TUIN Naar buiten! We zullen hier zien dat een buitentrap op technisch vlak een specifieke bouw vereist, zowel qua toepassingen als qua materialen. Op esthetisch vlak bestaan er buitentrappen in talloze modellen en realisaties op maat. Uiteenlopende toepassingen De belangrijkste functie van binnentrappen is de verdiepingen onderling te verbinden, terwijl buitentrappen veel meer uiteenlopende functies hebben. We hebben vijf belangrijke functies weerhouden, elk met hun eigen specifieke vereisten. Een drempel: Een stoep is een kleine trap, meestal van natuursteen, die leidt naar de voordeur van de woning. Het is een facultatief element in de privéwoning dat men meestal terugvindt in prestige- en standinggebouwen. Hij heeft vooral een decoratieve functie, temeer omdat het een onderdeel is van de voorgevel. Een drempel wordt gewoonlijk niet echt intensief betreden en slechts matig belast. Hij wordt meestal gehouwen uit natuursteen, 72 maar decoratief beton (imitatie natuursteen bijvoorbeeld) of een tegelbekleding kan ook. De trap van de hoofdingang: Sommige woningen liggen niet op dezelfde hoogte als de stoep of de toegangsweg, en moeten dus uitgerust worden met een trap van de straat tot de voordeur. Hetzelfde geldt voor bepaalde appartementsgebouwen, uitsluitend toegankelijk via een buitentrap. Ook deze laatste moet met de nodige zorg worden ontworpen omdat hij intensief zal worden gebruikt. Als deze trap relatief lang is (meer
Buitentrappen moeten voldoen aan specifieke vereisten, anders dan voor binnentrappen. Ze zijn namelijk onderhevig aan alle weersomstandigheden maar ook aan een intensief en mogelijks agressiever gebruik. Goede redenen dus om de juiste keuzes te maken. dan 10 treden), moet men zeker een overloop of bordes integreren. Trappen die leiden naar de voordeur van een woning zijn meestal gemetste trappen, die worden bezet met natuurstenen, betonnen of keramische tegels, afhankelijk van de smaak en van het budget. Om rechtstreeks toegang te hebben tot een appartement op een verdieping bijvoorbeeld, lijkt de oplossing van een prefab trap de zuinigste. Het gaat vaak om een draaitrap of spiraaltrap. De noodtrap: Deze specifieke constructie wordt vrij weinig geïnstalleerd in gezinswoningen maar is nodig en zelfs verplicht in bepaalde collectieve gebouwen. Deze trap is bedoeld om inwoners op de verdiepingen snel te evacueren bij een ramp. Ze hebben een loutere nutsfunctie en komen vaak achteraan het gebouw, vandaar dat de esthetiek ervan ondergeschikt is. Dit soort trap moet bovendien voldoen aan een specifiek lastenboek in termen van afmetingen (die constant moeten zijn) en veiligheid en in functie van het aantal personen dat moet kunnen worden geëvacueerd. Hoewel hij 73 De trap die deze stadstuin verbindt met het dakterras op de 1 ste verdieping, is afgeschermd door een wand van houten lamellen en een gevel van zwarte handvormsteen. Hij is in een atelier op maat gemaakt en daarna in één stuk gegalvaniseerd. Op de centrale draagstructuur, een standaard HEB-profiel zijn 18 treden van geplooid plaatstaal gelast. Boven de vijver bestaan de treden uit persroosters, en boven het plat dakje uit geponste roosters. De voet van de trap zit verzonken in de vijver. Bovenaan is de trap chemisch verankerd in de gevel. Ontwerp: Baeyens & Beck ir. - Architecten
weinig wordt gebruikt, moet men er toch op letten dat hij regelmatig wordt onderhouden. Dit soort trap, meestal voorgefabriceerd van metaal, wordt ontworpen en geïnstalleerd door gespecialiseerde firma s die de wettelijke beperkingen van toepassing kennen. De terrastrap: Deze trap dient meestal als verbinding tussen een hoger gelegen terras en de tuin en wordt meestal intensief gebruikt. Hij wordt dan ook vaak vuil. Op het vlak van esthetiek en materiaalkeuze moet men erop letten dat de trap en de stijl van het terras bij elkaar passen. De tuintrap: In hellende tuinen of tuinen op meerdere niveaus moeten trappen worden geïntegreerd om deze verschillende niveaus te