PROGRAMMA BELGICA 2005/26

PROGRAMMA BELGICA 2005/26 Periode : 24-10-2005 28-10-2005 1. Campagne formulier BELGICA 2005 2. Deelnemerslijst 3. Objectieven van de deelcampagnes 4. Werkingsgebied - staalname stations 5. Operationeel verloop 6. Bezetting van de laboratoria 7. Gebruik van de boordinfrastructuur 8. Uit te voeren analyses aan boord 9. Automatische data acquisitie 10. Opmerkingen

1. CAMPAGNE FORMULIER BELGICA 2005 1. Campagne volgnummer 2005/26 Datum / uur VTV Zeebrugge VTA Zeebrugge 24/10/2004: 10.30 28/10/2004: 14.00 3. Verantwoordelijke Wetenschapper Thomas Remerie Betrokken Instellingen UG-Mariene Biologie; IN, MEZ 4. Werkgebied - geografische zone Belgisch Continentaal Plat, Nederlands Continentaal Plat DIPCLEAR noodzakelijk Ja, aangevraagd BMM dd. 28/06/05 5. Aantal in te schepen Wetenschappers 12 6. Deelname vereist van : - Marine duikersteam - Marine verpleger - Loods (1) Plaats en tijd in- & ontscheping : / 7. Noodzakelijke wal en boord infrastructuur voor in- en ontschepen materieel (vorkheftruck, walhafkraan, boordkraan). Neen Neen Neen Inscheping van materiaal voor UG, 3m boomkor, Reineck, Van Veen, hyperbenthische slede 8. Assistentie BMM voor SCTD, data acquisitie of andere (BMM ODAS) Programma opgesteld door Thomas Remerie Ja, SCTD+PAR sensor+turbiditeitsmeter 9. Opmerkingen c/o BMM - Meetdienst Oostende i) De wetenschappers dienen voor de werkzaamheden op dek te beschikken over gepaste veiligheidskledij. Dit betreft ondermeer, afhankelijk van deze werkzaamheden : veiligheidsschoeisel, handschoenen,... ii) De wetenschappers worden erop gewezen dat de boord GSM slechts in uitzonderlijk geval, dienstgesprekken die louter te maken hebben met de operationele uitvoering van de aan de gang zijnde campagne, ter beschikking kan gesteld worden van de ingescheepte wetenschappers. Voor overige dienstgesprekken eigen aan de instelling / het laboratorium en privé-gesprekken dienen de wetenschappers te zorgen voor een eigen GSMtoestel. iii) De wetenschappers worden verzocht hun rekening aan boord in contanten te vereffenen (kleine biljetten aub). Cheques worden niet meer geaccepteerd en er zijn geen mogelijkheden voor het gebruik van kredietkaarten, bancontact of proton. iv) Binnenkort wordt ingevolge de overheidsreglementering een rookverbod in het binnenschip van kracht. Zie ad valvas Belgica voor verdere richtlijnen hieromtrent. Voor akkoord BMM 06 oktober 2005 A. POLLENTIER Coördinator R/V Belgica 2

2. DEELNEMERSLIJST Campagne 2005/26 (24/10/2005-28/10/2005) UG-Mariene Biologie Thomas Remerie (hoofdwetenschapper) Guy De Smet Bart Beuselinck Karen Rappé (*) Annelies De Groote (*) Ellen Pecceu (*) Intituut voor Natuurbehoud Marc Van de Walle Nicolas Vanermen Walter Wackenier MEZ Marc Roche Koen Degrendele Helga Vandenreyken 3. OBJECTIEVEN VAN DE CAMPAGNE Project: Trophos (UG- Mariene Biologie) (UG-MARBIOL) Trophos heeft als doel om de processen die de hogere trofische niveaus in het Noordzee-ecosysteem te sturen beter te begrijpen. Zo zullen voedselwebinteracties die de benthische gemeenschappen structureren in kaart worden gebracht met behulp van natuurlijke stabiele isotopen en merkers, die toelaten om na te gaan hoe een voedselbron ingebouwd wordt in dierlijke biomassa. Daarnaast worden dispersiemechanismen van pelagische soorten (of sooren met een pelagische levensstadium) bestudeerd door de genotypering van populaties in ruimte en tijd te koppelen aan Langrangiaanse modellering van partikels in een 3-D hydrodynamisch model. De verspreiding van zeevogels zal verder onderzocht worden door deze te relateren aan de verspreiding van pelagische vissen, die als voedselbron voor deze zeevogels dienen. Project: Fonds Zandwinning. Uitvoering van het continu onderzoek voorgeschreven in art. 3, 2, derde lid, van de wet van 13 juni 1969 inzake de exploratie en de exploitatie van niet-levende rijkdommen van de territoriale zee en het continentaal plat, en de concessiebesluiten. Opvolging van de weerslag van de zandexploitatie op de stabiliteit van de zandbanken en omgeving in de exploitatiezones, teneinde op wetenschappelijke basis beleidsmaatregelen inzake de exploitatie in de concessiezones op te stellen. In deze studie van de sedimenten van het Belgisch Continentaal Plateau wordt er hoofdzakelijk gekeken naar : 3

