Natuur- en Vogelvrienden

Maandblad van Natuur- en Vogelvrienden Maart 2015 Opgericht 25 januari 1947

Bestuur van de Natuur- en Vogelvrienden: Voorzitter: John Vergouwen / Stoopstraat 72, Roosendaal / 06-29 10 86 39 Secretaris: Toon van Bekhoven / Bredaseweg 129, Roosendaal / 0165-55 76 59 Penningmeester: Peter Koopman / Bernhardstraat 18, Halsteren / 06-51 89 88 97 Ringencommissaris: A. Dierks / Edisonstraat 110, Roosendaal / 06-20 40 52 56 Bestuurslid: Cor Ros / Mussendonk 25, St. Willebrord / 06-51 69 59 33 Ereleden: J. Maas, Chr. Doggen, M. Suijkerbuijk, S. van Staay. Redactie maandblad: John Vergouwen / Stoopstraat 72 / 06-29 10 86 39 info@natuur-vogelvrienden.nl Contributie: U kunt uw contributie voldoen: 35 euro / jeugd 17,5 euro, door deze over te maken op IBAN nr. NL91INGB0002405631, t.n.v. Natuur- en Vogelvrienden Roosendaal. Vergeet niet uw eigen naam te vermelden. Ook kunt u natuurlijk op de vergadering uw contributie voldoen. Voor kwaliteit en perfecte service naar Gastelseweg *Wij komen geheel vrijblijvend met stalen bij u aan huis. Gastelseweg 36 tel. 0165-55 75 58 4702 TB Roosendaal Fax 0165-55 82 64 www.tapijtdrive-in.nl 2

U i t n o d i g i n g Hierbij nodigen wij u uit voor de maandelijkse ledenvergadering op maandagavond 9 maart 2015 a.s. in Huis ten Halve, Kruisstraat 60 te Roosendaal. Aanvang van de vergadering is 19.30 uur. AGENDA Opening 1. Notulen door dhr. van Bekhoven 2. In- en uitgaande stukken 3. Film TT Apeldoorn 2014 4. Pauze met lotenverkoop 5. Vervolg film TT Apeldoorn 2014 6. Verloting 7. Rondvraag 8. Sluiting 9. V o o r w o o r d Deze vergadering tonen wij u een film, gemaakt en verspreid door de NBvV, over de tot standkoming en de show zelf in Apeldoorn. Deze film is 80 minuten lang en op enkele punten langdradig. Hier gaan we een beetje inkorten om deze toch zeer interessante film niet tekort te doen. Alle facetten komen aan het licht en ook zien we voor ons bekende personen voorbij komen, o.a. Christ van Meer. Intussen begint het bij de nodige liefhebbers al een beetje te kriebelen. Zij zijn al begonnen met de voorbereiding van de kweek of zelfs al aan de gang. Door het uitblijven van langdurige vorst loopt de natuur weer (zoals vorig jaar) een beetje voor. Echter houd u vogels goed in de gaten, zodat u zelf kunt waarnemen of uw vogels al klaar zijn voor de kweek en laat u niet meeslepen door te vroeg te beginnen. Mijn ervaring is dat je beter een enkel ei in de lade kunt vinden, dan dat je gaat forceren. Veel succes alvast. John Vergouwen. 3

N o t u l e n Ledenvergadering 9 februari 2015-19.30 uur Afwezig met kennisgeving: S. Swaneveld, J. Maas, C. Coppens, J. Dirven. Aanwezig: 19 leden + mvr. Vissers. 1. Opening door de voorzitter met een hartelijk welkom voor allemaal, in het bijzonder mevrouw Vissers die speciaal naar de presentatie van vanavond komt kijken, omdat ze later dit jaar naar Tenerife toe gaan. Verder hebben de nodige leden vanavond afgemeld omdat ze griep hadden. 2. De notulen van de vorige vergadering worden onveranderd goedgekeurd. 3. Ingekomen stukken en mededelingen: - De Nederlandse Kleurkanarie Club heeft een schrijven gestuurd dat ze op 28-2-2015 een themadag hebben te Breda. - F. Rijpers heeft te kennen gegeven dat hij zijn lidmaatschap opzegt per 1 april 2015. In Onze Vogels van maart zullen onze jubilarissen van afgelopen jaar vermeld worden. 4. Nog even terug komen op het geweldig georganiseerd Wereldkampioenschap in Rosmalen. Het parkeren, de binnenkomst, de opzet en totale uitstraling was geweldig. Veel leden zijn dan ook gaan kijken naar deze prachtige show. We hoorde wel van sommige deelnemers, dat het inbrengen geen succes was. Maar het uitgeven was dan weer wel goed geregeld. Kortom, als liefhebber kon je je daar goed oriënteren, hoe je TTvogels er uit horen te zien. - Na aanleiding van vragen over T.L. lampen voor de vogels door Hans Rijpers gaan we de leden na die er eventueel nodig hebben. Hans had er besteld op dejuistelamp.nl Het kleurnr. is 96.5 en de meeste willen een lamp van 120 cm. lang. 5. De presentatie van vanavond gaat over het Loropark te Tenerife door John Vergouwen. John laat eerst het gehele eiland zien, wat opvalt is dat het daar zo netjes en schoon is. Ook zijn de tuinen en wegen mooi aangelegd. Het eiland heeft flinke hoge bergen en zo is er veel variatie daar. Het park zelf is van ongekende schoonheid met mooie waterpartijen en zeer nette kooien. Er zijn ook nog andere dieren daar aanwezig, maar hoofdzakelijk natuurlijk vogels. John heeft diverse soorten mooi in beeld gebracht middels mooie foto s. Ik kan natuurlijk niet alle namen noemen, maar Christ van Meer weet er toch veel. John wordt bedankt voor de goede presentatie en we kijken uit naar de volgende. 6. Eduard Sitters, ons nieuwe lid heeft kartonnen nestkasjes bij. Deze zijn voor eenmalig gebruik en hoef je niet meer schoon te maken. We laten deze even rondgaan bij de leden. 7. Rondvraag: - Paul Brouwers vraagt wie er nog beukensnippers heeft om vis te roken, liefst nog niet in de kooi gebruikt. 4

