Algemene fysisch-chemische kwaliteit van het oppervlaktewater volgens de KRW, 2009 Indicator 6 maart 2012 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. De algemene fysisch-chemische kwaliteit van het oppervlaktewater is voor de meeste wateren onvoldoende. Een goede kwaliteit wordt nauwelijks gehaald. Vermesting is een van de belangrijkste oorzaken van deze onvoldoende kwaliteit. [figuurgroep] Download figuur [2] Download data (xls) [3] Pagina 1 van 8
Download figuur [4] Pagina 2 van 8
Download figuur [5] Pagina 3 van 8
Download figuur [6] Pagina 4 van 8
Download figuur [7] [/figuurgroep] Bepaling fysisch-chemische kwaliteit volgens de KRW In de Kaderrichtlijn Water (KRW) is een beoordelingsmethode ontwikkeld voor de algemene fysischchemische kwaliteit van het oppervlaktewater. Deze methode is afhankelijk van het watertype. In de zoete wateren wordt vrijwel altijd de stikstof, fosfor en chloride concentratie, de temperatuur, zuurgraad (ph) en het zuurstofgehalte gemeten. Het kwaliteitselement nutriënten is gebaseerd op de combinatie van de beoordeling van stikstof en fosfor, waarbij de beste bepalend is (die beperkt immers de primaire productie - veelal de algen). In meren is het doorzicht een belangrijke parameter. In de zoute en brakke wateren is opgelost anorganisch stikstof (dissolved inorganic nitrogen: DIN) de bepalende stof voor de vermesting. In de KRW geldt bij de algemene fysisch-chemische beoordeling het principe van "one out, all out", het slechtste kwaliteitselement bepaalt de uiteindelijke beoordeling. In 2009 is de eerste officiële rapportage van de KRW opgeleverd in de stroomgebiedbeheersplannen, waarbij deze gegevens zijn opgenomen. De fysisch-chemische kwaliteit is een onderdeel van de ecologische beoordeling, zie: Pagina 5 van 8
[indicator=nl1438] Huidige toestand van de meeste waterlichamen onvoldoende De huidige kwaliteit van de meeste waterlichamen in de KRW is onvoldoende. Ruim de helft is ontoereikend of slecht. Slechts 17% van de waterlichamen scoort voldoende in de beoordeling. De belangrijkste oorzaken van dit slechte resultaat zijn te hoge stikstof of fosfor gehalten: de vermesting van het oppervlaktewater. In meren is het doorzicht eveneens bepalend voor de onvoldoende kwaliteit, dit is ook een direct gevolg van vermesting. Temperatuur, chloride en zuurstof zijn meestal voldoende. Zuurstof wordt beïnvloed door vermesting en door organische verontreinigingen. Temperaturen boven de 23 of 25 oc zijn schadelijk voor waterdieren. Informatie over de vermesting en temperatuur van het oppervlaktewater is uitgewerkt in de indicatoren: [indicator=nl0503] [indicator=nl0552] [indicator=nl0249] [indicator=nl0566] Normen in de Kaderrichtlijn Water Met de implementatie van de KRW is een nieuwe systematiek ontwikkeld voor het vaststellen van de waterkwaliteit. Per watertype (sloten, beken, meren, rivieren) zijn grenswaarden voor de verschillende stoffen vastgelegd. Voor diepe meren gelden strenge normen en voor kanalen de minst strenge normen. De algemene fysisch-chemische beoordeling is een onderdeel van de ecologische kwaliteit van de KRW. Het eindoordeel van de kwaliteit van oppervlaktewateren wordt bepaald door de ecologische kwaliteit en de chemische kwaliteit. Kaartbeelden fysisch-chemische kwaliteit waterlichamen Bij alle watertypen en in alle gebieden komen waterlichamen voor die niet aan de kwaliteitseisen voldoen. Nutriënten zijn niet in alle waterlichamen gemeten, zoals in de beken in oost Gelderland. In de brakke wateren zoals in Zeeland wordt geen totaal stikstof en totaal fosfor gemeten maar alleen anorganisch stikstof. De Noordzee langs de kust is niet opgenomen in de kwaliteitsbeoordeling van de algemene fysisch-chemische parameters. Effecten van vermesting De deelmaatlatten fosfor, stikstof, anorganisch stikstof (DIN) en doorzicht zijn indicatoren voor de vermesting van het water. De effecten van vermesting zijn eerst een toename van de groei van waterplanten. Bij toenemende vermesting worden stilstaande wateren gedomineerd door algen. Bij veel algen gaan de waterplanten dood en kunnen drijflagen van blauwalgen ontstaan. Dit kan leiden tot een zwemverbod vanwege de giftige stoffen die blauwalgen afgeven. Bij sloten ontstaat een dikke laag van eendenkroos. Het water onder een kroosdek kan zuurstofloos worden, wat leidt tot sterfte bij vissen. In zee is juist stikstof weer het belangrijkste element dat zorgt voor algengroei in zee. Referenties Pagina 6 van 8
