Toepassingen van zonne-energie 2 Aandeel energiegebruik in totaal energiegebruik in België Inleiding ENERGIEGEBRUIK Inleiding ENERGIEGEBRUIK Energiegebruik voor een gemiddeld gezin in kwh/jaar Toepassing Klassieke nieuwe woning (K40/E95) Laag Energie Woning (K30/E60) Verwarming 16750 9000 Warm water 3000 2250 Koken 1050 750 Elektriciteit 3750 2250 TOTAAL 24550 14250 Energieprijzen (Jan 2009) : o aardgas 0,06 euro/kwh en stookolie 0,04 euro/kwh o elektriciteit 0,11 à 0,22 euro/kwh (dal- en piektarief) 3 4 Dialoog VZW 1
Inleiding ENERGIEGEBRUIK Hoe laag energiewoning realiseren o Besparen op verwarmen door Goede isolatie, luchtdichtheid, gecontroleerde ventilatie Efficiënte verwarmingsinstallatie o Besparen op sanitair warm water door Spaardouchekop, perlatoren op kranen, beperken lengte leidingen Efficiënte installatie o Besparen op elektriciteit door Vermijden elektrische verwarming Efficiënte toestellen, efficiënte verlichting (zie www.topten.be) Beperken standbyverbruik 5 Zonne-energie algemeen ZONNEAANBOD Zonne-energie algemeen ZONNEAANBOD De zon levert in Vlaanderen 1000 kwh per m² per jaar 7 kwh/m².dag 6 5 4 3 2 1 0 Maandgemiddelde zoninstraling per dag op een horizontaal vlak in Ukkel jan feb maa apr mei jun jul aug sep okt nov dec Diffuus Direct Dialoog VZW 2 8
OPTIMALE OPSTELLING 9 10 WARMTEOPSLAG NAVERWARMING Onderdelen o warmtewisselaar o voorraadvat o eventueel naverwarming Werking o temperatuurgelaagdheid Naverwarming met apart toestel los van CV: gasgeiser of tweede boiler (gas, elektrisch) 11 12 Dialoog VZW 3
NAVERWARMING 2 SYSTEEM MET GLYCOLVULLING 4 3 1. expansievat 2. ontluchter 6 3. terugslagklep 4. elektronische regeling Naverwarming met CV: via CV-brander of aparte warmtewisselaar (combiketel) 1 5 7 5. manometer 6. primair circuit 7. pomp 13 14 SYSTEEM MET TERUGLOOP Systeem overdag: het leegloopvat blijft leeg Systeem bij nacht, vorst, oververhitting: de collector loopt leeg in het leegloopvat AANDACHTSPUNTEN SYSTEEM Beperk de lengte van de leidingen 15 16 Dialoog VZW 4
SANITAIR WARM WATER (GEZIN) Voor gezin van 3 à 4 personen: Dimensionering o Collector van 3 à 4 m² o 40 à 60 l voorraadvat per m² collectoroppervlakte Dekkingsgraad o 50% totaal energieverbruik voor sanitair warm water o bijvoorbeeld gas: 150 m3, elektriciteit: 1000 kwh Kostprijs o 3000 à 4000 euro (excl. Plaatsing) o Plaatsing: ong. 800 euro (nieuwbouw), 1200 euro (bestaande woning) 17 18 Fotovoltaïsche zonne-energie (PV) PRINCIPE Rechtstreekse omzetting van zonlicht in elektriciteit Toepassingen kleinschalig: horloge, tuinlamp, verkeersbord grootschalig: woning, dorp, centrale Kristallijn silicium zonnecel invallend licht wekt extra geladen deeltjes op inwendige scheidingslaag ( p-n-junction ) houdt tegengestelde ladingen uit elkaar. bruikbare spanning/stroom door externe verbinding van metalen voor- en achtercontact PV-technologie ZONNECEL: WERKING achtercontact invallend licht voorcontact ( vingers ) n-type silicium p-n-junction p-type silicium 19 20 Dialoog VZW 5
