Focus nr. 4: De OCMW cliënten per inkomencluster

Focus nr. 4: De OCMW cliënten per inkomencluster 2013T1

Inleiding Het driemaandelijks statistisch bulletin van de POD Matschappelijke Integratie heeft een inzicht op de spreiding van de OCMW cliënten 1 op basis van een groepering van gemeenten in clusters. De indeling van de gemeenten gebeurt in het bulletin op basis van het aantal inwoners van de gemeente. Dit type indeling verhult de verschillen die opduiken wanneer er een opdeling volgens inkomen per gemeente wordt gemaakt. Bij de opdeling op basis van de inkomen werden de Belgische OCMW s gelijkmatig onderverdeeld in vier clusters van 147 eenheden 2 elk. Het onderscheidend criterium om deze spreiding te verwezenlijken, is het mediaan 3 netto belastbaar inkomen 4 per gemeente zoals opgenomen in de personenbelasting van 2005 (aangiftes 2006). Het gaat hier wel degelijk om het mediaan netto belastbaar inkomen van de belastingplichtigen van de gemeente en niet om het netto inkomen van de gemeente zelf. Met andere woorden, 50% van de belastingplichtigen hebben een netto inkomen dat lager is dan het mediaan inkomen en 50% hebben een netto inkomen dat hoger is dan dit inkomen. In 2005 bedroeg het mediaan netto belastbaar inkomen van België 13.961 euro. Bij de klassering van de 589 gemeenten volgens het mediaan netto belastbaar inkomen van hun belastingplichtigen werden de vier clusters van gemeenten als volgt samengesteld: Inkomencluster IC1: gemeenten met een mediaan inkomen tussen 9.919 en 13.268 euro (gemeenten met laag mediaan inkomen) Inkomencluster IC2: gemeenten met een mediaan inkomen tussen 13.290 en 14.175 euro (gemeenten met laag tot matig mediaan inkomen) Inkomencluster IC3: gemeenten met een mediaan inkomen tussen 14.186 en 15.233 euro (gemeenten met matig tot hoog mediaan inkomen) Inkomencluster IC4: gemeenten met een mediaan inkomen tussen 15.239 en 18.963 euro (gemeenten met hoog mediaan inkomen) 1 De OCMW clieten worden in deze focus tot de clienten van het OCMW waarvoor een terugbetalingsaanvraag werd ingediend jegens de federale staat en dit binnen de wetgeving op het recht op maatschappelijke integratie (RMI) of op het recht op maatschappelijke hulp (RMH) 2 Op willekeurige wijze omvat cluster CR1 148 gemeenten. Er zijn immers 589 gemeenten in België, wat een oneven aantal is. 3 Het mediaan inkomen is het inkomen dat de aangevers in twee groepen scheidt: de mensen met een inkomen dat lager is dan dit mediaan inkomen en de mensen met een hoger inkomen. 4 Het inkomen waarvan sprake in deze publicatie is het netto belastbaar inkomen, zoals blijkt uit de aangiftes in de personenbelasting. Wat betreft de gegevens die gebruikt worden om de clusters van de gemeenten op basis van dit inkomen op te bouwen, is de in aanmerking genomen referentieperiode het inkomenjaar 2005, hetzij het belastingjaar 2006. 2

Wat de intervallimieten betreft, is het duidelijk dat het mediaan inkomen van de gemeenten weinig verschillen van cluster tot cluster. Dit heeft met de selectiemethode te maken. Het is dus best mogelijk dat er geen opmerkelijk verschil bestaat tussen een gemeente die tot een bepaalde cluster behoort en een andere gemeente die tot de volgende cluster behoort. Niettemin worden deze resultaten gepresenteerd voor elke cluster in zijn geheel, en niet voor elk van de gemeenten ervan. Ter informatie: onderstaande grafiek geeft een overzicht van de verdeling van de gemeenten volgens het mediaan inkomen van hun aangevers. Verdeling van de gemeente volgens het mediaan netto belastbaar inkomen van hun belastingplichten (personenbelasting 2005) 19.000 18.000 17.000 16.000 15.000 14.000 13.000 12.000 11.000 IC1 IC2 IC3 IC4 10.000 9.000 Verder in dit document wordt aandacht besteed aan de cluster van de gemeenten met laag mediaan inkomen (IC1) en aan de cluster van de gemeenten met hoog mediaan inkomen (IC4). Bedoeling hiervan is de verschillende evoluties in de verf te zetten 5. De gebruikte data uit deze focus zijn gebaseerd op de aanvragen tot terugbetaling die maandelijks door de 589 Openbare Centra voor Maatschappelijk Welzijn (OCMW s) bij de POD Maatschappelijke Integratie worden ingediend. Enkel de cliënten van het OCMW waarvoor de federale wetgeving voorziet in een financiële tegemoetkoming worden in aanmerking genomen. Deze statistieken dekken dus niet alle vormen van bijstand die de OCMW s aan hun begunstigden toekennen. 5 Een gedetailleerde analyse van de coëfficiënten voor de correlatie van de lineaire regressie van het aantal mensen die een leefloon genieten, naargelang de mediaane inkomens voor elk van de vier clusters, geeft de volgende coëfficiënten: 0,48 voor CR1, 0,18 voor CR4 tegenover 0,04 en 002 voor respectievelijk CR2 en CR3. 3

1. De mensen die steun van het OCMW genieten die door de POD Maatschappelijke Integratie gefinancierd wordt Wanneer alle types steun in aanmerking worden genomen, werden er in België in 2012 gemiddeld 149.076 mensen per maand geholpen 6. Dit is het hoogste aantal ooit. Het gaat hier om mensen die een leefloon, equivalente financiële steun, een tewerkstellingsmaatregel, medische hulp of een vestigingspremie genieten 7. Tabel 1: OCMW steuntrekkers in België per inkomencluster aandeel per 1.000 inwoners OCMW steuntrekkers in België en per inkomencluster voor 1.000 inwoners Gemiddeld maandelijks aantal Gemiddeld aantal per 1.000 inwoners Jaar BE Groeipercentage BE IC1 IC2 IC3 IC4 2003 128.657 12,4 19,7 10,8 10,0 7,8 2004 129.967 1,0% 12,5 20,5 10,4 9,9 7,8 2005 129.942 0,0% 12,4 21,0 10,0 9,6 7,5 2006 129.464 0,4% 12,3 21,7 9,9 9,1 7,0 2007 126.652 2,2% 12,0 21,9 9,5 8,5 6,2 2008 123.724 2,3% 11,6 22,1 9,1 7,9 5,4 2009 133.099 7,6% 12,3 23,5 9,8 8,3 5,4 2010 143.012 7,4% 13,1 25,2 10,4 8,9 5,5 2011 146.426 2,4% 13,3 26,2 10,4 8,9 5,4 2012* 149.076 1,1% 13,6 26,9 10,6 8,9 5,5 * Eerste twee maanden. Veranderingspercentages t.o.v.dezelfde periode van het voorgaande jaar. De vaststelling dat hoe lager de inkomen van een cluster zijn, hoe hoger het totaal aantal OCMW gerechtigden per 1.000 inwoners is, is niet merkwaardig. Voorts stellen we vast dat het totaal aantal OCMW gerechtigden sneller gestegen is in de cluster van de gemeenten met laag mediaan inkomen (IC1) dan in de andere clusters van gemeenten. In 2012 was het aantal OCMWgerechtigden per 1.000 inwoners bijna vijf keer hoger in de cluster van de gemeenten met laag mediaan inkomen (IC1) dan in de cluster van gemeenten met hoog mediaan inkomen (IC4). In 2003 was deze verhouding nog 1 op 3. Achter deze cijfers schuilen echter situaties en evoluties die per type maatregel en per cluster verschillend zijn. 6 Voorlopige cijfers. De OCMW s beschikken, naargelang het type maatregel, over termijnen van 3 tot 12 maanden om hun aanvragen tot terugbetaling bij de PODMI in te dienen. 7 Voor meer uitleg bij de verschillende maatregelen, zie het statistisch bulletin bij deze driemaandelijkse Focus. 4

