Behandeling van stressincontinentie bij vrouwen TOT
Tijdens uw bezoek aan de polikliniek urologie/gynaecologie heeft uw behandelend uroloog/gynaecoloog met u gesproken over de mogelijkheid van een operatie ter behandeling van uw klachten van stressincontinentie. In deze folder kunt u thuis alles nog eens rustig doorlezen. We hebben geprobeerd voor u alle belangrijke informatie zo goed mogelijk op een rijtje te zetten. Het is niet de bedoeling dat deze folder de persoonlijke gesprekken met uw uroloog/gynaecoloog vervangt. Met problemen of vragen, ook naar aanleiding van deze folder, kunt u altijd bij haar/hem terecht. Wat is stressincontinentie? Stressincontinentie (ook wel inspanningsincontinentie genoemd) is een vorm van urineverlies die voorkomt bij inspanning zoals tillen, sporten of springen. Met stress wordt hier bedoeld dat het urineverlies optreedt als de druk in de buikholte toeneemt door het aanspannen van de buikspieren. Dit gebeurt bijvoorbeeld ook bij niezen, hoesten, lachen of opstaan. U verliest dan urine zonder dat u aandrang voelt. Oorzaken De voornaamste oorzaak van stressincontinentie is een verzwakte bekkenbodem (dat is het onderliggende spier- en bindweefsel van de vagina). Wanneer de bekkenbodem verzwakt is, wordt de urinebuis minder goed ondersteund en sluit minder goed af. Het slapper worden van de bekkenbodem, bindweefsels en spier kan komen door: zwangerschap en bevalling, chronisch zwaar tillen of chronisch zware inspanning, menopauze of oestrogeentekort, ernstig overgewicht of aanleg. Behandeling van stressincontinentie Bij stressincontinentie zijn verschillende soorten behandelingen mogelijk: fysiotherapie, medicijnen, een ring of een operatie. De behandeling is afhankelijk van uw klachten en de gegevens van de verrichte onderzoeken. Over het algemeen wordt met de minst 2
ingrijpende behandeling begonnen. Stressincontinentie is niet gevaarlijk. U hoeft dan ook nooit onmiddellijk een beslissing te nemen. TOT De TOT operatie wordt soms ook nog wel TVT-O genoemd. TVT is een afkorting van tension-free vaginal tape. Hierbij wordt een bandje onder de plasbuis geplaatst dat via de vagina (schede) wordt ingebracht. De operatie wordt toegepast bij inspanningsincontinentie (stressincontinentie). Wat is een TOT operatie? De TOT techniek bestaat nu zo n 10 jaar. Inmiddels wordt deze operatie in vrijwel alle Nederlandse ziekenhuizen uitgevoerd. Het doel van de operatie is om stressincontinentie te verhelpen door het afsluitmechanisme van de blaas te ondersteunen. In vergelijking met andere operaties is de operatie weinig belastend. De kans is groot dat de klachten verbeteren. Het bandje is gemaakt van fijngeweven onoplosbaar kunststof. Bij de TOT wordt het bandje onder de urinebuis geplaatst. Het wordt ingebracht via een sneetje in de schede (2 cm) en een sneetje aan beide kanten in de binnenplooi van het bovenbeen. Het bandje groeit vanzelf vast in het weefsel. De kans dat de operatie uw klachten verhelpt 86% Van de geopereerde vrouwen is na de operatie helemaal droog. Nog eens 8% heeft minder last van urineverlies dan tevoren. Bij 6% van de vrouwen helpt de operatie niet. De operatie De operatie gebeurt op de operatiekamer en kan plaatsvinden onder narcose of met een ruggenprik. Voorbereiding operatie Voor de operatie en de anesthesie zijn meestal enige voorbereidingen noodzakelijk, dit wordt ook wel preoperatieve voorbereiding 3