verbinden. In die zin heeft de trap een nutsfunctie, maar hij dient vooral voor de versiering. De esthetiek ervan is dus van cruciaal belang omdat hij evenwichtig moet versmelten in de groenomgeving. Natuursteen en hout zijn hier aan de orde, maar er bestaan ook afgewerkte producten van beton en zelfs van keramiek aardewerk met de mooiste effecten. Aangepaste materialen In het geval van een buitentrap worden de materialen niet alleen gekozen op basis van esthetische overwegingen. Een buitentrap moet heel duurzaam zijn omdat hij constant onderhevig is aan slechte weersomstandigheden en temperatuurschommelingen. Hij moet ontworpen worden met aangepaste materialen. Welke materialen zijn er zoal beschikbaar voor een buitentrap? Metaal: Niet alle metalen zijn geschikt voor buitengebruik door het risico van corrosie. Elke buitentrap moet dus worden beschermd tegen dit verschijnsel van slijtage. Daarom gebruiken fabrikanten vooral twee soorten metalen: aluminium en gegalvaniseerd staal. Aluminium is een metaal dat van nature een voortreffelijke weerstand biedt tegen oxidatie, temeer als het geanodiseerd is. Gegalvaniseerd staal wordt verkregen door warmtegalvanisatie van het metaal. Het betreft een industrieel procedé dat erin bestaat staal onder te dompelen in een bad gesmolten zink. Deze behandeling verleent het staal meer adhesie, waterdichtheid en mechanische weerstand. Uit studies is gebleken dat de weerstand tegen corrosie van gegalvaniseerde metalen gemiddeld 85 jaar bereikt in een stedelijk of voorstedelijk milieu en 120 jaar in een landelijk milieu. Een metalen trap vergt geen specifiek onderhoud na installatie. Beton : Dat beton bestand is tegen vorst en slechte weersomstandigheden kan evident lijken, maar het is niet zo eenvoudig als op het eerste zicht lijkt. De betonoppervlakken die het meest afzien zijn horizontale oppervlakken op de eerste verdieping of dicht bij de grond: ze zijn onderhevig aan ontharding door de herhaalde werking van de vorst/dooicyclus. Buitentrappen zijn dus uitermate blootgesteld. De fabricage ervan, vooral de samenstelling van het beton en de gietomstandigheden zijn in deze gevallen van cruciaal belang. Zonder in te technische details te treden, kunnen we stellen dat de meeste problemen voorkomen als het gegoten beton te vloeibaar is of als het gieten gebeurt in slechte atmosferische omstandigheden. Men kan de ongemakken die verband houden met een eventuele verwering van het beton vermijden op voorwaarde dat men een beroep doet op specialisten. Het begrip van de vries/dooicyclus in beton heeft het namelijk mogelijk gemaakt om technieken te ontwikkelen waarmee schade door vorst kan worden geminimaliseerd. Natuursteen: Als de plaatsing met zorg gebeurt en als men kiest voor variëteiten en afwerkingen die geschikt zijn voor buitengebruik, (antislip: gevlamde, gebouchardeerde, gegroefde afwerking, ruw gezaagd ), is natuursteen uiteraard een van de beste materialen. Vooral voor trappen die goed zichtbaar zijn vooraan de woning maar ook voor tuintrappen, waar natuursteen enigszins in zijn natuurlijk milieu belandt. Onmogelijk om alle 74 1 & 2. Deze rechte trap past bij de gevel van oude bakstenen en is op maat gemaakt van padouk, een Afrikaanse eerste klasse soort die heel geschikt is voor buiten. Het hout patineert mooi met de tijd en krijgt een grijstint; het vraagt geen specifiek onderhoud. De trap is ambachtelijk ontworpen en komt uit op een bordes, ondersteund door palen. Realisatie: Behets
