Diest: tussen Allerheiligenberg en Begijnhof Dit relatief kleine Vlaams-Brabantse stadje heeft meer dan verwacht in huis om bezoekers een aangename dag te bezorgen. Deze wandelroute, tussen de Demer en de historische stadskern, voert je langs prachtige gebouwen met een lange geschiedenis, over de aangename Grote Markt, omhoog naar de Allerheiligenberg en bijhorende kapel, langsheen het Provinciaal Domein Halve Maan en ander groen naar het erg mooie Begijnhof, waar altijd wel iets gebeurt. Onderweg bemerk je ook enkele bouwwerken van de Oranje-Nassau s, die de Diestenaren drie eeuwen lang onder de knoet hielden. Afstand: 5,4 km Vertrek en einde: station Diest Aard: stadswandeling Wegdek: verharde wegen Reliëf: vlak Toegankelijk voor rolwagens: overal, behalve traject rond kapel van de Allerheiligenberg. Parkeren: voor het station Vervoer- en Verkeersinfo: NMBS (www.nmbs.be), De Lijn (www.delijn.be), Vlaams Verkeerscentrum (www.vlaamsverkeerscentrum.be) Toeristische informatie: www.toerismediest.be. Honger of dorst Het Haasken, Grote Markt 11, Diest, tel. (013) 31.13.40 Van in het gezellige interieur met veel hout heb je een ruim uitzicht op het komen en gaan op de Grote Markt. Onder het beluisteren van aangename muziek ontdek je op de kaart een gevarieerd en lekker aanbod van croques, salades, baguettes, pasta s, ijs, enz... Café Bij de Baas, Grote Markt 14, Diest, Tel_(013)_ 55_ 63_ 11, Echt volkscafé met tegen de wand spiegels en lambrisering en op de toog een porseleinen tapkraan. Op de kaart staan diverse dranken, waaronder het lekkere Gildenbier, dat oorspronkelijk in Diest gebrouwen werd. > Legende: = wegwijzer = bezienswaardigheid 1
ROUTEBESCHRIJVING Met de rug naar het station van Diest stap je links naar en over de metalen voetgangersbrug naar de andere oever van de Demer. Wandel rechtdoor verder: even door de Antwerpsestraat en dan over het Weerstandsplein met zijn twee gescheiden rijvakken. Tussen de Demerbronnen in Ketsingen en de aankomst in Diest ontvangt de Demer het water van diverse zijriviertjes: de Herk, de Velpe, de Zwarte Beek en de Gete. Via Zichem en Aarschot stroomt het riviertje verder in de richting van Werchter, waar het haar water afstaat aan de Dijle. Op de middenberm van het Weerstandsplein staat een monument ter nagedachtenis van oorlogsslachtoffers. Hierbij werd gebruik gemaakt van de voor het Hageland zo karakteristieke ijzerzandsteen. Ook bij de rotonde bij het begin van de eigenlijke stadskern blijf je rechtdoor stappen, nu in de Statiestraat. Kies bij een wegsplitsing de Demerstraat naar links. Als je daar links de Refugestraat opmerkt kun je een kijkje nemen bij het Refugehuis van de abdij van Tongerlo. Het Refugiehuis van de abdij van Tongerlo, daterend uit de 16de eeuw, was een vluchtplaats voor monniken in woelige tijden. Omdat er tussentijds ook graan werd opgeslagen kreeg het gebouw de naam Het Spijker, afgeleid van spicarium, het Latijnse woord voor graanopslagplaats. De binnenkoer is vrij toegankelijk, het gebouw zelf is nu voorbehouden aan hotelgasten. Wandel verder door de Demerstraat totdat je de Grote Markt bereikt. Het meest indrukwekkende gebouw daar is de Sint-Sulpitius en Denijskerk, maar ook het Stadhuis mag gezien worden. Via de Allerheiligenberg, rechts in een hoek, klim je van de markt weg, steeds hoger naar de Allerheiligenkapel. Rechts heb je een prima uitzicht over Diest. De bouwwerken aan de Sint-Sulpitius en Denijskerk begonnen in de 14de eeuw en duurden ruim twee eeuwen. Het eindresultaat is een prachtig voorbeeld van Brabantse Demergotiek, grotendeels in lokale ijzerzandsteen. Deze kerk bezit een zodanig brede collectie aan religieuze kunst dat haar schatkamer terecht de naam kreeg van Museum voor religieuze 2