8. Verloting welke deze keer 53,50 euro opbrengt. 9. Sluitingmet een voor iedereen wel thuis en tot volgende keer op onze maandelijkse vergadering. Toon van Bekhoven. Uitslag puzzel februari De puzzel van februari werd door meerdere personen juist ingevuld. De iris-cheque ging naar de mevrouw Nel van Staay. Van harte gefeliciteerd! w w w. n a t u u r - v o g e l v r i e n d e n. n l 3 maart A. Aanraad W i j f e l i c i t e r e n 4 maart E. Stroop 18 maart L. Bol 29 maart C.H. van Loo 5

Kalsdonksestraat 146 Tel.: 0165-53 75 34 4702 ZJ Roosendaal info@janwagemakers.nl SINDS 1967 EEn begrip in Roosendaal! Gespecialiseerd op duiven- en vogelgebied. Wij bieden U optimale kwaliteit tegen concurrerende prijzen. Ook hebben wij voor U de mogelijkheid om uw aankopen thuis te laten bezorgen. Dit kan op woensdagmiddag en zaterdagmiddag, wel voor 12.00 uur bestelling doorgeven. Uiteraard is dit geheel gratis. Maak ook gebruik van onze spaarkaart, vraag naar de voorwaarden. Let op onze openingstijden: Maandag gesloten. Dinsdag t/m donderdag 8.30-17.30 uur. Vrijdag 8.30-19.00 uur. Zaterdag 8.30-17.00 uur. 6

Ringen bestelrondes 2016 staan voor de deur. Dit zal vanaf 1 april a.s. weer kunnen. R i n g e n b e s t e l l i n g e n 2 0 1 6 Om de club kosten te besparen (stortingskosten van contant geld) en wij deze stap willen overslaan omdat onze bond rechtstreeks vanaf de verenigingsrekening afschrijft, willen wij u vragen om het geld van de ringen direct op de club rekening te storten. IBAN nr. NL91INGB0002405631, t.n.v. Natuur- en Vogelvrienden Roosendaal. Vergeet niet uw eigen naam/kweeknummer te vermelden. Hou er wel rekening mee, dat het geld op tijd op de rekening van de vereniging staat en het ringenbestelformulier bij de ringencommissaris is voor sluitingsdatum van de bestelronde. Deze datums, voor de verschillende bestelrondes, staan op het ringenbestelformulier. Ook blijft het mogelijk om het ringenbestelformulier op de vergadering in te leveren en gelijk te betalen, of geld in een envelop met ringenbestelformulier bij mij thuis in de brievenbus te deponeren. Voor de rest blijft het gewoon hetzelfde: geen geld, geen ringen. LET OP: ringen voor beschermde vogels (normale ring) zijn 0,31 euro cent per stuk. Ringen worden mee gebracht naar de vergadering of kunnen na telefonisch contact bij mij thuis worden afgehaald. Met vriendelijke groet, Arjan Dierks. 7

K l i m a a t v e r a n d e r i n g Het klimaat in Nederland verandert en die ontwikkeling zal zich de komende decennia voortzetten: we krijgen zachtere winters, warmere voorjaren en de kans op weersextremen (hevige regenbuien, storm) neemt toe. Dit heeft natuurlijk grote gevolgen voor vogels. Er kunnen problemen ontstaan als de timing van broeden verandert ten opzichte van de piek in voedselbeschikbaarheid. Sovon levert een bijdrage aan het klimaatonderzoek door gegevens over aantallen, verspreiding, reproductie en fenologie van vogelsoorten te verzamelen en te analyseren, veelal in samenwerking met andere onderzoeksinstituten. Fenologie en trekpatronen De klimaatverandering heeft grote gevolgen voor broedvogels, overwinteraars en doortrekkers. Dat blijkt uit allerlei onderzoeken waarbij vrijwilligers een grote inbreng hebben. Vervroegde aankomst van broedvogels Veel soorten zomervogels blijken tegenwoordig eerder in ons land te arriveren dan enkele tientallen jaren geleden. De mate van vervroeging varieert van enkele dagen tot enkele weken. Zo werden de eerste Boerenzwaluwen in de jaren zeventig in de laatste dagen van maart en de eerste van april gemeld, tegenwoordig echter half maart: twee weken eerder. Vervroegde datum eerste eileg Gemiddeld genomen zijn de winters zachter geworden en de voorjaren warmer. Dat leidt ertoe dat bijv. bomen eerder uitlopen en insecten eerder actief worden. Voor broedvogels is het van levensbelang om hierop in te spelen. Dat doen veel soorten ook: gegevens van het Nestkaartenproject van Sovon laten zien dat de gemiddelde start van de eerste eileg van 45 vogelsoorten tussen 1985 en 2005 verschoven is van 11 mei naar 4 mei. Veranderende trekpatronen Ook doortrekkers en wintergasten hebben te maken met klimaatverandering bij ons en in heel Noordwest-Europa. Voorbeelden zijn: Vroegere aankomst en vertrek van sommige hoognoordelijke ganzen, zoals Kolgans en Toendrarietgans. Ze komen tegenwoordig al in oktober massaal in ons land aan (voorheen vaak pas eind november). Ze vertrekken in zachte winters reeds in februari (voorheen maart). Veranderende timing van najaarstrek. Tellingen van overdag trekkende vogels tonen aan dat, alle soorten bijeengenomen, de najaarstrek in Nederland sinds 1980 met drie dagen is vervroegd. Tegen 30 soorten die eerder doortrokken staan slechts 7 die dat later doen. Vooral Kolgans, Boerenzwaluw, Huiszwaluw, Witte Kwikstaart en Putter trekken tegenwoordig duidelijk vroeger door. 8

