Complexnummer: 516991 Smallepad 5 3811 MG Amersfoort Postbus 1600 3800 BP Amersfoort www.cultureelerfgoed.nl T 033 421 74 21 F 033 421 77 99 E info@cultureelerfgoed.nl Complexnaam Complex beambtenwoningen/schuren Aantal complexonderdelen Monumentnummers van complexonderdelen 5 516992, 516993, 525649, 525650, 525651 Woonplaats Gemeente Provincie Noord-Brabant Hoofdadres van hoofdobject Tilburgseweg 164, 5051 AM Complexomschrijving Inleiding. Complex BEAMBTENWONINGEN in Expressionistische stijl, in een variant van de Amsterdamse School. Het complex uit 1928 is een ontwerp van architect Ingwersen. Het is gebouwd voor de Tilburgse Metaaldraadlampenfabriek N.V. aan de Broekhovenseweg, later Volt B.V., in hoofdzaak voor haar hogere beambten. Altijd hebben er ook niet bedrijfsgebonden mensen gewoond. Om voor het bedrijf ook personeel van buiten de regio aan te trekken, werd gekozen voor een aantrekkelijke bouwlokatie. De woningen waren voor die tijd royaal en modern ingericht. Het erf gaf zelfs ruimte voor een eigen moestuin. Het grootonderhoud aan de voor- en achtertuinen werd in oorsprong door de fabriek verzorgd. De uit 1935 daterende Woningstichting Aert Swaens, oorspronkelijk voor Philipswoningbouw in en om Tilburg bedoeld, heeft de woningen tot 1964 beheerd. Hierna zijn ze overgedragen aan de Stichting Hertog Hendrik van Lotharingen, een woningcorporatie in de gemeente Veldhoven, die veel woningbouw ten behoeve van Philips beheert en exploiteert. Volt B.V. wordt in mei 1979 een volwaardige Philipsdochter. Het complex bestaat uit vijf onderdelen, die ten opzichte van elkaar een symmetrie vertonen: I vier beambtenwoningen; II vier beambtenwoningen (spiegelbeeld van I); III schuur; IV schuur (spiegelbeeld van III); V erfscheiding aan de straat. De woningen liggen aan de lintbebouwde verbindingsweg tussen Tilburg en. Ze hebben aan de voorkant een gezamelijk voorerf en aan de achterkant een privé-erf dat doorsneden wordt door de gezamelijke "eigen" weg (zandstraat). Het achterste gedeelte van het erf, dat het verste van de woning af ligt, was oorspronkelijk bedoeld als Pagina: 1 / 14
moestuin. De toegang tot de achtererven bevindt zich naast de 156 en op de kop van beide woningblokken. Aan de Treurenburgstraat/Parklaan in Eindhoven ligt een dergelijk complex beambtenwoningen echter zonder moestuinen. Waardering. Het complex is van algemeen belang. Het heeft cultuurhistorisch belang als bijzondere uitdrukking van een culturele en sociaal-economische ontwikkeling, in het bijzonder de industrialisatie van Tilburg. Het is van belang als voorbeeld van de typologische ontwikkeling van de woningbouw voor beambten. Het heeft architectuurhistorisch belang vanwege de plaats in het werk van de architect Ingwersen. Het geheel is gaaf bewaard gebleven en is als samenhangend complex van beambtenwoningen redelijk zeldzaam. Pagina: 2 / 14
Monumentnummer*: 516992 Status: rijksmonument Inschrijving register*: 18 december 2001 Kadaster deel/nr: 13396/9 Complexnummer Complexnaam 516991 Complex beambtenwoningen/schuren Woonplaats* Gemeente* Provincie* Noord-Brabant Straat* Nr* Toev.