen (network) die geleverd worden in de vorm van virtuele servers, die je zelf (selfcare) bij- of afschakelt. Het voordeel is dat u zelf geen faciliteiten (datacenters) hoeft te huren en te beheren en hardware hoeft aan te schaffen, terwijl u wel alle vrijheid heeft om uw eigen software te installeren en te configureren. Kortom, u heeft meer tijd om bier te drinken eh met uw core-competence bezig te zijn, omdat u een vorm van cloudcomputing heeft toegepast die het best bij uw business model past.
TOT BESLUIT Contact Enthousiast geworden over cloudcomputing? Ik ben altijd beschikbaar om u onder het genot van een goed glas bier (of wijn) toe te lichten hoe cloudcomputing uw business succesvoller kan maken. Geen interesse? No problem, donate me a beer. 2012 - Klaas Heek Solution Architect - kheek@asp4all.nl Bronnen [1] Prediker 1:9 - http://www.biblija.net/biblija.cgi?m=pred1 [2] The NIST Definition of Cloud Computing - Cloud computing is a model for enabling ubiquitous, convenient, on-demand network access to a shared pool of configurable computing resources (e.g., networks, servers, storage, applications, and services) that can be rapidly provisioned and released with minimal management effort or service provider interaction. http://csrc.nist.gov/publications/nistpubs/800-145/sp800-145.pdf [3] Zelf bierbrouwen: http://bestbrouw.nl/ [4] v.v. IJsselmeervogels: http://vvijsselmeervogels.nl/