SCREENFORCE TV-HALFJAARRAPPORT 2019

SCREENFORCE TV-HALFJAARRAPPORT 2019 EEN 1 UITGAVE SCREENFORCE VAN SCREENFORCE, TV-HALFJAARRAPPORT AUGUSTUS 2019 2019

INHOUD HOOFDSTUK PAGINA 1 Inleiding 3 2 Ontwikkeling TV-bestedingen 1e helft 2019 4 3 Nielsen bruto TV-bestedingen 1e helft 2019 9 4 SKO kijkcijfers 12 5 TV everywhere 20 6 Kerncijfers TV-reclame 1e helft 2019 23 7 Media:Tijd onderzoek 2018 25 2

INLEIDING De TV-markt kan terugkijken op een redelijk succesvolle eerste helft van 2019. Het belangrijkste succes is dat we vijf jaar na het recordjaar 2014 erin zijn geslaagd om de kijktijd te doen stijgen. Eurovisie Songfestival, De Luizenmoeder, The Passion, Formule 1, Champions League met Ajax, WK vrouwenvoetbal. Allemaal kijkcijfer hits met een miljoenen publiek. We zijn het jaar begonnen met een nieuwe standaard in het SKO Kijkonderzoek. Met de nieuwe currency SchermTijd zijn we in staat om te rapporteren over alle content die via het TV-scherm gekeken wordt. TV-programma s, Netflix, Videoland, YouTube, jouw eigen DVD-box. Alles wat op TV bekeken wordt rapporteert SKO, willekeurig via welk apparaat de content op het TV-scherm komt. Zo komen we op een totale SchermTijd van 193 minuten in de eerste zes maanden van 2019. We hebben in de eerste helft van dit jaar 831 TV-adverteerders mogen verwelkomen met 1.195 merken. Dat is 5% minder dan in de eerste helft van 2018. Deze adverteerders hebben met elkaar 394 miljoen geïnvesteerd in hun TV-campagnes, verspreid over de TV-platforms, de videoplatforms, via spot en middels branded content campagnes (non-spot). Hiermee is een voorzichtige groei van 0,5% gerealiseerd ten opzichte van de eerste helft van vorig jaar. De spotcampagnes waren hierbinnen goed voor een groei van 1,2%. Screenforce is optimistisch over de tweede helft van het jaar. Weliswaar vlakt de economische groei af in vergelijking tot voorgaande jaren. De ontwikkelingen in de media-industrie in zijn algemeenheid en in de TV-industrie in het bijzonder zijn door de grotere dynamiek lastiger te voorspellen. Voor de tweede helft van 2019 verwachten wij een iets sterkere groei dan in de eerste helft, waardoor we voor de spotmarkt uit zullen komen op een groei tussen de 1,5% en 2,0% voor heel 2019. Laat het nieuwe TV-seizoen maar beginnen! 3

2 ONTWIKKELING TV-BESTEDINGEN 1 E HELFT 2019 4

TV-BESTEDINGEN 1E HELFT 2019 TV-reclamebestedingen De bestedingen aan TV-reclame worden in dit rapport verdeeld tussen spot- en non-spotbestedingen. Sinds 2016 zijn aan deze bestedingen ook de uitgaven op de online platforms van de broadcasters toegevoegd. Onder spotbestedingen vallen bijvoorbeeld ook pre-roll campagnes. De campagnes in samenwerking met de social influencers van RTL en Talpa maken onderdeel uit van de non-spotbestedingen. Voor beide typen geldt dat de cijfers van vóór haar afschaffing in 2018 gerapporteerd worden na aftrek van de bureaucommissie. De TV-reclamemarkt is in de eerste helft van 2019 uitgekomen op 394 miljoen. Hiermee is de markt gestegen met 0,5% in vergelijking met de eerste helft van 2018. In het vervolg van dit hoofdstuk wordt ingezoomd op de bestedingen. ONTWIKKELING SPOT- EN NON-SPOTOMZET 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0 408 410 386 393 411 380 391 394 53 48 46 49 54 44 41 40 355 339 362 345 357 337 350 354 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 Spot Non-spot Netto bestedingen in miljoenen euro s, na aftrek bureaucommissie, vanaf 2016 incl. online video 5

TV-BESTEDINGEN 1E HELFT 2019 TV-spotbestedingen In de eerste helft van 2019 hebben adverteerders in totaal 354 miljoen geïnves teerd in spotcampagnes op de TV-zenders en online videoplatforms van de Screenforce broadcasters. Hiermee is een groei gerealiseerd van 1,2% ten opzichte van de eerste helft van 2018. De groei zat volledig in het tweede kwartaal, welke met 4,8% steeg. Het eerste kwartaal daalde met 2,3% ten opzichte van het eerste kwartaal 2018. Het eerste kwartaal in 2018 groeide toen mede onder invloed van de Olym pische Winterspelen met 7,0% ten opzichte van hetzelfde kwartaal het jaar ervoor. De groei in de eerste helft van het jaar komt volledig voor rekening van de TV-platforms. De online videoplatforms lieten een daling zien, die veroorzaakt wordt door een daling in het eerste kwartaal van het jaar. Dit onderdeel van de markt is door zijn kleinere volume nog volatiel waardoor er behoorlijke schommelingen kunnen voorkomen. In de eerste helft bedroegen de bestedingen via de online platforms nog maar 4% van de totale TV-spotbestedingen. ONTWIKKELING SPOTOMZET Omzet % Groei 450 10% 400 362 8% 355 357 339 345 350 337 350 354 6% 300 4% 2% 250 0% 200-2% 150-4% 100 50 0-6% -8% -10% 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 Omzet Groei Netto bestedingen in miljoenen euro s en % groei, vanaf 2016 incl. online video 6