* Postcode* Woonplaats* Situering Locatie Tilburgseweg 164 5051 AM Tilburgseweg 166 5051 AM Tilburgseweg 168 5051 AM Tilburgseweg 5051 AM Kadastrale gemeente* Sectie* Kad. object* Appartement Grondperceel GOIRLE E 5199 GOIRLE E 5198 GOIRLE E 4736 GOIRLE E 5200 Rijksmonumentomschrijving** Inleiding. Het blok van vier BEAMBTENWONINGEN is onderdeel van een complex van acht woningen uit 1928 in Expressionistische stijl, in een variant van de Amsterdamse School. Het is een ontwerp van architect Ingwersen. De andere onderdelen van het complex zijn: II vier beambtenwoningen (spiegelbeeld van onderdeel I); III schuur van woning 156; IV schuur van woning (spiegelbeeld van III); V erfscheiding aan de straat. Gezamelijk vormen de onderdelen ten opzichte van elkaar een symmetrisch geheel. De woningen liggen aan de lintbebouwde verbindingsweg tussen Tilburg en. Ze hebben aan de voorkant een gezamenlijk voorerf en aan de achterkant een privé-erf dat doorsneden wordt door de gezamelijke ongeplaveide "eigen" weg. Het achterste gedeelte van het erf, dat het verste van de woning af ligt, was oorspronkelijk bedoeld als moestuin. De toegang tot de achtererven bevindt zich naast de woning 156 () op de kop van het blok. Bovendien heeft 162 (164) een gezamelijke achterom met 164 (162), rechtstreeks vanaf de straat. De woningen zijn gebouwd voor de Tilburgse Pagina: 3 / 14
Metaaldraadlampenfabriek N.V. aan de Broekhovenseweg, later Volt B.V., in hoofdzaak voor de hogere beambten van de eigen firma. Altijd hebben er ook niet bedrijfsgebonden mensen gewoond. Om voor het bedrijf ook personeel van buiten de regio aan te trekken, werd gekozen voor een aantrekkelijke bouwlokatie. De woningen waren voor die tijd royaal en modern ingericht. Het erf gaf zelfs ruimte voor een eigen moestuin. Het grootonderhoud aan de vooren achtertuinen werd in oorsprong door de fabriek verzorgd. De uit 1935 daterende Woningstichting Aert Swaens, oorspronkelijk voor Philipswoningbouw in en om Tilburg bedoeld, heeft de woningen tot 1964 beheerd. Hierna zijn ze overgedragen aan de Stichting Hertog Hendrik van Lotharingen, een woningcorporatie in de gemeente Veldhoven, die ook veel woningbouw ten behoeve van Philips beheert en exploiteert. Volt B.V. wordt in mei 1979 een volwaardige Philipsdochter. Een dergelijk complex woningen bevindt zich aan de Treurenburgstraat/Parklaan in Eindhoven, echter zonder moestuinen. Omschrijving. Het blok van vier beambtenwoningen heeft een langwerpige plattegrond met een asymmetrische voorgevelcompositie. Iedere woning is verschillend van grootte en aanzicht. Op de linker hoek bevindt zich de kleinste en op de rechter hoek de grootste woning. Ze bestaan uit twee bouwlagen. De grootste woning, samen met de ingangspartij/balkon van de aanliggende woning risaleert in de voorgevel. Het blok is gedekt door een schilddak met de nok loodrecht op de straat en een verticaal dakschild in de zijgevel tot aan de eerste bouwlaag. Het heeft een rondbogige voordeur, een tweedelig venster op de begane grond en een driedelig op de verdieping. Het laatste venster met een kleine roedenverdeling, heeft over de volle breedte een uitgebouwde houten bloembak. Boven de voordeur bevindt zich in het dak een expressionistische schijnschoorsteen. De andere woningen zijn gedekt door een zadeldak met de nok parallel aan de straat. De kleinste woning heeft een eenlaags gedeelte met een overstekend schildeinde en een verticaal gedeelte dat gelijkt op een mansarde. Ze hebben rechthoekige voordeuren. Twee bevinden zich met een negenruits vestibulevenster onder een gezamenlijke houten luifel, die één geheel vormt met de houten bakgoot van de linker hoekwoning. De derde bevindt zich in de zijkant van de uitgebouwde ingangspartij, met aan de