PV-technologie ZONNECEL: MATERIAAL PV-technologie PV-CEL, MODULE, SYSTEEM Kristallijn silicium o monokristallijn hoogste rendement, diep zwartblauw o polykristallijn lager rendement, blauw geaderd Bron: Viessmann Mediaservice CD-Bilddatenbank Amorf silicium o lager rendement (helft van monosi) o goedkopere productie Andere dunne film cellen zonnepaneel (PV-module) Afmeting 12,5 x 12,5 cm à 15 x 15 cm Dikte 0,3 mm Vermogen 13 mw/cm2 Vermogen per cel: > 2 Wp o microkristallijn dunnefilm Si o CdTe, CuInSe2, polymeer 21 zonnecel PV-technologie PV-MODULES: SOORTEN Dichte PV-modules: o voorkant: glas o achterkant: dichte kunststof Afmeting Dikte Vermogen Spanning PV-systeem bvb. 1320 x 100 cm 6 mm + kader 120-135 W/m2 ± 26 V DC 22 PV-technologie PV-MODULES: FORMATEN diverse tinten, diverse formaten Transparante PV-modules: voorkant: glas achterkant: glas (ook dubbel) 23 Dialoog VZW 24 6
PV-opbrengst RENDEMENT EN VERMOGEN rendement o ± 14 % voor commerciële kristallijn silicium cel piekvermogen o 1 cel van 10 x 10 cm : 1,4 Watt piekvermogen (afgekort tot Wp) o 1 module van 1m 2 heeft ongeveer 120 Wp piekvermogen opbrengst o systeemrendement ligt lager dan celrendement o Vlaanderen: 100 kwh per m2 per jaar (poly Si) PV-module connectiedoos invertor meterkast PV-opbrengst PV-SYSTEEM OP PRIVATE WONING elektriciteitsnet 1 kwp = 1 kilowattpiek o oppervlakte: 8 m 2 o gemiddelde opbrengst: ± 850 kwh/kwp.jaar o of: 100 kwh/m 2.jaar o kostprijs: 6000 euro (incl. plaatsing, excl. BTW) subsidies: zie verder verbruik o laag energiewoning: 2250 kwh/j. o 100% = 2,5 kwp = 20 m 2 25 26 PV-opbrengst INVLOED HELLING EN ORIENTATIE PV-opbrengst SCHADUW Ruime zone met bijna optimale jaarlijkse opbrengst (5% verlies): - helling tussen 20 en 60 - oriëntatie tussen ZW en ZO Vermijd schaduw!!! 95% Max. jaarlijkse instraling Ukkel 1083 kwh/m 2 - azimuth -2º (ongeveer zuid) - hellingshoek t.o.v. hor. vlak: 35º bron: 3E 27 Illustratie: Interelectra 28 Dialoog VZW 7
Steunmaatregelen per kwh GROENESTROOMCERTICIFATEN Groene stroomcertificaten voor PV o vanaf 1/1/2006: vaste prijs voor PV = 45 cent/kwh o per geproduceerde schijf van 1000 kwh o te betalen door de netbeheerder, niet door VREG o wel dossier indienen bij VREG ter erkenning o garantie voor 20 jaar vanaf opstart PV-systeem o GSC-kost doorgerekend via heffing naar klanten Steunmaatregelen voor particulieren 1. TARIFAIRE STEUN Groene stroomcertificaten o 45 cent/kwh o aflezing via geijkte meter Terugleververgoeding voor PV o de kwh-meter mag terugdraaien tot 10 kw vergoeding aan dagtarief = ±15-17 cent/kwh, weekend aan nachttarief (bij tweevoudig uurtarief) o onder 0 = complicatie: geen vergoeding, soms foute facturatie, leverancier niet geïnteresseerd, geen compensatie dag- en nachtteller Totale terugleververgoeding: > 0,60 eur/kwh 29 30 De gemeente Steunmaatregelen voor particulieren 2. SUBSIDIES o 5% à 15% investeringssteun o met bovengrens van 500 euro Steunmaatregelen voor particulieren 3. FISCALE STEUN Federale belastingvermindering o Belastingvermindering: 40% van de investering o Max. 2770 euro voor de in aanmerking komende werken samen, verhoging naar 3600 euro voor zonne-energie Aftrek van hypotheeklasten (lening vanaf 1/2005) 31 32 Dialoog VZW 8
Steunmaatregelen voor particulieren FINANCIËLE ANALYSE Eenheid Verbouwing Nieuwbouw beperkte belastingaftrek Vermogen van PV-systeem kwp 2 2 Inkomsten Jaarlijkse energieproductie: kwh / kwp 1700 1700 Jaarlijkse inkomsten (aan 0,6 euro/kwh) euro / jaar 1020 1020 UItgaven Investeringskost excl. BTW euro 12000 12000 BTW % 6 21 Investering incl. BTW euro 12720 14520 Subsidie gemeente euro 500 500 Belastingaftrek euro 3600 790 Netto kost euro 8620 13230 Terugverdientijd jaar 9 13 Eenvoudige berekening van de terugverdientijd van 2 kwp bij particulier 33 Regelgeving BELASTINGEN Belastingen Een PV-installatie verhoogt het KI niet Een particulier