TV-BESTEDINGEN 1E HELFT 2019 TV non-spotbestedingen De non-spotbestedingen worden vooral gevormd door de investeringen die adver teerders doen in programma participatieprojecten en in partnerships met de content merken van de Screenforce broadcasters, over alle voor haar beschikbare platforms. Ook billboarding is een vorm van non-spot advertising dat al jarenlang een belangrijk onderdeel vormt van deze bestedingen. De omvang van de non-spotbestedingen is sterk afhankelijk van het aanbod van programma s dat hiervoor beschikbaar is. De omvang van de non-spotmarkt bedroeg in de eerste helft van dit jaar 40 mil joen. Vorig jaar was deze markt nog 41 miljoen groot, een daling van 5%. Opvallend is dat de rol van de online platforms bij de non-spotbestedingen twee maal zo groot is dan bij de spotbestedingen. Het aandeel van online in de non-spotbestedingen bedroeg 9%, waar dit bij de spotbestedingen 4% was in de eerste helft van 2019. ONTWIKKELING NON-SPOTOMZET Omzet % Groei 70 60 50 40 53 46 48 49 54 44 41 40 20% 15% 10% 5% 0% 30-5% 20-10% 10-15% 0 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019-20% Omzet Groei Netto bestedingen in miljoenen euro s en % groei, vanaf 2016 incl. online video 7

VERWACHTINGEN 2019 Volgens de laatste Centraal Economisch Plan schatting van het CPB in maart van dit jaar koelt de Nederlandse economie af. Het hoge groeitempo van de afgelopen jaren is voorbij. De raming van het CPB van de economische groei is zowel voor 2019 als voor 2020 1,5%. Na groeipercentages van 2,9% in 2017 en 2,5% in 2018 is de piek van de groei achter de rug. De onzekerheden die de economie negatief kunnen beïnvloeden worden sterker. Zo noemt het CPB de ontwikkelingen rondom het handelsconflict tussen de Verenigde Staten en China, de mogelijke Brexit, de Italiaanse begroting, de personeelstekorten in ons land en de gele hesjes in Frankrijk. De groei verwachting van 1,5% voor 2019 wordt door het CPB echter wel gehandhaafd. Al deze onzekerheden leiden tot een negatief consumentenvertrouwen. ONTWIKKELING CONSUMENTENVERTROUWEN EN ECONOMISCHE GROEI 30 5% Consumentenvertrouwen 20 10 0-10 -20-30 -40 H1-03 H2-03 H1-04 H2-04 H1-05 H2-05 H1-06 H2-06 H1-07 H2-07 H1-08 H2-08 H1-09 H2-09 H1-10 H2-10 H1-11 H2-11 H1-12 H2-12 H1-13 H2-13 H1-14 H2-14 H1-15 H2-15 H1-16 H2-16 H1-17 H2-17 H2-18 H2-18 H2-19 H2-19 4% 3% 2% 1% 0% -1% -2% -3% -4% -5% Economische groei -50-6% Consumentenvertrouwen in punten Economische groei (BBP) % Bron: CBS/CPB De bestedingen in de TV-spotmarkt, voor zowel de TV-platforms als de online videoplatforms, zijn in de eerste helft van 2019 uitgekomen op 354 miljoen. Hiermee is een groei gerealiseerd van 1,2% ten opzichte van 2018. Naast de hierboven geschetste economische onzekerheden zijn een aantal factoren van invloed op de ontwikkeling van de TV-bestedingen in de tweede helft van dit jaar. Denk hierbij aan de onderlinge concurrentie binnen de TV-markt en die tussen TV en online. Maar ook de ontwikkeling van de kijktijd en de verschuiving van marketingbudgetten van de FMCG-branche naar emerging markets. De TV-markt is hierdoor volatieler dan voorgaande jaren. Al met al verwacht Screenforce voor heel 2019 uit te komen op een groei van de TV-spotmarkt tussen de 1,5% en 2,0%. 8

3 NIELSEN BRUTO TV-BESTEDINGEN 1 E HELFT 2019 9

NIELSEN BRUTO TV-BESTEDINGEN - BRANCHES De bruto bestedingen die Nielsen rapporteert op basis van de input van de TV- broadcasters komen in de eerste helft van 2019 uit op 1.770 miljoen. In de eerste helft van 2018 was dit nog 1.969 miljoen. Een daling van 10%. Hiermee is het totaalniveau weer uitgekomen op het niveau van 2017. De top 10 branches daalde ook met 10% ten opzichte van de eerste helft van 2018. Net als in de afgelopen twee jaren was Retail de grootste branche. Grote dalers in 2019 waren de branches Persoonlijke verzorging, Voedings- en Genotmiddelen en Telecom, ICT. Gelukkig waren er ook stijgers in de eerste helft. Zo in ves teerden de branche Overheid, Educatie en Non-Profit en de Financiële dienst verlening meer dan vorig jaar. ONTWIKKELING TOP 10 BRANCHES Retail Voedings- en Genotmiddelen Transport Persoonlijke verzorging Horeca, Toerisme, Recreatie Financiële dienstverlening Overheid, Educatie en Non-Profit Telecom, ICT Media Medisch 144 155 147 122 158 144 116 133 135 105 89 79 102 73 70 87 110 82 86 103 127 59 63 53 311 337 377 382 400 443 2019 2018 2017 Bruto TV-bestedingen in miljoenen euro s 10

