Opleiding Duurzaam Gebouw: De EPB-eisen vanaf 2015: hoe ze toe te passen? Leefmilieu Brussel EPB-eisen: welke evoluties mogen we verwachten vanaf 2015 Charline LANGEROCK Cenergie
Doelstelling(en) van de presentatie Voorstelling van de verwachte veranderingen op het vlak van de EPB-eisen vanaf 2015: Toelichting van de nieuwe eisen NEV, NEK, PEV, luchtdichtheid Uitleg over de evolutie vanaf 2015 van de eisen die reeds gekend zijn in 2014 Bouwknopen 2
Plan van de uiteenzetting Voorstelling van de EPB-eisen vanaf 2015 Nieuwe EPB-eisen NEV Welke hypothesen worden in aanmerking genomen voor de berekening van de NEV en de X -waarde? Welke parameters van het project moeten worden aangepast om te voldoen aan het NEV-criterium? NEK, PEV, luchtdichtheid FAQ Herhaling: eis betreffende bouwknopen Welke evolutie heeft de eis betreffende de bouwknopen doorgemaakt sinds de eis over het K-niveau werd geschrapt? 3
EPB-eisen vanaf 2015 Bestemmingen "Gemeenschappelijk residentieel", "Gezondheidszorg", "Diverse gebruiksdoeleinden*", " Gemeenschappelijke deel", "Andere bestemmingen" Nieuwbouw NE EPB (vanaf 2015) Renovatie NGE ZGE Idem EPB 2014 EGE * "Diverse gebruiksdoeleinden" = Cultuur en ontspanning / Restaurants en cafés / Handelszaken / Sport. 4
EPB-eisen vanaf 2015 Bestemmingen "Wooneenheid", "Kantoren en diensten", "Onderwijs" Nieuwbouw NE Nieuwe eisen EPB ( vanaf 2015) NGE Renovatie ZGE EGE Idem EPB 2014 5
NE EPB-eisen vanaf 2015 Piste A Piste B Piste A Piste B 6
NGE EPB-eisen vanaf 2015 Piste A Piste B Piste A Piste B Dezelfde eisen als voor NE, maar met een versoepeling van 20% voor NEV, NEK, PEV, luchtdichtheid 7
NE De NEV-eis Piste A Piste B 8
De NEV-eis Wooneenheid Kantoren & diensten Onderwijs Eis in verband met de netto-energiebehoefte voor verwarming (NEV): Max. (piste A; piste B) Piste A: NEV 15 kwh/m².jaar Piste B: NEV X kwh/m².jaar In aanmerking genomen hypothesen voor berekening van de "X"-waarde: a) U gewogen gemiddelde = 0,12 W/m²K voor opake wanden b) U gewogen gemiddelde = 0,85 W/m²K voor vensters en deuren c) methode EPB-aanvaarde bouwknopen d) een luchtdichtheid bij een drukverschil van 50 Pa (n50), afhankelijk van het jaar van indiening van de SV-aanvraag, gelijk aan: Berekeningsmethode: Bijlage IX bij het Besluit van 21 februari 2013, hoofdstuk 7 9
De NEV-eis Wooneenheid Kantoren & diensten Onderwijs Piste A: NEV 15 kwh/m².jaar Piste B: NEV X kwh/m².jaar In aanmerking genomen hypothesen voor berekening van de NEV Ongeacht de na te leven drempelwaarde (piste A of piste B) gaat de EPB-software standaard uit van een ventilatiesysteem D met warmteterugwinning. Rendement van de warmteterugwinning = 80% voor de EPB-eenheden "Wooneenheid": Reductiefactor voor voorverwarming van de ventilatielucht r preh,heat,zone z = 0,32 Afstelling van de installatie waarvan m heat,sec i = 1 en een reductiefactor voor ventilatie f reduc,vent,heat,seci = 1 Rendement van de warmteterugwinning = 75% voor de EPB-eenheden "Kantoren en diensten" en "Onderwijs": Reductiefactor voor voorverwarming van de ventilatielucht r preh,heat,zone z = 0,36 Reductiefactor van de ventilatie f reduc,vent,heat,seci = 1 Behalve indien performanter ventilatiesysteem => het reële rendement van het ventilatiesysteem wordt in aanmerking genomen (in de plaats van de 10 standaardwaarde).