betaalt geen inkomstenbelasting op de GSC De verkoop van groenestroomcertificaten van een particuliere installatie voor eigen verbruik is niet onderworpen aan BTW Aandachtspunt Verzekering PV-installatie 34 Gebouwintegratie van PV MOGELIJKHEDEN integratie op diverse types gebouwen o woningen en kantoren o tertiaire sector (bvb. ziekenhuis) o industrie integratie in diverse delen o hellend dak o plat dak o lichtstraat, atrium o gevel o zonnewering integratie op andere structuren 35 Marktcijfers MARKTGROEI IN VLAANDEREN Jaarlijks geïnstalleerd vermogen in Vlaanderen in kwp bron ODE-Vlaanderen/Belsolar/VEA/VREG Potentieel: 20 à 25 % van het elektriciteitsverbruik in Vlaanderen 36 Dialoog VZW 9
Informatie WEBSITES www.energiesparen.be Informatie en brochures over energiebesparing, hernieuwbare energie, premies, calculators www.vreg.be Informatie over elektriciteitsleveranciers, groenestroomcertificaten www.vlaanderen.be/bouwenenwonen Informatie over de renovatiepremie www.ode.be Informatie over hernieuwbare energie Informatie WEBSITES www.belsolar.be Site van de beroepsfederatie Belsolar met ledenlijst www.belpv.be Site van de Sectorfederatie BelPV met ledenlijst 37 38 ODE-Vlaanderen Organisatie voor duurzame energie Vlaanderen Informatiekantoor en sectororganisatie voor duurzame energie in het Vlaams Gewest Infopunt o Publicaties o Website o Dataverzameling Trefpunt: platformen o open overlegvergaderingen voor bedrijven o thematisch: groene stroom, biomassa, PV, warmtepompen, windenergie Dialoog vzw o informeert particulieren op een onafhankelijke manier o over duurzaam en bewust bouwen, verbouwen en wonen door vorming, advies en publicaties Dialoog stelt zich tot doel o particulieren te helpen o bewuste keuzes te maken inzake bouwen en wonen o en zo een kwalitatief sociaal en ecologisch verantwoord leven uit te bouwen DIALOOG VZW Dialoog vzw Remylaan 13 B-3018 Leuven 016/23 26 49 info@dialoog.be www.dialoog.be www.bouwteamwoning.be 39 40 Dialoog VZW 10
DIALOOG VZW Vormingen en infosessies 2008 DIALOOG VZW Bouw- en Energieadvies Avondsessies o Wat is duurzaam bouwen? o Isoleren van hellende en platte daken o Na-isolatie van bestaande gebouwen o Energiezuinige verwarming o Warmtepompen voor woningverwarming o Toepassing van zonneenergie o Energiebesparende technieken en verlichting o Rationeel watergebruik o Individuele behandeling van afvalwater o Afkoppeling en infiltratie van regenwater Dagcursus Programma van de Bouwheer Tweedaagse cursus BouwTeam Meer info, data en inschrijvingen: www.dialoog.be >> cursusagenda info@dialoog.be tel 016 23 26 49 Bouw- en energieadvies voor de verbouwing van bestaande woningen (incl. plaatsbezoek) nieuwbouwwoningen in de provincie Vlaams-Brabant Inhoud bouw- en energieadvies: ontwerp (indeling, oriëntatie, compactheid, zomercomfort, ) correct isoleren en vermijden koudebruggen ventilatie verwarming water (waterbesparing, regenwatergebruik, warm water) materialen Meer info: www.dialoog.be >> bouwen >> bouw- en energieadvies info@dialoog.be of 016 23 26 49 41 42 DIALOOG VZW Ecologisch magazine De Koevoet Duurzaam bouwen en wonen vormt al meer dan 30 jaar een toonaangevend thema in ons tijdschrift. Op onze webstek www.dialoog.be/dekoevoet vindt u een overzicht van verschenen artikels en kan u oude nummers bijbestellen. De Koevoet verschijnt 4 maal per jaar (15 maart, 15 juni, 15 september en 15 december) een jaarabonnement kost 18 euro. 43 Dialoog VZW 11