Opbouw Duurzaam gebruik van pesticiden op bedrijventerreinen ECOnext 17 april 2014 Adelheid Vanhille 1. Historiek Pesticidenreductiedecreet en besluit Europese richtlijn Duurzaam Gebruik Pesticiden Decreet en besluiten Principe Tips pesticidenvrij beheer 2 1. Historiek Pesticidenreductiedecreet en -besluit Uitgangspunten Beschermen van volksgezondheid en milieu Alternatieven Onderhoud met alternatieven mogelijk door Sensibilisatie Terreinen om te vormen Wetgeving Decreet 2001 Besluit 2004-2008 Voor wie? openbare besturen 3 4 Grondwater Oppervlaktewater Aantal bestrijdingsmiddelen per meetplaats 1-15 16-25 26-35 36-50 Noordzee Figuur: Resultaten pesticiden in freatisch grondwatermeetnet 5 Frankrijk Figuur: Aantal bestrijdingsmiddelen per meetplaats resultaat 2011 6 0 10 20 30 40 5 Kilometers 1
1. Historiek Richtlijn Duurzaam Gebruik Pesticiden RL 2009/128/EG Artikel 11 Beschermen aquatisch milieu en drinkwater Verbod in bufferzones om niet-doelwitwater-organismen te beschermen beschermingszones OW en GW om water gebruikt voor drinkwaterproductiete beschermen Zoveel mogelijk beperken of verbieden Op en langs wegen en spoorwegen Op zeer doorlaatbare oppervlakten Op verharde oppervlakken 1. Historiek Richtlijn Duurzaam Gebruik Pesticiden RL 2009/128/EG Artikel 12 Vermindering van het pesticidengebruik of van de risico's van pesticiden in specifieke gebieden gebruik minimaliseren of verbieden specifieke gebieden - brede publiek of kwetsbare groepen parken, openbare tuinen, sport- en recreatieterreinen, schoolterreinen en speelplaatsen, gebieden in de nabijheid van zorginstellingen natuur- en boswetgeving 7 8 Omzetten RL in Vlaamse milieuwetgeving 1. Decreet Nieuw: Duurzaam gebruik van pesticiden 8 februari 2013 gepubliceerdbs 22 februari 2013 2. Besluiten Nieuw: Duurzaam gebruik pesticiden voor niet-land en tuinbouwactiviteiten en Actieplan Duurzaam pesticidengebruik 15 maart 2013 BS 18 april 2013 Aanpassen: Grondwaterwingebied productie drinkwater 15 maart 2013 BS 5 april 2013 3. Kleinere aanpassingen Decreten en besluiten 9 decreet Definitie pesticiden Gewasbeschermingsmiddelen Biociden INFO Gewasbeschermingsmiddelen Amateurgebruik (G) en professioneel (P) Herbicide, Fungicide, Insecticide, Te checken via http://www.fytoweb.fgov.be/ Biociden Rodenticide, Groene aanslag, Algemeen: http://www.belgium.be/nl/leefmilieu/gereglementeerde_stoffen/pesticiden_en_biociden/ 10 decreet Gebruik pesticiden op terreinen in open lucht in gebieden door brede publiek en kwetsbare groepen gebruikt in beschermde gebieden (decreet IWB, natuurbehoudsdoelstellingen, ) in gebieden die bescherming vergen voor het aquatisch milieu en het drinkwater Behoud regels pesticidengebruik Decreet Integraal Waterbeleid Grondwaterdecreet Natuurbehoud decreet Bosdecreet 11 decreet Doel Beschermen van menselijke gezondheid en leefmilieu Bevorderen van pesticidenvrij beheer 1. Voorkomen 2. Alternatieve bestrijdingswijzen 3. In laatste instantie chemische middelen Minst risico voor mens en leefmilieu 12 2
decreet Reglementering gebruik Verbod of gebruiksbeperking Onderscheid Terrein in specifieke gebieden Activiteit Doelgroep decreet Afwijken van het verbod 1. geen afdoende niet-chemische bestrijdingswijzen voorhanden (type 1): a) plagen die een gevaar inhouden voor de mens inzake volksgezondheid of hygiëne; b) plagen die een gevaar inhouden voor milieu, biodiversiteit of vee; c) situaties die een ernstige bedreiging vormen of kunnen vormen voor de veiligheid van de mens; 2. omvorming naar pesticidenvrij beheer onevenredig hoge kosten (type 2) 13 14 wijzigingsbesluit grondwaterwingebieden (1985) Specifieke gebieden - beschermingszones Nieuw artikel 5 over pesticidengebruik Algemeen verbod op gebruik van pesticiden (direct en indirect lozen) Figuur: Beschermingszones grondwaterwinning voor drinkwaterproductie 15 16 wijzigingsbesluit grondwaterwingebieden (1985) Afwijking van verbod Openbare dienst en commerciële activiteit (uitzondering land- en tuinbouwactiviteit) Enkel type 1 afwijkingen (vanaf 1 januari 2015) Land- en tuinbouw Code van goede praktijk Particulier Enkel erkende gewasbeschermingsmiddelen voor amateurgebruik Enkel toegelaten biociden 17 besluit 6 terreintypes 1. alle terreinen, inclusief de bermen, op minder dan 6 meter van talud oppervlaktewater 2. alle bermen langs wegen en spoorwegen 3. alle wegranden, trottoirs en andere verharde terreinen die deel uitmaken van de openbare weg of er bij horen zoals parkeerterreinen en pleinen 4. alle verharde terreinen die 200 m² of groter zijn 5. terreinen die toegankelijk zijn voor het brede publiek of kwetsbare groepen 6. alle andere terreinen die niet vervat zijn onder 1 tot en met 5 gebruikt voor een openbare dienst 18 3