De NEV-eis Wooneenheid Kantoren & diensten Onderwijs Eis in verband met de netto-energiebehoefte voor verwarming (NEV): Max. (piste A; piste B) Piste A : NEV 15 kwh/m².jaar Piste B : NEV X kwh/m².jaar Voorbeeld 1: 11
De NEV-eis Wooneenheid Kantoren & diensten Onderwijs Eis in verband met de netto-energiebehoefte voor verwarming (NEV): Max. (piste A; piste B) Piste A: NEV 15 kwh/m².jaar Piste B: NEV X kwh/m².jaar Voorbeeld 2: Door de architecturale parameters van voorbeeld 1 te wijzigen (oriëntatie + verhouding glasoppervlakte) schakelt de software over naar piste B. 12
De NEV-eis Wooneenheid Kantoren & diensten Onderwijs Indien piste A: Wat indien NEV 15? Werken aan: De compactheid De oriëntatie De verhouding glasoppervlakte / opake oppervlakte De prestaties van de gebouwschil De luchtdichtheid De bouwknopen Het warmteterugwinrendement De inertie NB: De interne warmtewinsten door de verlichting hebben wel een invloed op de NEV voor tertiaire eenheden, maar zijn geen element waarop we kunnen werken om de NEV te beperken. 13
De NEV-eis Wooneenheid Kantoren & diensten Onderwijs Indien piste B: Wat indien NEV X? Ofwel NEV (zonder X) Werken aan gebouwschil Werken aan luchtdichtheid Werken aan bouwknopen Herhaling: In aanmerking genomen hypothesen voor berekening van de "X": a) U gewogen gemiddelde = 0,12 W/m²K voor opake wanden b) U gewogen gemiddelde = 0,85 W/m²K voor vensters en deuren c) methode EPB-aanvaarde bouwknopen d) een luchtdichtheid bij een drukverschil van 50 Pa (n50), afhankelijk van het jaar van indiening van de SV-aanvraag, gelijk aan:!!! Deze hypothesen zijn geen eisen die nageleefd moeten worden!!! 14
De NEV-eis Wooneenheid Kantoren & diensten Onderwijs Indien piste B: Wat indien NEV X? Ofwel NEV (zonder X) Werken aan gebouwschil Werken aan luchtdichtheid Werken aan bouwknopen Namelijk: Indien U gewogen gemiddelde > 0,12 W/m²K voor opake wanden of U gewogen gemiddelde > 0,85 W/m²K voor vensters en deuren => risico dat NEV X te compenseren door een gunstigere luchtdichtheid of gunstigere bouwknopen dan de hypothesen genomen voor de berekening van X Indien n 50 > 1vol/u in 2015; indien n 50 > 0,8 vol/u in 2016; indien n 50 > 0,7 vol/u in 2017; indien n 50 > 0,6 vol/u in 2018 => risico dat NEV X te compenseren door gunstigere U- waarden of gunstigere bouwknopen dan de hypothesen genomen voor de berekening van X Indien keuze voor methode van EPB-aanvaarde bouwknopen, en aanwezigheid van ongunstige te compenseren door gunstigere U- niet-epb-aanvaarde bouwknopen => risico dat waarden of een gunstigere NEV X luchtdichtheid dan de hypothesen 15 genomen voor de berekening van X
De NEV-eis Wooneenheid Kantoren & diensten Onderwijs Indien piste B: Wat indien NEV X? Ofwel X (zonder NEV). Mogelijk? Werken aan alle andere parameters dan: U-waarde, luchtdichtheid, bouwknopen? - Oriëntatie - Verhouding glasoppervlakte/opake oppervlakte - Compactheid - Performanter ventilatiesysteem dan het standaard ingevoerde systeem - Enz. => Invloed op de X-waarde en tegelijk invloed op de NEV Helpt niet om dit criterium te bereiken 16
De NEV-eis Wooneenheid Kantoren & diensten Onderwijs Indien piste B: Wat indien NEV X? Ofwel X, en NEV). Werken aan alle andere parameters dan: U-waarde, luchtdichtheid, bouwknopen? - Oriëntatie - Verhouding glasoppervlakte/opake oppervlakte - Compactheid - Performanter ventilatiesysteem dan het standaard ingevoerde systeem - Enz. Voorbeeld: residentieel gebouw Rendement van de warmteterugwinning Maximale waarde (kwh/m².jaar) Berekende waarde (kwh/m².jaar) 70% NEV 15,08 17,64 PEV 45,09 55,37 80% NEV 15,08 17,64 PEV 45,09 51,80 95% NEV 15 14,54 PEV 45 44,73 17