NIELSEN BRUTO TV-BESTEDINGEN TOP 25 In de eerste helft van 2019 hebben 831 adverteerders TV ingezet voor hun marke tingcampagnes. Zij hebben 1.770 miljoen geïnvesteerd. Net als in de eerste helft van 2018 wordt van dit totaal 29% ingevuld door de top 25 adverteerders. Procter & Gamble is opnieuw de grootste adverteerder in de eerste helft van dit jaar. Net als vorig jaar is Unilever de op één na grootste adverteerder. In de branche Verzor gingsproducten is Reckitt Benckiser al jarenlang de grootste adverteerder. Binnen de Retailbranche heeft een aantal verschuivingen plaatsgevonden. Niet Jumbo maar A.S. Watson (o.a. Kruitvat) is de grootste TV-adverteerder geworden, gevolgd door Albert Heijn en Lidl. De laatst genoemden ontlopen elkaar niet in hun investeringen op TV. Opvallende stijger in de eerste zes maanden van dit jaar was het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, met onder andere campagnes tegen huiselijk geweld en eenzaamheid. TOP 25 ADVERTEERDERS 2018 2019 INDEX 1 Procter & Gamble 58,5 39,9 68 2 Unilever 55,9 38,1 68 3 A.S.Watson Europe Health&Beauty 25,6 31,2 122 4 Albert Heijn 29,8 29,2 98 5 Lidl 25,1 29,1 116 6 Jumbo Supermarkten 41,4 28,4 69 7 Reckitt Benckiser 30,3 27,9 92 8 Omega Pharma 16,4 21,8 133 9 Jacobs Douwe Egberts NL 20,8 21,6 104 10 Plus Retail 19,3 21,0 109 11 Vodafone 26,5 19,1 72 12 Mondelez 18,2 18,4 101 13 T-Mobile Netherlands 20,8 17,2 83 14 L Oreal 13,4 16,3 122 15 Brilmij Groep 12,6 15,6 125 16 Ferrero 11,7 14,6 124 17 Bayer 14,7 14,0 95 18 Blokker 16,5 13,9 84 19 Specsavers 15,9 13,3 84 20 Coca-Cola 24,1 13,2 55 21 Cooperatie Codis Groothandel 21,2 13,2 62 22 Ministerie v.volksgez.welz.sport 4,7 12,9 277 23 Renault 21,5 12,6 59 24 Kia Motors 9,9 12,6 127 25 Beiersdorf 21,3 12,1 57 Totaal gehele markt 1.968,7 1.769,8 90 Ontwikkeling bruto TV-bestedingen in miljoenen euro s 11

4 SKO KIJKCIJFERS 1 E HELFT 2019 12

TV-SCHERMTIJD PER CATEGORIE Per 1 januari heeft SKO de definities van de Kijktijd aangepast. De oude definitie van Kijk tijd is vervangen door twee nieuwe definities: TV ZenderTotaal en Scherm Tijd. TV ZenderTotaal is de optelling van de tijd die gekeken is naar content van de TV zenders. Dit is opgebouwd uit het live (lineair) en uitgesteld (non-lineair) kijken. In de eerste helft van dit jaar werd er gemiddeld per dag 138 minuten live gekeken. Daar bovenop komt dat we 20 minuten uitgesteld gekeken hebben. Dit doen we door programma s later te bekij ken, later te starten of te pauzeren tijdens het kijken. Als we deze cijfers bij elkaar optellen komen we op 158 minuten die we dagelijks kijken naar TV-zenders. Dit is het nieuwe TV ZenderTotaal. Het TV-toestel wordt in meerdere mate ook gebruikt voor het bekijken van andere content dan die van de zenders. Vroeger waren dit de videobanden of de DVD s. Dat gebeurt nog steeds. Maar daar bovenop komt de tijd die we besteden aan het bekij ken van content van videoplatforms als Netflix, Videoland en, in mindere mate, YouTube via het TV-scherm. Dit werd altijd al gemeten in de categorie Video-DVD-HDR en bedroeg 19 minuten in de eerste helft van dit jaar. Echter, hierin werden niet alle apparaten meegenomen. Hiertoe is met terugwerkende kracht tot januari 2017 een categorie Overig Schermgebruik toegevoegd waarin de kijktijd is opgeno men via set top boxen zonder hard disk of cloud opslag en mediacenters (Google TV, Apple TV). Dit is goed voor nog eens 16 minuten kijktijd in de eerste helft van dit jaar. In haar rapportages voegt SKO vanaf dit jaar de categorie Video-DVD-HDR onder de categorie Overig Schermgebruik toe. Bij elkaar waren zij goed voor 35 minuten in de eerste helft van dit jaar. Live en uitgesteld kijken vormen gezamenlijk TV ZenderTotaal en zijn goed voor 158 minuten. SchermTijd is de optelling Overig Schermgebruik en TV ZenderTotaal en groeit in 2019 met 3% naar 193 minuten. ONTWIKKELING SCHERMTIJD 220 200 180 160 140 120 100 199 201 204 191 195 10 11 11 188 192 188 193 10 6 9 9 12 5 10 12 12 14 16 13 12 15 17 19 176 183 181 184 171 165 16 20 153 141 138 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 Lineair UGK Video-DVD-HDR Overig In minuten, 6+, 02:00-26:00 uur 13