Kunst. Bezoek aan de kerk is uiteraard gratis, voor het museum wordt een kleine bijdrage gevraagd. In een van de torentjes is de beiaard ondergebracht, die onder meer een aantal klokken uit 1671 omvat. Het Stadhuis, gebouwd in de 18de eeuw, steunt op een gotische onderbouw, waarin het Stedelijk Museum is ondergebracht. Hier kun je terugkijken op allerhande aspecten van het Diesterse verleden, van kunst tot volkskunde. Enkele oude gebouwen bleven bewaard in de Allerheiligenberg: op het nummer 14 het huis De Roskam en er tegenover op nummer 17 de Schoone Lieve Vrauwe. De Roskam, opgetrokken in de 15de 16de eeuw is oorspronkelijk gebouwd in hout en leem. De Schoone Lieve Vrauwe werd gebouwd rond 1772. De Allerheiligenkapel werd opgericht in 1854, ter vervanging van gelijknamige kapel uit de 14de eeuw, die wat verder van de stadskern lag. Met de nieuwe kapel kwam ook de devotie voor Allerheiligen weer op gang. Momenteel staan er ruim honderd heiligenbeelden in de kapel. De kapel is toegankelijk in de week na Allerheiligen en op de zondagnamiddagen van juli en augustus. Net voor de militaire versterking moet je via een haarspeldbocht links omhoog, te midden van veel groen. Het traject loopt tot bij een niet-toegankelijke parking. Daar moet je links naar beneden: eerst over een tegelpad, dan over trappen. Terug bij de Allerheiligenbergkapel daal je de Allerheiligenberg af tot je in de eerste zijstraat rechts kunt, de E. Alenusstraat. Eerst kruis je de Leuvensestraat naar de Kardinaal Mercierstraat, vervolgens de Botermarkt, een belangrijke winkelstraat, naar de Wolvenstraat. Tenslotte vind je aan de overzijde van de Guido Gezellestraat de Graanmarkt. Net voor het einde ervan ligt rechts het Hof van Nassau. Een paar stappen verder ben je bij het protserige monument ter ere van Henri Verstappen. Stap net voor het monument rechts in de Sint-Jansvest. Het Hof van Nassau, nu een privéwoning, werd in de 16de eeuw gebouwd door een van de prinsen van Nassau, die hier zijn residentie wilde. Henri Verstappen kreeg het monument, dat de volle breedte van de Graanmarkt inneemt, omdat hij de achterliggende burchtheuvel, De Warande, in 1939 aan de stad schonk. In de middeleeuwen stond boven op deze strategisch gelegen heuvel de burcht van de heren van Diest. 3
Waar de Sint-Jansvest overgaat in het Sint-Jansveld wandel je naar links over de kasseien over de kleine parkeerplaats. Vervolgens stap je voorbij en deels omheen de ruïnes van de Sint-Janskerk naar de Parklaan. Op het einde ervan kruis je de ringlaan, hier de Leopoldvest. Het uitzicht van de Sint-Janskerk (ook Sint-Jan de Doperkerk, gebouwd in de 13de eeuw,) is voor een flink part toe te schrijven aan brandstichting tijdens de godsdiensttroebelen van de 16de eeuw. Na die verwoestingen werd alleen het koorgedeelte hersteld. Korte tijd nadat de religieuze activiteiten werden stopgezet in 1823 stortte het dak in. Tussen twee vijvers wandel je even in de richting van het Provinciaal Domein Halve Maan. Zodra de mogelijkheid zich aandient ga je naar links, niet in het domein, maar voor restaurant De