NE De NEK-eis Piste A Piste B Piste A Piste B 18
NE De PEV-eis Piste A Piste B Piste A Piste B 19
De PEV-eis Wooneenheid Kantoren & diensten Onderwijs Eis in verband met het totale primaire energieverbruik (PEV): Max. (piste A; piste B) Piste A : PEV 45 kwh/m².jaar Piste B : PEV 45 + (1,2*(X-15)) kwh/m².jaar Inbegrepen in de berekening van het primaire energieverbruik : a) Primair energieverbruik voor verwarming, sanitair warm water en hulpuitrustingen (circulatiepompen, ventilatoren, waakvlammen van verwarmingsketels) Verbruik = behoefte / rendement b) Energie geproduceerd door warmtekrachtkoppeling en/of fotovoltaïsche zonnepanelen en/of thermische zonnepanelen Berekeningsmethode: Bijlage IX van het besluit van 21 februari 2013, hoofdstuk 10 20
De PEV-eis Wooneenheid Kantoren & diensten Onderwijs Eis in verband met het totale primaire energieverbruik (PEV): Max. (piste A; piste B) Piste A: PEV 95 2,5*C kwh/m².jaar (C 4) Piste B: PEV 95 2,5*C + (1,2*(X-15)) kwh/m².jaar Inbegrepen in de berekening van het primaire energieverbruik: a) Primair energieverbruik voor verwarming, koeling, verlichting en hulpinrichtingen (circulatiepompen, ventilatoren, waakvlammen van verwarmingsketels) b) Energie geproduceerd door warmtekrachtkoppeling en/of fotovoltaïsche zonnepanelen en/of thermische zonnepanelen Berekeningsmethode: Bijlage X van het besluit van 21 februari 2013, hoofdstuk 7 21
NE De luchtdichtheidseis (vanaf 2018) 22
De luchtdichtheidseis (vanaf 2018) Wooneenheid Kantoren & diensten Onderwijs Eis in verband met de luchtdichtheid n 50 = 0,6 vol/u (vanaf 2018) De luchtdichtheid wordt in aanmerking genomen in de berekening van de behoeften: a) Standaardwaarde: v 50 = 12m³/h.m² -> zeer nadelig b) Resultaat van de blowerdoortest: lekdebiet bij 50 Pa -> V 50 [m³/h] v 50 [m³/h.m²] = V 50 [m³/h] / A test [m²] n 50 [vol/u] = V 50 [m³/h] / V int [m³] v 50, lekdebiet bij 50 Pa per oppervlakte-eenheid van de gebouwschil (m³/h.m²) A test, de totale oppervlakte van de wanden rond het gemeten volume tijdens de dichtheidstest, met uitzondering van de wanden die grenzen aan verwarmde ruimten (m²) V int, binnenluchtvolume (m³) Meetmethode: epbd-document betreffende de luchtdichtheid 23
De luchtdichtheidseis (vanaf 2018) Definitie van de te meten zone: Wooneenheid Kantoren & diensten Onderwijs De te meten zone moet minstens het hele beschouwde EPW- of EPUvolume bevatten en mag geen ruimten bevatten die buiten het beschermd volume (BV) vallen, zoals aangrenzende onverwarmde ruimten. Tijdens de luchtdichtheidsmeting is het verboden om ruimten die niet in de te meten zone gelegen zijn opzettelijk en rechtstreeks op onder- of overdruk te brengen Bron: epbd-document specificaties voor meting van de luchtdichtheid In het ongebruikelijke geval dat de te meten zone samengesteld is uit meerdere gescheiden delen, zonder binnendeur ertussen, is dit gelijktijdig op onder- of overdruk brengen verplicht en is er minstens één pressurisatieapparaat nodig in elk van die delen 24 van de te meten zone
NE Eisen U/R, ventilatie, bouwknopen, oververhitting, technische installaties => Idem EPB 2014 25
NE Herhaling: De eis in verband met bouwknopen 26