variëteiten van stenen op te sommen. Graniet en basalt maar ook de meer rustieke kwartsiet en porfier zijn aanbevolen voor trappen met veel verloop, dankzij hun goede slijtvastheid. Bepaalde leistenen en blauwe steen (vooral van Europese origine) worden ook heel erg op prijs gesteld. De witte en zandkalkstenen zijn meestal poreuzer en men moet heel voorzichtig zijn bij de keuze van de geschikte variëteiten. Men mag niet uit het oog verliezen dat natuursteen een bijzondere aandacht vraagt op het vlak van onderhoud. Hout: Valt vooral in de smaak voor terras- en tuintrappen; de houtsoorten die daarvoor worden gebruikt, moeten voldoen aan tal van technische vereisten. De belangrijkste is de duurzaamheid van het hout. Hout wordt blootgesteld aan slechte weersomstandigheden maar ook aan schimmels en insecten zonder enige bescherming en het blijft lang nat, daarom kunnen alleen heel duurzame soorten worden gebruikt. Deze duurzaamheid kan natuurlijk zijn (tal van exotische houtsoorten) maar ze kan ook worden bereikt met een bewaarprocedé in autoclaaf 1 2 4 3 5 3 & 4. Bij de creatie van houten buitentrappen moeten de juiste houtsoorten worden gekozen, zeker qua duurzaamheid. Klasse 1 Merbau en Afzelia, gebruikt voor deze beide trappen, zijn perfect geschikt voor dit doel. Het zijn houtsoorten met een warme kleur. Het rechte model met leuning in kruisvorm geeft uit op een bordes dat ondersteund wordt door 2 stutbalken, waardoor geen steunpalen op de grond nodig zijn. Realisatie: MEV 5. Deze trap met tussenliggend bordes is gemaakt van iroko en leidt naar een hoger liggend terras. Deze houtsoort vraagt geen onderhoud. De leuningen van inox zorgen voor een moderne toets. Realisatie: Ambo 75
1 2 3 4 6 5 1. Blauwsteen uit Henegouwen is duurzaam en vorstbestendig, perfect geschikt dus voor buitengebruik. Hier werd hij gebruikt voor een buitentrap, met antislipboorden in gehamerde afwerking. Er zijn verschillende afwerkingen mogelijk die elk een specifieke tint opleveren, van lichtgrijs tot zwart via het gamma blauwtinten. Carrières du Hainaut 76 2. Deze eerder moderne design spiltrap staat in contrast met de stijl van de woning. Hij is verkrijgbaar in enkele standaardafmetingen en kan worden aangepast tot 3.36 m hoogte. Geleverd met bovenoverloop en - leuning. Nova bij Lapeyre 3. Deze hedendaagse spiltrap bestaat uit treden van aluminium plaatstaal, met een antislipoppervlak. Ze zijn zelfdragend en worden in de werkplaats aan de centrale spil gelast; hun uiteinden worden omgevouwen om uitspringende delen te vermijden. Diameter van
(Noorse den, grenen, sparrenhout). De stabiliteit van de gebruikte houtsoorten moet niet noodzakelijk zo groot zijn als voor de fabricage van deuren of raamkozijnen. Daarom gebruikt men voor terrassen en buitentrappen vaak soorten met een grotere duurzaamheid maar waarvan de stabiliteit onvoldoende is voor ramen en deuren. In dat verband vermelden we vooral Afrormosia, Azobé, Bangkiraï, Ipé, Iroko of ook nog Merbau en Teak. Opgelet echter voor de afwerking van trappen omdat vochtig hout heel glad is. Aan de uiteinden of op het bovenoppervlak moet dus een antislip profiel worden aangebracht. zijn geschikt voor buiten. Deze zijn uiterst solide, perfect vorstbestendig en waterdicht maar gladde afwerkingen moeten worden vermeden. De plaatsing moet heel nauwkeurig gebeuren en rekening houden met bepaalde beperkingen, in het bijzonder op het vlak van waterdichtheid. Ze moet ook een lichte helling respecteren om ervoor te zorgen dat het water wegstroomt. Keramiek: slechts bepaalde duurzame keramische grèstegels de trap: van 1200 tot 1900 mm. Combineerbaar met verschillende soorten leuningen. Classic van Spira 4. Blauwe steen, ook wel eens arduin genoemd is een tijdloos materiaal. Verkrijgbaar in verschillende afmetingen en afwerkingen. De afgeronde treden van deze buitentrap hebben een specifieke gehamerde antislipafwerking. Carrières du Hainaut 5. Het doel bij het ontwerpen van dit terras annex trap was een harmonie te vinden met de sobere en hedendaagse woning. Vanop het brede houten terras leidt een trap in bijpassende grijze steen naar de tuin. De trap betaat uit betegeling van hersamengestelde 'imitatie' natuursteen 'Schistone' (van Bradstone) in een Armor tint. Vorstvrij en antislip. 6. Deze kleine, ronde vijver, midden in een terras van verzoete blauwe steen, is bereikbaar via twee symmetrische trappen in blauwe steen. De boorden van de treden zijn gebouchardeerd en dus antislip afgewerkt. Carrières du Hainaut 77