Houtduif, Boomleeuwerik en Vink zijn soorten die dat duidelijk later doen. Verspreiding en omvang populaties De klimaatverandering is een grootschalig fenomeen dat niet tot ons land beperkt blijft. Dit heeft gevolgen op populatieniveau voor allerlei vogelsoorten. Zuidelijke vogelsoorten rukken op Gemiddeld zachtere winters zijn gunstig voor verschillende soorten vogels: Broedvogels Zuid-Europese soorten als Kleine Zilverreiger, Cetti s Zanger en Graszanger konden hun broedareaal sterk noordwaarts uitbreiden en zijn nu ook in Nederland niet zeldzaam meer. Bijeneter en Orpheussportvogel gaan misschien volgen. Standvogels en soorten die slechts over korte afstand wegtrekken profiteren van zacht winterweer; de IJsvogel bereikte rond 2008 niet eerder geregistreerde aantallen. Wintervogels Verschillende soorten steltlopers, zoals Kluut, Zilverplevier, Drieteenstrandloper en Rosse Grutto, blijven tegenwoordig in grotere aantallen bij ons overwinteren dan een kwart eeuw geleden. Strenge vorst, waarop ze reageren met gedeeltelijke wegtrek, komt minder vaak voor. Noordelijke soorten worden schaarser De klimaatverandering heeft niet 9

uitsluitend positieve gevolgen voor ons land: Broedvogels Verschillende soorten die het zwaartepunt van hun verspreiding ten noorden van ons land hebben, doen het bij ons naar verhouding niet zo goed. Voorbeelden zijn Kramsvogel, Fitis en Matkop. Hoewel habitatfactoren zullen meespelen, kunnen klimaatinvloeden niet worden uitgesloten. Wintervogels Voor verschillende noordelijke soorten is de noodzaak om naar ons land te trekken verminderd. Zo zijn de ooit zo indrukwekkende stromen trekkende Bonte Kraaien opgedroogd. De watervogeltellingen in ons land leveren steeds minder Grote Zaagbekken en Nonnetjes op, een enkele koude winter daargelaten. Doordat grootschalige bevriezing van de Oostzee zeldzamer wordt, kunnen ze ter plekke overwinteren. Let wel: dit zijn grote lijnen, en ieder seizoen kan weer afwijkingen vertonen. Zo hadden we rond 2010 enkele duidelijk koudere winters. Dit had meteen zichtbare gevolgen: er werden weer eens mooie aantallen zaagbekken geteld, maar de zo florissante stand van de IJsvogel klapte ineen. Tot een wezenlijke aanpassing van het geschetste beeld leidde het echter niet. Verstoorde voedselketens Broedvogels proberen zich aan de veranderende klimaatomstandigheden aan te passen. Hun mogelijkheden 10

zijn echter beperkt. Bij verschillende zangvogels is dat uitgezocht, o.a. door het team van Christian Both. Een voorbeeld is de Bonte Vliegenvanger. Vroegere rupsenpiek Bonte Vliegenvangers moeten, net als veel andere zangvogels, profiteren van het moment waarop de aantallen rupsen pieken. Dat was voorheen begin juni, net wanneer de jonge vogels geboren waren. Door hogere winter- en voorjaarstemperaturen valt de rupsenpiek inmiddels twee weken eerder. Aanpassing mogelijk? De aankomst van Bonte Vliegenvangers valt tegenwoordig iets vroeger dan enkele decennia geleden. Bovendien gaan ze nog sneller dan voorheen over tot nestbouw en eileg. Het is echter niet voldoende gebleken om het moment van voedselaanbod en voedselbehoefte perfect te synchroniseren. Verschillen per habitat De mismatch tussen broedcyclus en voedselaanbod is het grootst in de rijke loofbossen, die de meest uitgesproken rupsenpiek kennen. In zulke bossen nemen de aantallen Bonte Vliegenvangers dan ook af. In gemengde bossen, vooral op de noordelijke zandgronden, is de situatie gunstiger. 11