genoemd. Daarom bezoekt u het spreekuur van de anesthesioloog. Het secretariaat plant in overleg met u de operatiedatum. De afdeling opnameplanning geeft de afdeling en de afgesproken tijd door. Opname verpleegafdeling urologie/gynaecologie Nuchtere opname Normaal gesproken wordt u op de dag van de operatie opgenomen, blijft u nuchter volgens de afspraken met de anesthesioloog en de verpleegkundige en bent u eventueel gestopt met (bloedverdunnende) geneesmiddelen. Zie hiervoor informatiefolder Verdoving (anesthesie) bij volwassenen. U meldt zich op de afgesproken tijd op de verpleegafdeling urologie of gynaecologie. Opname dag voor de operatie Als er meer voorbereidingen nodig zijn, wordt u de dag voor de operatie opgenomen. De operatiedag Voor de operatie krijgt u de voorbereidende medicatie voor de anesthesie (premedicatie). Wanneer u een kunstgebit en/of contactlenzen draagt, moet u deze uitdoen. Ook mag u tijdens de operatie geen sieraden dragen. Tijdens de operatie draagt u een operatiehemd. Een verpleegkundige rijdt u met uw bed naar de voorbereidingsruimte van de operatie-afdeling. Vervolgens krijgt u een infuus. U gaat naar de operatiekamer en schuift over op de operatietafel. Voordat de anesthesioloog u de narcosemiddelen via het infuus toedient, wordt eerst de bewakingsapparatuur aangesloten. De TOT U ligt op uw rug met de benen in de beensteunen. Via een sneetje in de vagina en beiderzijds een sneetje in het bovenbeen wordt het bandje ingebracht. Tijdens de operatie kijkt de arts zo nodig via de plasbuis in uw blaas. 4
De twee uiteinden van de band worden net onder de huid van het bovenbeen afgeknipt. Daarna wordt de huid gehecht met hechtingen die uit zichzelf oplossen. Om ontstekingen te voorkomen, krijgt u voorafgaand aan de operatie een antibioticum via het infuus. Bent u overgevoelig voor een bepaald soort antibioticum, vertel dit dan voor de operatie, zodat de arts er rekening mee kan houden. Na de operatie Na de operatie heeft u een infuus in uw hand of arm om wat extra vocht toe te kunnen dienen. Als u heeft gegeten en gedronken en uw bloeddruk en pols stabiel zijn, zal het infuus worden afgekoppeld. De verpleegkundige op de afdeling zal ook de wondjes controleren om te kijken of deze nog nabloeden. Soms wordt er een katheter ingebracht. Deze wordt in overleg met de arts verwijderd. Als u zelf weer heeft geplast, controleert de verpleegkundige met een echoapparaat of er geen urine in de blaas achterblijft na het plassen. Het is heel belangrijk niet te persen tijdens het plassen, omdat daardoor de plasbuis juist wordt dichtgedrukt op het bandje. Er zou dan urine in de blaas achter kunnen blijven. Vaak zult u merken dat het plassen anders gaat dan tevoren, dit hoort bij de operatie. Als er toch urine achterblijft, is dit meestal een tijdelijk probleem. Soms zult u in dat geval een katheter krijgen, waarmee u naar huis gaat. Deze wordt dan bijvoorbeeld na één week weer verwijderd. Een andere optie is dat u aangeleerd wordt, tijdens de opname, om met een slangetje (katheter) zelf de blaas leeg te maken. Omdat dit probleem heel zeldzaam is (enkele procenten) wordt dit alleen aangeleerd als het nodig blijkt te zijn. Als het plassen goed gaat (dus bij zo n 98% van de patiënten!), mag u naar huis. Het wondje in de vagina veroorzaakt na de operatie vaak een paar dagen wat bloedverlies en/of bloederige afscheiding. 5