1. De impact van zand- en grindextractie activiteiten op het sediment budget, op de sedimentbewegingen, textuur en kwaliteit, inbegrepen benthische organismen, en op de waterkwaliteit (niveau van gesuspendeerde sedimenten en van verontreiniging). 2. De zandwinningszones om significante wijzigingen in de textuur en de morfologie van de zeebodem en de zandbanken te detecteren om zodoende de beschikbaarheid van zand in de toekomst te garanderen. Project: Monitoring van de bouw van een windmolenpark op de Thorntonbank BMM LAUMONT In het kader van de toegekende vergunning aan C-Power (C-Power is een Belgisch bedrijf dat instaat voor de ontwikkeling en de realisatie van een farshore windenergiepark op de Thorntonbank, 27 à 30km in de Noordzee) voor de bouw van een windmolenpark in de EEZ werd een monitoringsplan uitgewerkt. Dit plan wordt gespreid over zes jaar en vangt aan in het najaar van 2004. 4. WERKINGSGEBIED EN STAALNAMESTATIONS Project: Trophos Op een aantal vaste stations verspreid over het BCP zullen stalen genomen worden voor zowel het meio-, macro-, hyper- en epibenthos. De posities van deze vaste stations zijn: Station Latitude Longitude 701 51 22 63 03 09 25 780 51 27 70 03 02 60 790 51 16 87 02 51 13 115 51 07 31 02 36 20 215 51 16 20 02 36 76 630 51 37 75 02 33 24 UG8 51 28 57 02 35 01 115bis 51 09 11 02 37 13 330 51 26.037 2 48.486 Nederlands Continentaal Plat: Hyperbenthos bemonstering STATION LATITUDE LONGITUDE NAME KUL-12 51 31.9 3 17.1 Botkil KUL-13 51 37 3 30 Roompot KUL-14 51 40 3 29 Grevelingen delta KUL15 51 45.000' 3 45.811' KUL19 51 34.300' 3 29.446' Roompot Z4c 51 29 49 3 12 04 Schooneveld V5 51 44 3 31 Nauw van de Banjaard V9 51 40 3 38 Noordland V3 51 45.3 3 39 Bollen van het Zand V4 51 48 3 38.5 Ooster bank 4

Birdwatching routes datum-route 24/10 ZB-215 26/10 780-V3 27/10 UG8-330 28/10 HB-701 Volgende raaien worden gevaren voor het Instituut voor Natuurbehoud (Eric Stienen) Maandag 24/10 Zeebrugge station 215 1 51 22 75 3 11 0 2 51 18 0 2 52 50 3 51 16 50 2 53 50 4 51 19 0 3 1 50 5 51 18 50 3 2 75 6 51 15 50 2 53 50 7 51 14 75 2 42 75 Dinsdag 25/10 station 790 station 115 1 51 10 20 2 37 80 2 51 7 80 2 31 20 3 51 14 4 2 39 0 4 51 13 2 2 34 20 5 51 9 60 2 29 40 6 51 12 0 2 31 20 Woensdag 26/10 Station 780 1 51 34 75 3 1 0 5