voorkant een vestibule-venster uitgevoerd in glas-in-lood. Op de begane grond driedelige vensters en op de verdieping onder de bakgoot van het zadeldak één doorlopend veertiendelig venster, waarin dertien stolpramen en één balkondeur. De ramen hebben een horizontale roedenverdeling. De zijgevels van de hoekwoningen zijn symmetrisch van opzet. In de linker zijgevel bevindt zich in het midden een expressieve schoorsteen met een schuine kant aan de zijde van het dakschild. Op de begane grond wordt de schoorsteen geflankeerd door een venster en in het dak door een dakkapel. De rechter zijgevel heeft een tweedelig venster op de begane grond. Naast een achterdeur en keukenraam hebben de achtergevels openslaande tuindeuren en op de verdieping een doorgaand meerdelig venster zoals in de voorgevel. De kleinste woning en de buurwoning hebben een gezamelijk balkon in de achtergevel. Het opgaande werk bestaat uit een rood/paarse baksteen gemetseld in kettingverband. Voor de entree van woning 160 (168) een klein gemetseld steunbeer-achtig element met op de voet een cementen kogel. Bezijden het naastgelegen glas-in-loodvenster kubusachtige aanzet elementen van cement. Het glas-in-lood bevat een afbeelding van een laboratorium-achtige kolf. Rood tegelwerk op de borstwering tussen de voordeuren van de nummers 156 en 158 (168 en ). De daken zijn belegd met rode opnieuw verbeterde Hollandse pannen. Op de kop van de kleinste woning staat een vrijstaande schuur en bij de andere woningen op het achtererf. Pagina: 4 / 14
Waardering Het complex is van algemeen belang. Het heeft cultuurhistorisch belang als bijzondere uitdrukking van een culturele en sociaal-economische ontwikkeling, in het bijzonder de industrialisatie van Tilburg. Het is van belang als voorbeeld van de typologische ontwikkeling van de woningbouw voor beambten. Het heeft architectuurhistorisch belang vanwege de plaats in het werk van de architect Ingwersen. Het geheel is gaaf bewaard gebleven en is als samenhangend complex van beambtenwoningen redelijk zeldzaam. Hoofdcategorie Subcategorie Functie Woningen en woningbouwcomplexen Bedrijfs-,fabriekswoning Beambtenwoning Pagina: 5 / 14
Monumentnummer*: 516993 Status: rijksmonument Inschrijving register*: 18 december 2001 Kadaster deel/nr: 13396/9 Complexnummer Complexnaam 516991 Complex beambtenwoningen/schuren Woonplaats* Gemeente* Provincie* Noord-Brabant Straat* Nr* Toev.* Postcode* Woonplaats* Situering Locatie Tilburgseweg 164 5051 AM Tussen nrs.156- Tilburgseweg 156 5051 AL Bij Tussen nrs.156- Tilburgseweg 158 5051 AL Bij Tussen nrs.156- Tilburgseweg 160 5051 AM Bij Tussen nrs.156- Tilburgseweg 162 5051 AM Bij Tussen nrs.156- Tilburgseweg 166 5051 AM Bij Tussen nrs.156- Tilburgseweg 168 5051 AM Bij Tussen nrs.156- Tilburgseweg 5051 AM Bij Tussen nrs.156- Kadastrale gemeente* Sectie* Kad. object* Appartement Grondperceel GOIRLE E 5193 Rijksmonumentomschrijving** Inleiding. De schuur ligt op de kop van het woningblok van vier woningen (onderdeel I). De andere onderdelen van het complex zijn: I vier beambtenwoningen; II vier beambtenwoningen (spiegelbeeld van I); IV schuur (spiegelbeeld Pagina: 6 / 14