TV-SCHERMTIJD PER DOELGROEP De nieuwe currency TV SchermTijd is in de eerste helft van dit jaar uitgekomen op 193 minu ten en groeit hiermee met 3%. Op de vorige pagina hebben we gezien dat deze groei komt uit een toename in de categorieën Overig Schermgebruik en Uitgesteld Kijken. TV ZenderTotaal is de optelling van alle tijd die live of uitgesteld gekeken is naar programma s van de broadcasters. Ook deze categorie is gestegen in de eerste zes maanden, van 157 naar 158 minuten. Weliswaar een kleine maar wel een knappe stijging in een jaar zonder Olympische Winterspelen of WK/EK voetbal voor mannen. De Oranje Leeuwinnen met hun succesvolle toernooi en de Champions League avonturen van Ajax hebben hier zeker een bijdrage aan geleverd. De toename van de SchermTijd is terug te zien in alle doelgroepen met uitzondering van de 13-19 jarigen, die al enkele jaren op rij een daling laten zien. Het is opvallend om te zien dat de daling onder de jongste kijkers van 6-12 jaar tot stilstand is gekomen. Dat de stijging onder de mannen groter was dan onder de vrouwen komt voort uit de grote hoeveelheid sportwedstrijden die in de eerste helft van dit jaar veel kijkers trokken. Hierover meer in het vervolg van dit hoofdstuk. ONTWIKKELING SCHERMTIJD PER DOELGROEP INDEX 2017 2018 2019 2018-2019 6+ 192 188 193 103 13+ 202 198 204 103 Man 13+ 190 185 194 105 Vrouw 13+ 213 211 213 101 6-12 jaar 90 83 84 101 13-19 jaar 73 74 62 84 20-34 jaar 133 133 134 101 35-49 jaar 184 174 181 104 50-64 jaar 263 259 257 99 65+ 286 283 306 108 25-59 195 189 195 103 AB1 20-49 jaar 142 143 148 103 Boodschappers 20-49 jaar 177 168 174 104 In minuten, 02:00 26:00 uur 14

TV-SCHERMTIJD PER WEEK Als gekeken wordt naar de SchermTijd per week in de eerste 26 weken van de afgelopen jaren, dan zien we een aantal interessante ontwikkelingen. We zien een duidelijk seizoenspatroon met een piek van de SchermTijd in januari, die daarna afloopt naar juni. Bij de omschrijving van ontwikkelingen in de SchermTijd kijken we altijd naar de grote sportevenementen. Even jaren zijn de jaren met grote sportevenementen, die hebben een ander patroon dan de oneven jaren zonder grote sportevenementen. Zo zien we de Olympische Winterspelen in Pyeongchang in 2018 duidelijk terug middels een piek in februari. Hetzelfde geldt ook voor het WK-voetbal (zonder Oranje) in de laatste weken van juni in 2018. Het patroon van 2019 lijkt meer op het patroon van 2017. De winst die de Scherm Tijd boekte ten opzichte van vorig jaar is duidelijk zichtbaar vanaf week 18. Er zijn in deze periode veel programma s geweest met een miljoenenpubliek. Denk aan de halve en hele finale van het Songfestival en aan de vele Champions League wedstrij den van Ajax. Het WK vrouwenvoetbal werd een groter succes dan menigeen verwacht had vanaf week 22. De dip in week 25 van dit jaar komt voort uit een vroege en prachtige zomerweek. ONTWIKKELING SCHERMTIJD PER WEEK 240 220 200 180 160 140 120 100 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 2017 2018 2019 In minuten, 6+, 02:00 26:00 uur 15

WEEKBEREIK TV-SCHERM PER DOELGROEP Ons land kent 15,6 miljoen Nederlanders van 6 jaar en ouder. Deze leeftijdsgroep is de standaard (currency) waar SKO op rapporteert in al haar externe publicaties. Screenforce maakt ook gebruik van deze standaard. Van deze 15,6 miljoen Nederlanders weten we wekelijks 14,7 miljoen te bereiken met het TV-toestel. Hiermee ligt het bereik in procenten op 94%. Door de jaren heen is dit stabiel gebleven. Als gekeken wordt naar verschillende doelgroepen is ook daar te zien dat in de eerste helft van het jaar het grootste deel van de populatie elke week wordt bereikt met de content van de Screenforce broadcasters en met de content van de videoplatforms die via TV bekeken worden. Op pagina 13 van dit rapport wordt uitgelegd dat deze VOD-content een belangrijker deel van de totale SchermTijd geworden is. In vergelijking met vorig jaar is het weekbereik van het TV-scherm in aantal bereikten bij de meeste doelgroepen toegenomen. De sterkste stijging was aanwezig bij de belangrijke inkoopdoelgroep 25-59 jaar. ONTWIKKELING WEEKBEREIK 15,6 14,5 14,3 14,7 7,2 7,4 6,5 6,4 6,6 6,8 6,7 6,8 8,0 7,4 7,3 7,5 3,2 3,4 3,5 2,8 3,2 3,3 2,7 3,2 3,3 2,8 3,2 3,4 3,1 2,8 2,8 2,9 6+ Man 13+ Vrouw 13+ 20-34 jaar 35-49 jaar 50-64 jaar 65+ 25-59 jaar populatie 2017 2018 2019 Bereikten in miljoenen, 02:00 26:00 uur 16

