Dit document mag slechts op een stand-alone PC worden geinstalleerd. Gebruik op een netwerk is alleen. toestaan als een aanvullende licentieovereenkomst voor netwerkgebruik met NEN is afgesloten. This document may only be used on a stand-alone PC. Use in a network is only permitted when a supplementary license agreement for us in a network with NEN has been concluded. Nederlandse norm NEN-EN 13139 (nl) Toeslagmaterialen voor mortel Aggregates for mortar Vervangt NEN-EN 13139:1998 Ontw. ICS 91.100.10 juli 2002
Dit document bevat de vertaling in het Nederlands van de Europese norm EN 13139:2002. De Europese norm EN 13139:2002 heeft de status van Nederlandse norm. Normcommissie 353 154 Korrelvormige materialen voor de bouw Apart from exceptions provided by the law, nothing from this publication may be duplicated and/or published by means of photocopy, microfilm, storage in computer files or otherwise, which also applies to full or partial processing, without the written consent of the Netherlands Standardization Institute. The Netherlands Standardization Institute shall, with the exclusion of any other beneficiary, collect payments owed by third parties for duplication and/or act in and out of law, where this authority is not transferred or falls by right to the Reproduction Rights Foundation. Auteursrecht voorbehouden. Behoudens uitzondering door de wet gesteld mag zonder schriftelijke toestemming van het Nederlands Normalisatie-instituut niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van fotokopie, microfilm, opslag in computerbestanden of anderszins, hetgeen ook van toepassing is op gehele of gedeeltelijke bewerking. Het Nederlands Normalisatie-instituut is met uitsluiting van ieder ander gerechtigd de door derden verschuldigde vergoedingen voor verveelvoudiging te innen en/of daartoe in en buiten rechte op te treden, voor zover deze bevoegdheid niet is overgedragen c.q. rechtens toekomt aan de Stichting Reprorecht. Although the utmost care has been taken with this publication, errors and omissions cannot be entirely excluded. The Netherlands Standardization Institute and/or the members of the committees therefore accept no liability, not even for direct or indirect damage, occurring due to or in relation with the application of publications issued by the Netherlands Standardization Institute. Hoewel bij deze uitgave de uiterste zorg is nagestreefd, kunnen fouten en onvolledigheden niet geheel worden uitgesloten. Het Nederlands Normalisatie-instituut en/of de leden van de commissies aanvaarden derhalve geen enkele aansprakelijkheid, ook niet voor directe of indirecte schade, ontstaan door of verband houdend met toepassing van door het Nederlands Normalisatie-instituut gepubliceerde uitgaven. 2006 Nederlands Normalisatie-instituut Postbus 5059, 2600 GB Delft Telefoon (015) 2 690 390, Fax (015) 2 690 190
Nederlands voorwoord De Europese norm EN 13139:2002 maakt deel uit van een serie normen voor toeslagmaterialen voor de bouw, die zijn ontwikkeld door CEN/TC 154 "Aggregates". De norm is ontwikkeld door de subcommissie SC 1 "Aggregates for mortar" van deze Europese Technische Commissie. De norm is door NEN overgenomen als en heeft de status van Nederlandse norm. Overgangsperiode Volgens een formeel vastgestelde overgangsbepaling van CEN kan tot 1 juni 2004 naar keuze NEN 3835:1991 Mortels voor metselwerk van stenen, blokken of elementen van baksteen, kalkzandsteen, beton en gasbeton nog worden toegepast in plaats van en Ontw. NEN 3833:2004 Nederlandse