Chirurgie Verwijderen van de galblaas (cholecystectomie) INLEIDING Deze folder geeft u informatie over de galblaasoperatie (cholecystectomie). Het is goed u te realiseren dat voor u persoonlijk de situatie anders kan zijn dan beschreven. WAT IS DE GALBLAAS? De galblaas is een peervormig orgaan dat tegen de onderzijde van de lever ligt, rechts boven in de buik. De galblaas is door een klein gangetje verbonden met de afvoergang van gal, tussen lever (waar de gal wordt gemaakt) en de twaalfvingerige darm. Gal is een vloeistof die belangrijk is voor de vertering van vetten. Gal wordt continu aangemaakt in de lever en afgevoerd naar de galblaas. Daar wordt het ingedikt en opgeslagen. Zodra er voedsel in de darm komt - en vooral bij vet voedsel - perst de galblaas de gal via de afvoerbuis naar de dunne darm. Wanneer de galblaas is verwijderd kan de gal dus direct afgevoerd worden via de normale afvoergang tussen lever en twaalfvingerige darm. Aandoeningen van de galblaas De meest voorkomende aandoening van de galblaas is de vorming van galstenen. Galstenen komen erg vaak voor, maar geven niet altijd klachten. Wanneer er galstenen worden gevonden (vaak bij toeval) is dat dus nog géén reden om de galblaas te verwijderen. Alleen als de galstenen klachten veroorzaken, is verwijdering van de galblaas noodzakelijk. Een operatie kan ook nodig zijn wanneer de galblaas ontstoken raakt. Deze informatie voor patienten is met de grootste zorg samengesteld. Het betreft algemene informatie. Aan deze informatie kunnen geen rechten worden ontleend. Jeroen Bosch Ziekenhuis 2011 www.jeroenboschziekenhuis.nl (CHI-013, uitgave november 2013)
Iedereen kan afwijkingen aan de galblaas krijgen, maar mensen die te zwaar zijn en met name vrouwen tussen 35 en 55 jaar lopen meer risico. HOE WORDT DE DIAGNOSE GESTELD? Als de specialist aan de hand van uw klachten problemen met de galblaas vermoed, zal meestal een echografie worden gedaan. Dit is een veilig en pijnloos onderzoek waarbij gebruik gemaakt wordt van hoogfrequente geluidsgolven. Daarmee kunnen de galblaas en eventuele galstenen in beeld gebracht worden. WAT IS DE BEHANDELING? Er zijn verschillende methoden om de galblaas te verwijderen: LESS-techniek (via één klein sneetje; meestal in de navel). Standaard kijkoperatie (via enkele kleine sneetjes, verspreid over de buik). Conventionele operatie (via een snede van tien tot vijftien centimeter, aan de rechterkant van de buik; onder de ribbenboog). De chirurg bespreekt met u welke operatietechniek in uw geval mogelijk is. LESS techniek In het Jeroen Bosch Ziekenhuis wordt tegenwoordig vaak de zogenaamde LESS techniek (Laparo Endoscopic Single Site surgery) toegepast. Hierbij maakt de chirurg slechts één klein sneetje, meestal in de navel. Door deze ene opening brengt de chirurg via een kort buisje - de zogenaamde trocar - alle instrumenten en camera naar binnen. Deze operatie duurt ongeveer 45 minuten. Na de ingreep is het litteken vrijwel onzichtbaar. De meeste patiënten gaan binnen één dag weer naar huis en kunnen na ongeveer een week weer gewoon eten, drinken en hun dagelijkse bezigheden oppakken. Het blijft mogelijk dat er - tijdens de operatie met de LESS techniek - een tweede snee in de buikwand moet worden gemaakt, want de veiligheid van de patiënt krijgt altijd voorrang boven de cosmetische voordelen. Uw herstel kan dan wat langer duren. Het Jeroen Bosch Ziekenhuis is een van de weinige ziekenhuizen in Nederland (de enige in Zuid-Nederland) waar de LESS techniek wordt toegepast. De chirurgen van het Jeroen Bosch Ziekenhuis trainen collega s in Nederland en Europa in deze operatietechniek. Standaard kijkoperatie Een tweede methode om de galblaas te verwijderen is via een standaard kijkoperatie (laparoscopie). Hierbij worden 3 tot 5 kleine sneetjes van maximaal 1 centimeter gemaakt, verspreid over de buik. Er blijven dan na afloop altijd meerdere littekens zichtbaar. Deze operatie duurt meestal één tot anderhalf uur. Via de sneetjes in de buik worden de laparoscoop (een buisje waarop een kleine camera met een lichtbron is gemonteerd ) en de operatie-instrumenten in de buik gebracht. Patientenvoorlichting jeroen bosch ziekenhuis 2 van 5