Verder in dit document worden vier types OCMW steuntrekkers uitvoerig geanalyseerd. Het gaat om: Mensen die een leefloon (LL) genieten krachtens de wetgeving op het recht op maatschappelijke integratie Mensen die financiële hulp (FH) genieten krachtens de wetgeving op het recht op maatschappelijke hulp Mensen die een tewerkstellingsmaatregel (TW) genieten krachtens de wetgeving op het recht op maatschappelijke integratie en van het recht op maatschappelijke hulp Mensen die medische hulp (MH) genieten krachtens de wetgeving op het recht op maatschappelijke hulp 1.1. De mensen die een leefloon genieten Ter herinnering: het leefloon is een minimuminkomen voor mensen die niet over voldoende middelen beschikken, er geen aanspraak op kunnen maken en niet in staat zijn om zich deze middelen te verschaffen (noch door persoonlijke inspanningen, noch op andere manieren). Het leefloon is een geïndexeerd inkomen waarmee de persoon die het geniet, een menswaardig leven kan leiden 8. Tabel 2: Mensen die een leefloon genieten in België per inkomencluster aandeel per 1.000 inwoners Leefloners in België en per inkomencluster voor 1.000 inwoners Gemiddeld maandelijks aantal Gemiddeld aantal per 1.000 inwoners Jaar BE Groeipercentage BE IC1 IC2 IC3 IC4 2003 74.093 7,2 13,0 6,1 5,2 3,0 2004 75.580 2,0% 7,3 13,6 5,9 5,2 3,0 2005 76.322 1,0% 7,3 13,9 5,7 5,2 3,1 2006 78.771 3,2% 7,5 14,4 5,7 5,3 3,2 2007 80.479 2,2% 7,6 14,9 5,6 5,3 3,3 2008 83.038 3,2% 7,8 15,5 5,6 5,3 3,3 2009 91.155 9,8% 8,4 16,7 6,1 5,7 3,5 2010 95.546 4,8% 8,7 17,5 6,3 6,0 3,6 2011 94.680 0,9% 8,6 17,6 6,0 5,8 3,4 2012* 94.947 0,3% 8,7 17,8 6,0 5,6 3,5 * Eerste elf maanden. Veranderingspercentages t.o.v.dezelfde periode van het voorgaande jaar. Zoals uit tabel 2 blijkt, is het gemiddeld maandelijks aantal mensen die een leefloon genieten in België van 2003 tot 2010 constant gestegen, waarna het in 2011 lichtjes gedaald is. De sterke stijgingen van het aantal begunstigden tussen 2009 en 2010 gaan gepaard met de verslechtering van de 8 De voorwaarden voor de toekenning van het leefloon zijn gedetailleerd opgenomen in het driemaandelijks statistisch bulletin bij deze Focus. 5

sociaaleconomische context ten gevolge van de economische en financiële crisis op het einde van 2008. Na in 2010 een hoogtepunt bereikt te hebben, met gemiddeld 95.546 begunstigden per maand, is het aantal begunstigden in 2011 lichtjes gedaald. Toch stellen we een lichte toename van het aantal vast op basis van de cijfers met betrekking tot de eerste elf maanden van 2012 9. Tabel 2 geeft ook het gemiddeld aantal mensen weer die een leefloon genieten per 1.000 inwoners en per inkomencluster. De vaststelling dat hoe lager het niveau van de inkomen van de cluster is, hoe hoger de ratio van het aantal begunstigden per 1.000 inwoners is, is niet merkwaardig. In 2012 was de ratio van het aantal mensen die een leefloon genieten, vijf keer hoger in de cluster van de gemeenten met laag mediaan inkomen (IC1) in vergelijking met de gemeenten met hoog mediaan inkomen (IC4). Voorts wordt vastgesteld dat de ratio van het gemiddeld aantal mensen die een leefloon genieten per 1.000 inwoners, sneller evolueert in de cluster van de gemeenten met laag mediaan inkomen (IC1) dan in de cluster van de gemeenten met hoog mediaan inkomen (IC4). Terwijl er in 2003 gemiddeld 13 mensen per maand per 1.000 inwoners waren die een leefloon genoten in de cluster van de gemeenten met laag mediaan inkomen, is deze ratio in negen jaar tijd gestegen tot 17. Voor de cluster van de gemeenten met hoog mediaan inkomen, bedraagt de stijging over dezelfde periode slechts 0,5 begunstigden per 1.000 inwoners. De toename van de armoede in de «welvarende» gemeenten is niet aan dezelfde factoren onderhevig ten opzichte van de gemeenten met laag mediaan inkomen. De grafiek geeft de evoluties weer van het maandelijks aantal mensen dat een leefloon geniet. Men kan er twee periodes in onderscheiden: de periode vóór en na midden 2008. Pro memorie: de maandelijkse evolutie van het aantal mensen dat een leefloon geniet, is seizoensgebonden, met doorgaans een piek in maart/april en een dal in juli/augustus. Deze periodes stemmen respectievelijk overeen met het einde van de beroepsinschakelingstage voor jonge werkzoekenden na het einde van hun studies en met de studentenjobs gedurende de zomerperiode. De verlenging van de duurtijd van de periode waarna men een beroepsinschakelingspremie (wachtuitkering) kan verkrijgen sinds 1 januari 2012 hebben tot gevolg dat er een verplaatsing optreed van de piek in 2013. 9 De OCMW s beschikken over termijnen die naargelang het type steunmaatregel verschillen, om hun aanvragen tot terugbetaling bij de POD MI in te dienen. Om met deze termijnen rekening te houden, presenteren we enkel de stabiele cijfers in dit document. Onder stabiele cijfers dient te worden verstaan: de cijfers waarvan de toekomstige mogelijke variaties 1% niet overstijgen. Een tabel in de methodologische nota aan het einde van dit document geeft, voor elke maatregel, het aantal maanden weer dat men moet wachten alvorens stabiele gegevens te verkrijgen. 6

Grafiek 1: evolutie van het maandelijks aantal mensen dat een leefloon geniet in België per inkomencluster (basis 100 in januari 2003) 150 140 130 (Januari=basis 100) 120 110 100 90 80 jan 03 apr 03 jul 03 okt 03 jan 04 apr 04 jul 04 okt 04 jan 05 apr 05 jul 05 okt 05 jan 06 apr 06 jul 06 okt 06 jan 07 apr 07 jul 07 okt 07 jan 08 apr 08 jul 08 okt 08 jan 09 apr 09 jul 09 okt 09 jan 10 apr 10 jul 10 okt 10 jan 11 apr 11 jul 11 okt 11 jan 12 apr 12 jul 12 okt 12 BE IC1 IC2 IC3 IC4 Tot midden 2008 is de maandelijkse evolutie van het aantal personen dat een leefloon geniet hoger in de cluster van de gemeenten met laag mediaan inkomen (IC1) in vergelijking met de nationale trend en eveneens ten opzichte van de evolutie in de cluster van de gemeenten met hoog mediaan inkomen (IC4), met uitzondering van het jaar 2005. In de twee andere clusters wordt een stagnatie vastgesteld van het aantal mensen dat een leefloon geniet (gemeenten met matig tot hoog mediaan inkomen IC3), en zelfs een daling (gemeenten met laag tot matig mediaan inkomen IC2). Sinds midden 2008 heeft de economische en financiële crisis een toenemende impact op het aantal mensen dat een leefloon geniet en dit voor alle clusters. Na een sterke groei gedurende de periode 2009 2010, is het aantal mensen dat een leefloon geniet in 2011 gestagneerd in de cluster van de gemeenten met laag mediaan inkomen (IC1), terwijl deze groei negatief is geworden in de cluster van de gemeenten met hoog mediaan inkomen (IC4). Niettemin is, op basis van de volledige eerste elf maanden van het jaar 2012, het gemiddeld aantal mensen dat een leefloon geniet, opnieuw aan het toenemen in deze cluster, zoals tabel 3 hieronder bevestigt. 7