Complicaties De kans op complicaties bij een TOT operatie is klein. We beschrijven hier de complicaties die het meest voorkomen. Een bloeduitstorting in (één van) de bovenbenen Bij een bloeduitstorting ziet u een paarse plek van opgehoopt bloed onder de sneetjes. Meestal verdwijnt dit vanzelf: de bloeduitstorting verspreidt zich dan onder de huid, waardoor het omringende gebied alle kleuren van de regenboog aanneemt. Soms komt het bloed via de sneetjes naar buiten. Dit kan geen kwaad. Als bloed en wondvocht naar buiten gekomen zijn, genezen de wondjes vanzelf. Gebruik in die tijd een pleister of een gaas om uw kleren te beschermen. Er kan hierbij pijn in de bovenbenen optreden, meestal voelt dit aan als een flinke spierpijn. Meestal herstelt dit binnen enkele dagen. U mag hiervoor Paracetamol gebruiken. Een blaasontsteking Soms treedt na de operatie een blaasontsteking op, maar bij gebruik van een antibioticum komt dit zelden voor. Een nieuwe klacht: aandrangsincontinentie Na de operatie ontstaat soms een nieuwe klacht: aandrangsincontinentie. Er is dan zeer vaak aandrang om te plassen en het urineverlies is dan juist in rust. Soms is dit tijdelijk, soms niet. Het is een complicatie die ook bij andere incontinentieoperaties voorkomt. Deze klacht is meestal met medicijnen te verhelpen. Complicaties op langere termijn Over complicaties op langere termijn, bijvoorbeeld hoe littekenweefsel rond het bandje na de overgang zal reageren, is nog weinig bekend. 6
Wat u thuis kunt verwachten? Het plassen Zoals voor iedereen geldt is het belangrijk voldoende te drinken, anderhalf tot twee liter per dag, en dus ook na deze operatie. Ook is het belangrijk regelmatig te plassen, ten minste vijf keer per dag. Sommige vrouwen hebben het gevoel over een weerstand te plassen. Het is belangrijk dat u niet perst tijdens het plassen. En verder... Direct na de operatie kunt u weer onder de douche. Wacht met het nemen van een bad tot de eventuele bloederige afscheiding uit de vagina gestopt is. Na de operatie gelden er voor de eerste weken thuis een aantal leefregels: gebruik de eerste twee weken na de operatie geen tampon; twee weken niet zwaar tillen; vier weken geen geslachtsgemeenschap hebben. Contact opnemen Neemt u tot de eerste poliklinische controle na ontslag uit het ziekenhuis contact op als: U plotselinge hevige of aanhoudende buikpijn heeft die met vier maal daags- om de zes uur- twee tabletten paracetamol van 500mg. niet verdwijnt; Bij hevig bloedverlies en het plassen van grote bloedstolsels; Als u plotseling niet meer kunt plassen of u het gevoel hebt niet goed uit te kunnen plassen; U kort na de operatie koorts heeft boven de 38 graden Celsius of langer dan 24 uur vanaf 38,5 graden Celsius. Tijdens kantooruren belt u de polikliniek urologie (024) 365 82 55. Buiten kantooruren belt u met de verpleegafdeling urologie (024) 365 78 00. 7
Controle Na zes weken komt u bij uw behandelend uroloog of gynaecoloog op controle om de resultaten van de operatie te bespreken. Bericht van verhindering Bent u op het afgesproken tijdstip voor controle verhinderd, belt u dan zo snel mogelijk de polikliniek urologie. Er kan dan nog een andere patiënt in uw plaats komen. Adres en telefoonnummer Canisius-Wilhelmina Ziekenhuis Weg door Jonkerbos 100 6532 SZ Nijmegen Polikliniek gynaecologie A44 Telefoon (024) 365 82 45 (op werkdagen van 8.30-17.00 uur) Polikliniek urologie B28 Telefoon (024) 365 82 55 (op werkdagen van 8.30-17.00 uur) Website: www.urologie.cwz.nl www.gynaecologie.cwz.nl 8 G361-D / 04-14