Het kan gebeuren dat de arts tijdens de operatie vaststelt dat de galblaas niet veilig verwijderd kan worden via een kijkoperatie. Bijvoorbeeld omdat de galblaas ernstig ontstoken is (geweest) of omdat er teveel verklevingen in de omgeving van de galblaas zijn. Dan is het nodig om de galblaas alsnog op de conventionele manier te verwijderen. Dan blijft u enkele dagen langer opgenomen en zal uw herstel wat langer duren. Na de kijkoperatie kunt u over het algemeen binnen één tot vier dagen weer naar huis. WAT ZIJN DE VOOR- EN NADELEN VAN DE LESS OPERATIETECHNIEK? Uit onderzoek is gebleken dat de LESS methode minimaal even veilig en goed is, als de standaard kijkoperatie. Daarnaast heeft u minder pijn na de operatie en u herstelt meestal sneller omdat er minder beschadigingen zijn aan de complete buikwand (huid, bloedvaten, spierweefsel en buikvlies). U herstelt snel en voelt zich snel beter. De LESS operatietechniek wordt nog niet in veel ziekenhuizen toegepast. De techniek vereist ervaring en deskundigheid van de chirurg. Het vergt een goede oog-hand coördinatie en veel training om de techniek onder de knie te krijgen. WAT ZIJN DE RISICO S? Geen enkele operatie is zonder risico s. Zo is ook bij de verwijdering van de galblaas de normale kans op complicaties aanwezig die bij een operatie altijd bestaan, zoals nabloeding, wondinfectie, trombose of longontsteking. Een ernstige specifieke complicatie bij deze operatie is een beschadiging van de galwegen. Dit gebeurt gelukkig zeer zelden. De kans hierop is bij de kijkoperatie iets groter dan bij de conventionele operatie. Na een conventionele operatie veroorzaakt de wond (net onder de ribbenboog) vaak wat pijn bij hoesten of diep inademen. U zult dit proberen te voorkomen door oppervlakkig te ademen. Dit heeft vaak tot gevolg dat slijm achterblijft in de longen, waardoor u meer kans hebt op een longontsteking. Vandaar dat de fysiotherapeut na deze operatie ademhalingsoefeningen met u zal doen om dit te voorkomen. WAT GEBEURT ER NA DE OPERATIE? De operatie heeft soms tot gevolg dat u direct erna wat misselijk en dorstig bent. Tegen de misselijkheid kunt u medicijnen krijgen. Om er voor te zorgen dat u voldoende vocht krijgt hebt u een infuus in de arm. Zodra u weer zelf voldoende kunt drinken kan het infuus verwijderd worden. Soms zal er een slangetje via uw neus in de maag zijn gebracht. Dit zorgt er voor dat uw maag leeg blijft en het voorkomt dat u moet braken. Meestal kan dit slangetje snel worden verwijderd en kunt u wat gaan drinken. Als dat goed gaat kan het drinken en daarna het eten geleidelijk worden uitgebreid. Als de galblaas is verwijderd via de standaard kijkoperatie, kunt u gedurende enkele dagen na de operatie last hebben van een gevoelige schouder. Dit wordt veroorzaakt door het (onschuldig) gas - kooldioxide - dat bij deze ingreep in de buik is gebracht. Door dit gas in te brengen zet de buik wat op en krijgt de chirurg een beter overzicht in de buik. Dit gas kan echter het middenrif prikkelen, wat via een zenuwbaan die Patientenvoorlichting jeroen bosch ziekenhuis 3 van 5