Tabel 3: Evolutie van het gemiddeld maandelijks aantal mensen dat een leefloon geniet in België en per inkomencluster Leefloon Gemiddelde Groeipercentage België BE IC1 IC2 IC3 IC4 2003 74.093 2004 75.580 2,0% 4,7% 2,4% 0,1% 2,6% 2005 76.322 1,0% 2,5% 3,2% 0,3% 4,3% 2006 78.771 3,2% 4,6% 0,6% 2,1% 3,8% 2007 80.479 2,2% 4,1% 1,2% 0,5% 1,7% 2008 83.038 3,2% 4,6% 1,1% 2,1% 1,7% 2009 91.155 9,8% 9,9% 11,0% 9,3% 7,1% 2010 95.546 4,8% 5,4% 2,8% 6,0% 3,0% 2011 94.680 0,9% 1,1% 3,7% 3,0% 3,4% 2012* 94.947 0,3% 1,5% 0,0% 3,6% 1,2% * Eerste elf maanden. Veranderingspercentages t.o.v. dezelfde periode van het voorgaande jaar. 1.2. De mensen die financiële hulp genieten In het kader van de maatschappelijke hulp is de financiële hulp in principe het equivalent van het leefloon. Het wordt toegekend aan asielzoekers en vreemdelingen die niet in het bevolkingsregister ingeschreven zijn 10. Tabel 4: Mensen die financiële hulp genieten in België en per inkomencluster voor 1.000 inwoners Equivalent leefloners in België en per inkomencluster voor 1.000 inwoners Gemiddeld maandelijks aantal Gemiddeld aantal per 1.000 inwoners Jaar BE Groeipercentage BE IC1 IC2 IC3 IC4 2003 39.504 3,8 4,4 3,1 3,7 4,2 2004 37.213 5,8% 3,6 4,2 2,7 3,4 4,0 2005 34.485 7,3% 3,3 4,1 2,5 3,1 3,6 2006 30.474 11,6% 2,9 3,9 2,2 2,5 3,0 2007 25.932 14,9% 2,4 3,6 2,0 2,0 2,2 2008 19.586 24,5% 1,8 3,1 1,5 1,3 1,3 2009 19.674 0,4% 1,8 3,2 1,6 1,2 1,0 2010 24.487 24,5% 2,2 4,0 2,1 1,5 1,0 2011 28.121 14,8% 2,6 4,9 2,4 1,6 0,9 2012* 27.682 0,8% 2,5 5,0 2,2 1,5 0,9 * Eerste acht maanden. Veranderingspercentages t.o.v.dezelfde periode van het voorgaande jaar. In tabel 4 kan men twee periodes onderscheiden in de evolutie van het aantal mensen die financiële hulp genieten in België: vóór 2009 en erna. Vóór 2009 gaan de verminderingen van het gemiddeld maandelijks aantal mensen die financiële hulp genieten, gepaard met de afschaffing van de financiële maatschappelijke hulp die aan nieuwe asielzoekers toegekend werd ten voordele van de materiële bijstand die door de opvangstructuren verleend 10 De voorwaarden voor de toekenning van financiële steun die equivalent is met het leefloon, zijn in het driemaandelijks statistisch bulletin bij deze Focus opgenomen. 8

werd 11. De afschaffing van de financiële maatschappelijke hulp heeft ook tot een daling van het aantal asielaanvragen geleid. Niettemin is er een stabilisatie van het aantal begunstigden equivalent leefloon in 2009, gevolgd door sterke stijgingen in 2010 en in 2011. Deze trendombuiging wordt verklaard door de stijging van het aantal regularisaties, maar ook door de verzadiging van de opvangstructuren 12. Ook andere factoren zoals de internationale context schuilen ook achter deze evoluties, echter zijn deze moeilijk direct te linken aan de vastgestelde evoluties. In 2010 en 2011 heeft de verzadiging van de centra voor de opvang van nieuwkomers geleid tot de verhoging van het aantal mensen die financiële steun genieten. Indien de nieuwe asielzoekers geen structurele materiële bijstand vinden, kunnen ze financiële hulp aanvragen bij het lokale OCMW. De cijfers van de eerste 8 maanden van 2012 tonen opnieuw een daling van het aantal gerechtigden op financiële hulp. Het einde van de crisis in de opvang van nieuwkomers heeft een rol gespeeld in deze daling, maar ook de recente maatregelen inzake asiel en migratie, waaronder de verhoogde efficiëntie en effectiviteit van procedures, de vermindering van de inkomende stroom, met meer bepaald de invoering van een filter op de regularisatieaanvragen om medische redenen, de promotie van het terugkeerbeleid, de strijd tegen misbruik en preventiecampagnes). Zoals ook vast gesteld werd voor het leefloon, was het aantal personen die financiële hulp geniet per 1.000 inwoners in 2012 hoger in de cluster van de gemeenten met laag mediaan inkomen (IC1) ten opzichte van de cluster van de gemeenten met hoog mediaan inkomen (IC4). Terwijl de ratio van het aantal mensen die financiële hulp genieten per 1.000 inwoners vóór 2007 in de clusters van de gemeenten met laag mediaan inkomen (IC1) van dezelfde grote orde was met de gemeenten met hoog mediaan inkomen (IC4), is de situatie sinds 2011 gewijzigd. Er zijn vijf keer meer mensen die financiële hulp genieten in de cluster van de gemeenten met laag mediaan inkomen (IC1) ten opzichte van de cluster van de gemeenten met hoog mediaan inkomen (IC4). Een gedeeltelijke verklaring voor de bovenstaande evolutie wordt gevonden in het plan voor de spreiding van de asielzoekers dat toegepast werd vóór 2007. 11 Sinds 2001 worden de asielzoekers normaliter opgevangen in centra of kleine structuren die volledig door de federale Staat gefinancierd worden. Ze krijgen eten alsook onderdak en worden begeleid. De hulp die ze krijgen, is van materiële aard. Deze opvangstructuren worden beheerd door het Federaal agentschap voor de opvang van asielzoekers (Fedasil) of door zijn partners (waaronder de OCMW s). 12 Sinds 2007 worden de asielzoekers, in een normale toestand opgevangen in centra of kleine structuren die integraal gefinancierd worden door de federale Staat. Zij ontvangen voedsel, onderdak en begeleiding. De hulp die zij ontvangen is materieel. Wanneer dit opvangnetwerk oververzadigd raakt, voorzag de wet van 2007 erin om deze materiële hulp te laten "omslaan" naar financiële hulp. Concreet wil dit zeggen dat bepaalde asielzoekers niet meer verplicht zijn om in hun opvangplaats te leven en dat zij naar een OCMW verwezen worden voor hun tenlasteneming. 9

Dit spreidingsplan voorzag in de spreiding van de financiële last van de nieuwe asielzoekers onder alle Belgische OCMW s. Door deze last tussen alle OCMW s te verdelen, kon men het evenwicht tussen de gemeenten behouden. Sinds 2007 echter wordt het spreidingsplan niet meer toegepast, maar wordt er materiële bijstand voorzien in de opvangstructuren. De nieuwe asielzoekers die naar geen enkel opvangcentrum doorverwezen worden of een opvangcentrum wegens hun gezinssituatie verlaten, wenden zich vaker tot gemeenten met laag mediaan inkomen (IC1) dan tot gemeenten met hoog mediaan inkomen (IC4). Grafiek 2 hieronder toont de relatieve maandelijkse evoluties van het aantal mensen die financiële hulp genieten. De cluster van de gemeenten met laag mediaan inkomen (IC1) kent andere evoluties (zowel dalingen als stijgingen) in vergelijking met de cluster van de gemeenten met hoog mediaan inkomen (IC4). Grafiek 2: evolutie van het maandelijks aantal mensen die financiële steun genieten in België en per inkomencluster (basis 100 in januari 2003) (Januari=basis 100) 130 120 110 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 jan 03 apr 03 jul 03 okt 03 jan 04 apr 04 jul 04 okt 04 jan 05 apr 05 jul 05 okt 05 jan 06 apr 06 jul 06 okt 06 jan 07 apr 07 jul 07 okt 07 jan 08 apr 08 jul 08 okt 08 jan 09 apr 09 jul 09 okt 09 jan 10 apr 10 jul 10 okt 10 jan 11 apr 11 jul 11 okt 11 jan 12 apr 12 jul 12 BE IC1 IC2 IC3 IC4 Dit wordt bevestigd in tabel 5, waar men kan zien dat het gemiddeld maandelijks aantal personen die financiële hulp genieten, voortdurend en duidelijk afneemt in de cluster van de gemeenten met hoog mediaan inkomen (IC4), terwijl dit sinds 2009 in de cluster van de gemeenten met laag mediaan inkomen toeneemt. 10