TV-KIJKTIJD PROGRAMMAGENRES Het SKO-onderzoek kent 36 full audit zenders. Dat wil zeggen 36 zenders waarvan de kijktijd gemeten en gerapporteerd wordt per programma, per reclameblok en per commer cial. Het herkennen, benoemen en categoriseren van programma s en commercials is een belang rijk onderdeel van het kijkonderzoek dat het onderzoe k- en dataverzamelingsbureau Nielsen uitvoert in opdracht van SKO. Zo categoriseert Nielsen ook alle uitgezonden program ma s van de 36 full audit zenders. Op basis van deze categorieën kan bijvoorbeeld berekend worden hoeveel tijd er gemiddeld per dag gekeken wordt naar de programmacategorie Nieuws & Actualiteiten. Non-fictie was, net als voorgaande twee jaren, ook in de eerste helft van dit jaar de grootste categorie met gemiddeld 36,9 minuten per dag. Binnen deze categorie vallen lifestyle-, reis-, gezondheids-, hulp- en woonprogramma s. Deze categorie laat een stijging in de kijktijd zien van maar liefst 7%. De op één na grootste categorie is Nieuws & Actualiteiten. Deze groeit met 4% ten opzicht van vorig jaar en is goed voor 26,5 minuten per dag. Beide categorieën zijn lokale content. Het grootste deel van deze gecategoriseerde kijktijd wordt gerealiseerd met lokale content. Dit percentage ligt al drie jaar stabiel op 84%. De sport categorieën hebben 2018 niet kunnen overtreffen. De Olympische Spelen in 2018 hadden nog meer sport uren met veel kijkers dan al het voetbal en Formule 1 in de eerste helft van dit jaar. ONTWIKKELING KIJKTIJD PER PROGRAMMAGENRE INDEX 2017 2018 2019 2018-2019 Non-fictie 40,4 34,5 36,9 107 Nieuws & actualiteiten 30,3 25,5 26,5 104 Buitenlandse series 13,7 13,1 14,3 109 Sport reportage 8,6 11,9 10,5 88 Sport informatie 5,9 7,0 6,4 91 Buitenlandse films 6,0 5,4 6,0 111 Spel & quiz 4,3 4,5 5,5 122 Kinderprogrammering 5,1 4,2 3,5 83 Nederlandse series 3,9 4,4 3,1 70 Talent shows 2,3 1,7 2,4 141 Amusement overig 2,9 2,7 2,0 74 Muziek & dans 2,1 1,6 1,9 119 Cabaret & satire 1,0 1,3 0,9 69 Nederlandse films 0,3 0,4 0,3 75 Totaal 126,8 118,2 120,2 102 Programma categorieën worden alleen voor full audit zenders gerapporteerd In minuten, 6+, 02:00-26:00 uur 17

TOP 25 PROGRAMMA S, INCLUSIEF SPORT De eerste helft van dit jaar kende veel sportprogramma s. Heel veel zelfs: de top 25 best bekeken programma s is gevuld met maar liefst 15 sportprogramma s. Hofleveranciers zijn de Champions League en het WK vrouwenvoetbal in Frankrijk. Het best bekeken programma was net als in de eerste helft van vorig jaar de Luizenmoeder. Het betreft de eerste aflevering van seizoen 2 op 10 februari 2019. Opvallend in deze editie van de top 25 is dat Veronica ook een bijdrage levert in de vorm van zes Champions League wedstrijd met Ajax. NPO 1 is al langer lang hofleverancier van deze ranking. Alleen de eerste plaats van De Luizenmoeder moeten zij over laten aan NPO 3. Deze aflevering trok maar liefst 5,1 miljoen kijkers in elke minuut van de uitzending. Nummer 25 - Nationale Dodenherdenking - is ook nog altijd goed voor een gemiddelde kijkdichtheid van 2,4 miljoen kijkers van 6 jaar en ouder. TOP 25 BEST BEKEKEN PROGRAMMA S DATUM DAG TITEL ZENDER KDH 6+ % KDH 6+ 000 KTA 6+ % 1 10-02-19 Zon Luizenmoeder NPO 3 32,2 5.108 50,3 2 08-05-19 Woe Voetbal cl ajax tottenham hf Veronica 30,6 4.853 60,3 3 18-05-19 Zat Eurovisie songfestival finale NPO 1 28,4 4.511 71,9 4 03-02-19 Zon Heel holland bakt NPO 1 26,5 4.204 50,5 5 09-03-19 Zat Wie is de mol NPO 1 25,6 4.058 51,1 6 30-04-19 Don Voetbal cl tottenham ajax hf Veronica 24,3 3.862 53,7 7 16-04-19 Don Voetbal cl juventus ajax kf Veronica 23,4 3.721 53,9 8 25-06-19 Don Voetbal wk nld jpn dames NPO 3 22,4 3.554 58,0 9 10-04-19 Woe Voetbal cl ajax juventus kf Veronica 22,0 3.491 48,9 10 24-03-19 Zon Voetbal ek kw nld deu NPO 1 21,5 3.420 47,4 11 09-06-19 Zon Voetbal nl prt nld f NPO 1 20,5 3.250 46,4 12 27-01-19 Zon Journaal 20 uur NPO 1 19,8 3.138 45,6 13 16-05-19 Don Eurovisie songfestival halve finale NPO 1 19,2 3.056 51,2 14 06-06-19 Don Voetbal nl nld eng hf NPO 1 18,8 2.979 55,0 15 27-01-19 Zon Studio sport eredivisie NPO 1 18,7 2.972 51,1 16 05-03-19 Din Voetbal cl real madrid ajax Veronica 18,3 2.901 43,2 17 20-06-19 Don Voetbal wk nld can dames NPO 1 17,4 2.758 64,2 18 29-06-19 Zat Voetbal wk ita nld dames kf NPO 1 17,1 2.717 79,9 19 18-04-19 Don Passion NPO 1 16,8 2.663 40,0 20 13-02-19 Woe Voetbal cl ajax real madrid Veronica 16,6 2.630 40,9 21 29-06-19 Zat Voetbal wk nb NPO 1 16,1 2.562 75,6 22 21-03-19 Don Voetbal ek kw nld blr NPO 3 15,5 2.465 38,7 23 27-04-19 Zat Koningsdag 2019 NPO 1 15,4 2.442 80,1 24 19-05-19 Zon Pauw NPO 1 15,3 2.423 47,9 25 04-05-19 Zat Nationale Dodenherdenking NPO 1 15,1 2.401 45,2 Inclusief sport, 6+, KDH = kijkdichtheid, KTA = kijktijd aandeel 18