Herhaling: De eis in verband met bouwknopen in 2014 Eis in verband met bouwknopen: Wooneenheid Verplichting om de bouwknopen in aanmerking te nemen Kantoren & diensten Onderwijs 3 méthodes pour prendre en compte les noeuds constructifs Option A Méthode détaillée Option B Méthode des noeuds PEB-conformes Option C Pénalité forfaitaire Noeds constructifs EPB conformes Noeuds constructifs EPB non-conformes (+ éventuellement influence positive de noeuds constructifs) Influence variable sur le niveau K + 3 points K Supplément en points K variable + 10 points K Bron: Toelichtingsdocument over bouwknopen Methode: Toelichtingsdocument bouwknopen 27
De eis in verband met bouwknopen in 2015 Wooneenheid Eis in verband met bouwknopen: Verplichting om de bouwknopen in aanmerking te nemen Kantoren & diensten Onderwijs 3 methodes om rekening te houden met de bouwknopen Optie A Gedetailleerde methode Optie B Methode van de EPB-aanvaarde bouwknopen Optie C Forfaitaire toeslag EPB-aanvaarde bouwknopen Niet-EPB-aanvaarde bouwknopen (+ eventueel beter presterende bouwknopen) Berekening van de reële invloed van de bouwknopen op de NEV, NEK, PEV + forfaitair bedrag op de NEV, NEK, PEV Variabele NEV-, NEK-, PEV -toeslag Ongunstige toeslag die rekening houdt met de standaardwaarden bij berekening van de NEV, NEK, PEV Methode: Toelichtingsdocument bouwknopen 28
Herhaling: de eis in verband met bouwknopen Wooneenheid Eis in verband met bouwknopen: Verplichting om de bouwknopen in aanmerking te nemen Kantoren & diensten Onderwijs Optie B: Option B: Méthode des noeuds PEB-conformes Répond à une des règles de base Et/ou Répond à la règle ψ e ψ lim Règle de base 1: Epaisseur de contact minimale ou Règle de base 2: Interposition d éléments isolants ou Règle de base 3: Longueur du chemin de moindre résistance Bron: Toelichtingsdocument over bouwknopen Methode: Toelichtingsdocument bouwknopen 29
FAQ: Piste A of piste B? Hoe weet ik of ik mijn toestand gunstig of ongunstig is? Hoe weet ik met andere woorden of ik piste A of piste B moet volgen? 30
FAQ: Piste A of piste B? Hoe weet ik of ik mijn toestand gunstig of ongunstig is? Hoe weet ik met andere woorden of ik piste A of piste B moet volgen? Zie slides 11-12 31
FAQ: Passief? Mijn gebouw voldoet aan EPB-eisen vanaf 2015. Betekent dit dat het voldoet aan de criteria van de passiefnorm? 32
FAQ: Passief? Mijn gebouw voldoet aan EPB-eisen vanaf 2015. Betekent dit dat het voldoet aan de criteria van de passiefnorm? Niet noodzakelijk, aangezien Berekeningsmethode EPB-software PHPP Piste B: toegankelijk voor ongunstige eenheden (oriëntatie, schaduw, compactheid, ) Versoepeling van de eisen met 20% voor NGE Uitstel van de luchtdichtheidseis naar 2018 en van de oververhittingseis naar 2016 ( voor de EPB-eenheden kantoren & diensten en onderwijs) Standaard ventilatiesysteem: De methode kent standaard het voordeel van het rendement van een ventilatiesysteem van type D toe voor berekening van de NEV Afwijkingen: Mogelijkheid om een aanvraag tot afwijking in te dienen om technische, functionele of economische redenen 33
FAQ: Systeem D verplicht? Moet een ventilatiesysteem van type D worden voorzien om te voldoen aan de EPB-eisen vanaf 2015? 34