aanvulling op (zie alinea "Nederlandse aanvulling op NEN-EN 13139:2002"). In te trekken Nederlandse normen zal tezamen met de daarin vermelde normen voor beproevingsmethoden op 1 juni 2004 NEN 3835:1991 vervangen, voor wat de toeslagmaterialen voor mortel betreft. Nederlandse aanvulling op Het gebruik van de onderhavige norm wordt toegelicht in Ontw. NEN 3833:2004 Nederlandse aanvulling op NEN-EN 13139 Toeslagmaterialen voor mortel. Deze norm bevat normatieve invulling met toelichting voor het gebruik van de prestatieniveaus voor toeslagmateriaal en vulstof voor mortel (zie volgende alinea), die voor een aantal geharmoniseerde producteigenschappen in als keuzemogelijkheden zijn vermeld. In Nederland gebruikelijke prestatieniveaus In zijn voor iedere geharmoniseerde eigenschap grenswaarden of prestatieniveaus, in de vorm van klassen ("categories"), gedefinieerd. In het laatste geval voorziet de norm in de mogelijkheid om, afhankelijk van de geldende nationale regelgeving, de geografische ligging, het klimaat of bestaande gebruiken, per land verschillende prestatieklassen toe te passen. Indien op nationaal niveau regelgeving voor deze prestatieniveaus bestaat, kunnen bepaalde klassen uit de norm van overheidswege worden voorgeschreven ofwel kunnen de niveaus normatief worden geregeld. Normsubcommissie 353 154 01/VC 13 "Toeslagmaterialen en vulstof voor mortel en beton" heeft in Ontw. NEN 3833:2004 Nederlandse aanvulling op NEN-EN 13139 Toeslagmaterialen voor mortel de prestatieklassen voor een aantal eigenschappen vastgelegd. De keuze voor de prestatieklassen is o.a. gebaseerd op NEN 3835:1991 Mortels voor metselwerk van stenen, blokken of elementen van baksteen, kalkzandsteen, beton en gasbeton. Na 1 juni 2004 zal Ontw. NEN 3833:2004 worden omgezet in NEN 3833:2004. Conformiteitsystemen en CE-markering In hoofdstuk 8 Beoordeling van de conformiteit van zijn o.a. de procedures voor de controle op de productie, het typeonderzoek en de inspectie van toeslagmateriaal voor mortel geregeld. Deze procedures zijn noodzakelijk om overeenstemming van de te leveren producten met te kunnen verklaren, zoals in de Europese Richtlijn Bouwproducten (89/106/EEG) is bepaald.
Voor deze conformiteitverklaring bestaan twee systemen, die afhankelijk zijn van de veiligheidseisen die gelden voor de werken waarin te leveren toeslagmaterialen worden verwerkt. De keuze van het systeem wordt gemaakt door de vigerende overheidsinstantie, of bij uitblijven van aansturing van overheidswege, door de beheerder/opdrachtgever van bouwwerken. Daarbij geldt als uitgangspunt dat, indien geen speciale veiligheidseisen van toepassing zijn, de producent kan volstaan met het conformiteitsysteem 4. Indien er hoge veiligheidseisen aan de werken worden gesteld zou conformiteitsysteem 2+ van toepassing kunnen zijn. In het eerste geval kan worden volstaan met een conformiteitverklaring van de producent zelf, terwijl in het laatste geval een conformiteitcertificaat door een in Nederland erkende en bij de Europese Commissie aangemelde certificerende instelling ( notified body ) moet worden afgegeven. In Annex ZA van wordt het onderscheid tussen deze systemen 4 en 2+ verklaard en zijn de taken van de producent en de certificerende instelling voor beide systemen vastgelegd. In beide gevallen komt de conformiteit tot uitdrukking in de CE-markering. Gevaarlijke bestanddelen ( dangerous substances ) De onderhavige norm is aanvaard met inachtneming van de landelijke bepalingen inzake gevaarlijke bestanddelen in producten