K w e e k v e r s l a g E u r o p e s e p e s t v o g e l Bombycilla garrulus Beknopte inleiding: De pestvogel is een soort die zich het meest op zijn gemak voelt in gemengde bossen in delen van Noord Europa, Azië en Noord America. Van de pestvogel zijn mij drie varianten bekend: 1. de Europese pestvogel / Bombycilla garrulus 2. de Japanse pestvogel / Bombycilla japonica 3. de Ceder pestvogel / Bombycilla cedrorum Alle drie de varianten zijn zeer verschillend van kleur en tekening. De Europese pestvogel is bij ons een invasie vogel die wij vooral in ons landje kunnen waarnemen als er strenge omstandigheden zijn in het hoge noorden van Europa en daar voedselconcurrentie ontstaat door het feit dat het daarvoor een goed broedseizoen is geweest. Men zie ze dan altijd in hele zwermen bij elkaar bij ons in de bomen en struiken om zich te goed doen aan de diverse soorten bessen. Het uiterlijk van de mooie en sterke pestvogel kunt u bekijken op de bijgeleverde foto s, want hoe ik ook mijn best zou doen om deze schoonheden te beschrijven, ik zal de schoonheid die deze vogel bezit altijd tekort doen. Dus graag verwijs ik u naar de bijgeleverde foto s want ik heb wel eens gehoord dat één foto meer kan zeggen dan duizend woorden. Het is een vruchten en insecten-etende soort, welke in de broedtijd een mooi omvangrijk komvormig nest bouwen. Dit kan bestaan uit dunne twijgjes van de dennenboom of berk, mossoorten, grassen en soms afgewerkt met dierlijke haren of veren. In het nest legt de pop gemiddeld 5 eitjes welke best groot van stuk zijn, welke als basiskleur grijsachtigblauw hebben en zijn bedekt met vele roodbruine of zwarte stippen of vlekjes. Broeden doen ze ongeveer 14 dagen over en als de jongen zijn uitgekomen worden deze vooral in de eerste dagen van hun leven gevoerd met insecten. Als alles goed verloopt dan kunnen de jongen op een leeftijd van ongeveer 15 dagen oud zich opmaken voor de grote sprong uit het nest. Er kunnen meerdere nesten grootgebracht worden als de omstandigheden dit toelaten en dan moet u vooral denken aan de winter die vroeg of laat zijn inval doet en of het eerste broedsel ook daadwerkelijk groot is gekomen. Kweek: Deze vogelsoort stond toen ik eraan begon lang geleden te boek als zijnde niet of moeilijk te kweken. En dat is dan precies een prikkeling waarvan ik ga denken, laat ik het eens proberen. Zo gezegd zo gedaan. Op zoek naar een koppeltje en ja hoor al vrij snel was het raak en kwam ik in het bezit van een 12

koppel vanuit België en eentje uit Nederland bij een kweker die woonde in Huissen. Bij aankoop van het Belgische koppel kreeg ik van die kweker het advies om de pestvogels preventief te kuren met baycox en hen een anti-wormen middel te geven en ze zo steriel als mogelijk te huisvesten vanuit het hygiëne oogpunt. Want zoals u waarschijnlijk wel weet hebben zij een vrij dunne en snelle ontlasting. Dus geen bomen of planten die bevuilt konden worden. Geen volle grond. Nee makkelijk schoon te maken kale betonvloer en kale wanden. Ik heb al zijn advies in de wind geslagen en het anders gedaan. Ik wilde u alleen dit gegeven niet onthouden. Het is aan uzelf om te handelen waarvan u denkt dat goed is. De kweker had jaarlijks succes met de kweek van pestvogels, dus onzin was het niet wat hij vertelde. Het is alleen zo dat ik niet van steriele kooien houd en dacht misschien kan het ook anders en heb dit gewoon uitgeprobeerd. Omdat ik altijd van mening ben dat er meerdere wegen naar Rome leiden. Ik zal u berichten over het koppel uit België want dat koppel kwam tot actie. Het Nederlandse koppel heeft nooit geen enkele aanstalten gemaakt in al die jaren dat ze bij mij gezeten hebben. Het waren overjarige vogels en ik kon duidelijk zien dat het een man en een pop betrof want de man was intensiever van kleur op alle kleuronderdelen van het bevederde lichaam en hij had overduidelijk grotere kuifveren. Man en pop tegelijk in de volière gedaan welke een afmeting had van 2,5m x 2,5 m x 2 m hoog. Deze volière was aangeplant met lage struiken en 13

in beide hoeken een conifeer om zo de nodige schuilmogelijkheid te bieden en de nodige insecten aan te trekken. De beplanting was niet overdreven aanwezig zoals geschreven, er was veel ruimte voor de vogels om te vliegen. Dus beplant maar wel open. De vogels waren al vrij snel vertrouwelijk naar mij toe en werden het rustige vogels die weinig actief waren op de dag maar in de schemer volop actief waren met insecten vangen zoals muggen en motten of gewoon een stukje vliegen in de volière. Ik wist van deze soort dat het late vogels zijn en had dus eind mei pas nestmateriaal aangeboden en nestgelegenheid aangebracht in de volière zoals een goudvink kapelkastje, tenen mandjes die ik in de coniferen bevestigde en een groot model tenen korf. Het nest materiaal bestond uit kokosvezel en een gedeelte uit de zak sisal- fiber met daarin een mix van dierlijke haren etc. Verder gaf ik nog dunne twijgjes van berk en dennenboom en andere plantendelen zoals gedroogde grashalmen. Vrijwel meteen ging de pop aan de slag met het sisal en de andere materialen. De man was nog niet in goede broedconditie. Hij oogde lui en toen ik de vogel uitving om te kijken wat er mankeerde voelde ik al aan de vogel toen hij in mijn net zat het probleem, hij was véél te vet. Deze man was dus precies geworden waarvoor ze mij gewaarschuwd hadden. 14