Station V3 2 51 37 25 3 8 25 3 51 36 0 3 10 50 4 51 33 25 3 3 25 5 51 28 25 3 14 0 6 51 30 0 3 16 0 7 51 33 0 3 9 0 8 51 34 0 3 10 75 9 51 29 75 3 20 75 10 51 33 0 3 20 50 11 51 36 0 3 13 75 12 51 45 0 3 31 75 Donderdag 27/10 Station UG8 1 51 28 0 2 37 0 2 51 31 0 2 45 0 3 51 30 0 2 47 0 4 51 27 0 2 39 0 5 51 25 50 2 40 0 Station 330 Vrijdag 28/10 Hinderbanken 51 34 50 2 40 50 1 51 36 0 2 48 75 2 51 38 75 2 55 0 3 51 38 0 2 56 25 4 51 35 0 2 49 75 Station 701 Project Fonds Zandwinning: Het werkingsgebied zijn de Vlaamse Banken, Gootebank, Thorntonbank en Sierra Ventana (exploitatiezones zandwinning), uitgebreid met een aantal referentiezones buiten dit gebied en de Hinderbanken (exploratiezone zandwinning). 1. Multibeam opnames referentiezones (WGS84): KBMA (centrale depressie Kwintebank) 51 17,707 N 2 39,521 E 51 18,416 N 2 40.079 E 51 18,194 N 2 40,761 E 51 17,489 N 2 40,186 E KBMB (noordelijke depressie Kwintebank) 51 19,937 N 2 40.679 E 51 20,693 N 2 41,283 E 51 20,457 N 2 42,020 E 51 19,704 N 2 41,399 E 6

2. Multibeam opnames op de Hinderbanken. De coördinaten van de referentieraaien voor de multibeam opnames op de Hinderbanken worden aan boord bepaald. 3. Opnames met onderwatercamera in de referentiezones en op de Hinderbanken (zones afhankelijk van de weersomstandigheden en het programma). Project: Monitoring van de bouw van een windmolenpark op de Thorntonbank BMM LAUMONT BIJKOMENDE STAALNAME HYPERBENTHOS Er zullen bijkomende slepen worden gedaan met de hyperbentische slede aan de Thornthon en de Goottebank. Dit is voor het verzamelen van data over het windmolenpark. De stations die prioriteit hebben, zijn: WT7, WT8, en WT9 op de Thorntonbank en WG1 op de Gootebank. 5. OPERATIONEEL VERLOOP OPMERKING: tijdens alle transits zullen vogelwaarnemingen gebeuren door het Instituut voor Natuurbehoud. Dit wordt niet expliciet vermeld in de opsomming van de dagelijkse activiteiten. 1. Campagne 2005/26 Maandag 24/10/2005 9.00 Inscheping materiaal UG-MARBIOL, MEZ 10.30: Vertrek Belgica 10.30 14.30: transit naar station 215, vogelobservaties (waypoints: zie hoger) 14.30 16.30: Station 215: CTD, Macrofauna (Van Veen, 5 replica s), Reineck (3 drops), Hyperbentische slee, Boomkor 16.30 18.30: transit naar het centrale deel van de Kwintebank en calibratie multibeamopnames 7

18.30 19.30: Opnames met onderwatercamera op het centrale deel van de Kwintebank 19.30 6.30: multibeamopnames op centrale en noordelijke depressie van Kwintebank Dinsdag 25/10/2005 8.00 10.00: Station 790: CTD, Macrofauna (Van Veen, 5 replica s), Reineck (3 drops), Hyperbentische slee, Boomkor 10.00 14.00: transit naar omgeving station 115, vogelobservaties (waypoints: zie hoger) 14.00 16.00: Station 115: CTD, Macrofauna (Van Veen, 5 replica s), Reineck (3 drops), Hyperbentische slee, Boomkor 16.15 17.15: Station 115bis: CTD, Reineck 17.15 18.15: transit naar Kwintebank/Middelkerkebank 18.15 5.30: multibeamopnames op centrale en noordelijke depressie van Kwintebank en op de Middelkerkebank Woensdag 26/10/2005 7.30 9.00: Station 780: CTD, Macrofauna (Van Veen, 5 replica s), Reineck (3 drops), Hyperbentische slee, Boomkor 9.00 16.00: transit naar de Voordelta regio (NlCP), vogelobservaties (waypoints: zie hoger) tijdens de transit naar het NlCP zal gestopt worden ter hoogte van de Thorntonbank waar 3 bijkomende slepen worden gedaan met de hyperbentische slede (stations WT7, WT8, en WT9, coördinaten zie hoger) 16.00 18.30: Stations V3, V4, V5: CTD, Hyperbentische slee 18.30 0.30: transit naar de Hinderbanken Donderdag 27/10/2005 0.30 8.00: multibeamopnames Hinderbanken 8.00 10.00: Station 630: CTD, Macrofauna (Van Veen, 5 replica s), Reineck (3 drops), Hyperbentische slee 10.30 12.30: Station UG8: CTD, Macrofauna (Van Veen, 5 replica s), Reineck (3 drops), Hyperbentische slee 12.30 14.30: transit naar station 330, vogelobservaties 14.30 18.00: Station 330: CTD, Macrofauna (Van Veen, 5 replica s), Reineck, Hyperbentische slee op station WG1 (exacte coördinaten van begin & eindpositie zie hoger). 18.00 20.00: transit naar Hinderbanken 20.00 9.00: multibeamopnames Hinderbanken 8