die bestemd zijn voor de bouw (zie Annex ZA.1). In Nederland is het op of in de bodem gebruiken van een bouwstof geregeld in het Bouwstoffenbesluit bodem- en oppervlaktewaterenbescherming. Voor de in deze norm vermelde normatieve verwijzingen bestaan in Nederland de volgende equivalenten: vermelde norm Nederlandse norm titel EN 932-1 NEN-EN 932-1 Beproevingsmethoden voor algemene eigenschappen van toeslagmaterialen Deel 1: Methoden voor monsterneming (en,nl) EN 932-5 NEN-EN 932-5 Beproevingsmethoden voor algemene eigenschappen van toeslagmaterialen Deel 5: Algemene apparatuur en kalibratie (en) EN 933-1 NEN-EN 933-1 Beproevingsmethoden voor geometrische eigenschappen van toeslagmaterialen Deel 1: Bepaling van de korrelgrootteverdeling Zeefmethode (en,nl) EN 933-3 NEN-EN 933-3 Beproevingsmethoden voor geometrische eigenschappen van toeslagmaterialen Deel 3: Bepaling van korrelvorm Vlakheidsindex (en,nl) EN 933-7 NEN-EN 933-7 Beproevingsmethoden voor geometrische eigenschappen van toeslagmaterialen Deel 7: Bepaling van het gehalte aan schelpen Percentage schelpen in grove toeslagmaterialen (en) EN 933-8 NEN-EN 933-8 Beproevingsmethoden voor geometrische eigenschappen van toeslagmaterialen Deel 8: Beoordeling van fijn materiaal Zandequivalentbeproeving (en,nl) EN 933-9 NEN-EN 933-9 Beproevingsmethoden voor geometrische eigenschappen van toeslagmaterialen Deel 9: Beoordeling van fijn materiaal Methyleenblauwproef (en,nl) EN 933-10 NEN-EN 933-10 Beproevingsmethoden voor geometrische eigenschappen van toeslagmaterialen Deel 10: Beoordeling van fijn materiaal Korrelverdeling van vulstoffen (luchtstraalzeving) (en)
EN 1097-6 NEN-EN 1097-6 Beproevingsmethoden voor de bepaling van mechanische en fysische eigenschappen van toeslagmaterialen Deel 6: Bepaling van de deeltjesdichtheid en de wateropname (en) EN 1367-1 NEN-EN 1367-1 Beproevingsmethoden voor de thermische eigenschappen en verwering van toeslagmaterialen Deel 1: Bepaling van de bestandheid tegen vriezen en dooien (en,nl) EN 1367-2 NEN-EN 1367-2 Beproevingsmethoden voor de thermische eigenschappen en verwering van toeslagmaterialen Deel 2: Magnesiumsulfaatproef (en) EN 1744-1:1998 NEN-EN 1744-1:1998 Beproevingsmethoden voor de chemische eigenschappen van toeslagmaterialen Deel 1: Chemische analyse (en,nl) ISO 565:1990
(blanco)
E U R O P E S E N O R M EN 13139 E U R O P Ä I S C H E N O R M E U R O P E A N S T A N D A R D N O R M E E U R O P É E N N E mei 2002 ICS 91.100.10 Trefwoorden: Nederlandse versie Toeslagmaterialen voor mortel Gesteinskörnungen für Mörtel Aggregates for mortar Granulats pour mortiers Deze norm is de Nederlandse versie van de Europese norm EN 13139. Hij is vertaald door NEN. Hij heeft dezelfde status als de officiële versies. Deze Europese norm is door de CEN aangenomen op 25 maart 2002. De CEN-leden zijn verplicht zich te houden aan het huishoudelijk reglement van de CEN/CENELEC, waarin is vastgelegd onder welke voorwaarden aan deze Europese norm, zonder veranderingen, de status van nationale norm moet worden gegeven. Bijgewerkte lijsten van en bibliografische gegevens betreffende zulke nationale normen kunnen op aanvraag worden verkregen bij het centrale secretariaat en bij elk CEN-lid. Deze Europese norm bestaat in drie officiële versies (Duits, Engels en Frans). Een versie in een andere taal, die onder verantwoordelijkheid van een CEN-lid in zijn landstaal is gemaakt en die is aangemeld bij het centrale secretariaat, heeft dezelfde status als de officiële versies. Leden van de CEN