FAQ: Systeem D verplicht? Moet een ventilatiesysteem van type D worden voorzien om te voldoen aan de EPB-eisen vanaf 2015? Nee, zie slides 5 & 10 Indien systeem A, B, C of D met warmteterugwinrendement <80% (wooneenheden) of <75% (kantoren en scholen) Berekening van de NEV en de X met standaardwaarden: systeem D met warmteterugwinning»rendement 80% voor EPB-eenheden wooneenheid»rendement 75% voor EPB-eenheden kantoren & diensten en onderwijs Indien systeem D met warmteterugwinrendement >80% (wooneenheden) of >75% (kantoren en scholen) Berekening van de NEV en de X met het reële rendement van het geïnstalleerde ventilatiesysteem 35
FAQ: EPB-eisen vanaf 2015 geïnspireerd op de passiefnorm: waarom? Het bestaande park = 70% van het energieverbruik in Brussel In Brussel: De bestaande gebouwen zijn verouderd. Er is een sterke bevolkingsgroei (+2%/jaar), 70% van het energieverbruik houdt verband met gebouwen. Het potentieel voor productie van hernieuwbare energie is zeer laag (3%). Verbetering van het bestaande park via: De toevoeging van nieuwe uiterst performante gebouwen Maar energetische renovatie blijft essentieel! (stimulansen, voorbeeldgebouwen", energiepremies, projectoproepen, energie-uitdaging, ) EPB 2015 = een stap in de richting van "nulenergie in 2019-2021 Wetende dat een nieuwe constructie de eerste tien jaar niet verbouwd zal worden Het lijkt essentieel dat wordt gekozen voor de meest ambitieuze energiestandaard: de passiefnorm Om zoveel mogelijk in te zetten op de gebouwschil En niet op technieken en hernieuwbare energie 36
Reglementair kader: Besluit van 21 februari 2013 houdende wijziging van het Besluit van 21 december 2007 tot vaststelling van de eisen op het vlak van de energieprestatie en het binnenklimaat van gebouwen: http://www.leefmilieu.brussels/uploadedfiles/contenu_du_site/professionnels/themes/%c3 %89nergie/01_PEB_et_climat_int%C3%A9rieur/01Travaux_PEB/07L%C3%A9gislation/AR RETE_210213_RBC_ExigencesPEB_FR_NL.pdf Bijlage IX: EPW-methode voor EPB-eenheden wooneenheid http://www.leefmilieu.brussels/uploadedfiles/contenu_du_site/professionnels/themes/%c3 %89nergie/01_PEB_et_climat_int%C3%A9rieur/01Travaux_PEB/07L%C3%A9gislation/AR RETE_210213_AnnexeIX_NL.pdf Bijlage X: EPU-methode voor EPB-eenheden kantoren en diensten en onderwijs http://www.leefmilieu.brussels/uploadedfiles/contenu_du_site/professionnels/themes/%c3 %89nergie/01_PEB_et_climat_int%C3%A9rieur/01Travaux_PEB/07L%C3%A9gislation/AR RETE_210213_AnnexeX_NL.pdf Bijlage XI: Maximaal toelaatbare U-waarden of minimaal te realiseren R-waarden http://www.leefmilieu.brussels/uploadedfiles/contenu_du_site/professionnels/themes/%c3 %89nergie/01_PEB_et_climat_int%C3%A9rieur/01Travaux_PEB/07L%C3%A9gislation/AR RETE_210213_AnnexeXI_NL.pdf Epbd-document betreffende de luchtdichtheid: http://www.epbd.be/index.cfm?n01=air Toelichtingsdocument bouwknopen: http://www2.vlaanderen.be/economie/energiesparen/epb/doc/bouwknopentoelichting03112 010.pdf 37
Te onthouden uit de uiteenzetting Nieuwe EPB-eisen geïnspireerd door de passiefnorm: Uitsluitend voor NE en NGE met bestemming wooneenheid, kantoren & diensten en onderwijs Geen passief tegen elke prijs, geen technisch overdreven oplossingen Piste A / piste B Versoepelingen en afwijkingen Focus op de gebouwschil en niet op de technieken Standaard ventilatiesysteem D 38
Contact Charline LANGEROCK Facilitator Duurzame gebouwen Energiespecialist Nieuwe gebouwen en zware renovaties : 0800 85 775 E-mail: facilitator@leefmilieu.irisnet.be 39
Contact Charline Langerock Projectleider : 02/513.96.13 E-mail : info@cenergie.be 40