Ministerie van Verkeer en Waterstaat, Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer, Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, 2009. Stroomgebiedbeheerplannen Rijndelta, Maas, Schelde, Eems [8] 2009-2015. Den Haag. STOWA (2007). Referenties en maatlatten voor natuurlijke watertypen voor de Kaderrichtlijn Water [9]. Rapport Stowa 2007-32, RWS-Waterdienst 2007-018. Stichting Toegepast Onderzoek Waterbeheer, Utrecht. STOWA (2007). Omschrijving MEP en maatlatten voor sloten en kanalen voor de Kaderrichtlijn Water [10]. Rapport Stowa 2007-32b, RWS-Waterdienst 2007-019. Stichting Toegepast Onderzoek Waterbeheer, Utrecht. Informatiedesk standaarden Water [11] Helpdesk water, website Kaderrichtlijn Water [12] Relevante informatie [indicator=nl1401] [indicator=nl1412] [indicator=nl0194] Technische toelichting Naam van het gegeven Fysisch-chemische kwaliteit van het oppervlaktewater, KRW Omschrijving De algemene fysisch-chemische kwaliteit is een onderdeel van de Kaderrichtlijn Water rapportage. In deze maatlat zijn verschillende deelmaatlatten opgenomen. Stikstof, fosfor en anorganisch stikstof zijn indicatoren voor vermesting. Doorzicht wordt bepaald door de groei van algen of door hoge gehalten van slib of organisch stof. Zuurstof wordt beïnvloed door vermesting en organische verontreinigingen en bij te lage gehalten is het acuut dodelijk voor alle waterdieren. De watertemperatuur is belangrijk voor vissen en macrofauna. Verantwoordelijk instituut PBL Berekeningswijze Per waterlichaam is de beoordeling uitgevoerd. Stikstof, fosfor, zuurstof, doorzicht en chloride zijn gebaseerd op het zomerhalfjaar. Anorganisch stikstof voor de zoute en brakke wateren is gebaseerd op het op de periode december t/m februari. De berekeningswijze is vastgelegd in de standaard protocollen van de KRW. Pagina 7 van 8
Basistabel Rapportage van Rijkswaterstaat en Waterschappen aan de Europese Commissie. Geografisch verdeling Nederland Verschijningsfrequentie 6 Jaarlijks Achtergrondliteratuur Ministerie van Verkeer en Waterstaat, Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer, Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, 2009. Stroomgebiedbeheerplannen Rijndelta, Maas, Schelde, Eems. 2009-2015. Den Haag. Betrouwbaarheidscodering B: Schatting gebaseerd op een groot aantal (zeer accurate) metingen, waarbij representativiteit van de gegevens vrijwel volledig is. Referentie van deze webpagina CBS, PBL, RIVM, WUR (2012). Algemene fysisch-chemische kwaliteit van het oppervlaktewater volgens de KRW, 2009 [13] (indicator 0252, versie 10, 6 maart 2012 ). www.clo.nl. Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), Den Haag; PBL Planbureau voor de Leefomgeving, Den Haag; RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Bilthoven; en Wageningen University and Research, Wageningen. Bron-URL: https://www.clo.nl/indicatoren/nl025210 Links [1] https://www.clo.nl/indicatoren/nl0252 [2] https://www.clo.nl/sites/default/files/infographics/0252_006g_clo_10_nl.jpg [3] https://www.clo.nl/sites/default/files/datasets/c-0252-006g-clo-10-nl.xls [4] https://www.clo.nl/sites/default/files/infographics/0252_007k_clo_10_nl.jpg [5] https://www.clo.nl/sites/default/files/infographics/0252_010k_clo_10_nl.jpg [6] https://www.clo.nl/sites/default/files/infographics/0252_008k_clo_10_nl.jpg [7] https://www.clo.nl/sites/default/files/infographics/0252_009k_clo_10_nl.jpg [8] http://www.helpdeskwater.nl/onderwerpen/wetgeving-beleid/kaderrichtlijnwater/uitvoering/nationaal/item_27248/ [9] http://www.stowa.nl/producten/publicaties/index.aspx?rid=5279 [10] http://www.stowa.nl/producten/publicaties/index.aspx?rid=5280 [11] http://www.idsw.nl/ [12] http://www.helpdeskwater.nl/wetgeving-beleid/kaderrichtlijn-water/ [13] https://www.clo.nl/indicatoren/nl025210 Pagina 8 van 8