Tabel 5: Evolutie van het gemiddeld maandelijks aantal mensen die financiële steun genieten in België en per inkomencluster FH Gemiddelde Groeipercentage België BE IC1 IC2 IC3 IC4 2003 39.504 2004 37.213 5,8% 4,0% 10,7% 6,0% 3,3% 2005 34.485 7,3% 2,1% 8,7% 10,6% 9,8% 2006 30.474 11,6% 4,0% 10,5% 17,9% 17,4% 2007 25.932 14,9% 7,2% 11,4% 20,7% 25,8% 2008 19.586 24,5% 13,9% 21,5% 33,2% 41,6% 2009 19.674 0,4% 6,8% 8,6% 8,2% 22,4% 2010 24.487 24,5% 26,0% 29,7% 26,1% 2,4% 2011 28.121 14,8% 21,7% 13,3% 7,1% 3,9% 2012* 27.682 0,8% 3,5% 6,3% 4,7% 4,4% * Eerste acht maanden. Veranderingspercentages t.o.v. dezelfde periode van het voorgaande jaar. 1.3. De mensen die tewerkstellingsmaatregelen genieten Er zijn drie types van tewerkstellingsmaatregelen: artikel 60 7; artikel 61 en de andere activeringsvormen 13. In 2012 kregen ¾ van de mensen die tewerkstellingsmaatregel genoten, deze steun in het kader van de wetgeving van het recht op maatschappelijke integratie; het overige ¼ in het kader van de wetgeving van het recht op maatschappelijke hulp. Verder in dit document worden de tewerkstellingsmaatregelen los van de wetgeving waaruit ze voortvloeien, voorgesteld aangezien hun spreiding naargelang het type wetgeving in de verschillende inkomenclusters geen significante verschillen vertoont. Tabel 6: Mensen die tewerkstellingsmaatregelen genieten in België en per inkomencluster voor 1.000 inwoners Tewerkstellingsmaatregelen in België en per inkomencluster voor 1.000 inwoners Gemiddeld maandelijks aantal Gemiddeld aantal per 1.000 inwoners Jaar BE Groeipercentage BE IC1 IC2 IC3 IC4 2003 8.829 0,9 1,4 0,8 0,6 0,4 2004 10.069 14,0% 1,0 1,6 0,9 0,7 0,4 2005 10.838 7,6% 1,0 1,8 1,0 0,8 0,5 2006 11.542 6,5% 1,1 1,9 1,1 0,8 0,5 2007 11.673 1,1% 1,1 1,9 1,1 0,8 0,5 2008 11.547 1,1% 1,1 1,8 1,1 0,7 0,5 2009 11.812 2,3% 1,1 1,8 1,1 0,7 0,5 2010 12.619 6,8% 1,2 1,8 1,2 0,8 0,6 2011 13.299 5,4% 1,2 1,9 1,2 0,9 0,6 2012* 13.634 2,9% 1,2 2,0 1,3 0,9 0,6 * Eerste acht maanden. Veranderingspercentages t.o.v.dezelfde periode van het voorgaande jaar. 13 Lees de methodologische nota aan het einde van het document indien u meer details wenst. 11

Het aantal mensen die tewerkstellingsmaatregel geniet per 1.000 inwoners, in 2012 hoger in de cluster van de gemeenten met laag mediaan inkomen (IC1) dan in de cluster van de gemeenten met hoog mediaan inkomen (IC4). Dit gaat gepaard met ratio s van het aantal begunstigden, ongeacht of deze voor een leefloon of voor maatschappelijke hulp zijn, per 1.000 inwoners in de cluster van de gemeenten met laag mediaan inkomen (IC1) die hoger zijn dan in de cluster van de gemeenten met hoog mediaan inkomen (IC4). De verschillen tussen de clusters zijn echter minder uitgesproken: de ratio per 1.000 inwoners voor tewerkstelling was in 2012 slechts drie keer hoger in de cluster van de gemeenten met laag mediaan inkomen (IC1) dan in de cluster van de gemeenten met hoog mediaan inkomen (IC4), versus ratio s die vijf keer hoger waren voor mensen die het recht op maatschappelijke integratie of het recht maatschappelijke hulp uitputten. Vastgesteld wordt dat de intensiteit van de tewerkstellingsmaatregelen, hetzij de verhouding 14 tewerkgestelde personen in verhouding tot het aantal personen die het recht op maatschappelijke integratie of van het recht op maatschappelijke hulp genieten, in 2012 het laagst was in de cluster van de gemeenten met laag mediaan inkomen (IC1). Tabel 7: Verhouding van het aantal mensen die tewerkstellingsmaatregelen genieten in België et per inkomencluster Aandeel tewerkstellingen in België en per inkomencluster Jaar BE IC1 IC2 IC3 IC4 2003 7,2% 7,6% 7,8% 6,8% 5,3% 2004 8,2% 8,4% 9,6% 7,7% 5,8% 2005 8,9% 8,9% 10,7% 8,7% 6,3% 2006 9,6% 9,2% 11,9% 9,3% 7,3% 2007 9,9% 9,2% 12,8% 9,6% 8,1% 2008 10,1% 9,0% 13,2% 9,9% 9,6% 2009 9,6% 8,3% 12,5% 9,7% 10,7% 2010 9,5% 7,9% 12,5% 10,0% 11,4% 2011 9,8% 7,8% 13,0% 10,8% 12,6% 2012* 10,0% 8,0% 13,4% 11,3% 12,4% * Eerste acht maanden. Er moet op gewezen worden dat hier een grootte effect een grotere impact heeft dan het criterium inkomen. Het is moeilijker voor de OCMW s met het hoogst aantal begunstigden om de nationale drempel van 10% (verhouding van tewerkstelling op totaal aantal begunstigden) te overschrijden. Dit percentage is vrij stabiel in de cluster van de gemeenten met laag mediaan inkomen (IC1) 14 Verhouding van de tewerkstellingsmaatregelen: aantal mensen die een tewerkstellingsmaatregel genieten ten opzichte van alle mensen die een leefloon, financiële steun of een tewerkstellingsmaatregel genieten. 12

terwijl het sinds 2003 haast voortdurend aan het toenemen is in de drie andere clusters. Grafiek 3: evolutie van het maandelijks aantal mensen die tewerkstellingsmaatregelen genieten in België en per inkomencluster (basis 100 in januari 2003) 200 190 180 170 (Januari=basis 100) 160 150 140 130 120 110 100 90 jan 03 apr 03 jul 03 okt 03 jan 04 apr 04 jul 04 okt 04 jan 05 apr 05 jul 05 okt 05 jan 06 apr 06 jul 06 okt 06 jan 07 apr 07 jul 07 okt 07 jan 08 apr 08 jul 08 okt 08 jan 09 apr 09 jul 09 okt 09 jan 10 apr 10 jul 10 okt 10 jan 11 apr 11 jul 11 okt 11 jan 12 apr 12 jul 12 BE CR1 CR2 CR3 CR4 Grafiek 3 toont dat de evolutie van het aantal tewerkstellingsmaatregelen in de cluster van de gemeenten met laag tot matig inkomen (IC2) en in die van de gemeenten met hoog mediaan inkomen (IC4) sneller tot stand komt dan in de twee andere clusters. 1.4. De mensen die medische hulp genieten Medische hulp omvat de kosten voor geneeskundige verzorging die door de maatschappelijke hulp verzekerd worden: medische kosten, farmaceutische kosten, hospitalisatiekosten, kosten voor ambulante medische verzorging die in een zorginstelling verstrekt wordt en/of farmaceutische kosten die voortvloeien uit verzorging die in een zorginstelling verstrekt wordt. Medische hulp is medische hulp onder de vorm van een financiële tegemoetkoming van het OCMW in de medische kosten van mensen die in armoede verkeren en zich niet bij een ziekenfonds kunnen aansluiten. Medische hulp is geen financiële steun die rechtstreeks aan de persoon betaald wordt. Ze zorgt ervoor dat mensen toegang tot medische verzorging kunnen krijgen door de arts, het ziekenhuis, de apotheker enz. te betalen. Men onderscheidt twee types begunstigden: vreemdelingen met regelmatig verblijfsrecht die zich niet bij een ziekenfonds kunnen aansluiten 13

onregelmatig verblijvende personen die niet over voldoende middelen beschikken. Deze laatsten kunnen enkel aanspraak maken op de zogenaamde «dringende» medische hulp. De terugbetaling wordt uitgevoerd op basis van een verzorgingsattest waarop staat dat de verzorging dringend is. Tabel 8: Mensen die medische hulp genieten in België en volgens de inkomenclusters per 1.000 inwoners Begunstigden van de medische hulp in België en per inkomencluster voor 1.000 inwoners Gemiddeld maandelijks aantal Gemiddeld aantal per 1.000 inwoners Jaar BE Groeipercentage BE IC1 IC2 IC3 IC4 2003 9.429 0,9 1,4 1,0 0,6 0,5 2004 9.883 4,8% 1,0 1,5 0,9 0,7 0,5 2005 10.578 7,0% 1,0 1,7 1,0 0,7 0,5 2006 10.288 2,7% 1,0 1,8 0,9 0,6 0,4 2007 9.823 4,5% 0,9 1,7 0,9 0,5 0,4 2008 10.363 5,5% 1,0 1,8 0,9 0,6 0,4 2009 11.715 13,0% 1,1 2,0 1,0 0,6 0,4 2010 12.520 6,9% 1,1 2,2 1,0 0,7 0,5 2011 13.031 4,1% 1,2 2,3 1,1 0,7 0,5 2012* 13.614 5,6% 1,2 2,3 1,1 0,8 0,5 * Eerste twee maanden. Veranderingspercentages t.o.v.dezelfde periode van het voorgaande jaar. Op nationaal niveau is het aantal personen die een tegemoetkoming voor medische hulp genieten, sinds 2008 aan het stijgen, nadat de twee voorgaande jaren was gedaald. Het groeitempo is gestagneerd rond 4,5% in de loop van de eerste twee maanden van 2012. Het aantal mensen die medische hulp genieten, evolueert op verschillende manieren naargelang het type begunstigden: terwijl het aantal onregelmatig verblijvende begunstigden tussen 2004 en 2007 sterk gestegen is ten koste van de regelmatig verblijvende begunstigden, sinds 2011 doet de omgekeerde situatie zich voor 15. Het is de cluster van de gemeenten met laag mediaan inkomen (IC1) dat de meeste mensen die een tegemoetkoming voor medische hulp genieten, worden aangetroffen. Sinds 2009 is de ratio van het aantal begunstigden vijf keer hoger in de cluster van de gemeenten met laag mediaan inkomen (IC1) dan in de cluster van de gemeenten met hoog mediaan inkomen (IC4). 15 In het driemaandelijks statistisch bulletin kunt u meer informatie aantreffen over de evoluties naargelang het type begunstigde. 14