Ben je er te goed voor dan worden ze te vet en komt er niks van kweken terecht zo luidde de waarschuwing. Ik had gelijk de man in een aangrenzende volieré gezet en op rantsoen. Verder deed ik extra mijn best om de vogel in beweging te krijgen door vaker in zijn kooi te komen zodat hij op de vleugels ging. Het rantsoen wat hij kreeg was wat universeel voer wat hij wel at maar niet echt graag en op water. Dus geen meelwormen, buffalowormen, eivoer met daarin diepvriespinky s, wasmotten (zeer vet), krekels of sprinkhanen, gevangen weideplankton, bessen fruit of beo korrels etc, etc meer. Na een paar dagen zag ik de verandering al bij de man doorzetten. Hij was actiever geworden overdag en omdat hij honger had ging hij achter elk vliegend insectje aan wat er in zijn kooi kwam. Wat hem ook vooral activeerde was dat hij niet bij zijn vrouwtje kon, en die maar wat graag haar contactroep liet gelden en riep dat ze er klaar voor was. Aan het gedrag van de man kon ik zien dat hij broedrijp aan het worden was. Hij blies zijn veren op en leek wel een Michelin mannetje, maar dan op de juiste manier, maakte baltsgeluidjes en deed daar bewegingen bij. Ik zag bij de pop dat zij in een goudvink kapelkastje een mooi nestje gedraaid had en ik vreesde dat zij heel snel gereed zou zijn met het bouwen en tot eieren leggen over zou gaan,wat doe je dan? Juist de man erbij. Wat een feest om dat dan te zien zeg, van schuwheid of schaamtegevoel was geen sprake beide vogels baltsten er flink oplos waar ik bij stond. Het baltsen bestond uit dat beide vogels de veren uitzette en zich groot maakte, geluidjes maakte, elkaar voerde en draaiende in combinatie met buigbewegingen om elkaar heen. Ik zag een honderd procent paring en het viel mij op dat ze voor de daadwerkelijke daad ook de tijd namen. Ik had er een goed gevoel over, maar dit bleek ongegrond te zijn want toen er eieren werd gelegd in deze eerste ronde en deze controleerde op bevrucht zijn of niet bleek dat alle 5 in totaal gelegde eieren onbevrucht te zijn. Op zich niet leuk maar het was ergens wel te verwachten en het was hopen dat er nog een tweede ronde zou komen. Voor de tweede ronde zag het er aanvankelijk ook niet zo best uit, man en pop leken wel niet meer in elkaar geïnteresseerd te zijn en er moest iets gedaan worden, er moest een nieuwe impuls komen. Met voer kon dit niet meer want dit was al op zijn top. Wat ik wel deed en denk dat dit uiteindelijk ook mee heeft geholpen aan de tot standkoming van de tweede ronde was het volgende: ik had het gemaakte nest uit het tenen mandje verwijderd en nestmateriaal zo aangeboden dat ze er niet omheen konden. Ik legde het nestmateriaal half op de voerbak en dit moesten ze dan beroeren om bij het eten te komen, mijn trucje gelukte. Als de pop ging eten dan bewoog het nestmateriaal en dat gaf een stimulans aan de man die gewoon dacht van, hé mijn vrouwtje wil wel weer beginnen en zijn reactie was dus baltsgedrag 15

in beweging als in geluid waarop vervolgens de pop weer reageerden van hé mijn mannetje is er klaar voor. Soms zijn ze best wel handig die kwekertrucjes!! Ronde twee werd ook weer gestart met nestbouw van de vogels in het eerder verkozen goudvink kapelkastje. Ook nu weer was de pop de daadwerkelijke bouwer en deed de man vooral nestmateriaal aandragen in zijn bek om het vervolgens naast het nest te deponeren. Of dat dit gedrag bij de man onkunde was of gewoon zo hoorde bij de taakverdeling. Hij aandrager en zij aandrager en bouwer, dat kan ik u niet vertellen. Wat ik u wel kan vertellen is dat zij zeker van een nest maken een serieuze aangelegenheid maken, m.a.w er geen half werk word afgeleverd. In ronde twee werden nu 6 vrij grote groenblauwgrijsachtige met daarop stipjes die varieerde van lichtbruin tot zwarte kleur gelegd. Eieren had ik niet geraapt en 7 dagen na het laatst gelegde ei controleerde ik de eieren en jawel hoor, ik zag bevruchte eieren. De vogels waren trouwens in het geheel niet in paniek als ik de volière binnenstapte en nestcontrole deed. Iets wat ikzelf toch altijd weer een geruststellende gedachte vind voor als er geringd dient te worden. Wat de pop wel deed was het nest beschermen door middel van in mijn vingers te pikken en zo mij duidelijk willen maken van hé dat zijn onze jongen. Wat ik u ook dient te vermelden is, dat ik op dat moment zeer gelukkig was met een oer Hollandse zomer. Te koud, te winderig en te nat voor de tijd van het jaar. Ik heb nog nooit zo genoten van dat slechte zomer weer als toen. Want van pestvogels is het algemeen bekend dat zij zeer slecht tegen warmte kunnen, zowel de volwassen vogels als de jongen. En dat juist om die reden vaak de jongen die in de volières gekweekt worden op een wat jongere leeftijd het loodje leggen. Want de pop heeft het te warm en gaat van het nest af en juist dan krijgen de jongen het weer koud en kunnen dan sterven. Ook met dat gegeven in het achterhoofd had ik hun een volière gegeven die vrij donker beschut was en omringd was met hoge coniferen aan de achter en zijkanten van de volière. Op de dag van uitkomen van de jongen zag ik eierschalen liggen. Zowel in de voerbak als in de waterbak. Even gekeken en geteld en ik kwam uit op vier jongen. Geheel kaal en wat opvalt is de grote van de snavel ten opzichte van het lichaam. De binnenkant is mooi fel rood van kleur. Nu werd het pas echt spannend want de pop zat nog vaster op het nest als dat ze al deed en ze kwam er de eerste 5 dagen alleen echt vanaf om zich te ontlasten en alles viel of stond dus bij dit koppel met het verantwoordelijkheids gevoel van de man. Ik kijken en observeren en nog eens kijken. De man deed zijn plicht maar om nu te zeggen hij gaat ervoor. Nee, dat vond ik op dat moment niet en wat ik ook zag is dat de man alleen eigenlijk de pop voerde met diepvries pinky s en daar was ik allerminst gerust op dat op basis van pinky s alleen alles groot zou komen. Diezelfde avond nog eens gekeken en ik zag de man aktief zijn als nooit te voren. Hij was druk 16

