Wad en Wetenschap P E T E R M. J. H E R M A N N I O Z R A D B O U D U N I V E R S I T E I T
Grote stern in Nederland Eierrapen Jacht Vervuiling Rust, vis, habitat Rust, vis Aardappelveld?
Overschatte draagkracht East Frisian WS North Frisian WS Lotze 2005, Helg. Mar. Res
De demonen van het Wad Oude demonen: Habitatbescherming Exploitatie (lokaal/regionaal) Vervuiling (nationaal) Zoet-zout verbindingen Nieuwe demonen: (de)eutrofiëring en draagkracht Klimaatverandering, verzuring, zeespiegelstijging Grootschalige exploitatie (vis, gas, zout, koelwater, zoutwater, ) Grootschalige gebiedsinrichting (havens, kustverdediging) nieuwe lokale exploitatie (actief toerisme)
Vis: estuariene soorten Tulp et al. 2015 fish symposium
Vis: mariene juvenielen
Klimaatverandering en vis Tulp et al. 2015 fish symposium
Vis: belangrijke vragen Inrichting? Klimaat? Uitwisseling? Lokaal beheer? Diagram: Katja Philippart
Mosselbedden: een multidisciplinair vraagstuk Georganiseerde, grote structuren Overleving stijgt met leeftijd Zelfversterkende processen Hoge filtratie -> waterverversing Kwetsbaarheid -> beschutting -> verspreiding is compromis -> vestiging in geschikt gebied moeilijk J. van de Koppel, N. Dankers
Phosphorus -1 Average load from Lake Ijssel (mol s ) 8 6 4 2 0 80 60 40 Nitrogen 2 1 0 100 80 60-3 Concentration at start spring bloom (mmol m ) Biomass (10 3 kg fresh weight) 4500 Estuarine birds 4000 3500 3000 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 20 40 0 1970 1980 1990 2000 0 Philippart et al. 2007 Ecosystems
Data: IMARES
Han Olff Waddensleutels presentatie. Data IMARES
Han Olff Waddensleutels presentatie. Data IMARES
Restauratie mosselbedden? De Paoli et al. 2015 J. Sea Res.
Te verklaren 10-15 jaar nodig voor herstel OWZ Uitblijven herstel WWZ Restaureren moeilijk mossels Bistabiliteit door effect biobouwen mosselen helpen elkaar te overleven Grote verstoring zet systeem terug WoO nodig voor herstel zandplaat Balke et al. 2014 J. Ecol.
Ruimtelijke variatie in vermindering productie
Uitwisselings- en bufferprocessen River Wadden Sea Coastal Zone Remineralisation / Production Remineralisation / Production Nutrient flux OM flux
Match - mismatch Reproductie nonnetje Fytoplankton bloei Garnalen Philippart et al. 2003 L&O
Fysisch: golfverstoring sediment Dronker 2015. PhD thesis UU
Fysisch: aanpassing morfologie Van der Spek sedimentbalans op basis vaklodingen
Ecosystemen zijn én én Nutriëntenbelasting, productiviteit en interne recycling en buffering Biologische interactie (predatie, concurrentie, zelfversterking) Fysische randvoorwaarden (golven, stroming, morfologie) -> WoO zijn zeldzaam -> tijdschaal interfereert met nieuwe verstoringen -> kleine verstoringen kunnen grote effecten hebben -> geduld, voorzichtigheid, begrip van het systeem
Invloed mosselbed 4-10 x oppervlakte mosselbed slib Scholekster Van der Zee et al. 2012. Ecosystems
Modellering slibdynamiek Sassi 2015 report NCK workshop
Volume Channel (10 8 m 3 ) Volume Channel (10 8 m 3 ) Omslag in morfologisch gedrag 0 mm/year SLR 40 mm/year SLR 2 2 1 1 0 0.5 1 1.5 2 Volume Flat (10 8 m 3 ) 0 0.5 1 1.5 2 Volume Flat (10 8 m 3 ) Van Goor et al. 2003. Mar. Geol. 202: 211-227
Zandsuppleties en de Waddenzee?
Kustverdediging ruimtebeslag? Van Loon 2014. WUR PhD
Omslag in slibhuishouding estuaria Winterwerp 2013
Hyperturbid Ems estuary De Jonge et al. 2014 ECSS
Feedbacks op vele schalen Diagram: Theunis Piersma Diagram: Katja Philippart
Wadden beter Trend benthivore vogels in Waddenzee Vergeleken met trend in flyway (kleinschalig) habitatverlies Verstoring door recreatie Onbekende negatieve factoren Wadden slechter
Conclusies Het wad is dynamisch, maar kwetsbaar Nauwe banden tussen fysica, biogeochemie, biologie: biogeomorfologisch systeem Tijdschalen van omslag en herstel zijn lang Lokale processen zijn nauw verweven met belang op wereldschaal
Ich bin ein Wattbewohner!