Grafiek 4: evolutie van het maandelijks aantal mensen die medische hulp genieten in België en per inkomencluster (basis 100 in januari 2003) (Janvier 2003=base 100) 210 200 190 180 170 160 150 140 130 120 110 100 90 80 70 60 50 jan 03 apr 03 jul 03 okt 03 jan 04 apr 04 jul 04 okt 04 jan 05 apr 05 jul 05 okt 05 jan 06 apr 06 jul 06 okt 06 jan 07 apr 07 jul 07 okt 07 jan 08 apr 08 jul 08 okt 08 jan 09 apr 09 jul 09 okt 09 jan 10 apr 10 jul 10 okt 10 jan 11 apr 11 jul 11 okt 11 jan 12 CR1 CR2 CR3 CR4 BE Zoals uit grafiek 4 en tabel 9 blijkt, is het aantal mensen die een tegemoetkoming voor medische hulp genieten, voortdurend gestegen in de cluster van de gemeenten met laag mediaan inkomen (IC1), terwijl de drie andere clusters eerst een periode kenden waarin het aantal begunstigden gedaald is en vervolgens matig is gestegen. Tabel 9: Mensen die medische hulp genieten in België en per inkomencluster voor 1.000 inwoners MH Gemiddelde Groeipercentage België BE IC1 IC2 IC3 IC4 2003 9.429 2004 9.883 4,8% 14,9% 5,4% 3,5% 2,8% 2005 10.578 7,0% 11,0% 7,5% 3,5% 4,2% 2006 10.288 2,7% 4,8% 7,4% 7,5% 17,4% 2007 9.823 4,5% 1,8% 0,9% 13,7% 11,9% 2008 10.363 5,5% 6,7% 3,9% 3,3% 7,8% 2009 11.715 13,0% 13,2% 9,6% 17,9% 13,9% 2010 12.520 6,9% 9,8% 1,1% 4,1% 11,8% 2011 13.031 4,1% 1,9% 4,7% 9,2% 6,3% 2012* 13.614 5,6% 3,6% 7,3% 9,7% 5,2% * Eerste twee maanden. Veranderingspercentages t.o.v. dezelfde periode van het voorgaande jaar. 15

Statistische bijlage Bijlage 1: Gemiddeld maandelijks aantal mensen die maatschappelijke integratie genieten in België en per inkomencluster RMI Gemiddeld maandelijks aantal BE IC1 IC2 IC3 IC4 2003 81.437 40.119 18.257 16.508 6.553 2004 83.932 42.262 18.185 16.702 6.784 2005 85.379 43.593 17.801 16.921 7.064 2006 88.333 45.711 18.019 17.245 7.358 2007 89.995 47.407 17.934 17.209 7.444 2008 92.353 49.304 18.064 17.410 7.574 2009 100.689 53.784 19.824 18.943 8.138 2010 105.537 56.508 20.432 20.164 8.433 2011 104.383 56.979 19.629 19.575 8.199 2012* 104.539 57.657 19.606 19.018 8.259 * Eerste elf maanden. Bijlage 2: Gemiddeld maandelijks aantal mensen die een leefloon genieten in België en per inkomencluster Leefloon Gemiddeld maandelijks aantal BE IC1 IC2 IC3 IC4 2003 74.093 36.785 16.543 14.896 5.869 2004 75.580 38.502 16.151 14.906 6.020 2005 76.322 39.460 15.640 14.943 6.279 2006 78.771 41.275 15.727 15.251 6.518 2007 80.479 42.984 15.534 15.329 6.632 2008 83.038 44.941 15.707 15.644 6.747 2009 91.155 49.399 17.429 17.102 7.225 2010 95.546 52.062 17.915 18.126 7.444 2011 94.680 52.651 17.259 17.576 7.194 2012* 94.947 53.400 17.265 16.999 7.283 * Eerste elf maanden. Bijlage 3: Gemiddeld maandelijks aantal mensen die maatschappelijke hulp genieten in België en per inkomencluster RMH Gemiddeld maandelijks aantal BE IC1 IC2 IC3 IC4 2003 47.910 15.808 11.150 11.967 8.985 2004 46.809 16.158 10.229 11.633 8.789 2005 45.284 16.587 9.882 10.760 8.055 2006 41.977 16.640 9.317 9.226 6.794 2007 37.521 16.048 8.671 7.562 5.240 2008 31.852 14.945 7.685 5.741 3.481 2009 32.931 15.957 8.333 5.649 2.993 2010 38.200 18.715 9.788 6.579 3.119 2011 42.874 21.610 10.943 7.168 3.153 2012* 44.557 22.810 11.133 7.388 3.226 * Eerste twee maanden. 16

Bijlage 4: Gemiddeld maandelijks aantal mensen die financiële steun genieten in België en per inkomencluster FH Gemiddeld maandelijks aantal BE IC1 IC2 IC3 IC4 2003 39.504 12.393 8.360 10.475 8.276 2004 37.213 11.901 7.463 9.850 7.999 2005 34.485 11.655 6.810 8.805 7.215 2006 30.474 11.186 6.097 7.231 5.960 2007 25.932 10.383 5.399 5.730 4.420 2008 19.586 8.943 4.238 3.825 2.580 2009 19.674 9.556 4.604 3.512 2.003 2010 24.487 12.036 5.971 4.429 2.051 2011 28.121 14.642 6.764 4.745 1.971 2012* 27.682 14.926 6.361 4.509 1.886 * Eerste acht maanden. Bijlage 5: Gemiddeld maandelijks aantal mensen die medische hulp genieten in België en per inkomencluster MH Gemiddeld maandelijks aantal BE IC1 IC2 IC3 IC4 2003 9.429 3.810 2.708 1.843 1.068 2004 9.883 4.376 2.562 1.908 1.038 2005 10.578 4.856 2.754 1.974 994 2006 10.288 5.090 2.551 1.825 822 2007 9.823 4.997 2.528 1.574 724 2008 10.363 5.332 2.625 1.626 780 2009 11.715 6.034 2.876 1.917 889 2010 12.520 6.625 2.907 1.995 994 2011 13.031 6.752 3.044 2.179 1.056 2012* 13.614 7.016 3.175 2.321 1.103 * Eerste twee maanden. Bijlage 7: Gemiddeld maandelijks aantal mensen die tewerkstellingsmaatregelen genieten in België en per inkomencluster TW Gemiddeld maandelijks aantal BE IC1 IC2 IC3 IC4 2003 8.829 4.070 2.116 1.849 793 2004 10.069 4.615 2.519 2.066 868 2005 10.838 4.990 2.686 2.252 910 2006 11.542 5.306 2.941 2.310 986 2007 11.673 5.392 3.082 2.225 973 2008 11.547 5.359 3.043 2.151 994 2009 11.812 5.342 3.140 2.224 1.106 2010 12.619 5.490 3.412 2.497 1.221 2011 13.299 5.703 3.580 2.694 1.322 2012* 13.634 5.929 3.653 2.756 1.296 * Huit premiers mois de l'année. 17

Methodologie De berekening van het aantal begunstigden is gebaseerd op de aanvragen tot terugbetaling die door de 589 OCMW s bij de POD Maatschappelijke Integratie ingediend werden. Stabiele cijfers: cijfers waarvan de mogelijke variaties 1% niet overschrijden. De stabiele cijfers zijn beschikbaar volgens de termijnen die in onderstaande tabel opgenomen zijn. MESURE RIS AF AM MAT (DIS et DAS) M: dernier mois de données disponibles DONNEES STABLES M 3 mois M 6 mois M 12 mois M 6 mois De maandcijfers stemmen overeen met het aantal begunstigden dat in de loop van een bepaalde maand geregistreerd werd. Men mag de maandcijfers niet optellen om aldus de jaarcijfers te verkrijgen. Eenzelfde persoon kan immers tijdens meerdere periodes in de loop van eenzelfde jaar hulp genieten. Afkortingen die in dit document gebruikt zijn: RMI : recht op maatschappelijke integratie LL: leefloon TM: tewerkstellingsmaatregel RMH: recht op maatschappelijke hulp FH: financiële hulp (equivalent LL) MH: medische hulp 18

