Complexnummer: 521840 Smallepad 5 3811 MG Amersfoort Postbus 1600 3800 BP Amersfoort www.cultureelerfgoed.nl T 033 421 74 21 F 033 421 77 99 E info@cultureelerfgoed.nl Complexnaam Complex Van Haren Aantal complexonderdelen Monumentnummers van complexonderdelen 4 521841, 521842, 525776, 525780 Woonplaats Gemeente Provincie Noord-Brabant Hoofdadres van hoofdobject Hoogeinde 35, 5142 GB Complexomschrijving Inleiding SCHOENENFABRIEK, bestaande uit een FABRIEKSGEBOUW, (onderdeel I) bestaande uit kantoren c.a. en productiehal van vier traveeën met sheddaken, gebouwd vanaf 1906 en vooral rond 1930 in de huidige vorm gebracht. M. Blokdijk bouwde in 1939 de KANTINE, (onderdeel II) met DIENSTWONING, (onderdeel III) en POORT (toegangshek), (onderdeel IV). Het complex kwam in hoofdzaak tot stand in opdracht van I. van Haren en voorzag in het looien van leer en de verwerking daarvan tot onder meer schoenen. De gebouwen zijn als kantoor en opslagruimte in gebruik. Omschrijving Het geheel ligt in de gemeente, in het voormalige dorp Baardwijk aan het Hoogeinde, deel van de doorgaande structuur (Langstraat). Binnen het complex zijn verschillende functies gehuisvest. Het meest westelijk (op nummer 35) ligt het hoofdgebouw waarin kantoren en productiehallen waren ondergebracht. Ten oosten daarvan staat het kantinegebouw (nummer 37) met een dienstwoning (nummer 39). Een poort met in een boog het opschrift "VAN HAREN" verbindt beide bouwmassa's. Waardering Het complex is van algemeen belang. Het complex is van cultuurhistorisch belang als bijzondere uitdrukking van de Pagina: 1 / 10
economische- en typologische ontwikkeling van de schoenenindustrie en de bijbehorende gebouwentypen. Het heeft architectuurhistorische waarden wegens de bijzondere samenhang van interieur en exterieur en wegens ornamentiek. Het complex is van belang wegens de architectonische gaafheid van het exterieur en grote delen van het interieur. Pagina: 2 / 10
Monumentnummer*: 521841 Status: rijksmonument Inschrijving register*: 30 augustus 2004 Kadaster deel/nr: 15206/14 Complexnummer Complexnaam 521840 Complex Van Haren Woonplaats* Gemeente* Provincie* Noord-Brabant Straat* Nr* Toev.* Postcode* Woonplaats* Situering Locatie Hoogeinde 35 5142 GB Kadastrale gemeente* Sectie* Kad. object* Appartement Grondperceel WAALWIJK G 870 Rijksmonumentomschrijving** Onderdeel I Inleiding Het FABRIEKSGEBOUW is sedert 1906 in verschillende fasen gebouwd. In 1906 startte de bouw van een woonhuis met schoenenfabriek voor de heer C.de Vries van de Grind te Baardwijk. In kern is dit nog steeds aanwezig in het omstreeks 1930 in hoog tempo verbouwde en uitgebreide complex. Initiatiefnemer hiervoor was de firma Van Haren. Toendertijd kwamen het front van het complex en de directe belendingen, de beschermde kern van het complex, tot stand. Omschrijving Tweelaags bakstenen blok op een rechthoekige plattegrond. De hoofdmassa aan de straat heeft een plat dak. Daarachter ligt een grote productiehal met sheddaken, waarvan expliciet wordt opgemerkt dat alleen de voorste vier traveeën onder de werking van de Monumentenwet vallen. De voorgevel is symmetrisch opgezet. Het middendeel bestaat uit een hogere ingangstravee met daarin een trapsgewijs terugspringend portiek met een dubbele houten deur. De portiek wordt afgesloten door een betonnen band waarboven (in moderne letters) het opschrift "VAN HAREN" is aangebracht. Op de verdieping is een breed raam met metalen kozijnen gezet, gevuld met glas-in-lood. De ingangspartij wordt geflankeerd door twee ronde raampjes met metalen kozijnen. Naast het glas-in-loodraam zijn sculpturen aangebracht. Links een vrouwenfiguur Pagina: 3 / 10