zijn de nationale normalisatie-organisaties van België, Cyprus, Denemarken, Duitsland, Estland, Finland, Frankrijk, Griekenland, Hongarije, Ierland, IJsland, Italië, Letland, Litouwen, Luxemburg, Malta, Nederland, Noorwegen, Oostenrijk, Polen, Portugal, Slovenië, Slowakije, Spanje, Tsjechië, het Verenigd Koninkrijk, Zweden en Zwitserland. CEN Europese Commissie voor Normalisatie Europäisches Komitee für Normung European Committee for Standardization Comité Européen de Normalisation Centraal Secretariaat: Rue de Stassart 36, B-1050 Brussel 2002 Auteursrechten voorbehouden aan de CEN-leden. Ref. nr. EN 13139:2002 nl
(blanco) 2
Inhoud Voorwoord...4 1 Onderwerp en toepassingsgebied...5 2 Normatieve verwijzingen...5 3 Termen en definities...6 4 Monsterneming...7 5 Geometrische eisen...8 6 Fysische eisen...11 7 Chemische eisen...12 8 Beoordeling van de conformiteit...15 9 Aanduiding en beschrijving...15 10 Markering en etikettering...16 Bijlage A (informatief) Richtlijnen voor het aanduiden van de mate van grofheid/fijnheid van toeslagmaterialen voor mortel...17 Bijlage B (normatief) Gereduceerde toleranties voor de door de producent verklaarde kenmerkende gradering van fijn toeslagmateriaal...18 Bijlage C (normatief) Beoordeling van zeer fijn materiaal Richtlijnen voor het gebruik van de zandequivalentwaarde (EN 933-8) en de methyleenblauwwaarde (EN 933-9)...19 Bijlage D (informatief) Richtlijnen voor de gevolgen van bepaalde chemische bestanddelen van toeslagmaterialen op de mortel waarin deze zijn verwerkt...20 Bijlage E (normatief) Factory production control...22 Bijlage F (informatief) Specifieke informatie voor het beschrijven van toeslagmateriaal voor bijzondere toepassingen...28 Bijlage ZA (informatief) Paragrafen van deze Europese norm met betrekking tot fundamentele voorschriften of andere bepalingen van de EU-richtlijn Bouwproducten...29 Bibliografie...40 3
Bestelformulier Stuur naar: NEN Standards Products & Services t.a.v. afdeling Klantenservice Antwoordnummer 10214 2600 WB Delft NEN Standards Products & Services Postbus 5059 2600 GB Delft Vlinderweg 6 2623 AX Delft Ja, ik bestel ex. nl Toeslagmaterialen voor mortel 94.00 T (015) 2 690 390 F (015) 2 690 271 www.nen.nl/normshop Wilt u deze norm in PDF-formaat? Deze bestelt u eenvoudig via www.nen.nl/normshop Gratis e-mailnieuwsbrieven Wilt u op de hoogte blijven van de laatste ontwikkelingen op het gebied van normen, normalisatie en regelgeving? Neem dan een gratis abonnement op een van onze e-mailnieuwsbrieven. www.nen.nl/nieuwsbrieven Gegevens Bedrijf / Instelling T.a.v. O M O V E-mail Klantnummer NEN Uw ordernummer BTW nummer Postbus / Adres Postcode Plaats Telefoon Fax Factuuradres (indien dit afwijkt van bovenstaand adres) Postbus / Adres Postcode Plaats Datum Handtekening Retourneren Fax: 015 2 690 271 E-mail: klantenservice@nen.nl Post: NEN Standards Products & Services, t.a.v. afdeling Klantenservice Antwoordnummer 10214, 2600 WB Delft (geen postzegel nodig). Voorwaarden De prijzen zijn geldig tot 31 december 2018, tenzij anders aangegeven. Alle prijzen zijn excl. btw, verzend- en handelingskosten en onder voorbehoud bij o.m. ISO- en IEC-normen. Bestelt u via de normshop een pdf, dan betaalt u geen handeling en verzendkosten. Meer informatie: telefoon 015 2 690 391, dagelijks van 8.30 tot 17.00 uur. Wijzigingen en typefouten in teksten en prijsinformatie voorbehouden. U kunt onze algemene voorwaarden terugvinden op: www.nen.nl/leveringsvoorwaarden. LEREN, WERKEN EN GROEIEN MET NEN preview - 2018