vaniii); V erfscheiding aan de straat. Omschrijving. De schuur heeft een rechthoekige plattegrond. Het gebouw is gedekt door een zadeldak met de nokrichting parallel aan de straat. In de zijgevel bevindt zich de toegangsdeur en een klein vierkant raampje in de voorgevel. Het opgaand werk komt overeen met dat van het woonblok echter het is gemetseld in halfsteensverband. Het dak heeft dezelfde pannen als het blok. Waardering. Het complex is van algemeen belang. Het heeft cultuurhistorisch belang als bijzondere uitdrukking van een culturele en sociaal-economische ontwikkeling, in het bijzonder de industrialisatie van Tilburg. Het is van belang als voorbeeld van de typologische ontwikkeling van de woningbouw voor beambten. Het heeft architectuurhistorisch belang vanwege de plaats in het werk van de architect Ingwersen. Het geheel is gaaf bewaard gebleven en is als samenhangend complex van beambtenwoningen redelijk zeldzaam. Hoofdcategorie Subcategorie Functie Handelsgebouwen, opslag- en transportgebouwen Opslag Schuur (G) Voorwerpen op pleinen en dergelijke Erfscheiding(D) Muur(D) Pagina: 7 / 14
Monumentnummer*: 525649 Status: rijksmonument Inschrijving register*: 18 december 2001 Kadaster deel/nr: 13396/9 Complexnummer Complexnaam 516991 Complex beambtenwoningen/schuren Woonplaats* Gemeente* Provincie* Noord-Brabant Straat* Nr* Toev.* Postcode* Woonplaats* Situering Locatie Tilburgseweg 156 5051 AL Tilburgseweg 158 5051 AL Tilburgseweg 160 5051 AM Tilburgseweg 162 5051 AM Kadastrale gemeente* Sectie* Kad. object* Appartement Grondperceel GOIRLE E 5130 GOIRLE E 5049 GOIRLE E 4736 Rijksmonumentomschrijving** Inleiding. Het blok van vier BEAMBTENWONINGEN is onderdeel van een complex van acht woningen uit 1928 in Expressionistische stijl, in een variant van de Amsterdamse School. Het is een ontwerp van architect Ingwersen. De andere onderdelen van het complex zijn: I vier beambtenwoningen (spiegelbeeld van onderdeel II); III schuur van woning 156; IV schuur van woning (spiegelbeeld van III); V erfscheiding aan de straat. Gezamenlijk vormen de onderdelen ten opzichte van elkaar een symmetrisch geheel. De woningen liggen aan de lintbebouwde verbindingsweg tussen Tilburg en. Ze hebben aan de voorkant een gezamenlijk voorerf en aan de achterkant een privé-erf dat doorsneden wordt door de gezamelijke ongeplaveide "eigen" weg. Het achterste gedeelte van het erf, dat het verste van de woning af ligt, was oorspronkelijk bedoeld als moestuin. De toegang tot de achtererven bevindt zich naast de woning (156) op de kop van het blok. Bovendien heeft 164 (162) een gezamelijke achterom met 162 (164), rechtstreeks vanaf de straat. De womingen zijn gebouwd voor de Tilburgse Metaaldraadlampenfabriek N.V. aan de Broekhovenseweg, later Volt B.V., in hoofdzaak voor de hogere beambten Pagina: 8 / 14
van de eigen firma. Altijd hebben er ook niet bedrijfsgebonden mensen gewoond. Om voor het bedrijf ook personeel van buiten de regio aan te trekken, werd gekozen voor eenaantrekkelijke bouwlokatie. De woningen waren voor die tijd royaal en modern ingericht. Het erf gaf zelfs ruimte voor een eigen moestuin. Het grootonderhoud aan de vooren achtertuinen werd in oorsprong door de fabriek verzorgd. De uit 1935 daterende Woningstichting Aert Swaens, oorspronkelijk voor Philipswoningbouw in en om Tilburg bedoeld, heeft de woningen tot 1964 beheerd. Hierna zijn ze overgedragen aan de Stichting Hertog Hendrik van Lotharingen, een woningcorporatie in de gemeente Veldhoven, die ook veel woningbouw ten behoeve van Philips beheert en exploiteert. Volt B.V. wordt in mei 1979 een volwaardige Philipsdochter. Een dergelijk complex woningen bevindt zich aan de Treurenburgstraat/Parklaan in