TOP 25 PROGRAMMA S, EXCLUSIEF SPORT De top 25 best bekeken programma s in de eerste helft van 2019 zonder sport ziet er een stuk gevarieerder uit dan met sport. Het zijn allemaal lokaal geproduceerde program ma s, met uitzondering van het Songfestival. Veelal zijn het live programma s en afkomstig van NPO1 en RTL4. Ook hier geldt dat de nummer 1 - De Luizen moeder - hierop een uitzondering is met haar uitzending op NPO3. Verschil met de top 25 inclusief sport is terug te zien in de omvang van het publiek. Het is gemiddeld genomen kleiner en ook het zenderaandeel (KTA) is kleiner dan bij de top 25 met sport. TOP 25 BEST BEKEKEN PROGRAMMA S DATUM DAG TITEL ZENDER KDH 6+ % KDH 6+ 000 KTA 6+ % 1 10-2 Zon Luizenmoeder NPO 3 32,2 5.108 50,3 2 18-5 Zat Eurovisie songfestival finale NPO 1 28,4 4.511 71,9 3 3-2 Zon Heel Holland bakt NPO 1 26,5 4.204 50,5 4 9-3 Zat Wie is de mol NPO 1 25,6 4.058 51,1 5 27-1 Zon Journaal 20 uur NPO 1 19,8 3.138 45,6 6 16-5 Don Eurovisie Songfestival halve finale NPO 1 19,2 3.056 51,2 7 18-4 Don Passion NPO 1 16,8 2.663 40,0 8 27-4 Zat Koningsdag 2019 NPO 1 15,4 2.442 80,1 9 19-5 Zon Pauw NPO 1 15,3 2.423 47,9 10 4-5 Zat Nationale dodenherdenking NPO 1 15,1 2.401 45,2 11 18-3 Maa Journaal extra NPO 1 15,0 2.378 55,4 12 22-2 Vri Voice of Holland the finals RTL 4 14,6 2.317 34,6 13 18-3 Maa Eenvandaag NPO 1 14,6 2.313 47,8 14 11-1 Vri Voice of Holland the battle RTL 4 14,4 2.286 31,0 15 1-2 Vri Voice of Holland live RTL 4 14,2 2.255 32,1 16 17-3 Zon Postcode loterij miljoenen jacht RTL 4 14,0 2.221 30,2 17 25-1 Vri Voice of Holland the knockouts RTL 4 13,7 2.183 29,9 18 18-1 Vri Slimste mens NPO 2 13,2 2.104 27,3 19 6-4 Zat Ik vertrek NPO 1 13,0 2.071 34,2 20 30-3 Zat Kees en co RTL 4 12,7 2.024 33,3 21 4-1 Vri Flikken Maastricht NPO 1 12,5 1.993 25,2 22 7-1 Maa Spoorloos NPO 1 12,3 1.950 32,0 23 18-5 Zat Op weg naar Eurovisie Songfestival NPO 1 12,1 1.923 35,3 24 18-3 Maa Wereld draait door NPO 1 12,0 1.905 34,3 25 15-3 Vri Voice kids RTL 4 11,8 1.882 29,6 Exclusief sport, 6+, KDH = kijkdichtheid, KTA = kijktijd aandeel 19

5 TV EVERYWHERE 20

TV EVERYWHERE Net zoals het TV-toestel niet meer het exclusieve domein van de TV-zenders is, zijn de online devices ook niet meer de exclusieve domeinen van de online spelers. Steeds meer TV-kijkers bekijken hun programma s op hun tablet of smartphone, live of uitgesteld. Apps van telecomproviders als Ziggo, KPN, Tele2, T-Mobile maar ook van broadcasters als NPO Start, Fox Sports en NLZiet bieden de mogelijkheid om programma s te bekijken. Deze kijkers worden nu nog niet meegeteld in de SKO currency. In samenwerking met de broadcasters, telecomproviders en GfK is SKO al geruime tijd bezig om een goede methode te ontwikkelen om deze kijkers in het Kijkonderzoek op te kunnen nemen. In april 2018 zijn ze gestart met het rapporteren van het aantal gestarte streams en de duur van deze streams voor de live bekeken programma s via de apps van de telecomproviders. Eerst op zenderniveau, sinds enkele maanden ook op programma. Deze cijfers worden tot dusverre gebruikt voor rapportages aan broadcasters en telecompro viders. Screenforce kan een eerste blik geven op enkele resultaten. Uit onderstaand overzicht blijkt dat van de tijd die besteed wordt aan het bekijken van de streams, de meeste kijktijd gaat naar de programmacategorie Sport repor tage. Met 42% van alle kijktijd is Sport reportage de grootste categorie en ruim vier maal groter dan dezelfde categorie op TV. Net als op het TV-toestel zijn ook op de online devices de categorieën Nieuws & Actualiteiten en Non-fictie belangrijk. VERDELING KIJKTIJD TV-EVERYWHERE OVER GENRES LINEAIR STREAMS TV-TOESTEL Sport reportage 42% 9% Non-fictie 18% 31% Nieuws & actualiteiten 12% 22% Sport informatie 10% 5% Buitenlandse films 8% 5% Buitenlandse series 4% 12% Kinderprogrammering 2% 3% Spel & quiz 2% 5% Nederlandse films 1% 0% Amusement overig 1% 2% Cabaret & satire 1% 1% Muziek & dans 1% 2% Talent shows 0% 2% Nederlandse series 0% 3% Totaal 100% 100% 02:00-26:00 uur 21