Lindemolen. De eigenlijke windmolen staat wat verder, aan de overzijde van het water. Langsheen het wandelpad staan banken en picknicktafels voor verpozing allerhande. Na de eerste vijver loopt je wandeltraject naar links. Na 50 m naar links op de Leopldvest kan je deze veilig kruisen naar de Pesthuizenstraat. Het Provinciedomein Halve Maan werd uitgebouwd in een gedeelte van de negentiendeeeuwse verdedigingsgordel omheen de stad. Iedereen kan er terecht voor een brede waaier aan activiteiten: zwemmen, tennissen, klimmen, trampoline springen, minigolf, roeien, wandelen, zonnen, rijden met miniautootjes, Verder is er ook een natuurgebied, een gezinsboerderij en diverse speeltuinen. De houten Lindemolen werd in de 18de eeuw in het nabije Assent, verhuisde dan naar Schaffen en werd in 1959 aan Diest geschonken. Opvallend is de grote molenkast, die molens van dit type ook de naam Moedermolen bezorgde. In de Pesthuizenstraat loop je een eindje in de beschutting van de Begijnhofmuur tot je rechts in de smalle Veststraat kunt. Nauwelijks twintig meter verder mag je rechts in het Begijnhof. Ga rechtdoor tot niet anders kan dan naar links af te buigen, over kasseien en langsheen al dan niet witgekalkte begijnenhuizen. Sommige ervan doen gewoon dienst als woonst, in andere worden artisanale en commerciële bedrijvigheden beoefend. Voor het Gasthof (1618) achteraan in de hoek volg je het wegdek naar links en vervolgens ga je naar rechts omheen de Begijnhofkerk, toegewijd aan de H. Catharina. Begijnen houden hier versteend de wacht: eerst een vijftal, wat verder een duo gevormd door de laatste twee begijnen die het hof verlieten (in 1926). 4
De oorsprong van het Begijnhof gaat terug tot 1253. Officieel functioneerde het Begijnhof tot 1796, toen het werd opgeheven tijdens het Franse bewind, maar een aantal begijnen keerden later terug. De zowat negentig huizen, die veelal uit de 17de en 18de eeuw dateren, worden deels bewoond door kunstenaars. Zoals bij tal van andere kerken in het Hageland werd ook voor de Sint-Catharinakerk (14de eeuw) ijzerzandsteen gebruikt. De kerk bevat een mooie verzameling kunstwerken en kerkmeubilair vanaf de 17de eeuw. Door de indrukwekkende poort verlaat je het Begijnhof, nu rechtdoor in de Begijnenstraat. Net voor de Schaffensestraat, die je naar rechts volgt, ligt links de ijzerzandstenen Onze- Lieve-Vrouwkerk. Maak een heen-en-weer tochtje in de Ezeldijk om de watermolen van de prinsen van Oranje van nabij te bekijken, die ook gekend staat als de Ezeldijkmolen. Terug in de Schaffensestraat kun je het gebouw langs de andere zijde bewonderen. Ook voor de bouw van de Onze-Lieve-Vrouwekerk in de 13de eeuw werd ijzerzandsteen gebruikt. Net als tal van andere had ook deze kerk erg te lijden van de Beeldenstorm in 1580: toen werd alle lood en ijzer in de gewelven gesloopt. Het huidige interieur van de kerk omvat diverse stukken vanaf de 17de eeuw. De Ezeldijkmolen werd rond het midden van de 16de eeuw gebouwd en werd later in bezit genomendoor de Oranje-Nassau s. Opvallend zijn de uitgestrektheid van het gebouw en de trapgevels aan de voorzijde. Kijk uit voor de Oude Tramweg naar links. Steeds rechtdoor leidt die je voorbij een Middenschool. Aan de rotonde (2), waar je daarstraks al was wandel je rechts in de richting van het station (1) van Diest: eerst over het Weerstandsplein en dan weer via de metalen voetgangersbrug over de Demer. 5
6