Eindhoven, echter zonder moestuinen. Omschrijving. Het blok van vier beambtenwoningen heeft een langwerpige plattegrond met een a-symmetrische voorgevelcompositie. Ieder woning is verschillend van grootte en aanzicht. Op de linker hoek bevindt zich de kleinste en op de rechter hoek de grootste woning. Ze bestaan uit twee bouwlagen. De grootste woning, samen met de ingangspartij/balkon van de aanliggende woning risaleert in de voorgevel. Het is gedekt door een schilddak met de nok loodrecht op de straat en een verticaal dakschild in de zijgevel tot aan de eerste bouwlaag. Het heeft een rondbogige voordeur, een tweedelig venster op de begane grond en een driedelig op de verdieping. Het laatste venster met een kleine roedenverdeling, heeft over de volle breedte een uitgebouwde houten bloembak. Boven de voordeur bevindt zich in het dak een expressionistische schijnschoorsteen. De andere woningen zijn gedekt door een zadeldak met de nok parallel aan de straat. De kleinste woning heeft een eenlaags gedeelte met een overstekend schildeinde en een verticaal gedeelte dat gelijkt op een mansarde. Ze hebben rechte voordeuren. Twee bevinden zich met een negenruits vestibulevenster onder een gezamenlijke houten luifel, die één geheel vormt met de houten bakgoot van de linker hoekwoning. De derde bevindt zich in de zijkant van de uitgebouwde ingangspartij, met aan de voorkant een vestibule-venster uitgevoerd in glas-in-lood. Op de begane grond driedelige vensters en op de verdieping onder de bakgoot van het zadeldak één doorlopend veertiendelig venster, waarin dertien stolpramen en één balkondeur. De ramen hebben een horizontale roedenverdeling. De zijgevels van de hoekwoningen zijn symmetrisch van opzet. In de linker zijgevel bevindt zich in het midden een expressieve schoorsteen met een schuine kant aan de zijde van het dakschild. Op de begane grond wordt de schoorsteen geflankeerd door een venster en in het dak door een dakkapel. De rechter zijgevel heeft een tweedelig venster op de begane grond. Naast een achterdeur en keukenraam hebben de achtergevels op opslaande tuindeuren en op de verdieping een doorgaand meerdelig venster zoals in de voorgevel. De kleinste woning samen met de buurwoning hebben een gezamelijk balkon in de achtergevel. Het opgaande werk bestaat uit een rood/paarse baksteen gemetseld in kettingverband. Voor de entree van woning 168 (160) een klein gemetseld steunbeer-achtig element met op de voet een cementen kogel. Bezijden het naastgelegen glas-in-loodvenster kubusachtige aanzet elementen van cement. Het glas-in-lood bevat een afbeelding van een laboratorium-achtige kolf. Rood tegelwerk op de borstwering tussen de voordeuren van de nummers 168 en (156 en 158). De daken zijn belegd met rode opnieuw verbeterde Hollandse pannen. Op de kop van de kleinste woning staat een vrijstaande schuur, bij de andere woningen staat deze op het achtererf. Waardering. Het complex is van algemeen belang. Het heeft cultuurhistorisch belang als bijzondere uitdrukking van een culturele Pagina: 9 / 14
en sociaal-economische ontwikkeling, in het bijzonder de industrialisatie van Tilburg. Het is van belang als voorbeeld van de typologische ontwikkeling van de woningbouw voor beambten. Het heeft architectuurhistorisch belang vanwege de plaats in het werk van de architect Ingwersen. Het geheel is gaaf bewaard gebleven en is als samenhangend complex van beambtenwoningen redelijk zeldzaam. Hoofdcategorie Subcategorie Functie Woningen en woningbouwcomplexen Bedrijfs-,fabriekswoning Beambtenwoning Pagina: 10 / 14