TV EVERYWHERE Sport reportage is de grootste categorie die bekeken wordt op de online devices. Dat blijkt ook uit de top 25 best bekeken programma s. Die bestaat volledig uit sportprogramma s. Niet alleen voetbal wordt veel bekeken op de online devices, ook Formule 1. Zowel de race zelf, maar ook de kwalificaties. Hierdoor zien we de zender Ziggo Sport terugkomen in deze top 25. Maar ook een sportzender als Fox Sport realiseert regelmatig een groot publiek op de zondagmiddag. Hetzelfde geldt ook voor Veronica met Champions League voetbal. De niet-sport programma s vallen buiten de top 25. Het zijn vooral nieuws- en non-fictie programma s. Best bekeken uitzending was de aflevering van de talkshow M op 25 juni. Toen werd er geschakeld met Friesland voor de finish van Maarten van der Weijden. Toch weer een beetje sport. TOP 25 LINEAIR STREAM PROGRAMMA S, INCLUSIEF SPORT DATUM DAG TIJD TITEL ZENDER GENRE 1 6-6 do 20:39 Nat. Leag Voetbal: NL - Eng NPO 1 Sport Reportage 2 9-6 zo 20:38 Nat. Leag Voetbal: NL - Port NPO 1 Sport Reportage 3 9-6 zo 20:05 Autosport F1 Canada race Ziggo Sport Sport Reportage 4 30-6 zo 15:05 Autosport F1 Oostenrijk race Ziggo Sport Sport Reportage 5 29-6 za 14:49 WK Vrouwenvoetbal: It - NL NPO 1 Sport Reportage 6 23-6 zo 15:05 Autosport F1 Frankrijk race Ziggo Sport Sport Reportage 7 25-6 di 20:51 WK Vrouwenvoetbal: NL - Jap NPO 3 Sport Reportage 8 11-6 di 14:51 WK Vrouwenvoetbal: NL - NZL NPO 1 Sport Reportage 9 1-6 za 20:56 CL Voetbal: Tottenham- Liverpool Veronica Sport Reportage 10 29-6 za 14:55 Autosport F1 Oostenrijk, kwal. Ziggo Sport Sport Reportage 11 20-6 do 17:49 WK Vrouwenvoetbal: NL - Can NPO 1 Sport Reportage 12 23-6 zo 20:52 WK Vrouwenvoetbal: Fra - Bra NPO 3 Sport Reportage 13 15-6 za 14:51 WK Vrouwenvoetbal: NL - Kam NPO 1 Sport Reportage 14 8-6 za 19:55 Autosport F1 Canada Kwal Ziggo Sport Sport Reportage 15 9-6 zo 21:46 Autosport F1 Canada nabes. Ziggo Sport Sport Informatie 16 1-6 za 20:55 CL Voetbal Tottenham- Liverpool Ziggo Sport Sport Reportage 17 9-6 zo 14:53 Nat. Leag. Voetbal: Zwi - Eng Ziggo Sport Sport Reportage 18 5-6 wo 20:36 Nat. Leag. Voetbal: NL - Port Ziggo Sport Sport Reportage 19 28-6 vr 20:53 WK Vrouwenvoetbal: Fra - USA NPO 3 Sport Reportage 20 24-6 ma 20:53 WK Vrouwenvoetbal: Zwe - Can NPO 3 Sport Reportage 21 29-6 za 18:23 WK Vrouwenvoetbal: Zwe - Dui NPO 2 Sport Reportage 22 25-6 di 22:59 Studio france NPO 3 Sport Informatie 23 29-6 za 16:58 WK Vrouwenvoetbal: nabes NPO 1 Sport Informatie 24 6-6 do 23:26 WK Vrouwenvoetbal: NL - Eng nabes. NPO 1 Sport Informatie 25 22-6 za 14:55 Autosport F1 Fra, kwal Ziggo Sport Sport Reportage 22

6 KERNCIJFERS TV-RECLAME 23

KERNCIJFERS TV-RECLAME Telmar zet elk jaar voor ons de belangrijkste cijfers over de uitgezonden TV-reclames op een rij. Hiervoor doet zij een analyse op de SKO-kijkcijfers van de uitgezonden TV-commercials en de daarbij behorende informatie. Deze analyse kan alleen gedaan worden op de full audit zenders. De werkelijke reclamedruk zal groter zijn omdat de zogenaamde light audit zenders ontbreken. Hiervan zijn geen kijkcijfers op commercialniveau beschikbaar. In het eerste half jaar hebben 831 adverteerders met 1.195 merken op TV geadver teerd en hebben 2.796.187 commercials uitgezonden waarmee zij 649.064 GRP s hebben gerealiseerd op de doelgroep 20-54 jaar. Hiermee was de reclamedruk lager dan in de eerste helft 2018, 6% in termen van seconden en 7% in termen van GRP s. Minder merken op TV betekent ook minder aangeleverde nieuwe commercials. Totaal zijn 6.326 unieke commercials uitgezonden waarvan 83% (5.268) nieuw was. ONTWIKKELING KERNCIJFERS TV-RECLAME INDEX 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2019-2018 Aantal adverteerders 781 756 816 900 864 882 865 831 96 Aantal merken 1.320 1.291 1.296 1.360 1.299 1.292 1.273 1.195 94 Aantal seconden 21.536.380 21.869.515 25.642.805 33.812.005 41.147.305 46.230.145 55.214.295 51.752.755 94 Aantal spots (incl. tag-on) 1.038.797 1.067.349 1.253.974 1.702.140 2.115.938 2.400.644 2.961.329 2.796.187 94 Spotlengte (incl. tag-on) 26,8 26,5 25,8 24,8 24,3 23,8 23,4 23,3 100 GRP s gerealiseerd 20-54 jaar 736.378 743.055 746.189 744.990 744.867 710.655 698.244 649.064 93 Aantal commercials 6.672 6.958 7.020 6.819 6.656 6.472 6.587 6.326 96 Aantal nieuwe commercials 5.646 6.034 6.022 5.825 5.573 5.404 5.538 5.268 95 Aantal gemeten zenders SKO Full Audit 22 22 30 31 32 34 35 36 103 24