bezig met langpootmuggen vangen die schijnbaar toen hun hoogtepunt hadden in de vrije natuur en daarom veelvuldig aanwezig waren en afkwamen op de verlichting wat in de kooi hing. Dit wetende de volgende dag mijn schepnet gepakt en op jacht naar langpoot muggen. Op zich was dat een klusje van niks want ik weet een plek hier vlak bij in de buurt met een aangeplant loofbos en tussen die bomen staat alleen hooggras en in dat hoge gras schuilen de langpoot muggen overdag (althans op die plek wel). Het enigste nadeel was dat ik vrij veel moeite had om ze in droge vorm te vangen dit i.v.m het slechte zomer weer. Als je de muggen vangt is het een vrij grote natte kluwen en onaantrekkelijk voor de pestvogels. Maar ook daar had ik weer wat opgevonden. Ik had een emmer gemaakt met daarin een lampje van 40 watt deze liet ik branden met het deksel erop en op het deksel de kluwen met langpootmuggen. Door die lamp werden de langpootmuggen droog en begonnen flink te krioelen. Maar omdat zij beschadigde onderdelen hadden zoals vleugels, lijfjes en pootjes was wegvliegen er niet bij. De enkeling die daadwerkelijk nog wel opvloog werd nog aantrekkelijker gevonden en deze werden gelijk door de man verschalkt. De man kon deze aktie goed waarderen en voerde de pop af en aan met langpootmuggen en doordat hij de slag van voeren te pakken had en de langpootmuggen soms op waren, ging hij gewoon verder met voeren van de luid bedelende jongen en bracht hen diepvriespinky s, hele kleine krekeltjes en buffalowormen. En de jongen groeiden als kool. Op de vijfde dag had ik de jongen geringd en de wettelijke 3,8 mm ring was omkleed met een ventielslangetje. Rond deze tijd kwam de pop ook meer en meer van het nest af en ging ik ook groter voer aanbieden in de vorm van krekels nr. 5 en sprinkhanen, wasmotten en volop weideplankton waar zij het nodige nog konden uithalen. Alle jongen waagde de sprong van het uitvliegen op de dag dat zij ongeveer 15 dagen oud waren. Man en pop waren zeer bezorgde ouders en leerde de jongen echt alles en hoewel de jongen al zelfstandig waren werden zij toch nog doorgevoerd door de ouders. Dit kwam waarschijnlijk omdat ik geen enkele aanleiding had gezien om de jongen af te vangen en het kweekseizoen toch al op zijn eind liep besloot om de jongen lekker in dezelfde vlucht te laten. Deze kweek was en is misschien toch nog wel een hoogstandje want voor veel mensen blijkt het een te moeilijk te bereiken of te kweken vogel. Gelukkig zijn er op regelmatige basis kweekresultaten met de Europese pestvogel door diverse mensen behaald en ik hoop alleen maar dat de soort opzich een kans krijgt in onze tak van hobby want het is een fantastische vogel om te kweken en alles wat daar omheen hangt. Voor mijzelf was het een punt van triomf toen de vogels, jong en oud verwisselde van eigenaar. Weer ééntje gelukt die op mijn verlanglijstje stond en vervolgens maar weer opzoek te gaan naar een vogelsoort die mij aanstaat en uitdaging bied. Arie Bakker 17

O r a n j e b u i k v l i e g e n v a n g e r ( N i l t a v a S u n d a r a ) Inleiding Het verspreidingsgebied beslaat een groot gedeelte van de Himalaya en tot diep in west China en grote delen van Birma. Het is daar een vrij algemene vogel. In zijn verspreidingsgebied kan men de niltava s broedend vinden tot op een hoogte van ongeveer 2400 meter. Het is een bewoner van lage onder begroeiing waarin hij steeds op zoek naar dierlijk voedsel. Het nest wat ze bouwen is meestal goed verscholen in een holte van een boom of tussen de rotsen. Het nestmateriaal wat ze gebruiken bestaat uit fijne plantendelen en veel mos. Een nest bevat gemiddeld zo n 5 eieren. De eieren zijn vaal wit met lichte rood/bruine vlekjes op de stompe kant. Zowel de man als de pop brengen de jongen groot. De man is toch wel een plaatje om te zien met zijn schitterende blauwe rug en bovengedeelte van zijn kop en zijn zeer bewegelijke staart. De slagpennen worden naar het uiteinde steeds donkerder en gaat het iriserende blauw over op zwart. Zijn zwarte grote ronde kraalogen steken nauwelijks af bij zijn zwart blauwe keel en wangtekening. De scherpe afscheiding op de borst tot aan de aarsstreek is oranje/rood bruin gekleurd. De pop is bijna geheel bruin, heeft een zwart oog en zij heeft een witte keel vlek en aan beide kanten een blauw nekstreepje. Bij mijn kweek pop 18