Lijst van OCMW per inkomencluster IC1: gemeenten met laag mediaan inkomen Code NIS/INS Commune Gemeente Mediaan inkomen personenbelasting 21014 SAINT JOSSE TEN NOODE SINT JOOST TEN NODE 9.919 52018 FARCIENNES FARCIENNES 11.165 21012 MOLENBEEK SAINT JEAN SINT JANS MOLENBEEK 11.190 21013 SAINT GILLES SINT GILLIS 11.295 21015 SCHAERBEEK SCHAARBEEK 11.404 56029 FROIDCHAPELLE FROIDCHAPELLE 11.443 73028 HERSTAPPE HERSTAPPE 11.462 91015 BIEVRE BIEVRE 11.552 91143 VRESSE SUR SEMOIS VRESSE SUR SEMOIS 11.553 83031 LA ROCHE EN ARDENNE LA ROCHE EN ARDENNE 11.586 53082 COLFONTAINE COLFONTAINE 11.598 56051 MOMIGNIES MOMIGNIES 11.630 84010 BOUILLON BOUILLON 11.661 91142 HASTIERE HASTIERE 11.692 53065 QUAREGNON QUAREGNON 11.794 21001 ANDERLECHT ANDERLECHT 11.809 53014 BOUSSU BOUSSU 11.821 52012 CHATELET CHATELET 11.840 21004 BRUXELLES BRUSSEL 11.847 52011 CHARLEROI CHARLEROI 11.873 53020 DOUR DOUR 11.888 93014 COUVIN COUVIN 11.895 33016 MESSINES MESEN 11.946 63020 DISON DISON 12.001 63012 BULLANGE BÜLLINGEN 12.003 83044 RENDEUX RENDEUX 12.008 84016 DAVERDISSE DAVERDISSE 12.015 53039 HENSIES HENSIES 12.022 62093 SAINT NICOLAS (LIEGE) SAINT NICOLAS (LUIK) 12.026 85011 FLORENVILLE FLORENVILLE 12.045 56001 ANDERLUES ANDERLUES 12.063 33039 HEUVELLAND HEUVELLAND 12.072 56016 CHIMAY CHIMAY 12.076 63001 AMBLEVE AMEL 12.081 55022 LA LOUVIERE LA LOUVIERE 12.103 51009 BERNISSART BERNISSART 12.114 93090 VIROINVAL VIROINVAL 12.123 91054 GEDINNE GEDINNE 12.154 53068 QUIEVRAIN QUIEVRAIN 12.179 56011 BINCHE BINCHE 12.191 83012 DURBUY DURBUY 12.212 56088 SIVRY RANCE SIVRY RANCE 12.225 57064 PERUWELZ PERUWELZ 12.243 83013 EREZEE EREZEE 12.277 52022 FONTAINE L'EVEQUE FONTAINE L'EVEQUE 12.280 73107 MAASMECHELEN MAASMECHELEN 12.319 91034 DINANT DINANT 12.337 52074 AISEAU PRESLES AISEAU PRESLES 12.356 63088 PLOMBIERES PLOMBIERES 12.361 62096 SERAING SERAING 12.363 21011 KOEKELBERG KOEKELBERG 12.368 13002 BAERLE DUC BAARLE HERTOG 12.375 82037 GOUVY GOUVY 12.385 19

52015 COURCELLES COURCELLES 12.391 52043 MANAGE MANAGE 12.410 53028 FRAMERIES FRAMERIES 12.411 63079 VERVIERS VERVIERS 12.422 84029 HERBEUMONT HERBEUMONT 12.431 91120 SOMME LEUZE SOMME LEUZE 12.442 52021 FLEURUS FLEURUS 12.444 84075 WELLIN WELLIN 12.445 82038 SAINTE ODE SAINTE ODE 12.453 56087 MORLANWELZ MORLANWELZ 12.474 38002 ALVERINGEM ALVERINGEM 12.475 71016 GENK GENK 12.489 84050 PALISEUL PALISEUL 12.499 33041 VLETEREN VLETEREN 12.500 56005 BEAUMONT BEAUMONT 12.529 73109 FOURONS VOEREN 12.542 91013 BEAURAING BEAURAING 12.562 62051 HERSTAL HERSTAL 12.566 52010 CHAPELLE LEZ HERLAIMONT CHAPELLE LEZ HERLAIMONT 12.579 31004 BLANKENBERGE BLANKENBERGE 12.584 62063 LIEGE LUIK 12.593 35011 MIDDELKERKE MIDDELKERKE 12.616 54010 COMINES WARNETON KOMEN WAASTEN 12.619 93056 PHILIPPEVILLE PHILIPPEVILLE 12.635 32011 KORTEMARK KORTEMARK 12.650 36019 STADEN STADEN 12.651 91072 HOUYET HOUYET 12.671 91103 ONHAYE ONHAYE 12.677 93018 DOISCHE DOISCHE 12.684 82014 HOUFFALIZE HOUFFALIZE 12.685 38016 NIEUPORT NIEUWPOORT 12.703 92137 SAMBREVILLE SAMBREVILLE 12.711 36012 MOORSLEDE MOORSLEDE 12.714 62118 GRACE HOLLOGNE GRACE HOLLOGNE 12.745 56049 MERBES LE CHATEAU MERBES LE CHATEAU 12.777 56022 ERQUELINNES ERQUELINNES 12.805 72037 HAMONT ACHEL HAMONT ACHEL 12.829 45041 RENAIX RONSE 12.830 32010 KOEKELARE KOEKELARE 12.833 53053 MONS BERGEN 12.863 62026 COMBLAIN AU PONT COMBLAIN AU PONT 12.867 63087 BURG REULAND BURG REULAND 12.879 63080 WAIMES WEISMES 12.887 82032 VIELSALM VIELSALM 12.887 57003 ANTOING ANTOING 12.901 84035 LIBIN LIBIN 12.904 37007 MEULEBEKE MEULEBEKE 12.906 83055 MANHAY MANHAY 12.908 91005 ANHEE ANHEE 12.916 37018 WINGENE WINGENE 12.920 84009 BERTRIX BERTRIX 12.925 61031 HUY HOEI 12.937 38008 LA PANNE DE PANNE 12.946 21007 FOREST VORST 12.949 91114 ROCHEFORT ROCHEFORT 12.960 82005 BERTOGNE BERTOGNE 12.963 72018 KINROOI KINROOI 12.965 85007 CHINY CHINY 12.993 83028 HOTTON HOTTON 12.997 20

93010 CERFONTAINE CERFONTAINE 13.000 92003 ANDENNE ANDENNE 13.009 61080 ENGIS ENGIS 13.011 85047 ROUVROY ROUVROY 13.012 56085 ESTINNES ESTINNES 13.018 57018 CELLES CELLES 13.036 63013 BUTGENBACH BÜTGENBACH 13.038 35013 OSTENDE OOSTENDE 13.044 54007 MOUSCRON MOESKROEN 13.046 33040 LANGEMARK POELKAPELLE LANGEMARK POELKAPELLE 13.072 37020 ARDOOIE ARDOOIE 13.091 37012 RUISELEDE RUISELEDE 13.104 43014 SINT LAUREINS SINT LAUREINS 13.111 57072 RUMES RUMES 13.111 57093 BRUNEHAUT BRUNEHAUT 13.111 71070 HEUSDEN ZOLDER HEUSDEN ZOLDER 13.134 61024 HAMOIR HAMOIR 13.138 62108 VISE WEZET 13.148 37011 PITTEM PITTEM 13.149 62120 FLEMALLE FLEMALLE 13.158 72039 HOUTHALEN HELCHTEREN HOUTHALEN HELCHTEREN 13.165 84059 SAINT HUBERT SAINT HUBERT 13.171 63040 LA CALAMINE KELMIS 13.179 63072 SPA SPA 13.192 84043 NEUFCHATEAU NEUFCHATEAU 13.192 35006 ICHTEGEM ICHTEGEM 13.193 72003 BOCHOLT BOCHOLT 13.199 63086 TROIS PONTS TROIS PONTS 13.207 62038 FLERON FLERON 13.217 91064 HAVELANGE HAVELANGE 13.227 35029 DE HAAN DE HAAN 13.230 36007 INGELMUNSTER INGELMUNSTER 13.238 51008 BELOEIL BELOEIL 13.240 43010 MALDEGEM MALDEGEM 13.247 71004 BERINGEN BERINGEN 13.260 62015 BEYNE HEUSAY BEYNE HEUSAY 13.268 IC2: gemeenten met laag tot matig mediaan inkomen Code NIS/INS Commune Gemeente Mediaan inkomen personenbelasting 36010 LEDEGEM LEDEGEM 13.290 33011 YPRES IEPER 13.292 63073 STAVELOT STAVELOT 13.299 83049 TENNEVILLE TENNEVILLE 13.317 63045 LIERNEUX LIERNEUX 13.318 63049 MALMEDY MALMEDY 13.352 31043 KNOKKE HEIST KNOKKE HEIST 13.353 53070 SAINT GHISLAIN SAINT GHISLAIN 13.357 57062 PECQ PECQ 13.359 73022 HEERS HEERS 13.359 33037 ZONNEBEKE ZONNEBEKE 13.375 63067 SAINT VITH SANKT VITH 13.403 44029 KNESSELARE KNESSELARE 13.404 13035 RAVELS RAVELS 13.416 73042 LANAKEN LANAKEN 13.421 57081 TOURNAI DOORNIK 13.425 37017 WIELSBEKE WIELSBEKE 13.436 57027 ESTAIMPUIS ESTAIMPUIS 13.452 84033 LEGLISE LEGLISE 13.452 71053 SAINT TROND SINT TRUIDEN 13.460 21