7 MEDIA:TIJD ONDERZOEK 2018 25

MEDIATIJD ONDERZOEK 2018 In het najaar van 2018 is voor de derde keer het onderzoek Media:Tijd uitgevoerd. Het onderzoek is uitgevoerd door GfK in opdracht van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP), het PMA en de JIC s NLO, NOM en SKO. Media:Tijd bestaat uit een dagboekonderzoek waarin alles draait om de dimensie tijd. Het biedt boven dien inzicht in de apparaten die worden gebruikt om media te consumeren. In juni heeft Screenforce een samenvatting gepubliceerd, waarin ingezoomd wordt op de tijd die besteed wordt aan het bekijken van video. Een van de conclusies uit de publicatie is dat Nederlanders van 13 jaar en ouder in 2018 gemiddeld 26 minuten per dag kijken naar gestreamde, gedownloade of gekochte content. Denk hierbij aan Videoland en Netflix. Over de hele populatie berekend wordt per dag gemiddeld 7 minuten besteed aan het bekijken van online video content van bijvoorbeeld Facebook en YouTube. KIJKTIJD PER TYPE (H:MM) 2:31 2:24 2:05 0:25 0:26 0:14 0:19 0:10 0:15 0:03 0:04 0:07 Lineaire / live TV Uitgesteld kijken Gestreamde, gedownloade, gekochte video Overig video (o.a. YouTube ) 2013 2015 2018 Basis: 13 jaar en ouder 26

Het gebruik van videoplatforms is het grootst onder 13-34 jarigen. Voor alle leeftijdsgroepen geldt dat lineaire TV de grootste videocategorie is. BESTEDINGSTIJD IN 2018 (MINUTEN) 3:34 2:37 1:40 1:02 0:42 0:25 0:26 0:30 0:28 0:14 0:18 0:19 0:05 0:04 0:04 0:01 13-34 jaar 35-49 jaar 50-64 jaar 65+ jaar Lineaire/live TV Uitgesteld kijken Gestreamde, gedownloade, gekochte video Overig video (o.a. YouTube) 27

MEDIATIJD ONDERZOEK 2018 De gerenommeerde marketingprofessor Karen Nelson-Field stelt in haar onderzoeken dat de media industrie zich bevindt in een aandachtseconomie. Het is een thema dat steeds belangrijker wordt. Zo ook in het Media:Tijd onderzoek. Hierin kunnen respondenten meerdere activiteiten invullen, die zij tegelijkertijd doen. Tegenover dit multitasken staat het singletasken, het doen van één activiteit tege lijkertijd. We mogen aannemen dat die ene activiteit met veel meer aandacht gedaan wordt dan bij multitasken. Wanneer we kijken naar de tijd die we singletaskend besteden aan een medium dan steekt TV daar bovenuit. Bij een kleine 70% van de tijd die we TV-kijken doen we daar niets anders bij. Het enige medium dat daarbij in de buurt komt is gamen, met scores van 32% onder de vrouwen en 52% onder de mannen. SINGLETASKEN - LEEFTIJD SINGLETASKEN - GESLACHT Radio luisteren 7% 4% 4% 2% Radio luisteren 8% 4% Bellen sms chat 17% 15% 8% 38% Bellen sms chat 18% 10% E-mail 17% 9% 7% 35% E-mail 17% 14% Social media 19% 17% 15% 34% Social media 19% 16% Browsen 29% 24% 17% 47% Browsen 25% 28% Online platform 30% 29% 25% 40% Online platform 28% 29% Tijdschrift 34% 29% 29% 46% Tijdschrift 41% 35% Dagblad 34% 21% 29% 47% Dagblad 40% 38% Gamen 38% 37% 49% 46% Gamen 32% 52% TV-kijken 67% 60% 60% 78% TV-kijken 67% 69% 13-34 jaar 35-49 jaar 50-64 jaar 65+ jaar Vrouw Man 28

OVER SCREENFORCE Screenforce is de Nederlandse TV-marketingorganisatie. Ons doel is om adverteerders en mediabureaus te helpen om het beste te halen uit reclame rond premium videocontent. Screenforce verzorgt informatie over TV en andere premium videoplatforms, biedt services aan adverteerders en bureaus en vertegenwoordigt de belangen van haar participanten op het gebied van public affairs. In Screenforce participeren de volgende mediabedrijven: Ster, ORN, RTL en BrandDeli en Talpa Network. EEN 29 UITGAVE SCREENFORCE VAN SCREENFORCE, TV-HALFJAARRAPPORT AUGUSTUS 2019 2019