besluit Terreintype 1, 2 en 3 Terreintype 2 19 Terreintype 4 Tot 1 januari 2015 Verbod op bermen (via besluit DPG) voor openbare besturen Minimumgebruik op andere terreintypes PS Verbod op oevers (via decreet IWB), 1 meter breed in grondwaterbeschermingszones Vanaf 1 januari 2015 Terreinen voor openbare diensten Verbod Andere terreinen Verbod 6 meter langs oppervlaktewater bermen Minimumgebruik Verharde terreinen groter dan 200 m² Terreinen toegankelijk voor brede publiek of kwetsbare 20 groepen besluit Minimumgebruik pleksgewijs behandelen enkel de te bestrijden soort behandelen met pesticiden en niet de omliggende ruimte. erkende gewasbeschermingsmiddelen en toegelaten biociden pesticidentoets samengevat Tot 1 januari 2015 Minimumgebruik met uitzondering van bermen en oevers - verbod Vanaf 1 januari 2015 Verbod op gebruik bermen 6 meter breed langs oppervlaktewater in beschermingszones grondwater Andere relevante terreinen uit besluit minimumgebruik 21 22 Principe 1. Voorkomen O.a. pesticidentoets 2. Alternatieve bestrijdingsmethoden 3. In allerlaatste instantie chemische middelen 23 Rekening houden met Functioneel Efficiënt ruimtegebruik Infiltratie en buffering watertoets Pesticidenvrij beheer pesticidentoets Groenbeheer Toegankelijkheid Duurzaamheid Klimaatadaptatie Budget 24 4
25 26 27 28 Opdracht Ontwerpplan Beheerplan Pesticidentoets Sensibiliseren en informeren Medewerkers Gebruikers 29 30 5
Ontwerp aanbevelingen Verhardingen 1. Ontwerp beheerbewust 2. Vermijd ideale omstandigheden kruidgroei Groenzones 1. Zorg voor snelle bedekking van bodem 2. Goede voorbereiding van aanleg Ontwerpmatige aanbevelingen voor verhardingen geen voedingsbodem op of tussen verhardingselementen geen waterstagnatie rekening houden met beheer 1. Ontwerp beheerbewust verminder aantal obstakels en/of verankerpunten zorg voor goede aansluiting, rekening houdend met werkbreedte 31 32 onderhoudsvriendelijke greppels gesloten verharding correct funderen en voegen andere maatregelen voor een vlot machinaal onderhoud: Vermijd niveauverschillen en reststroken Vervang rechte hoeken 33 34 2. Vermijd ideale omstandigheden voor kruidgroei kies verharding weloverwogen: type (open, halfopen, gesloten) waterdoorlaatbaarheid beeld betreding voegvulling planten zijn OK zo min mogelijk organisch materiaal, bij voorkeur waterdoorlatend 35 36 6
verhardingen zorgvuldig herstellen bij beschadiging, verzakking of na opbreken robuuste constructies, afgestemd op het gebruik 37 38 drainage of afwatering groen & doorlatend, verhard en afwaterend naar flankerende zones, infiltratie, grachten Ontwerpmatige aanbevelingen voor groenzones 1. snelle bedekking van de bodem 2. zorgvuldig voorbereide aanleg 39 40 41 42 7
43 44 borstelen Vegen Borstelen Heetwatermethode Stomen Branden Rotoreg Bosmaaier / grasmaaier 45 46 branden heet water - stomen 47 48 8
rotoreg - bosmaaier Beheer en onderhoud Zelf Uitbesteden alternatieven beeldscore 49 50 Bron: Onkruidbeheer: preventieve en curatieve methoden voor een optimaal straatbeeld (OCW en UGent) Recente studie van OCW en UGent Onkruidbeheer: preventieve en curatieve methoden voor een optimaal straatbeeld Handleiding voor niet-chemisch(e) onkruidbeheer(sing) op verhardingen met kleinschalige elementen Beslisboom Beschikbaar mei-juni 2013 via http://www.brrc.be/ocw/n10-a02.php Meer info: e.boonen@brrc.be, benny.decauwer@ugent.be 51 Handleiding inhoud Omgeving en kruidgroei Preventieve maatregelen Curatieve bestrijding Verschillende technieken Factoren die effectiviteit beïnvloeden Milieueffecten Kostenanalyse 52 Bron: Onkruidbeheer: preventieve en curatieve methoden 53 voor een optimaal straatbeeld (OCW en UGent) Bron: Onkruidbeheer: preventieve en curatieve methoden 54 voor een optimaal straatbeeld (OCW en UGent) 9
Info en vragen INFO www.zonderisgezonder.be Artikel aangepaste wetgeving via http://www.zonderisgezonder.be/openbarebesturen/actueel/nieuwe-regels-gebruik-pesticiden VRAGEN? Adelheid Vanhille 02 553 21 66 a.vanhille@vmm.be pesticidenreductie@vmm.be Bron: Onkruidbeheer: preventieve en curatieve methoden 55 voor een optimaal straatbeeld (OCW en UGent) 56 10