Vrijdag 28/10/2005 9.00 12.00: transit naar station 701, vogelobservaties op traject Hinderbanken Station 701 12.00 14.00: Station 701: CTD, Macrofauna (Van Veen, 5 replica s), Reineck, Hyperbentische slee, Boomkor 14.10: aankomst Zeebrugge 6. BEZETTING VAN DE LABORATORIA UG Mariene Biologie: wetlab-vislab, lab biologie Instituut voor Natuurbehoud:/ MEZ: brug, wet lab (sound velocity profiler en onderwatercamera) 7. GEBRUIK VAN BOORDINFRASTRUCTUUR 7.1 Boordinfrastructuur: A-frame en visserijlieren voor boomkor en hyperbentische slede Stuurboord A-frame en Lebus lier voor Van Veen en Reineck monsternamen Stuurboord Davit voor SeaBird Seacat, SV profielen en onderwatercamera 7.2 Monsternamenapparaten en instrumentatie Monsternamen voor epibenthos met boomkor c/o BMM Monsternamen voor hyperbenthos met hyperbentische slede c/o UG-Marbio (slede accessoires) en BMM (slede) Sedimentmonsters : Van Veen c/o BMM Reineck C/o UG -Marbio + reserve Reineck c/o BMM SV profiler c/o BMM Onderwatercamera c/o Zandwinningsfonds Diepvries Wetlab c/o Belgica Milli Q ultra pure water systeem c/o BMM Kongsbergh-Simrad multibeaminstallatie c/o Zandwinningsfonds. 8. UIT TE VOEREN ANALYSES AAN BOORD Er zijn geen specifieke analyses aan boord uit te voeren. Voor het verwerven van de fysico-chemische parameters zie 9. Automatische data acquisitie. 9

9. AUTOMATISCHE DATA-ACQUISITIE 1. Continu te registreren parameters (standaard: elke 10 seconden) i) Metingen via de zeewaterleiding:. SeaBird thermosalinograaf "watertemp/sal/cond." en Turner "turbiditeit": c/o BMM ii) Atlas Deso 20 echosounder "diepte ": c/o BMM iii) Navigatie (positiedata, enz..) en meteoparameters 2.Per station: i) SeaBird Seacat profiler met registratie van STD, en parameters Turbidity (OBS) en PAR (Licor): (c/o BMM) ii) Print out van de continu geregistreerde parameters per station voor elke Van Veen/ Reineck monstername. iii) Print-out van de continu geregistreerde parameters specifiek voor het bekomen van de begin- en eindcoördinaten van elke sleep van de boomkor en hyperbentische slede. Noot: De print out in elk station bij elke Van Veen/Reineck monstername en bij de begin en eindpunten van de slepen worden geïnitieerd door de respectievelijke wetenschappers die de betreffende monsternamen of slepen superviseren. Te noteren dat de betreffende data geregistreerd wordt door het ODAS systeem en navolgend kan opgevraagd worden mits het invoeren van de exacte time stamps. 3. Voor de Multibeamopnamen: Registraties SV profiler: c/o Zandwinningsfonds 10. OPMERKINGEN Volgende chemicaliën zullen aan boord worden genomen tijdens de cruise en worden gestockeerd in het Fish Lab. RUG: 100 liter formaldehyde (40% water oplossing) 20 L aceton 5 l ethanol 10