waren er twee zeer grote blauwe velden te zien in de nek welke doorliep tot in de hals. De buik van de pop is wel veel lichter bruin dan het rugdek. Bij de aarsstreek is zij wit. Beide vogels zijn ongeveer zo n 17 cm groot. De kweek Tot aan de kweek hebben de man en de pop gescheiden gezeten van elkaar. Op 1 maart heb ik in de volière, wat het domein was van de man, verschillende nestkasten opgehangen van het type halfopen en kapelkastjes met daarin een kokosvezelnestje van ongeveer 14 cm doorsnee. Op 2 april pop direct gekoppeld aan de man. Dit koppelen gebeurde in de ochtend. s Ochtend en s middags geen achtervolgingen of gevechten gezien dit veranderde echter in de late schemering, want toen werd er gevochten op leven en dood. Ik kan u verzekeren dat een bruine vogel uitvangen in het half donker geen gemakkelijke taak is. Het lukte gelukkig vrij snel en ik heb haar hierna in een klein kooitje bij de man in de volière geplaatst. Op 11 april begon de man eindelijk uit volle borst te zingen, want hiervoor was het maar een verlegen riedeltje. Op 12 april zie ik de man constant om de kooi waar de pop inzit heen en weer hippen en zingen. Dit was voor mij het teken om het weer te proberen. Zo zie je dat observeren en enige kennis van zaken een vereiste is om met dit soort vogels te proberen te broeden. Je moet wat geluk hebben, maar je kunt dit voor een groot gedeelte afdwingen. De koppeling gelukte en alles was koek en ei onder elkaar. Op 7 mei vind ik het eerste ei op de grond, maar echter nog geen tekenen van nestbouw te zien. Op 9 mei zie ik de pop met mos vliegen en hier was ze zeker niet zuinig mee, want het kapelkastje werd hiermee tot aan de nok toe bijna gevuld. Op 11 mei is het nest klaar en wordt het eerste ei gelegd of is dit het tweede ei? Op 15 mei zit de pop vast op het nest. Op 2 juni zie ik tot mijn grote schrik dat het gehele nest op de grond ligt en de 5 eieren die gelegd waren zijn kapot. Deze waren echter niet bevrucht. Ik weet dat een pop het nest kan verlaten of de eieren eruit gooit als zij aanvoelt dat er geen leven in de eieren zit. Waarom gaat zij dan zo rigoureus te werk om het gehele bouwsel af te breken. De pop is overigens een bijna 1 jaar oude vogel op het moment van de start van het broedseizoen. De vogel heb ik verkregen bij een kweker die gek genoeg niet zo serieus met de niltava kweek bezig is want de jongen worden daar ook niet geringd. De man is een oude vogel die verkregen is uit de import. Op 4 juni is de pop weer net als in de eerste ronde alleen aan het nieuwe nest bezig in hetzelfde kapelkastje. Op 6 juni is zij klaar en ligt er al het eerste ei van ronde twee. In totaal werden er 6 eitjes gelegd. Op 25 juni het eerste jong rond 15.00 uur gezien. Op 26 juni waren er 4 jongen uit en bleken de overige 2 eieren onbevrucht. De man veranderde van een dominante en vervelende vogel tot een voorbeeldige vader die af en aan vloog met voedsel voor de jongen. Soms zelfs zo erg dat de pop niet eens de kans kreeg om de jongen zelf te voeren. Op 29 juni s avonds de 4 jongen geringd met een 2,9 mm ring welke was voorzien van 19

een ventielslangetje. Op 9 juli trof ik een leeg nest aan en dus waren de jongen uitgevlogen. De jongen waren onzichtbaar geworden maar als ik eventjes stil bij de volière zat begon de man weer te voeren en hoorde je bedelgeluiden. De pop had op 11 juli weer het eerste ei van ronde drie. Weer werden er in totaal 6 eieren gelegd welke achteraf allemaal onbevrucht bleken te zijn. Had de man het te druk met de jongen of was er iets anders aan de hand? Op een leeftijd van 34 dagen achtte ik de jongen wel zelfstandig. Toen ik de jongen uitving, wat ik altijd een rot klus vind, kwam de man ook in mijn net terecht en ik besloot om de kweek maar meteen te beëindigen. Want jongen waren er tenslotte al en als je als doel hebt gesteld om zoveel mogelijk verschillende soorten vogels te kweken, is het aantal jongen wat je kan kweken niet zo belangrijk. De pop met name dacht er toch iets anders over, want toen ik de oude vogels enige tijd later aan een vriend overdeed vond ik bij de pop nog 1 jong wat ongeringd was. Ik heb hier zelf nooit iets van gemerkt van dit laatste nest wat resulteerde in 1 ongeringd jong. De jongen zijn bij het uitvliegen bruin gekleurd met vale stippen of vlekken. Er is meteen al bij het doorkomen van de veren een verschil te zien want de jonge mannen zijn wat donkerder bruin dan de poppen en er is ook verschil in de egaliteit qua stippen of vlekken te zien en dit met name op de borst. Het voedsel Het voedsel waarmee de jongen werden grootgebracht bestond uit, pinky s, buffalo wormen, wasmotten en weideplankton. Alles werd ook nu weer bepoederd met spirulina en Aves strooipoeder. Buiten het broedseizoen werd deze voedselwijze nog aangevuld met meelwormen, universeel en eivoer. Rede hiervoor is dat dit voedsel totaal genegeerd werd in de broedperiode en dus ook niet aangeboden hoefde te worden. Al met al weer een geslaagd kweekresultaat met goed geringde en natuurbroed niltava s jongen. Tekst: Arie Bakker Dordrecht 20

P u z z e l m a a r t 2 0 1 5 Inzendingen in te leveren bij John Vergouwen. Onder de goede inzenders wordt volgende maand een iris-cheque van 5 euro verloot. 21

Swaans ijzerhandel Zevenbergen Uw adres voor: Professionele hand en elektrische gereedschappen. Hang & Sluitwerk. Lijmen & kitten. Graveerwerk, belettering en naamborden. Inbraakbeveiligingen en tevens montage. Bevestigings materialen. Goede service & vakkennis. Voor particulier en bedrijf. Eigen bezorgdienst voor bedrijven. Regio center voor dewalt elektrisch gereedschap. Swaans ijzerhandel langenoordstraat 103 Zevenbergen Tel. 0168-323439 fax. 0168-325627 22