84068 TELLIN TELLIN 13.460 62009 AYWAILLE AYWAILLE 13.466 51019 FLOBECQ VLOESBERG 13.469 34025 LENDELEDE LENDELEDE 13.476 93022 FLORENNES FLORENNES 13.485 82003 BASTOGNE BASTENAKEN 13.491 13014 HOOGSTRATEN HOOGSTRATEN 13.502 57094 LEUZE EN HAINAUT LEUZE EN HAINAUT 13.522 37010 OOSTROZEBEKE OOSTROZEBEKE 13.523 83034 MARCHE EN FAMENNE MARCHE EN FAMENNE 13.528 43005 EEKLO EEKLO 13.533 35014 OUDENBURG OUDENBURG 13.535 82036 VAUX SUR SURE VAUX SUR SURE 13.537 42008 HAMME HAMME 13.552 73066 RIEMST RIEMST 13.555 36011 LICHTERVELDE LICHTERVELDE 13.566 92048 FOSSES LA VILLE FOSSES LA VILLE 13.566 72038 HECHTEL EKSEL HECHTEL EKSEL 13.571 83040 NASSOGNE NASSOGNE 13.574 37002 DENTERGEM DENTERGEM 13.577 36006 HOOGLEDE HOOGLEDE 13.580 51017 ELLEZELLES ELZELE 13.603 61003 AMAY AMAY 13.608 72020 LOMMEL LOMMEL 13.608 61012 CLAVIER CLAVIER 13.622 36008 IZEGEM IZEGEM 13.624 73009 LOOZ BORGLOON 13.627 51065 FRASNES LEZ ANVAING FRASNES LEZ ANVAING 13.632 62003 ANS ANS 13.638 11002 ANVERS ANTWERPEN 13.645 61039 MARCHIN MARCHIN 13.648 44080 ZOMERGEM ZOMERGEM 13.653 73083 TONGRES TONGEREN 13.661 34027 MENIN MENEN 13.667 21009 IXELLES ELSENE 13.668 35005 GISTEL GISTEL 13.674 21008 GANSHOREN GANSHOREN 13.679 71045 NIEUWERKERKEN NIEUWERKERKEN 13.687 13016 HULSHOUT HULSHOUT 13.695 34043 ESPIERRES HELCHIN SPIERE HELKIJN 13.707 12026 NIJLEN NIJLEN 13.709 64065 SAINT GEORGES SUR MEUSE SAINT GEORGES SUR MEUSE 13.714 71069 HAM HAM 13.715 73032 HOESELT HOESELT 13.719 34022 COURTRAI KORTRIJK 13.720 73006 BILZEN BILZEN 13.720 24028 GEETBETS GEETBETS 13.721 55023 LESSINES LESSEN 13.725 13036 RETIE RETIE 13.729 32006 HOUTHULST HOUTHULST 13.730 92087 METTET METTET 13.734 92140 JEMEPPE SUR SAMBRE JEMEPPE SUR SAMBRE 13.738 72004 BREE BREE 13.740 42028 ZELE ZELE 13.746 37015 TIELT TIELT 13.776 13001 ARENDONK ARENDONK 13.793 32003 DIXMUDE DIKSMUIDE 13.793 32030 LO RENINGE LO RENINGE 13.797 72041 DILSEN STOKKEM DILSEN STOKKEM 13.800 22

46024 STEKENE STEKENE 13.807 13037 RIJKEVORSEL RIJKEVORSEL 13.814 13012 HERENTHOUT HERENTHOUT 13.819 45064 MAARKEDAL MAARKEDAL 13.824 24054 KORTENAKEN KORTENAKEN 13.827 91030 CINEY CINEY 13.835 13003 BALEN BALEN 13.850 34013 HARELBEKE HARELBEKE 13.852 57095 MONT DE L'ENCLUS MONT DE L'ENCLUS 13.855 55050 ECAUSSINNES ECAUSSINNES 13.862 72025 NEERPELT NEERPELT 13.862 13044 VORSELAAR VORSELAAR 13.876 71020 HALEN HALEN 13.878 63075 STOUMONT STOUMONT 13.884 62079 OUPEYE OUPEYE 13.885 62011 BASSENGE BITSINGEN 13.889 63061 RAEREN RAEREN 13.889 38014 KOKSIJDE KOKSIJDE 13.900 63084 WELKENRAEDT WELKENRAEDT 13.901 13013 HERSELT HERSELT 13.906 38025 FURNES VEURNE 13.909 34023 KUURNE KUURNE 13.926 72021 MAASEIK MAASEIK 13.930 92097 OHEY OHEY 13.935 42023 WAASMUNSTER WAASMUNSTER 13.937 85024 MEIX DEVANT VIRTON MEIX DEVANT VIRTON 13.940 46021 SAINT NICOLAS (SAINT NICOLAS) SINT NIKLAAS (SINT NIKLAAS) 13.944 11016 ESSEN ESSEN 13.946 44072 WAARSCHOOT WAARSCHOOT 13.949 63046 LIMBOURG LIMBURG 13.954 36015 ROULERS ROESELARE 13.967 71024 HERCK LA VILLE HERK DE STAD 13.969 72040 MEEUWEN GRUITRODE MEEUWEN GRUITRODE 13.969 43002 ASSENEDE ASSENEDE 13.977 33029 WERVIK WERVIK 13.988 63058 PEPINSTER PEPINSTER 13.990 61048 OUFFET OUFFET 13.994 35002 BREDENE BREDENE 13.995 45017 KRUISHOUTEM KRUISHOUTEM 13.998 21010 JETTE JETTE 14.001 13006 DESSEL DESSEL 14.004 21006 EVERE EVERE 14.004 84077 LIBRAMONT CHEVIGNY LIBRAMONT CHEVIGNY 14.006 55035 LE ROEULX LE ROEULX 14.012 31040 ZEDELGEM ZEDELGEM 14.023 25105 TUBIZE TUBEKE 14.041 46025 TAMISE TEMSE 14.041 13040 TURNHOUT TURNHOUT 14.045 71017 GINGELOM GINGELOM 14.046 71034 BOURG LEOPOLD LEOPOLDSBURG 14.056 13021 MEERHOUT MEERHOUT 14.059 85045 VIRTON VIRTON 14.063 21003 BERCHEM SAINTE AGATHE SINT AGATHA BERCHEM 14.066 43007 KAPRIJKE KAPRIJKE 14.070 11005 BOOM BOOM 14.073 71037 LUMMEN LUMMEN 14.091 61019 FERRIERES FERRIERES 14.096 62099 SOUMAGNE SOUMAGNE 14.101 46020 SINT GILLIS WAAS SINT GILLIS WAAS 14.103 23