met schoen, rechts een man met schoenmakersattributen. Deze beelden zijn afkomstig uit de Van Haren-vestiging uit 's-hertogenbosch. Aan weerszijden van deze ingangstravee zijn op de begane grond een erker en op de verdieping twee samengestelde ramen geplaatst. Het daaraangrenzende gedeelte van de voorgevel springt aan beide zijden van het middendeel, na een afgeschuinde hoek, iets naar voren. Beide gevelwanden tellen vier vensterassen. Hierin zijn op de begane grond en op de verdieping dezelfde ramen geplaatst als in de rest van de voorgevel. In de rechterzijgevel bevinden zich brede samengestelde ramen als in de voorgevel, aan het uiteinde, op de verdieping een staat een hijsluik onder een luifel. De erachter gelegen productiehal is breder en steekt rechts een stuk uit. In het interieur is in het hoofdgebouw de hal in hoofdzaak in oorspronkelijke staat bewaard gebleven. Hier zijn wandschilderingen van de hand van Theo van Delft aangebracht. Zij geven een beeld van de leerindustrie in het algemeen en de werkzaamheden van het concern van Van Haren in het bijzonder. Zo zijn er onder meer afbeeldingen van het bewerken van leer, de fabricage van schoenen en een interieur van een schoenenwinkel waarin mensen schoenen passen. Op de wand rondom de ingang zijn de plaatsnamen waar zich vestigingen van Van Haren bevinden gezet. De productiehal heeft een constructie van metalen I-profielen op smalle ronde kolommen in het oudste gedeelte. Waardering Het fabrieksgebouw, zoals boven omschreven, is van algemeen belang. Het fabrieksgebouw is van cultuurhistorisch belang als bijzondere uitdrukking van de economische- en typologische ontwikkeling van de schoenenindustrie en de bijbehorende gebouwentypen. Het heeft architectuurhistorische waarden wegens de bijzondere samenhang van interieur en exterieur en wegens ornamentiek. Het is van belang wegens de architectonische gaafheid van het exterieur en grote delen van het interieur en heeft ensemble waarde als essentieel onderdeel van het complex. Hoofdcategorie Subcategorie Functie Boerderijen, molens en bedrijven Industrie Fabrieksgebouw Pagina: 4 / 10
Monumentnummer*: 521842 Status: rijksmonument Inschrijving register*: 30 augustus 2004 Kadaster deel/nr: 15206/14 Monumentnaam** Complex Van Haren Complexnummer Complexnaam 521840 Complex Van Haren Woonplaats* Gemeente* Provincie* Noord-Brabant Straat* Nr* Toev.* Postcode* Woonplaats* Situering Locatie Hoogeinde 39 5142 GB Kadastrale gemeente* Sectie* Kad. object* Appartement Grondperceel WAALWIJK G 870 Rijksmonumentomschrijving** Onderdeel III Inleiding Tegen de rechterzijgevel van de kantine ligt een DIENSTWONING (nr. 39). Omschrijving Tweelaags bakstenen huis op een rechthoekige plattegrond onder plat dak. Aan de achterzijde bevindt zich een éénlaagse aanbouw. Rechts in de voorgevel bevindt zich het portiek met een dubbele stalen deur met grote raampartijen. In het glas is het oude Van Haren-vignet geslepen. De zijkanten van het portiek zijn bol gemetseld. Links in de gevel bevinden zich smalle hoge ramen met metalen kozijnen. De samengestelde ramen op de verdieping hebben eveneens metalen kozijnen. De rechterzijgevel heeft enkele hoge smalle ramen. Naar achter toe is een aantal kleine vierkante ramen aangebracht. Waardering De dienstwoning is van algemeen belang. De dienstwoning is van cultuurhistorisch belang als bijzondere uitdrukking Pagina: 5 / 10
van de economische- en typologische ontwikkeling van de schoenenindustrie en de bijbehorende gebouwentypen. Het object heeft architectuurhistorische waarden wegens de bijzondere samenhang van interieur en exterieur en wegens ornamentiek. De dienstwoning heeft ensemble waarde als essentieel onderdeel van het geheel. Hoofdcategorie Subcategorie Functie Woningen en woningbouwcomplexen Dienstwoning(K) Dienstwoning(K4) Pagina: 6 / 10