23

W i n t e r k o n i n k j e ( T r o g l o d y t e s ) Inleiding De Latijnse naam van het winterkoninkje zoals wij hem noemen is bijna groter dan het vogeltje zelf met zijn 9 cm en daarmee is het een van de kleinste vogeltjes welke ons land rijk is. Het is een rood/ bruin vogeltje wat bijna over het hele lijf wel gemarmerd lijkt. Boven het zwarte oog is een lichte lange wenkbrauwstreep te vinden. Dan is er natuurlijk nog het zo karakteristieke kleine opstaande staartje. Pootkleur is bruin. Het is een echt territorium vogeltje, het mannetje maakt in de aanloop naar het broedseizoen verschillende nesten bestaande uit plantendelen, mos, e.d. Het gelokte vrouwtje kan een keuze maken uit een van deze nesten, bevalt een van de nesten, dan zal zij zich laten paren en vervolgens worden dan eitjes in april of mei gelegd. De kleur van de eitjes is vaal wit met zeer fijne bruinachtige spatjes op de stompe kant. De pop broedt alleen de eitjes uit, in een tijdbestek van ongeveer 14 dagen. In deze 14 dagen is het mogelijk dat het mannetje nog een popje kan verleiden, en zal ook met haar paren en in een later stadium onderhouden in de vorm van, met het meehelpen om de jongen groot te krijgen. Als de jongen uitgekomen zijn dan zijn deze vrij licht van kleur en worden donkerder naarmate de veren door komen. Op het moment van uitvliegen, en dat is ook weer ongeveer 14 dagen, zijn de jongen donkerbruin van kleur en missen dan 24

de tekening in de veren en het staartje is dan ook nog niet volgroeid. Het mannetje laat een mooie zang ten gehore brengen, dit is ongelofelijk hard als je het formaat van het vogeltje ziet. De kweek Verschil tussen man en pop is te zien hetzij het allemaal maar minimaal is. De man is dieper bruin van kleur en zijn strepen die aanwezig zijn die is helderder van kleur dan bij de pop. Man en pop hadden de gehele winter buiten apart van elkaar gezeten, ze konden elkaar wel horen maar niet zien. De vogeltjes waren vrijwel onzichtbaar in hun volledig beplante volières. De man liet in de winter zijn lied horen hetzij wel minder hard en lang als in het broedseizoen. Het voer wat ik aan de winterkoninkjes gaf was: Buffalo wormpjes, eivoer, broodkruimels, universeel voer, zaad e.d. In het broedseizoen werd dit menu uitgebreid met weideplankton en heel veel bladluis. Half februari is het nog steeds koud en nat maar wetende dat de man meerdere nesten maakt en hiervoor toch zijn tijd nodig heeft heb ik hem nestmateriaal gegeven en verschillende nestkastjes type half open en type kleine Pimpelmees nestblokjes. In de beplanting wat bestond uit Coniferen was natuurlijk ook nog plek voor een eventueel vrijstaand nest. Begin maart constateerde ik het eerst gebouwde nest in een halfopen nestkastje waarvan de bovenkant gemakkelijk open kon. In totaal werden 3 nesten gemaakt waarover hij ongeveer een maand deed en hij maakte deze nesten van kokosvezel en mos. Begin april begon zijn gezang aan te zwellen en ik besloot op 18 april om de pop bij de man te plaatsen. Beide vogels verdwenen in het groen en op een enkele schermutseling na ging het goed en waren ze zo doende aan elkaar gekoppeld. Op 27 april constateer ik in het eerst gebouwde nest in het halfopen nestkastje het eerst vaalwitte eitje wat licht gespikkeld was. In totaal werden er 4 eitjes gelegd waarvan er 3 uitkwamen na ongeveer 14 dagen broeden. Na 4 dagen kon ik gemakkelijk het halfopen nestkastje openen en ik kon het koepelvormige nest wat van boven zeer dun was heel gemakkelijk openen om de jongen eruit halen. Ik heb het grootste jong met de wettelijke maat van 2,4 mm geringd, de andere 2 jongen heb ik geringd met een 2,3 mm ring want dan hoefde ik maar een keer de vogels te storen en zodoende vergrootte ik de kans dat de jongen groot kwamen. Op een leeftijd van 16 dagen vlogen de jongen uit. Ik heb de jongen geobserveerd waar deze zich schuilhielden want ik hoorde alleen nog maar bedel geluiden en ik wist niet hoeveel er uit eindelijk waren uit gevlogen. Na lang kijken kon ik de drie jongen vinden in de lage onder begroeiing. De jongen werden nog zo n 12 dagen na het uitvliegen doorgevoerd. De man begon vervelend te doen en hierdoor verloor ik het oudste jong. De 2 overige jongen heb ik direct uitgevangen en apart van elkaar binnen opgekooid. Het is bij een broed ronde gebleven. 25

Ondanks het wat magere resultaat van twee jongen van dit kweekkoppel was en ben ik toch weer zeer verheugd met het behaalde kweek resultaat. U weet nu zo ongeveer wel dat het mij elke keer weer om de nieuwe uitdaging gaat van een voor mij nieuw te kweken vogelsoort en niet om de hoeveelheden. Resumerend Een klein territoriaal vogeltje wat je eigenlijk door zijn snelheid en schuwheid maar zelden ziet in een grote volière. Zang is hard en mooi te noemen. Veel nestmateriaal moet worden verstrekt aan de man zodat hij zijn energie kan steken in het bouwen van meerdere nesten. Nu de jongen bij mij volgroeid zijn is mij gebleken dat ze ook zeer goed geringd kunnen worden met een 2,3 mm ring, echter is dit niet bij wet verplicht. Bij het zelfstandig worden van de jongen moet er goed op de oude man gelet worden en worden in gegrepen als hij vervelend gaat doen in de richting van de jongen. Voor mij is de zoektocht weer inmiddels gestart naar een nieuwe voor mij te kweken soort. Tekst: Arie Bakker te Dordrecht. 26

Zorg en aandacht voor uw dier Dierenartsen: B. Mangnus, H. van de Looij en M. van den Bosch Gastelseweg 45, 4702 SZ Roosendaal 0165-557500 www.gezelschapsdierenkliniekroosendaal.nl 27