12014 HEIST OP DEN BERG HEIST OP DEN BERG 14.110 43018 ZELZATE ZELZATE 14.121 71002 AS AS 14.137 33021 POPERINGE POPERINGE 14.139 72029 OVERPELT OVERPELT 14.139 63035 HERVE HERVE 14.140 63003 AUBEL AUBEL 14.155 24130 LEAU ZOUTLEEUW 14.156 34040 WAREGEM WAREGEM 14.175 IC3: gemeenten met matig tot hoog mediaan inkomen Code NIS/INS Commune Gemeente Mediaan inkomen personenbelasting 31033 TORHOUT TORHOUT 14.186 44081 ZULTE ZULTE 14.194 44021 GAND GENT 14.198 44045 MOERBEKE MOERBEKE 14.205 92094 NAMUR NAMEN 14.208 55040 SOIGNIES ZINNIK 14.215 46013 KRUIBEKE KRUIBEKE 14.216 45057 ZINGEM ZINGEM 14.217 12029 PUTTE PUTTE 14.226 12002 BERLAAR BERLAAR 14.232 82009 FAUVILLERS FAUVILLERS 14.238 51012 BRUGELETTE BRUGELETTE 14.244 13025 MOL MOL 14.248 63023 EUPEN EUPEN 14.252 62122 TROOZ TROOZ 14.254 31022 OOSTKAMP OOSTKAMP 14.259 11053 WUUSTWEZEL WUUSTWEZEL 14.266 64075 WASSEIGES WASSEIGES 14.267 53083 HONNELLES HONNELLES 14.269 13053 LAAKDAL LAAKDAL 14.272 24134 MONTAIGU ZICHEM SCHERPENHEUVEL ZICHEM 14.273 13019 LILLE LILLE 14.283 12040 WILLEBROEK WILLEBROEK 14.290 53046 14.298 85039 TINTIGNY TINTIGNY 14.303 44073 WACHTEBEKE WACHTEBEKE 14.320 24008 BEKKEVOORT BEKKEVOORT 14.331 52063 SENEFFE SENEFFE 14.342 45060 KLUISBERGEN KLUISBERGEN 14.353 73001 ALKEN ALKEN 14.363 25048 JODOIGNE GELDENAKEN 14.385 72030 PEER PEER 14.385 24109 TREMELO TREMELO 14.387 11039 SCHILDE SCHILDE 14.388 73098 WELLEN WELLEN 14.400 24020 DIEST DIEST 14.409 34042 ZWEVEGEM ZWEVEGEM 14.411 51014 CHIEVRES CHIEVRES 14.418 44049 NEVELE NEVELE 14.421 71047 OPGLABBEEK OPGLABBEEK 14.430 71066 ZONHOVEN ZONHOVEN 14.432 13011 HERENTALS HERENTALS 14.443 45059 BRAKEL BRAKEL 14.453 93088 WALCOURT WALCOURT 14.461 63048 LONTZEN LONTZEN 14.463 53084 QUEVY QUEVY 14.467 81013 MARTELANGE MARTELANGE 14.468 24

71067 ZUTENDAAL ZUTENDAAL 14.480 42003 BERLARE BERLARE 14.489 12021 LIERRE LIER 14.505 64074 WAREMME BORGWORM 14.510 12034 SINT AMANDS SINT AMANDS 14.517 56078 THUIN THUIN 14.526 13010 GROBBENDONK GROBBENDONK 14.550 31012 JABBEKE JABBEKE 14.561 41063 SINT LIEVENS HOUTEM SINT LIEVENS HOUTEM 14.564 13008 GEEL GEEL 14.588 34009 DEERLIJK DEERLIJK 14.603 25084 PERWEZ PERWIJS 14.604 51004 ATH AAT 14.607 61068 VILLERS LE BOUILLET VILLERS LE BOUILLET 14.609 42025 WETTEREN WETTEREN 14.617 13031 OUD TURNHOUT OUD TURNHOUT 14.624 56044 LOBBES LOBBES 14.639 46014 LOKEREN LOKEREN 14.672 13017 KASTERLEE KASTERLEE 14.675 71057 TESSENDERLO TESSENDERLO 14.676 11054 ZANDHOVEN ZANDHOVEN 14.686 11030 NIEL NIEL 14.691 42006 TERMONDE DENDERMONDE 14.703 71011 DIEPENBEEK DIEPENBEEK 14.710 34003 AVELGEM AVELGEM 14.712 31006 DAMME DAMME 14.724 11050 WIJNEGEM WIJNEGEM 14.740 92114 SOMBREFFE SOMBREFFE 14.749 25119 LASNE LASNE 14.751 44011 DEINZE DEINZE 14.752 61028 HERON HERON 14.759 71022 HASSELT HASSELT 14.772 11040 SCHOTEN SCHOTEN 14.783 21005 ETTERBEEK ETTERBEEK 14.791 12025 MALINES MECHELEN 14.794 34041 WEVELGEM WEVELGEM 14.804 12009 DUFFEL DUFFEL 14.806 63004 BAELEN BAELEN 14.813 63076 THEUX THEUX 14.814 25123 REBECQ REBECQ 14.821 62032 ESNEUX ESNEUX 14.844 45035 AUDENARDE OUDENAARDE 14.851 41018 GRAMMONT GERAARDSBERGEN 14.863 91059 HAMOIS HAMOIS 14.863 25031 GENAPPE GENEPIËN 14.874 62006 AWANS AWANS 14.886 61072 WANZE WANZE 14.887 61041 MODAVE MODAVE 14.892 52075 LES BONS VILLERS LES BONS VILLERS 14.899 73040 KORTESSEM KORTESSEM 14.905 64025 FEXHE LE HAUT CLOCHER FEXHE LE HAUT CLOCHER 14.926 11022 KALMTHOUT KALMTHOUT 14.928 55004 BRAINE LE COMTE 'S GRAVENBRAKEL 14.931 13029 OLEN OLEN 14.932 23044 LIEDEKERKE LIEDEKERKE 14.932 91141 YVOIR YVOIR 14.934 11008 BRASSCHAAT BRASSCHAAT 14.935 61079 ANTHISNES ANTHISNES 14.935 42010 LAARNE LAARNE 14.947 25

44001 AALTER AALTER 14.954 62100 SPRIMONT SPRIMONT 14.956 31005 BRUGES BRUGGE 14.962 12035 SINT KATELIJNE WAVER SINT KATELIJNE WAVER 14.966 11035 RANST RANST 14.974 24001 AARSCHOT AARSCHOT 14.976 46003 BEVEREN BEVEREN 14.976 11009 BRECHT BRECHT 14.984 64034 HANNUT HANNUIT 14.993 64056 OREYE OERLE 14.994 25120 ORP JAUCHE ORP JAUCHE 14.998 25112 WAVRE WAVER 15.000 52055 PONT A CELLES PONT A CELLES 15.013 13049 WESTERLO WESTERLO 15.018 11052 WOMMELGEM WOMMELGEM 15.021 64008 BERLOZ BERLOZ 15.023 11057 MALLE MALLE 15.026 11055 ZOERSEL ZOERSEL 15.031 24107 TIRLEMONT TIENEN 15.032 64029 GEER GEER 15.033 92054 GESVES GESVES 15.041 41002 ALOST AALST 15.084 41048 NINOVE NINOVE 15.087 24133 LINTER LINTER 15.104 25037 GREZ DOICEAU GRAVEN 15.104 25121 OTTIGNIES LOUVAIN LA NEUVE OTTIGNIES LOUVAIN LA NEUVE 15.110 11018 HEMIKSEM HEMIKSEM 15.112 11038 SCHELLE SCHELLE 15.113 64015 BRAIVES BRAIVES 15.116 25044 ITTRE ITTER 15.120 63089 THIMISTER CLERMONT THIMISTER CLERMONT 15.138 92138 FERNELMONT FERNELMONT 15.153 44019 EVERGEM EVERGEM 15.170 11004 BOECHOUT BOECHOUT 15.191 23088 VILVORDE VILVOORDE 15.200 23077 SINT PIETERS LEEUW SINT PIETERS LEEUW 15.211 21016 UCCLE UKKEL 15.214 55010 ENGHIEN EDINGEN 15.214 92035 EGHEZEE EGHEZEE 15.216 25072 NIVELLES NIJVEL 15.220 62027 DALHEM DALHEM 15.233 IC4: gemeenten met hoog mediaan inkomen Code NIS/INS Commune Gemeente Mediaan inkomen personenbelasting 24135 TIELT WINGE TIELT WINGE 15.239 61081 TINLOT TINLOT 15.243 11037 RUMST RUMST 15.251 52025 GERPINNES GERPINNES 15.254 45061 WORTEGEM PETEGEM WORTEGEM PETEGEM 15.265 23098 DROGENBOS DROGENBOS 15.277 45065 ZWALM ZWALM 15.288 11023 KAPELLEN KAPELLEN 15.291 24007 BEGIJNENDIJK BEGIJNENDIJK 15.298 41027 HERZELE HERZELE 15.299 44048 NAZARETH NAZARETH 15.299 62119 BLEGNY BLEGNY 15.299 25122 RAMILLIES RAMILLIES 15.310 42026 WICHELEN WICHELEN 15.312 52048 MONTIGNY LE TILLEUL MONTIGNY LE TILLEUL 15.320 26