Monumentnummer*: 525776 Status: rijksmonument Inschrijving register*: 30 augustus 2004 Kadaster deel/nr: 15206/14 Complexnummer Complexnaam 521840 Complex Van Haren Woonplaats* Gemeente* Provincie* Noord-Brabant Straat* Nr* Toev.* Postcode* Woonplaats* Situering Locatie Hoogeinde 37 5142 GB Kadastrale gemeente* Sectie* Kad. object* Appartement Grondperceel WAALWIJK G 870 Rijksmonumentomschrijving** Onderdeel II Inleiding KANTINE uit 1939, naar ontwerp van M. Blokdijk. Omschrijving Hoge (tweelaagse) ruimte op een rechthoekige plattegrond onder plat dak. De voorgevel is voorzien van een reeks smalle staande ramen, bijna over de gehele hoogte doorlopend. De metalen kozijnen zijn op een doorlopende natuurstenen band geplaatst en hebben glas-in-loodramen met figuratieve voorstellingen (onder meer met de hoorn des overvloeds en wapens van de verschillende provincies). In de linkerzijgevel heeft het voorste gedeelte ronde ramen op de verdieping. Tegen de begane grond staat een éénlaags bouwblok met plat dak. In de achterste helft bevinden zich rechthoekige ramen. Het interieur bestaat uit een driebeukige hal van acht traveeën lang. De constructie bestaat uit ronde zuilen met paddestoelkapiteel. Aan de straatkant (korte gevel van de kantine) is een groot gebrandschilderd glas-in-loodraam aanwezig. De voorstellingen geven het complete productieproces, van runderen als leverancier van het leer tot en met de verkoop van schoenen als het eindproduct weer. Het is gesigneerd Louis de Swart Breda. Ook de naam van de architect is in de ramen weergegeven. Pagina: 7 / 10
Waardering De kantine is van algemeen belang. Het kantine is van cultuurhistorisch belang als bijzondere uitdrukking van de economische- en typologische ontwikkeling van de schoenenindustrie en de bijbehorende gebouwentypen. De kantine heeft architectuurhistorische waarden wegens de bijzondere samenhang van interieur en exterieur en wegens ornamentiek. De kantine is van belang wegens de architectonische gaafheid van het exterieur en grote delen van het interieur. Het gebouw heeft ensemblewaarde als essentieel onderdeel van het geheel. Hoofdcategorie Subcategorie Functie Sport, recreatie, vereniging en horeca Horeca Kantine Pagina: 8 / 10
Monumentnummer*: 525780 Status: rijksmonument Inschrijving register*: 30 augustus 2004 Kadaster deel/nr: 15206/14 Monumentnaam** Complex Van Haren Complexnummer Complexnaam 521840 Complex Van Haren Woonplaats* Gemeente* Provincie* Noord-Brabant Straat* Nr* Toev.* Postcode* Woonplaats* Situering Locatie Hoogeinde 35 5142 GB Bij Kadastrale gemeente* Sectie* Kad. object* Appartement Grondperceel WAALWIJK G 870 Rijksmonumentomschrijving** Onderdeel IV Inleiding POORT; toegangshek tot het terrein rond de bedrijfsgebouwen, ingeklemdtussen de productiehal en het kantinegebouw. Omschrijving Tegen de aangrenzende gebouwen zijn gemetselde pijlers geplaatst. Daarop rust een metalen boog met het opschrift "VAN HAREN". Tussen de pijlers bevindt zich een openslaand ijzeren spijlenhek. Waardering De poort is van algemeen belang. De poort is van cultuurhistorisch belang als bijzondere uitdrukking van de economische- en typologische ontwikkeling van de schoenenindustrie en de bijbehorende gebouwentypen en heeft ensemblewaarde als essentieel onderdeel van het geheel. Pagina: 9 / 10
Hoofdcategorie Subcategorie Functie Verdedigingswerken en militaire gebouwen Fort, vesting en -onderdelen Poort Pagina: 10 / 10