Monumentnummer*: 525650 Status: rijksmonument Inschrijving register*: 18 december 2001 Kadaster deel/nr: 13396/9 Complexnummer Complexnaam 516991 Complex beambtenwoningen/schuren Woonplaats* Gemeente* Provincie* Noord-Brabant Straat* Nr* Toev.* Postcode* Woonplaats* Situering Locatie Tilburgseweg 156 5051 AL Kadastrale gemeente* Sectie* Kad. object* Appartement Grondperceel GOIRLE E 5200 Rijksmonumentomschrijving** Inleiding. De schuur ligt op de kop van het woningblok van vier woningen (onderdeel II). De andere onderdelen van het complex zijn: I vier beambtenwoningen ; II vier beambtenwoningen (spiegelbeeld van I); III schuur; V erfscheiding aan de straat. Omschrijving. De schuur heeft een rechthoekige plattegrond. Het gebouw is gedekt door een zadeldak met de nokrichting parallel aan de straat. In de zijgevel bevindt zich de toegangsdeur en een klein vierkant raampje in de voorgevel. Het opgaand werk komt overeen met dat van het woonblok echter het is gemetseld in halfsteensverband. Het dak heeft dezelfde pannen als het blok. Waardering. Het complex is van algemeen belang. Het heeft cultuurhistorisch belang als bijzondere uitdrukking van een culturele en sociaal-economische ontwikkeling, in het bijzonder de industrialisatie van Tilburg. Het is van belang als voorbeeld van de typologische ontwikkeling van de woningbouw voor beambten. Het heeft architectuurhistorisch belang vanwege de plaats in het werk van de architect Ingwersen. Het geheel is gaaf bewaard gebleven en is als samenhangend complex van beambtenwoningen redelijk zeldzaam. Hoofdcategorie Subcategorie Functie Pagina: 11 / 14
Handelsgebouwen, opslag- en transportgebouwen Opslag Schuur (G) Pagina: 12 / 14
Monumentnummer*: 525651 Status: rijksmonument Inschrijving register*: 18 december 2001 Kadaster deel/nr: 13396/9 Complexnummer Complexnaam 516991 Complex beambtenwoningen/schuren Woonplaats* Gemeente* Provincie* Noord-Brabant Straat* Nr* Toev.* Postcode* Woonplaats* Situering Locatie Tilburgseweg 164 5051 AM Kadastrale gemeente* Sectie* Kad. object* Appartement Grondperceel GOIRLE E 5198 GOIRLE E 5129 GOIRLE E 5200 GOIRLE E 5049 GOIRLE E 5196 GOIRLE E 4736 GOIRLE E 5193 GOIRLE E 5199 Rijksmonumentomschrijving** Inleiding. Het complex van de acht beambtenwoningen heeft een ERFSCHEIDING aan de straat. De andere onderdelen van het complex zijn: I vier beambtenwoningen; II vier beambtenwoningen (spiegelbeeld van I); III schuur; IV schuur (spiegelbeeld van III). Omschrijving. De erfscheiding bestaat uit een gemetseld muurtje aan de straat voorzien van een strekkenlaag. Het opgaand werk komt overeen met dat van het woonblok echter het is gemetseld in halfsteensverband. Waardering. Het complex is van algemeen belang. Het heeft cultuurhistorisch belang als bijzondere uitdrukking van een culturele Pagina: 13 / 14
en sociaal-economische ontwikkeling, in het bijzonder de industrialisatie van Tilburg. Het is van belang als voorbeeld van de typologische ontwikkeling van de woningbouw voor beambten. Het heeft architectuurhistorisch belang vanwege de plaats in het werk van de architect Ingwersen. Het geheel is gaaf bewaard gebleven en is als samenhangend complex van beambtenwoningen redelijk zeldzaam. Hoofdcategorie Subcategorie Functie Woningen en woningbouwcomplexen Bedrijfs-,fabriekswoning Pagina: 14 / 14