richting de schouder loopt, tot de schouderklachten kan leiden. Dit verdwijnt vanzelf en u hoeft zich daar geen zorgen over te maken. Als bij de operatie blijkt dat er nog galstenen in de galwegen zitten, worden de galwegen geopend en de stenen verwijderd. De galwegen worden daarna weer gesloten en wordt er een drain achtergelaten. Dit is een dun slangetje dat door de buikwand naar buiten wordt geleid. Hierdoor kan de gal naar buiten lopen. Het afvloeien van de gal voorkomt dat er in het begin een te hoge druk in de galwegen ontstaat. Na de standaard kijkoperatie of conventionele operatie wordt er vaak ook een wonddrain in de buik achtergelaten; een slangetje waardoor bloed en wondvocht afgevoerd kan worden. Als er weinig vocht meer uit de drain komt kan deze worden verwijderd. Meestal is dat na één tot drie dagen het geval. Controle Bij ontslag krijgt u een afspraak mee voor de poliklinische controle en eventueel voor het verwijderen van de hechtingen. Als u een galwegdrain heeft gekregen, kan deze - als alles in orde is - na zes weken (poliklinisch) worden verwijderd. Dit is niet pijnlijk. Of alles in orde is wordt gecontroleerd met behulp van röntgenfoto s. Via de galwegdrain wordt een contrastvloeistof in de galwegen gespoten. Op de foto s is te zien of de gal goed naar de darm stroomt en of er geen stenen in de galwegen zijn achtergebleven. Adviezen voor thuis De wond heeft geen speciale verzorging nodig. U kunt uzelf gewoon wassen of douchen. U hoeft geen dieet te volgen. Met veel vet tijdens een maaltijd moet u echter nog voorzichtig zijn. Probeer steeds meer uit wat u kunt verdragen. Heeft u klachten na gebruik van bepaalde voedingsmiddelen? Laat deze dan weg en probeer het later nog eens. Het is de bedoeling dat u na korte tijd weer eet wat u gewend was. Wanneer de wond genezen is, mag u alle normale activiteiten weer hervatten. Na een LESS of kijkoperatie kunt u meestal weer snel aan het werk. Na een conventionele operatie kan het herstel wel eens wat langer duren. Dat is ook afhankelijk van het soort werk. Heeft u nog vragen? Stel uw vragen gerust aan uw behandelend arts of huisarts. Bij vragen of problemen kunt u tijdens kantooruren contact opnemen met de polikliniek Chirurgie, telefoonnummer (073) 553 60 05. Bij dringende vragen of problemen buiten kantooruren belt u met de afdeling Spoedeisende Hulp, telefoonnummer (073) 553 27 00. Kijk voor meer informatie over chirurgische behandelingen in het Jeroen Bosch Ziekenhuis ook op www.jbz.nl/chirurgie Patientenvoorlichting jeroen bosch ziekenhuis 4 van 5
SIMPEL-trial Single Incision, MiniPort or conventional Laparoscopic surgery for uncomplicated symptomatic cholecystolithiasis Vanaf oktober 2013 doet het Jeroen Bosch Ziekenhuis mee aan een landelijk onderzoek naar de verschillende technieken om de galblaas te verwijderen door middel van een kijkoperatie. In dit onderzoek worden drie technieken onderzocht: Standaard kijkoperatie Miniport kijkoperatie (opzet hetzelfde als de standaard kijkoperatie, alleen wordt er kleiner instrumentarium gebruikt waardoor er kleinere sneetjes gemaakt worden) LESS-techniek Er zal gekeken worden naar de veiligheid van deze technieken, de operatieduur, de opnameduur in het ziekenhuis en ook naar het cosmetisch effect. Wie komt er in aanmerking voor dit onderzoek? Alle mannen en vrouwen tussen de 18 en de 75 jaar die last hebben van galstenen, zonder tekenen van ontsteking. Wat houdt dit voor u in als u meedoet aan dit onderzoek? In principe verandert er voor u als patiënt weinig, behalve dat u extra aandacht krijgt rondom en na de operatie. U wordt net iets meer in de gaten gehouden, omdat er allerlei gegevens van u (anoniem) verzameld worden. En er zullen op meerdere momenten foto s van uw buik en navel worden gemaakt. Het enige extra werk dat u krijgt is de eerste zeven dagen na de operatie eenmaal per dag noteren hoeveel pijn u ervaart en noteren hoeveel en welke pijnmedicatie u gebruikt. Via een computer gestuurd programma krijgt u een van de drie technieken toegewezen, u kunt dus niet kiezen. Toestemmingsverklaring Voor deelname moet u een toestemmingsverklaring tekenen. Patientenvoorlichting jeroen bosch ziekenhuis 5 van 5